Thời đại Khám phá – Wikipedia tiếng Việt

Thời đại Khám phá hay Thời đại Thám hiểm là cách gọi phổ thông về những khám phá địa lý của châu Âu vào khoảng thời kỳ cận đại, phần lớn trùng lặp với kỷ nguyên tàu buồm, khoảng từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 18 trong lịch sử châu Âu. Trong thời kỳ này, người châu Âu bắt đầu đi khám phá thế giới và mở mang chân trời địa lý của họ. Gần đây, một số sử gia gọi thời kỳ này là Thời kỳ Tiếp xúc[1] (tiếng Anh: Contact Period) hay Thời đại bành trướng của châu Âu.[2]

Các cuộc viễn chinh này của người châu Âu dẫn dẫn đến sự trỗi dậy của thương mại toàn thế giới và những đế quốc thực dân châu Âu. Từ sự liên hệ giữa Cựu Thế giới ( châu Âu, Á và Phi ) và Tân Thế giới ( châu Mỹ và Úc ) mà tạo nên tuyến mậu dịch Columbus, trao đổi những loài thực vật, động vật hoang dã, thực phẩm, quần thể người ( gồm có cả nô lệ ), bệnh truyền nhiễm và văn hóa truyền thống giữa bán cầu Đông và Tây. Các khám phá trong thời đại này và sau đó giúp ta có hoàn thành xong map thế giới. Từ đó, một thế giới quan mới phát sinh và những nền văn minh xa xôi tiếp xúc, tuy nhiên, nó cũng dẫn đến sự Viral của những dịch bệnh làm suy giảm dân số và sự bóc lột, chinh phục quân sự chiến lược và thống trị kinh tế tài chính của châu  so với nhiều dân cư địa phương. Nó cũng được cho phép sự lan rộng ra của Kitô giáo trên toàn thế giới : những hoạt động giải trí truyền giáo, ở đầu cuối khiến nó trở thành tôn giáo lớn nhất thế giới .

Khái niệm về sự khám phá đã được xem xét kỹ lưỡng, phê phán lịch sử thuật ngữ cốt lõi trong thuyết sử học phân chia thời kỳ.[3] Thuật ngữ “thời đại khám phá” đã xuất hiện trong nhiều sử liệu và vẫn được sử dụng khá phổ biến. Sử gia J. H. Parry gọi thời kỳ này là Thời đại Trinh sát (Age of Reconnaissance), lập luận rằng giai đoạn này không chỉ là những cuộc thám hiểm của người châu Âu tới các vùng đất lạ lẫm đối với họ, mà còn góp phần phát triển kiến ​​thức địa lý và khoa học thực nghiệm. “Ta đã chứng kiến ​​những thắng lợi quan trọng đầu tiên của câu hỏi thực nghiệm (empirical inquiry, nghĩa là học hỏi thông qua các thí nghiệm thực tế) trước kiến thức uy tín (authority, nghĩa là học hỏi từ người có uy tín, mà không cần xem xét rằng thông tin đó có đúng hay không), sự khởi đầu của liên kết chặt chẽ giữa khoa học, công nghệ và công việc hàng ngày, chính là một đặc điểm thiết yếu của thế giới phương Tây hiện đại.”[4] Nhà chính trị học Anthony Pagden rút ra từ công trình của học giả Edmundo O’Gorman, khẳng định rằng: “Đối với tất cả người châu Âu, các sự kiện vào tháng 10 năm 1492 đã tạo thành một ‘sự khám phá’. Một thứ gì đó mà họ không hề biết trước đây đã đột nhiên xuất hiện trước mắt họ.” O’Gorman thêm rằng cuộc gặp gỡ vật lý và địa lý với các vùng lãnh thổ mới ít quan trọng hơn nỗ lực của người châu Âu để tích hợp kiến ​​thức mới này vào thế giới quan của họ, thứ mà ông gọi là “phát kiến châu Mỹ”.[6] Pagden xem xét nguồn gốc của các thuật ngữ “discovery” và “invention”. Trong tiếng Anh, từ “discovery” và các dạng của nó trong các ngôn ngữ thuộc ngữ tộc Rôman (tiếng Pháp, Ý, v.v) bắt nguồn từ “disco-operio trong tiếng Latinh, có nghĩa là khám phá, tiết lộ, để lộ ra trước ánh nhìn” hàm ý rằng những gì được tiết lộ đã tồn tại trước đó. Rất ít người châu Âu bấy giờ sử dụng thuật ngữ “phát minh” cho các cuộc khám phá mới, ngoại lệ đáng chú ý là Martin Waldseemüller, người tạo ra tấm bản đồ đầu tiên sử dụng thuật ngữ “Americus” (tiếng Latinh cho America, nghĩa là Mỹ châu).

Người Bồ Đào Nha đã bắt đầu khám phá bờ Đại Tây Dương từ năm 1418, dưới sự bảo trợ của Hoàng tử Henry. Loại thuyền nhẹ, linh hoạt và chống chọi được gió được phát triển dưới thời của ông[9]. Năm 1488, Bartolomeu Dias đến được Ấn Độ Dương bằng tuyến đường này[10]. Năm 1492 các Vua của Ca-tô của Castile và Aragon tài trợ cho kế hoạch của Christopher Columbus để đi về phía tây để đến Ấn Độ bằng cách băng qua Đại Tây Dương. Ông thay vào đó đáp xuống một lục địa chưa được khám phá gọi là châu Mỹ. Để tránh mâu thuẫn giữa Bồ Đào Nha và Castile (vương quốc mà Colombo phụng sự), Hiệp ước Tordesillas được ký kết, chia đôi thế giới giữa hai cường quốc[11][12].

Năm 1498, một cuộc thám hiểm Bồ Đào Nha do Vasco da Gama chỉ huy đến Ấn Độ bằng cách đi vòng quanh Châu Phi, Open thương mại trực tiếp với châu Á [ 13 ]. Trong khi những đoàn tàu thám hiểm khác đã được gửi từ Bồ Đào Nha sang Bắc Mỹ, trong những năm tiếp theo, Hạm đội Bồ Ấn cũng lan rộng ra tuyến đường về phía đông, tới tận Nam Mỹ và góp thêm phần link Tân Thế giới trực tiếp với Cựu thế giới ( khởi đầu từ năm 1500, Pedro Alvares Cabral ), và khám phá những hòn hòn đảo Nam Đại Tây Dương và Nam Ấn Độ Dương. Chẳng bao lâu, người Bồ Đào Nha đi thuyền về phía đông, tới Quần đảo Gia Vị ( Indonesia ) phong phú năm 1512, cập bến tại Trung Quốc một năm sau đó. Năm 1513, Vasco Núñez de Balboa của Tây Ban Nha vượt eo Panama và phát hiện ” biển khác ” từ Thế giới Mới. Cuộc khám phá về phía Đông và Tây tụ họp vào năm 1522, khi cuộc thám hiểm của Tây Ban Nha do thuyền trưởng người Bồ Đào Nha Ferdinand Magellan và sau đó là Sebastián Elcano về phía tây triển khai xong chuyến đi tiên phong vòng quanh thế giới [ 14 ], trong khi những conquistador Tây Ban Nha xâm nhập sâu hơn vào trong nước châu Mỹ, và một số ít hòn hòn đảo ở Nam Thái Bình Dương .Từ năm 1495, người Pháp, người Anh và người Hà Lan cũng vào cuộc khi nghe tin những khám phá mê hoặc và béo bở này, thử thách độc quyền của Iberia về thương mại hàng hải bằng cách tìm kiếm những hải tuyến mới. Bắt đầy bằng những cuộc khám phá sâu vào Bắc Mỹ ( cuộc thám hiểm tiên phong của John Cabot năm 1497 ở phía bắc, phụng sự Anh Quốc, tiếp đó là những cuộc thám hiểm của Pháp tới Nam Mỹ và sau đó đến Bắc Mỹ ) và vào Thái Bình Dương quanh Nam Mỹ. Họ cũng theo chân người Bồ Đào Nha vòng qua Châu Phi vào Ấn Độ Dương ; phát hiện Úc năm 1606, New Zealand vào năm 1642 và Hawaii vào năm 1778. Trong khi đó, từ năm 1580 đến năm 1640, người Nga đông tiến và chinh phục gần như hàng loạt Siberia và Alaska .
Kiến thức thời trung cổ của châu Âu về châu Á ngoài tầm với của Đế quốc Byzantine được tích lũy từ những báo cáo giải trình lẻ tẻ từ thời Alexander Đại Đế và những người tiếp sau ông, thường bị bóp méo bởi những lịch sử một thời [ 15 ]. Một nguồn thông tin khác là từ mạng lưới buôn người Do Thái Radhanite của những thương gia đi lại giữa châu Âu và thế giới Hồi giáo trong thời hạn của những vương quốc Thập tự chinh .

Sự trỗi dậy của giao thương mua bán Âu Châu[sửa|sửa mã nguồn]

Giữa thế kỷ thứ XII và XIV, nền kinh tế tài chính châu Âu đột biến bởi sự link những tuyến giao thương mua bán đường sông và đường thủy, khiến châu Âu tăng trưởng những mạng lưới thương mại phức tạp. [ 16 ] : 345Trước thế kỷ XII, trở ngại chính cho hoạt động giải trí kinh doanh của Tây Âu phía đông eo Gibraltar là những nhà nước Hồi giáo và độc quyền thương mại của những thành bang cộng hòa hàng hải như Venice và Genoa. Kinh tế Iberia tăng trưởng theo sau cuộc tái chiếm Al-Andalus và cuộc vây hãm Lisbon năm 1147. Sự suy giảm sức mạnh thủy quân của Nhà Fatimid trước cuộc Thập tự chinh lần thứ nhất đã được cho phép những thành bang Ý hàng hải là Venice, Genoa và Pisa, thống trị thương mại phía đông Địa Trung Hải. Các thương nhân Ý từ đó mà trở nên giàu sang và lan tỏa tầm ảnh hưởng tác động chính trị. Cuộc xâm lược Anh của người Norman vào cuối thế kỷ XI khiến Biển Bắc trở nên bảo đảm an toàn hơn cho những hoạt động giải trí giao thương mua bán. Liên minh Hanse, một liên hiệp những bang hội thương gia và thị xã ở miền bắc nước Đức dọc Biển Bắc và Biển Baltic, góp thêm phần không nhỏ cho sự tăng trưởng kinh doanh thương mại tại khu vực. Vào thế kỷ thứ XII, vùng Flander, Hainault và Braband sản xuất hàng dệt chất lượng tốt nhất ở Bắc Âu, khuyến khích những thương nhân từ Genova và Venice giong buồm trực tiếp tới đó qua eo Gibraltar và men theo bờ Đại Tây Dương. [ 16 ] : 316 – 38 Nicolozzo Spinola giong thuyền trực tiếp từ Genève đến Flanders vào năm 1277. [ 16 ] : 328

Công nghệ : Thiết kế tàu và la bàn[sửa|sửa mã nguồn]

Một tàu ca-ra-vê với hai buồm tam giác và buồm mũi. Loại tàu này được ý tưởng bởi người Bồ, chúng linh động và rất hữu dụng trong Thời đại Khám phá .Những tân tiến công nghệ tiên tiến quan trọng mở ra Thời đại Khám phá là những ứng dụng mới như la bàn từ tính và những nâng cấp cải tiến trong ngành phong cách thiết kế tàu .La bàn là đồ vật tương hỗ cho giải pháp hoa tiêu truyền thống lịch sử dựa trên vị trí mặt trời và những ngôi sao 5 cánh. La bàn đã được sử dụng ở Trung Quốc vào thế kỷ XI và được những thương nhân Ả Rập ở Ấn Độ Dương vận dụng thuần thục. La bàn được truyền bá sang châu Âu vào cuối thế kỷ XII hoặc đầu thế kỷ XIII. [ 17 ] Việc sử dụng la bàn ở Ấn Độ Dương được đề cập lần tiên phong năm 1232. [ 16 ] : 351 – 2 Việc sử dụng la bàn ở châu Âu được đề cập lần đầu tiền năm 1180. [ 16 ] : 382 Người châu Âu sử dụng la bàn ” khô “, với một cây kim trên trục. Thẻ la bàn là một ý tưởng của châu Âu. [ 16 ]Để đi biển, người Mã Lai đã ý tưởng ra những cánh buồm junk làm từ thảm dệt gia cố bằng tre, vài trăm năm trước năm thứ 1 TCN. Thời nhà Hán ( 206 TCN-220 CN ), người Trung Quốc sử dụng những cánh buồm junk lĩnh hội từ những thủy thủ Mã Lai cập bến bờ phía Nam Trung Quốc. Bên cạnh loại buồm này, họ cũng tạo ra những chiếc buồm hình thang ( buồm tanja ). Các loại buồm mới khiến những chuyến hải hành tại bờ phía tây châu Phi trở nên khả thi, chính do chúng có năng lực chống lại gió. Loại buồm này cũng đã truyền cảm hứng cho người Ả Rập phía Tây và Polynesia phía Đông của Mã Lai tăng trưởng những loại buồm tam giác và buồm càng cua. [ 18 ]

Người Java đóng loại tàu vượt đại dương gọi là po từ khoảng thế kỷ I CN. Nó dài 50 m và có phần nổi (khoảng cách từ mặt nước đến mép thuyền) tầm 4–7 mét. Po có khả năng chở 700 người cùng với hơn 10.000 “斛” (hộc) hàng hóa (250-1000 tấn tùy theo ước tính). Chúng được đóng từ nhiều tấm ván để chống bão và có 4 cánh buồm cộng thêm một cánh buồm căng chéo trước mũi. Người Java đã đến được Ghana vào thế kỷ thứ VIII.[19]

Tàu bè sau này tăng kích cỡ, cần ít thủy thủ đoàn hơn và hoàn toàn có thể đi được quãng đường dài hơn mà không cần dừng lại. Chi tiêu đi lại đường dài do vậy giảm thiểu vào thế kỷ thứ XIV. [ 16 ] : 342 Tàu cog vẫn phổ cập cho thương mại do ngân sách đóng thuyền thấp. Thuyến galê cũng được sử dụng trong thương mại. [ 16 ]

Địa lí và map[sửa|sửa mã nguồn]

Cẩm nang hàng hải Biển Erythraean, một tài liệu có niên đại từ những năm 40–60 CN, mô tả một hải tuyến mới được phát hiện thông qua Biển Đỏ đến Ấn Độ, rồi còn có các mô tả về các khu chợ ở các thị trấn dọc Biển Đỏ, Vịnh Ba Tư, Ấn Độ Dương và đường bờ biển phía đông châu Phi, chép rằng “xa hơn những nơi này, đại dương chưa được khám phá lặn về phía tây, chạy dọc theo các khu vực phía nam Aethiopia và Libya và Châu Phi, rồi hợp với biển tây (có thể đang nhắc đến Đại Tây Dương)”. Kiến thức thời trung cổ ở châu Âu về châu Á ngoài tầm với của Đế quốc Byzantine được thu thập qua các báo cáo rời rạc, thường bị phóng đại bởi các truyền thuyết,[15] có từ thời Alexander Đại đế và những người kế vị ông khi bành trướng về phía Đông.

Một nguồn khác là từ những mạng lưới thương mại của người Do Thái Radhanite lai vãng giữa châu Âu và thế giới Hồi giáo trong thời kì Thập tự chinh .
Năm 1154, nhà địa lý học Ả Rập Muhammad al-Idrisi tạo cuốn map thế giới với tựa là Tabula Rogeriana tại triệu đình vua Roger II xứ Sicily, [ 20 ] [ 21 ] nhưng những Kitô hữu, người Genova và người Venice, hoặc những thủy thủ Ả Rập, vẫn không có khái niệm tuyệt vời và hoàn hảo nhất về châu Phi hay những vùng đất xa hơn về phía nam. Người châu Âu biết về sa mạc Sahara trải qua những khu định cư ở Nam Địa Trung Hải nhưng sự thống trị của những nước Ả Rập tại Bắc Phi đã ngăn cản việc thăm dò sâu hơn vào trong nước. Kiến thức bờ châu Phi ở Đại Tây Dương bị phân mảnh và đa phần chỉ được biết trải qua những map thời Hy La cũ dựa trên tư liệu của người Carthage, gồm có cả cuộc khám phá Mauritania của người La Mã. Biển Đỏ phần đông nằm trong quên lãng và chỉ có link thương mại với những nước cộng hòa Hàng hải, đặc biệt quan trọng là Cộng hòa Venezia, mới có được kỹ năng và kiến thức hàng hải đúng mực. [ 22 ]Người Ả Rập hầu hết đi lại giữa những tuyến thương mại ở Ấn Độ Dương. Giữa những năm 1405 – 1421, Minh Thành Tổ hỗ trợ vốn một loạt những thiên chức ngoại giao hàng hải phương xa dưới sự chỉ huy của đô đốc Trịnh Hòa. [ 23 ] Các đội tàu Trung Quốc đã đến thăm Ả Rập, Đông Phi, Ấn Độ, Khu vực Đông Nam Á hải đảo và Thailand. Theo Mã Hoan, những chuyến công du này bị hoãn lại bất thần sau cái chết của Thành Tổ [ 24 ]. Nhà Minh sau đó thực thi chủ trương hải cấm ( 海禁 ), hạn chế kinh doanh hàng hải .

Vào năm 1400, bản dịch tiếng Latinh của Geographia được truyền tới Ý từ Constantinople. Sự tái khám phá kiến ​​thức địa lý La Mã là một sự mặc khải,[25] cả trong ngành lập bản đồ và thế giới quan của Tây Âu,[26] tuy vẫn có những kiến thức sai lệch như Ấn Độ Dương là một biển nội địa.

Các hành trình dài thời Trung Cổ ( 1241 – 1438 )[sửa|sửa mã nguồn]

Mở đầu cho Thời đại Khám phá là một loạt các cuộc thám hiểm châu Âu băng qua Á-Âu bằng đường bộ vào cuối thời Trung cổ.[27] Đế quốc Mông Cổ thống nhất phần lớn lục địa Á-Âu và từ năm 1206 trở đi, thời kì Pax Mongolica cho phép các tuyến giao thương và đường liên lạc an toàn kéo dài từ tận Trung Đông đến Trung Quốc.[28][29] Nhiều người châu Âu đã tận dụng thời kì này để đi về phía đông. Hầu hết là người Ý, vì thương mại giữa châu Âu và Trung Đông được kiểm soát chủ yếu bởi các nước cộng hòa hàng hải.[cần dẫn nguồn]

Có rất ít ghi chép về những thương nhân từ Bắc Phi và khu vực Địa Trung Hải kinh doanh ở Ấn Độ Dương vào cuối thời Trung cổ. [ 16 ]

Các sư thần Kitô giáo đã được gửi đến tận Karakorum trong cuộc xâm lược vùng Levant của Mông Cổ, từ đó mà họ hiểu rõ hơn về thế giới. Người đầu tiên trong số những lữ khách này là Giovanni da Pian del Carpine, được Giáo hoàng Innôcentê IV phái đến triều đình Đại Hãn, khứ hồi từ Mông Cổ trở về, từ năm 1241 đến năm 1247.[28] Cũng trong khoảng thời gian này, hoàng tử Nga Yaroslav II của Vladimir và hai con trai của ông là Alexander Nevsky và Andrey II của Vladimir đến thăm thủ đô của Mông Cổ. Mặc dù mang ý nghĩa chính trị mạnh mẽ, không có ghi chép chi tiết nào về các sứ mệnh ngoại giao này. Ngoài ra, các cuộc du hành tới Trung Quốc bằng đường bộ của André de Longjumeau người Pháp và William của Rubruck người Flemish cũng phải được kể đến.[30] Thương nhân người Venice tên Marco Polo, đã ghi chép rất nhiều về các chuyến đi khắp châu Á của ông từ năm 1271 đến 1295. Ông khẳng định rằng chính ông đã từng là một vị khách tại triều đình nhà Nguyên của Hốt Tất Liệt trong cuốn Marco Polo du ký.[31]

Hạm đội Hồi giáo bảo vệ eo biển Gibraltar bị quân Genoa đánh tan năm 1291.[32] Vào năm đó, nỗ lực thám hiểm Đại Tây Dương đầu tiên được thực hiện bởi hai anh em thương gia là Vadino và Ugolino Vivaldi từ Genoa với hai thuyền galê nhưng mất tích ngoài khơi Ma-rốc, tạo ra nỗi sợ hãi về các cuộc thám hiểm đại dương tại châu Âu.[33][34] Từ năm 1325 đến 1354, học giả người Ma-rốc là Ibn Battuta, đã khởi hành từ Tangier băng qua Bắc Phi, sa mạc Sahara, Tây Phi, Nam Âu, Đông Âu, Sừng châu Phi, Trung Đông và châu Á, rồi sang tận Trung Quốc. Sau khi trở về, ông kể lại chuyến phiêu lưu này cho một học giả mà ông gặp ở Granada và chép lại trong cuốn Rihla (“Du ký”).[35] Từ năm 1357 đến 1371, một cuốn sách về những chuyến du hành được cho là của John Mandeville nổi lên ở châu Âu. Mặc dù không đáng tin cậy và có nhiều phóng đại, cuốn sách vẫn được sử dụng làm tài liệu tham khảo[36] về phương Đông, Ai Cập và vùng Levant nói chung, lan truyền kiến thức cổ hủ rằng Jerusalem là cái rốn của thế giới.

Trong thời kỳ quan hệ yên bình giữa Timurid và châu Âu khoảng năm 1439, Niccolò de’ Conti cho xuất bản một ghi chép về chuyến đi của ông với tư cách là một thương nhân Hồi giáo đến Ấn Độ và Đông Nam Á, và sau đó vào năm 1466-1472, thương nhân người Nga tên là Afanasy Nikitin xứ Tver tới được Ấn Độ, rồi được ông kể lại trong cuốn Cuộc hành trình vượt Ba Biển.

Những chuyến đi trên đất liền này ít có ảnh hưởng tác động thâm thúy. Đế quốc Mông Cổ sụp đổ gần như ngay sau khi nó hình thành và chẳng mấy chốc tuyến đường về phía đông trở nên khó khăn vất vả và nguy khốn hơn. Hơn nữa, Cái chết Đen ở châu Âu vào thế kỷ XIV ngăn cản những cuộc lữ hành và thương mại. [ 37 ] Sự trỗi dậy của Đế quốc Ottoman sau này càng hạn chế năng lực kinh doanh đường đi bộ của châu Âu hơn .

Các thiên chức Trung Quốc ( 1405 – 1433 )[sửa|sửa mã nguồn]

Võ bị chí (1628)” Trịnh Hòa hàng hải đồ ” ( Hán tự : 鄭和航海圖 ), được cho là dựa trên những ghi chép của Trịnh Hòa, cho thấy lộ trình giữa Khu vực Đông Nam Á và tới tận Malindi, trong cuốn ( 1628 )Người Trung Quốc có mối liên hệ thoáng đãng trong mạng lưới thương mại châu Á và đã giong thuyền đến Ả Rập, Đông Phi và Ai Cập kể từ thời nhà Đường ( 618 – 907 ). Từ năm 1405 đến 1421, Minh Thành Tổ hỗ trợ vốn một loạt những trách nhiệm lấy cống phẩm ở Ấn Độ Dương dưới sự chỉ huy của đô đốc Trịnh Hòa. [ 23 ]

Một đội tàu lớn mới đã được chuẩn bị cho các cuộc thám hiểm ngoại giao quốc tế này. Chiếc thuyền lớn nhất trong số đó, gọi là Bảo Thuyền (tàu kho báu), có chiều dài lên tới 121 mét và chứa hàng ngàn thủy thủ. Chuyến thám hiểm đầu tiên xuất phát vào năm 1405. Ít nhất bảy cuộc thám hiểm được ghi chép rõ ràng, mỗi chuyến thám hiểm sau hoành tráng hơn và đắt đỏ hơn lần trước. Các hạm đội đã đến thăm Ả Rập, Đông Phi, Ấn Độ, Quần đảo Mã Lai và Xiêm La.[38] Họ biếu quà bằng vàng, bạc, sứ và lụa; đổi lại là các sản vật quý hiếm địa phương như đà điểu, ngựa vằn, lạc đà, ngà voi và hươu cao cổ.[39][40] Sau cái chết của hoàng đế, Trịnh Hòa đã dẫn đầu một đoàn thám hiểm cuối cùng khởi hành từ Nam Kinh vào năm 1431 và trở về Bắc Kinh vào năm 1433. Rất có khả năng chuyến thám hiểm cuối cùng này đã đến tận Madagascar. Các chuyến đi được báo cáo bởi Mã Hoan, một du khách và dịch giả Hồi giáo đi cùng với Trịnh Hòa ba trong số bảy chuyến thám hiểm, ghi chép của ông được xuất bản ra cuốn Doanh Nhai Thăng Lãm (Hán tự: 瀛涯胜览, nghĩa là: khảo sát tổng thể bờ biển) (1433).[41]

Các chuyến đi có tác động ảnh hưởng đáng kể và lâu dài hơn lên mạng lưới hải tuyến tơ lụa, sử dụng và tạo ra những nút và điểm chốt giao thương mua bán theo sau, từ đó làm tái cấu trúc những mối quan hệ và trao đổi văn hóa truyền thống quốc tế. [ 42 ] Điều này đặc biệt quan trọng quan trọng vì không có chính thể nào khác có được sự thống trị thủy quân so với khu vực Ấn Độ Dương trước những chuyến đi này. [ 43 ] Nhà Minh đã thôi thúc những nút sửa chữa thay thế như một kế hoạch để thiết lập quyền trấn áp mạng lưới. [ 44 ] Do những chuyến đi của Trung Quốc, những cảng như Malacca ( ở Khu vực Đông Nam Á ), Cochin ( trên Bờ biển Malabar ) và Malindi ( trên Bờ biển Swahili ) trở thành những hải cảng then chốt thế chỗ những cảng quan trọng đã được xây dựng trước đó. [ a ] [ 45 ] Sự Open của hạm chiến kho tàng nhà Minh đã tạo ra và tăng cường cạnh tranh đối đầu giữa những chính thể tìm kiếm mối liên minh với nhà Minh. [ 42 ]Các chuyến công du này mang đến sự hội nhập khu vực và sự ngày càng tăng lưu thông quốc tế về con người, lý tưởng và sản phẩm & hàng hóa ở Tây Dương. Nó cũng phân phối nền tảng cho những cuộc tranh luận chủ nghĩa thế giới, diễn ra tại những khu vực như trên tàu của hạm chiến Minh, thủ đô hà nội Nam Kinh cũng như Bắc Kinh, và tiệc chiêu đãi do triều đình nhà Minh tổ chức triển khai cho những đại diện thay mặt quốc tế. [ 42 ] Các nhóm người phong phú từ khắp những vương quốc hàng hải tụ tập, giao lưu và cùng nhau đi thăm thú khi hạm quân kho tàng nhà Minh khi họ chuyển dời qua lại vùng biển. [ 42 ] Lần tiên phong trong lịch sử vẻ vang, khu vực hàng hải từ Trung Quốc đến Châu Phi chịu sự thống trị của một cường quốc duy nhất và từ đó được cho phép tạo ra một khoảng trống chủ nghĩa thế giới. [ 46 ]Những hành trình dài đường dài này bị ngừng lại, vì nhà Minh thực thi hải cấm, một chủ trương cô lập, hạn chế thương mại hàng hải. Các chuyến viễn chinh bị hoãn lại bất thần sau cái chết của nhà vua. Người Trung Quốc mất hứng thú với những gì họ gọi là vùng đất tàn tệ bên ngoài, [ 24 ] và những nhà vua kế vị cảm thấy những chuyến thám hiểm này tác động ảnh hưởng xấu đến vương quốc ; Minh Nhân Tông chấm hết những cuộc thám hiểm này và Minh Tuyên Tông bưng bít những thông tin tương quan đến những cuộc lữ hành của Trịnh Hòa .

Đại Tây Dương ( 1419 – 1507 )[sửa|sửa mã nguồn]

Từ thế kỷ thứ VIII đến thế kỷ XV, Cộng hòa Venice và những nước cộng hòa hàng hải lân cận đã nắm giữ độc quyền thương mại châu Âu với Trung Đông. Việc kinh doanh tơ lụa và gia vị, gồm có hương, thảo mộc, thuốc và thuốc phiện, đã làm cho những vương quốc thành bang Địa Trung Hải này trở nên phong phú. Gia vị là một trong những mẫu sản phẩm đắt tiền và được yên cầu cao nhất thời Trung cổ, vì chúng được sử dụng trong y học, [ 47 ] những nghi lễ tôn giáo, mỹ phẩm, nước hoa, cũng như phụ gia thực phẩm và chất dữ gìn và bảo vệ. [ 48 ] Những mẫu sản phẩm này đều được nhập từ châu Á và châu Phi .Các thương nhân Hồi giáo, hầu hết là hậu duệ của những thủy thủ Ả Rập từ Yemen và Ô-man, thống trị những tuyến hàng hải trên khắp Ấn Độ Dương, khai thác những vùng nguồn ở Viễn Đông và luân chuyển những loại sản phẩm tại những khu thương điếm ở Ấn Độ, đa phần là Kozhikode, về phía tây đến Ormus ở Vịnh Ba Tư và Jeddah ở Biển Đỏ. Từ đây, những tuyến đường đi bộ dẫn đến bờ biển Địa Trung Hải. Các thương nhân Venice đã phân phối sản phẩm & hàng hóa qua châu Âu cho đến khi Đế chế Ottoman trỗi dậy, dẫn đến sự sụp đổ của Constantinople năm 1453, ngăn cản người châu Âu sử dụng những tuyến đường đi bộ và trên biển. [ 49 ] [ 50 ]Buộc phải sụt giảm những hoạt động giải trí của họ ở Biển Đen và cuộc chiến tranh với Venice, người Genoa chuyển sang kinh doanh lúa mì, dầu ô liu và tìm kiếm vàng bạc. Châu Âu thâm hụt liên tục vàng bạc, [ 51 ] vì tiền chỉ chảy ra ngoài, chỉ để tiêu tốn cho thương mại phương Đông mà giờ đã bị cắt đứt. Một số mỏ ở châu Âu hết sạch, [ 52 ] thiếu thỏi vàng dẫn đến sự tăng trưởng của một mạng lưới hệ thống ngân hàng nhà nước phức tạp để quản trị rủi ro đáng tiếc trong thương mại ( ngân hàng nhà nước nhà nước tiên phong, Banco di San Giorgio, được xây dựng năm 1407 tại Genoa ). Các hội đồng Genoa sau đó được xây dựng ở Bồ Đào Nha, [ 53 ] kiếm lợi từ doanh nghiệp và trình độ kinh tế tài chính của họ .Thuyền buồm châu Âu hầu hết kinh doanh ven biển bằng hải đồ portolan. Những hải đồ này xác lập những tuyến đường biển dựa trên những hải cảng ven bờ : những thủy thủ khởi hành từ một điểm đã biết, đi theo la bàn và nỗ lực xác lập vị trí của họ bằng những mốc gắn với đất liền. [ 54 ] Đối với cuộc thám hiểm đại dương tiên phong, người Tây Âu đã sử dụng la bàn và những văn minh mới trong phác map và thiên văn học. Các công cụ điều hướng của Ả Rập như thước trắc tinh và thước đo phần tư được sử dụng để xác đinh vị trí dựa trên thiên văn hàng hải .

Các khám phá của người Bồ[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1297, cuộc reconquista kết thúc ở Bồ Đào Nha, vua Dinis xứ Bồ đã tỏ mối chăm sóc đến ngành xuất khẩu và vào năm 1317, ông thỏa thuận hợp tác với thủy thủ thương gia Genoa tên Manuel Pessanha ( Pessagno ), chỉ định ông là đô đốc tiên phong của thủy quân Bồ Đào Nha với tiềm năng bảo vệ quốc gia chống lại những cuộc tiến công cướp biển Hồi giáo. [ 55 ] Sự bùng phát của bệnh dịch hạch đã dẫn đến sự sụt giảm dân số nghiêm trọng nửa sau thế kỷ XIV : chỉ có đường thủy mới bảo đảm an toàn, với phần đông hội đồng định cư để đánh cá và kinh doanh ven biển. [ 56 ] Từ năm 1325 – 1357, Afonso IV xứ Bồ Đào Nha khuyến khích thương mại hàng hải và khơi mào những chuyến thám hiểm tiên phong. [ 57 ] Quần đảo Canary ( đã được biết đến bởi người Genoa ) được công bố là phát hiện chính thức của Bồ Đào Nha, nhưng vào năm 1344, vương quốc Castile khởi đầu lan rộng ra cạnh tranh đối đầu ở biển nên tranh chấp quần đảo này. [ 58 ] [ 59 ]Để bảo vệ độc quyền về thương mại, người châu Âu ( khởi đầu với người Bồ Đào Nha ) đã nỗ lực áp đặt một mạng lưới hệ thống thương mại địa trung hải sử dụng sức mạnh quân sự chiến lược và rình rập đe dọa chuyển hướng thương mại qua những cảng mà họ trấn áp ; nơi sản phẩm & hàng hóa hoàn toàn có thể bị đánh thuế. [ 60 ] Năm 1415, Ceuta bị chinh phục bởi Bồ Đào Nha nhằm mục đích trấn áp bờ biển châu Phi. Hoàng tử trẻ Henrique Nhà hàng hải nhận thức được doanh thu trong những tuyến thương mại xuyên Sahara. Trong nhiều thế kỷ, những tuyến kinh doanh nô lệ và vàng link Tây Phi với Địa Trung Hải phải đi qua sa mạc Tây Sahara, trấn áp bởi người Moors ở Bắc Phi .Henry muốn biết chủ quyền lãnh thổ Hồi giáo ở Châu Phi lê dài bao xa, kỳ vọng luồn qua được chúng và thanh toán giao dịch trực tiếp với Tây Phi bằng đường thủy. Ông muốn tìm kiếm những liên minh ở vùng đất Kitô giáo lịch sử một thời về phía nam, [ 61 ] như vương quốc Kitô giáo đã mất từ ​ ​ lâu của Prester John [ 62 ] và để thăm dò xem liệu hoàn toàn có thể đến Ấn Độ bằng đường thủy hay không, nguồn gốc của tuyến buôn gia vị sinh lời. Ông góp vốn đầu tư vào những chuyến đi xuống bờ biển Mauritanie, tập hợp một nhóm thương nhân, chủ tàu và người có chăm sóc đến những hải tuyến mới. Chẳng bao lâu, họ tới được những hòn đảo Madeira ( 1419 ) và Azores ( 1427 ) ở Đại Tây Dương. Người chỉ huy đoàn thám hiểm João Gonçalves Zarco có công thiết lập những khu định cư trên hòn đảo Madeira. [ 63 ]Thời bấy giờ, người châu Âu không biết những gì nằm xa hơn Mũi Non ( Mũi Chaunar ) trên bờ biển châu Phi và liệu hoàn toàn có thể quay trở lại sau khi vượt qua nó. [ 64 ] Các lịch sử một thời cảnh cáo về quái vật đại dương hoặc rìa của thế giới nhưng hành trình dài của Hoàng tử Henry đã thử thách những niềm tin như vậy : khởi đầu từ năm 1421, người Bồ đi thuyền vượt qua nó, đến Mũi Bojador khó khăn vất vả mà vào năm 1434, một trong những thuyền trưởng của Hoàng tử Henry, Gil Eanes, vượt qua được .Một bước tiến lớn là sự sinh ra của tàu ca-ra-ve vào giữa thế kỷ XV, một loại tàu nhỏ có năng lực đi ngược gió tốt hơn bất kể tàu nào khác ở châu Âu vào thời gian đó. [ 65 ] Phát triển từ những phong cách thiết kế tàu đánh cá, chúng là những con tàu tiên phong hoàn toàn có thể bớt sự phụ thuộc vào vào hải đồ và đi bảo đảm an toàn trên Đại Tây Dương. Để xu thế trên biển bằng thiên thể, người Bồ Đào Nha đã sử dụng Lịch thiên văn, trải qua một sự khuếch tán đáng quan tâm trong thế kỷ XV. Đây là những biểu đồ thiên văn vẽ đồ thị vị trí của những ngôi sao 5 cánh trong một khoảng chừng thời hạn riêng không liên quan gì đến nhau. Được xuất bản năm 1496 bởi nhà thiên văn học, nhà chiêm tinh và nhà toán học người Do Thái, Abraham Zacuto, cuốn Almanach Perpetuum gồm có một số ít bảng miêu tả sự hoạt động của những ngôi sao 5 cánh. [ 66 ] Các bảng này cách mạng hóa hoạt động giải trí hoa tiêu, cho phép thống kê giám sát vĩ độ. Kinh độ đúng chuẩn, tuy nhiên, vẫn khó chớp lấy trong nhiều thế kỷ. [ 67 ] [ 68 ] Sử dụng tàu ca-ra-ve, việc thăm dò có mạng lưới hệ thống liên tục ở phía nam xa hơn, tiến lên trung bình một độ mỗi năm. [ 69 ] Bán hòn đảo Sénégal và Mũi Verde đã được khám phá vào năm 1445 và năm 1446, Álvaro Fernandes đã tới tận Sierra Leone thời nay .

Năm 1453, Constantinople rơi vào tay người Ottoman là một đòn giáng mạnh vào các Thiên chúa quốc và mối quan hệ kinh doanh được thiết lập liên kết với phương đông. Năm 1455, Giáo hoàng Nicôla V ban hành tông sắc Romanus Pontifex bổ sung Dum Diversas trước đó (1452), trao tất cả các vùng đất và biển được phát hiện ngoài Mũi Bojador cho vua Afonso V xứ Bồ Đào Nha và những người kế vị ông, cũng như buôn bán và chinh phục người Hồi giáo hay ngoại đạo, một chính sách Biển đóng ở Đại Tây Dương.[70] Nhà vua, người đã tìm hiểu các chuyên gia Genova về một tuyến đường biển đến Ấn Độ, đã ủy thác bản đồ thế giới Fra Mauro, đưa tới Lisbon năm 1459.[71]

Các khám phá sau Hoàng tử Henry[sửa|sửa mã nguồn]

Bản quy mô tàu ca-ra-vê giữa thế kỷ XVNăm 1460, Pedro de Sintra đặt chân đến Sierra Leone. Hoàng tử Henry qua đời vào tháng 11 năm đó. Do thu nhập rất ít, những cuộc thám hiểm được ủy thác cho thương nhân Fernão Gomes năm 1469, để đổi lấy độc quyền thương mại ở Vịnh Guinea ông này phải khám phá 100 dặm ( 161 km ) mỗi năm trong vòng 5 năm. [ 66 ] Với sự hỗ trợ vốn của Gomes, những nhà thám hiểm như João de Santarém, Pedro Escobar, Lopo Gonçalves, Fernão do Pó và Pedro de Sintra đã vượt xa những tiềm năng đó. Họ đến Nam bán cầu và những hòn đảo thuộc Vịnh Guinea, São Tomé và Príncipe và Elmina trên Bờ biển Vàng vào năm 1471 ( Ở Nam bán cầu, họ đã sử dụng chòm Nam Thập Tự làm mốc cho việc xu thế hàng hải ). Ở nơi thời nay gọi là ” Bờ biển vàng ” Ghana, họ phát hiện một tuyến mậu dịch vàng thịnh vượng giữa dân địa phương và thương nhân Ả Rập-Berber .Năm 1478 ( trong Chiến tranh kế vị Castilia ), ngoài khơi Elmina diễn ra một cuộc hải chiến giữa Hạm đội Castilia gồm 35 tàu ca-ra-vê và hạm quân Bồ Đào Nha để giành quyền bá chủ thương mại Guinea ( vàng, nô lệ, ngà voi quý hiếm và hạt tiêu ). Bồ Đào Nha thắng lợi và những Quốc vương Công giáo buộc phải công nhận những vùng chủ quyền lãnh thổ tranh chấp ở Tây Phi thuộc về Bồ Đào Nha theo Hiệp ước Alcáçovas, 1479. Đây là cuộc cuộc chiến tranh thuộc địa tiên phong giữa hai cường quốc châu Âu .Năm 1481, João II mới đăng cơ đã cho dựng feitoria tại São Jorge da Mina. Năm 1482, sông Congo được Diogo Cão khám phá, [ 72 ] người vào năm 1486 liên tục khám phá Mũi Cross ( Namibia tân tiến ) .Bước nâng tầm quan trọng tiếp theo là vào năm 1488, khi Bartolomeu Dias đi vòng qua mũi phía nam châu Phi, nơi ông đặt tên là ” Mũi bão ” ( Cabo das Tormentas ), neo đậu tại Vịnh Mossel rồi đi thuyền sang phía đông đến tận cửa sông Great Fish, chứng tỏ rằng Ấn Độ Dương hoàn toàn có thể được tiếp cận từ Đại Tây Dương. Đồng thời, Pêro da Covilhã, được gửi đi trinh thám trên đất liền, tới Ethiopia và tích lũy nhiều thông tin quan trọng về Biển Đỏ và bờ biển Quenia, rồi một tuyến đường thủy đến Ấn Độ sẽ sớm mở ra. [ 73 ] Không lâu sau, mũi đất được đổi tên bởi vua John II của Bồ Đào Nha thành ” Mũi hảo vọng ” ( Cabo da Boa Esperança ), vì sự sáng sủa đem lại do năng lực của một tuyến đường thủy đến Ấn Độ, chứng tỏ ý niệm của Ptolemy là sai lầm đáng tiếc .

Tây Ban Nha vào cuộc : Columbus và Tây Ấn[sửa|sửa mã nguồn]

Castile, kình địch lân bang của Bồ Đào Nha, khởi đầu thiết lập quyền quản lý trên quần đảo Canary ngoài khơi phía tây châu Phi vào năm 1402, nhưng bị ngưng trệ bởi lục đục nội bộ tại chính quốc và những cuộc kháng chiến chống quân Hồi giáo thế kỷ XV. Chỉ vào cuối thế kỷ đó, sau khi thống nhất vương quốc Castile-Aragon và hoàn thành xong cuộc reconquista, Tây Ban Nha mới đổ công sức của con người vào khám phá những tuyến thương mại đường thủy. Vương miện Aragon từng là một cường quốc hàng hải quan trọng ở Địa Trung Hải, trấn áp những vùng chủ quyền lãnh thổ ở miền đông Tây Ban Nha, Tây Nam nước Pháp, những hòn đảo lớn như Sicily, Malta, và Vương quốc Naples và Sardinia, với cương thổ trải dài đến tận Hy Lạp. Năm 1492, những đồng quản lý đã chinh phục vương quốc Moorish của Granada, nước chư hầu công nạp cho Castile hàng hóa châu Phi, và quyết định hành động hỗ trợ vốn cho những cuộc thám hiểm của Christopher Columbus với kỳ vọng đánh đổ sự độc quyền của Bồ Đào Nha trên những tuyến đường biển phía tây châu Phi, để đến ” Ấn Độ ” ( phía đông và nam Á ) bằng cách đi về phía tây. [ 74 ] Hai lần trước, vào năm 1485 và 1488, Columbus đã trình diễn dự án Bất Động Sản cho vua John II xứ Bồ Đào Nha, người đã khước từ ông .

Vào tối ngày 3 tháng 8 năm 1492, Columbus rời bến từ Palos de la Frontera với ba chiếc tàu; một tàu carrack lớn, Santa María, biệt danh là Gallega, và hai tàu hộ tống nhỏ hơn, Pinta và Santa Clara, biệt danh là Niña. Columbus lần đầu tiên dặt chân lên Quần đảo Canary, nơi ông lấy nhu yếu phẩm cho chuyến đi dài năm tuần vượt đại dương, băng qua một phần của Đại Tây Dương được gọi là Biển Sargasso.

Họ nhìn thấy đất liền vào ngày 12 tháng 10 năm 1492 và Columbus gọi hòn đảo đó (nay là vùng Bahamas) là San Salvador, tưởng rằng đây là “Đông Ấn”. Columbus cũng khám phá bờ biển phía đông bắc Cuba (đổ bộ vào ngày 28 tháng 10) và bờ bắc của Hispaniola vào ngày 5 tháng 12. Ông được vị cacique (thủ lĩnh) bản địa Guacanagari chấp thuận và cho phép một vài người trong đoàn ở lại.

Columbus để lại 39 người đàn ông và họ thành lập khu định cư La Navidad tại Haiti ngày nay.[75] Trước khi trở về Tây Ban Nha, ông bắt cóc khoảng mười đến hai mươi lăm người bản địa và đưa họ về Tây Ban Nha. Chỉ có bảy hoặc tám trong số những “Người Ấn Độ” bản địa đến được Tây Ban Nha còn sống, nhưng đã gây ấn tượng khá tốt với Seville.[76]

Khi trở lại, một cơn bão buộc ông phải cập cảng Lisbon, vào ngày 4 tháng 3 năm 1493. Sau một tuần ở Bồ Đào Nha, ông lên đường sang Tây Ban Nha và vào ngày 15 tháng 3 năm 1493 đến Barcelona, ​ ​ nơi ông yết kiến Nữ hoàng Isabella và Vua Ferdinand. Tin tức về việc ông khám phá ra những vùng đất mới nhanh gọn lan rộng khắp châu Âu. [ 77 ]Columbus và những nhà thám hiểm Tây Ban Nha khởi đầu tuyệt vọng với những khám phá của họ, không giống như ở Châu Phi hay Châu Á Thái Bình Dương, dân cư Ca-ri-bê có ít sản phẩm & hàng hóa để trao đổi với đội tàu Castile. Các hòn hòn đảo này thay vào đó trở thành trọng tâm của những nỗ lực thuộc địa. Chỉ đến khi hàng loạt lục địa châu Mỹ được khám phá, Tây Ban Nha mới tìm ra sự phong phú mà họ khao khát .

Hiệp ước Tordesillas ( 1494 )[sửa|sửa mã nguồn]

Ngay sau khi Columbus quay trở lại từ nơi mà sau này được gọi là ” Tây Ấn “, một sự phân loại ảnh hưởng tác động trở nên thiết yếu để tránh xung đột giữa Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. [ 78 ] Vào ngày 4 tháng 5 năm 1493, hai tháng sau khi Columbus cập bến, những Quốc vương Công giáo đã nhận được một tông sắc ( Inter caetera ) từ Giáo hoàng Alexanđê VI ra lệnh rằng tổng thể những vùng đất phía tây và phía nam của một đường từ cực đến cực cách 100 dặm tây nam Açores hoặc Quần đảo Mũi Verde sẽ thuộc về Vương quốc Castilla, rồi sau này còn thêm tổng thể những vùng lục địa chính và hòn đảo còn lại ở Ấn Độ. Tông sắc không đề cập đến Bồ Đào Nha, do vậy họ không hề lấy những vùng đất mới được phát hiện ở phía đông của đường .Hiệp ước Tordesillas được chấp thuận đồng ý bởi hai vương quốc, chia đôi vùng ảnh hưởng tác động thành hai nửa địa cầu. Trong hiệp ước này, người Bồ Đào Nha nhận được mọi thứ bên ngoài châu Âu ở phía đông của một đường cắt chạy 370 dặm phía tây quần đảo Cape Verde ( thuộc về Bồ Đào Nha ) và những hòn hòn đảo được Christopher Columbus phát hiện trong chuyến đi tiên phong ( được công bố là thuộc Castilla ), được đặt tên là Cipangu và Antilia ( Cuba và Hispaniola ). Điều ước này cho họ quyền trấn áp tuyệt đối với Châu Phi, Châu Á Thái Bình Dương và miền đông Nam Mỹ ( Brazil ). Người Tây Ban Nha ( Castilla ) lấy được mọi tấc đất ở phía tây đường kẻ này .

Một thế giới mới : Châu Mỹ[sửa|sửa mã nguồn]

Chi tiết map Waldseemüller 1507 có ghi ” America ” lần tiên phong trong lịch sử vẻ vang .
John Cabot được ban giấy ghi nhận độc quyền từ Vua Henry VII của Anh. Đi thuyền từ Bristol, có lẽ rằng được tương hỗ bởi Thương Hội những thương nhân địa phương, Cabot vượt Đại Tây Dương trên phía bắc với kỳ vọng chuyến đi đến ” Tây Ấn ” sẽ ngắn hơn [ 79 ] và cập bến tại một nơi nào đó ở Bắc Mỹ, hoàn toàn có thể là Newfoundland. Năm 1499, João Fernandes Lavrador được Vua Bồ cấp phép và ông ra khơi cùng với Pêro de Barcelos. Họ là người khám phá ra Labrador, được nhượng và đặt theo tên João. Sau khi trở về, ông hoàn toàn có thể đã cập bến Bristol để lấy danh nghĩa khám phá của nước Anh. [ 80 ] Giữa năm 1499 – 1502, đồng đội Gaspar và Miguel Corte Real khám phá và đặt tên cho đường bờ biển Greenland và Newfoundland. [ 81 ] Cả hai cuộc thám hiểm đều được ghi nhận trong map thế giới Cantino năm 1502 .

” Ấn Độ thực sự ” và Brazil[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1497, Quốc vương Manuel I xứ Bồ Đào Nha gửi một hạm quân thám hiểm về phía đông, hoàn tất thiên chức của những tiền nhân tìm đường đến Ấn Độ. Vào tháng 7 năm 1499, tin tức Viral rằng người Bồ Đào Nha đã tới được ” Ấn Độ thật “, vì vua Bồ đã gửi một bức thư báo tin vui đến Quốc vương Công giáo Tây Ban Nha một ngày sau khi đoàn tàu trở lại .Hành trình thứ ba của Columbus vào năm 1498 mở màn cho cuộc lấn chiếm thuộc địa thành công xuất sắc tiên phong ở Tây Ấn, trên hòn đảo Hispaniola. Mặc dù bị thiếu tín nhiệm, Columbus vẫn bảo thủ rằng ông đã đến được Ấn Độ. Trong chuyến đi, ông phát hiện ra cửa sông Orinoco ở bờ biển phía bắc Nam Mỹ ( nay là Venezuela ) và nghĩ rằng lượng nước ngọt khổng lồ đổ ra biển chỉ hoàn toàn có thể bắt nguồn từ một khối đất liền, mà ông đinh ninh là châu Á lục địa .Khi giao thương mua bán giữa Seville và Tây Ấn tăng trưởng, kiến ​ ​ thức về những hòn đảo Caribbean, Trung Mỹ và bờ biển phía bắc của Nam Mỹ càng ngày lan rộng ra. Đội tàu Tây Ban Nha của Alonso de Ojeda và Amerigo Vespucci năm 1499 – 1500 đã đặt chân lên bờ biển của Guyana ngày này. Vespucci đi thuyền về phía nam, khám phá cửa sông Amazon vào tháng 7 năm 1499, [ 82 ] [ 83 ] và đạt 6 ° Nam, ở phía đông bắc Brazil ngày này, trước khi quay lại .

Vào đầu năm 1500, đoàn của Vicente Yáñez Pinzon bị một cơn bão làm chệch hướng và đi lạc đến tận bờ biển phía đông bắc của Brazil vào ngày 26 tháng 1 năm 1500, họ từ đó do thám xuống phía nam tới bang Pernambuco ngày nay. Hạm đội của ông là những người đầu tiên đi vào cửa sông Amazon mà họ đặt tên là Río Santa María de la Mar Dulce (Sông Saint Mary của Biển nước ngọt).[84] Tuy vậy, vùng đất quá xa về phía đông để người tây Ban Nha có thể lấy được do Hiệp ước Tordesillas, nhưng phát hiện này đã khiến người Tây Ban Nha càng hứng thú hơn về miền đất này, với chuyến đi thứ hai của Pinzon vào năm 1508 (một chuyến khảo sát dọc bờ biển phía bắc đến bờ biển Trung Mỹ đại lục, để tìm kiếm một lối đi về phía Đông) và một chuyến đi vào năm 1515-1516 bởi một hoa tiêu của đoàn thám hiểm 1508, Juan Díaz de Solís. Cuộc thám hiểm năm 1515-1516 được thúc đẩy bởi các báo cáo về người Bồ Đào Nha trong khu vực (xem bên dưới). Cuộc thám thính kết thúc khi de Solís và một số thủy thủ đoàn của ông mất tích trong lúc khám phá Sông La Plata trên một chiếc thuyền, nhưng những gì họ tìm thấy và kể lại đã khơi dậy sự tò mò của Tây Ban Nha và công cuộc thuộc địa hóa châu Mỹ dần bắt đầu vào năm 1531.

Vào tháng 4 năm 1500, Hạm đội Bồ Ấn thứ hai, dẫn đầu bởi Pedro Álvares Cabral và gồm nhiều vị thuyền trưởng kỳ cựu như Bartolomeu Dias và Nicolau Coelho, cập bến Brazil sau khi thực hiện một “volta do mar” để tránh bị kẹt trong Vịnh Guinea do gió không thuận lợi. Vào ngày 21 tháng 4 năm 1500, họ trông thấy một ngọn núi và đặt tên nó là Monte Pascoal, rồi vào ngày 22 tháng 4, Cabral lên bờ. Vào ngày 25 tháng 4, toàn bộ hạm đội đổ bộ ở cảng mà họ đặt tên là Porto Seguro (Cảng an toàn). Cabral nhận thấy rằng vùng đất mới nằm ở phía đông của đường kẻ Tordesillas và gửi một phái viên về Bồ Đào Nha cùng với thông tin về vùng đất mới này cùng với một bức thư của Pero Vaz de Caminha miêu tả rất chân thực về Brazil trước năm 1500. Tin rằng nơi này là một hòn đảo, ông đặt tên cho nó là Ilha de Vera Cruz.[85] Một số sử gia cho rằng người Bồ Đào Nha có thể đã thấy vùng đất Nam Mỹ này trước khi thực hiện “volta do mar”, điều đó sẽ lý giải cho sự kiên quyết của vua John II trong việc di chuyển đường kẻ về phía tây vào năm 1494, vì vậy việc ông cập bến Brazil có lẽ không hoàn toàn là tình cờ. Tuy vậy, cũng không loại trừ khả năng động cơ của John chỉ đơn thuần là tăng cơ hội lấy những vùng đất mới ở Đại Tây Dương.[86] Từ bờ biển phía đông, hạm đội sau đó quay về hướng đông để tiếp tục hành trình đến mũi phía nam của châu Phi và Ấn Độ. Cabral là thuyền trưởng đầu tiên tới cả bốn châu lục, dẫn đầu đoàn thám hiểm đầu tiên kết nối và thống nhất châu Âu, châu Phi, châu Mỹ và châu Á.[87][88]

Theo lời mời của Vua Manuel I, Amerigo Vespucci[89]— một người Florentine từng làm việc cho một chi nhánh của Ngân hàng Medici ở Seville từ năm 1491 — phù hợp với các chuyến thám hiểm đại dương và từng đi đến The Guianas hai lần với Juan de la Cosa phụng sự Tây Ban Nha[90] — ban cho ông tư cách là hoa tiêu trong các hành trình đến bờ biển phía đông Nam Mỹ. Các cuộc thám hiểm này đã được biết đến rộng rãi ở châu Âu sau khi hai ghi chép được cho là của ông, được xuất bản từ năm 1502 đến 1504, cho rằng những vùng đất mới được phát hiện không phải là Ấn Độ mà là “Thế giới mới”,[91] Mundus novus, tựa tiếng Latinh của một tài liệu đương đại dựa trên những bức thư của Vespucci gửi cho Lorenzo di Pierfrancesco de ‘Medici.[92] Người ta nhận ra rằng Columbus chưa từng đặt chân đến Châu Á mà đã phát hiện một lục địa mới hoàn toàn, Châu Mỹ. Châu Mỹ được đặt tên vào năm 1507 bởi các nhà vẽ bản đồ Martin Waldseemüller và Matthias Ringmann, có lẽ sau Amerigo Vespucci.

Khoảng năm 1501 – 1502, một trong những cuộc thám hiểm của Bồ Đào Nha, đứng vị trí số 1 bởi Gonçalo Coelho ( và / hoặc André Gonçalves hoặc Gaspar de Lemos ), giong buồm về phía nam ven bờ Nam Mỹ đến vịnh Rio de Janeiro ngày này. Ghi chép của Amerigo Vespucci kể rằng đoàn thám hiểm đã đạt đến vĩ độ ” Nam cực cao 52 ° Nam “, ở vĩ độ ” lạnh ” của vùng phía nam Patagonia ( hoàn toàn có thể gần Eo biển ), trước khi quay trở lại. Vespucci viết rằng họ đi về phía tây nam và nam, dọc ” một bờ biển dài, không ngoằn ngoèo ” ( trùng khớp với bờ biển phía Nam Nam Mỹ ). Điều này có vẻ như không đúng mực, vì ông đã chỉnh sửa một phần miêu tả của mình trong bức thư tiếp theo, nêu rõ một sự biến hóa, từ khoảng chừng 32 ° Nam ( Nam Brazil ), về phía nam-đông nam, ra biển rộng ; tuy nhiên, vẫn chứng minh và khẳng định là đoàn của ông đã đạt tới 50 ° / 52 ° Nam ( Đây hoàn toàn có thể là do quyết định hành động của chính ông hoặc bởi người kiểm duyệt D. Manuel, vị này hoàn toàn có thể đã gây áp lực đè nén buộc Vespucci phải đổi khác ghi chép do lo lắng rằng họ đã bật mý quá nhiều với Lorenzo de ‘ Medici và công chúng ). [ 93 ] [ 94 ]

Năm 1503, Binot Paulmier de Gonneville thách thức chính sách mare clausum của Bồ Đào Nha và dẫn đầu một trong những cuộc thám hiểm Normand và Breton sớm nhất của Pháp tới Brazil. Ông định đi thuyền đến Đông Ấn, nhưng gần Mũi Hảo Vọng, con tàu của ông bị lệch hướng về phía tây bởi một cơn bão và đáp đất ở bang Santa Catarina (miền nam Brazil) ngày nay ngày 5 tháng 1 năm 1504.

Vào khoảng 1511–1512, thuyền trưởng người Bồ João de Lisboa và Estevão de Fróis tiến vào cửa Sông La Plata ở Uruguay và Argentina ngày nay và đã đi xa xuống phía nam tới Vịnh San Matias ngày nay ở 42°Nam (được ghi trong Newen Zeytung auss Pressilandt có nghĩa là “Tin tức mới từ vùng đất Brazil”).[95][96] Đoàn thám hiểm gặp một mũi đất kéo dài từ bắc xuống nam mà họ gọi là Mũi của “Santa Maria” (Punta del Este, giữ tên Mũi gần đó); và sau 40 °Nam, họ tìm thấy một “Mũi” hoặc “một điểm hoặc một địa điểm kéo dài ra biển” và một “Vịnh” (vào tháng Sáu và tháng Bảy). Sau khi rong ruổi gần 300 km (186 dặm) để đi vòng qua mũi này, họ lại nhìn thấy lục địa ở phía bên kia, rồi đi về phía tây bắc, nhưng một cơn bão đã ngăn họ tiến tiếp. Bị Tramontane hoặc gió bắc cuốn đi, họ đành rút lui. Đoàn thám hiểm mang về những tin tức đầu tiên kể về một vị Vua Trắng và “người dân vùng núi” sâu trong nội địa (Đế quốc Inca) và một chiếc rìu bạc được biếu tặng bởi người bản địa Charrúa khi quay trở về (“gần bờ biển hoặc bên bờ của Brazil “) và “về phía Tây “(dọc theo bờ biển và cửa sông La Plata), dâng cho vua Manuel I.[97] Christopher de Haro, một người Flemish gốc Sephardic (một trong những nhà tài trợ cuộc thám hiểm cùng với D. Nuno Manuel), người sẽ phụng sự Tây Ban Nha sau năm 1516, tin rằng các nhà hàng hải đã phát hiện ra một eo biển phía nam sang được châu Á.

Năm 1519, một đoàn thám hiểm được gửi đi từ Tây Ban Nha để tìm đường đến châu Á dẫn dắt bởi nhà hàng hải người Bồ Đào Nha giàu kinh nghiệm tay nghề Ferdinand Magellan. Hạm đội đã khám phá những con sông, vịnh và lập map bờ biển Nam Mỹ cho đến khi tìm được đường sang Thái Bình Dương trải qua eo biển Magellan .

Khoảng năm 1524–1525, Aleixo Garcia, một conquistador Bồ Đào Nha (có lẽ là cựu thủy thủ đoàn của cuộc viễn chinh Solís năm 1516), dẫn đầu một đoàn thám hiểm tư nhân khám phá các xác tàu đắm Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, tuyển mộ khoảng 2000 người Anh-điêng Guaraní. Họ khám phá và tiến sâu các vùng lãnh thổ của miền nam Brazil, Paraguay và Bolivia ngày nay bằng cách sử dụng mạng lưới đường mòn bản địa Peabiru. Họ cũng là những người châu Âu đầu tiên băng qua Chaco và tiếp xúc với vùng lãnh thổ bên ngoài Đế chế Inca trên những ngọn đồi của dãy Andes, gần Sucre.[98]

Ấn Độ Dương ( 1497 – 1513 )[sửa|sửa mã nguồn]

Tuyến đường của Gama đến Ấn Độ[sửa|sửa mã nguồn]

Được bảo trợ khỏi sự cạnh tranh đối đầu trực tiếp của Tây Ban Nha bởi hiệp ước Tordesillas, việc thăm dò và bành trướng về phía đông của Bồ Đào Nha liên tục. Hai lần, vào năm 1485 và 1488, Bồ Đào Nha chính thức chối bỏ sáng tạo độc đáo đến Ấn Độ của Christopher Columbus bằng cách đi về phía tây. Vua John II không ủng hộ ý tưởng sáng tạo đó vì cho rằng ước tính 2.400 dặm ( 3.860 km ) của Columbus không đúng chuẩn, [ 99 ] và một phần cũng là vì Bartolomeu Dias đã vượt thành công xuất sắc mũi phía nam của châu Phi vào năm 1487, do đó triều đình Bồ Đào Nha tin rằng đi thuyền về phía đông sẽ ngắn hơn nhiều. Sự trở lại của Dias từ Mũi Hảo Vọng vào năm 1488 và chuyến đi của Pêro da Covilhã đến Ethiopia cho thấy sự phong phú của Ấn Độ Dương hoàn toàn có thể tiếp cận được từ Đại Tây Dương. Một cuộc thám hiểm dài hạn đã được sẵn sàng chuẩn bị .Đời vua Manuel I xứ Bồ, vào tháng 7 năm 1497, một hạm chiến thám hiểm nhỏ gồm bốn tàu và khoảng chừng 170 người rời Lisbon dưới sự chỉ huy của Vasco da Gama. Đến tháng 12, hạm quân vượt qua sông Great Fish – nơi đoàn của Dias quay đầu trờ về châu Âu-và đi vào vùng biển chưa được phác map. Vào ngày 20 tháng 5 năm 1498, họ đến được Calicut. Những nỗ lực của Vasco da Gama để thanh toán giao dịch thuận tiện bất thành bởi sản phẩm & hàng hóa của ông không đủ điển hình nổi bật. [ 100 ] Hai năm và hai ngày sau khi khởi hành, Gama và 55 thủy thủ sống sót quay trở lại Bồ Đào Nha trong vinh quang, do họ là những người tiên phong đi tàu từ châu Âu đến Ấn Độ .Năm 1500, đoàn thứ hai, lớn hơn và gồm 1500 người được cử đến Ấn Độ. Dưới trướng Pedro Álvares Cabral, họ trông thấy đất liền Brazil ; Sau đó, ở Ấn Độ Dương, một trong những chiếc tàu của Cabral cập bến Madagascar ( 1501 ), từng được khám phá một phần bởi Tristão da Cunha năm 1507 ; Mô-ri-xơ được phát hiện năm 1507, Socotra bị chiếm đóng năm 1506. Cùng năm đó, Lourenço de Almeida đổ bộ lên Sri Lanka, hòn hòn đảo phía đông có tên ” Taprobane ” trong những ghi chép của nhà địa lý học Hy Lạp thế kỷ thứ IV của Alexander Đại đế tên là Megasthenes. Các thương điếm châu Âu tiên phong được xây dựng tại Kochi và Calicut ( 1501 ) và sau đó là Goa ( 1510 ) .

Các hòn đảo Gia Vị và Trung Quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1511, Afonso de Albuquerque chinh phục Malacca dưới lá cờ Bồ Đào Nha, bấy giờ là TT thương mại châu Á. Albuquerque đã gửi 1 số ít phái đoàn ngoại giao về phía đông Malacca : Duarte Fernandes là đặc phái viên châu Âu tiên phong đến Vương quốc Xiêm ( Thailand tân tiến ) .Hay tin về vị trí bí hiểm của những ” hòn đảo gia vị ” hay quần đảo Maluku, hầu hết là quần đảo Banda, bấy giờ là nguồn nhục đậu khấu và đinh hương duy nhất, Afonso đã gửi một chuyến viễn chinh dưới quyền António de Abreu đến Banda ( trải qua Java và Quần đảo Sunda nhỏ hơn ), nơi họ là những người châu Âu tiên phong cập bến vào đầu năm 1512 sau khi lần theo con đường mà họ cũng đã đi qua trước đó như những hòn đảo Buru, Ambon và Seram. [ 101 ] [ 102 ] Từ Banda Abreu quay trở lại Malacca, sau khi bị tách khỏi đoàn bởi một vụ đắm tàu ​ ​ và đi về phía bắc, phó thuyền trưởng Francisco Serrão một lần nữa lại cập Ambon và chìm ở Ternate, nơi ông nhận được giấy phép thiết kế xây dựng một thương điếm pháo đài trang nghiêm Bồ Đào Nha : Pháo đài São João Baptista de Ternate, xây đắp sự hiện hữu của Bồ Đào Nha tại Quần đảo Malay .Vào tháng 5 năm 1513, sứ thần Bồ Đào Nha Jorge Álvares đựoc cử đến Trung Quốc. Mặc dù ông là người châu Âu tiên phong bước chân trên hòn đảo Nội Linh Đinh ở Châu thổ sông Châu Giang nhưng Rafael Perestrello, một người bạn bè họ của Christopher Columbus, mới là nhà thám hiểm châu Âu tiên phong tới bờ biển phía nam Trung Quốc đại lục và kinh doanh tại Quảng Châu Trung Quốc năm 1516. Rafael chỉ huy một tàu Bồ Đào Nha với thủy thủ đoàn từ một thuyền khơi khởi hành từ Malacca. [ 103 ] [ 104 ] Fernão Pires de Andrade đến thăm Quảng Châu Trung Quốc năm 1517 và Open giao thương mua bán với Trung Quốc. Người Bồ Đào Nha bị nhà Minh đánh đuổi năm 1521 tại Trận Truân Môn và năm 1522 tại Trận Thiến Thảo Loan, người Trung Quốc tịch thu được loại súng đại bác xoay của Bồ Đào Nha rồi cải biến chùng thành súng ” Bật Lang Cơ ” 佛郎機. Sau một vài thập kỷ, sự thù địch giữa người Bồ và Trung Quốc chấm hết và vào năm 1557, Trung Quốc được cho phép Bồ Đào Nha nhập cư ở Ma Cao .Để củng cố độc quyền thương mại, Afonso de Albuquerque chiếm đóng Muscat và Hormuz ở Vịnh Ba Tư năm 1507 và năm 1515. Ông thiết lập quan hệ ngoại giao với Ba Tư. Vào năm 1513, trong chiến dịch đánh chiếm Aden, đoàn thám hiểm do Albuquerque đứng vị trí số 1 đã khám phá Biển Đỏ bên trong Bab al-Mandab và trú ẩn tại hòn đảo Kamaran. Năm 1521, lực lượng của António Correia chiếm Bahrain, mở ra thời kỳ gần 80 năm quản lý của Bồ Đào Nha trên quần đảo này ở vùng Vịnh. [ 105 ] Ở Biển Đỏ, Massawa là điểm xa nhất mà người Bồ Đào Nha thường lui tới cho đến năm 1541, khi một hạm quân của Estevão da Gama xâm nhập đến tận Suez .

Thái Bình Dương ( 1513 – 1529 )[sửa|sửa mã nguồn]

Phát hiện Thái Bình Dương[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1513, khoảng chừng 40 dặm ( 64 km ) về phía nam của Acandí, nay thuộc Colombia, Vasco Núñez de Balboa nghe tin đồn thổi về một vùng ” biển khác ” nhiều vàng. [ 106 ] Với một chút ít tài nguyên và thông tin được cung ứng bởi những cacique địa phương ( thủ lĩnh bộ tộc ), ông băng qua eo Panama với 190 người Tây Ban Nha, một vài người dẫn đường địa phương và một đàn chó .

Sử dụng một tàu brigantine nhỏ và mười chiếc ca-nô bản địa, họ men theo bờ biển. Vào ngày 6 tháng 9, đoàn thám hiểm được tăng viện thêm 1.000 người. Trên quãng đường đầy gian truân, họ chạm trán với dân bản địa thù địch, tiến vào rừng sâu rậm rạp và leo dãy đồi núi dọc sông Chucunaque mà nghe đồn là có thể thấy được “biển khác” nếu leo tới đỉnh. Balboa tiến trước và vào buổi trưa ngày 25 tháng 9, ông phát hiện ở phía chân trời một vùng biển lạ, trở thành người châu Âu đầu tiên chiêm ngưỡng và đến được Thái Bình Dương từ Tân thế giới. Đoàn thám hiểm xuống bờ để do thám, trở thành những người châu Âu đầu tiên định vị Thái Bình Dương từ Tân thế giới. Sau khi đi được hơn 110 km (68 dặm), Balboa đặt tên cho vịnh nơi họ dừng chân là San Miguel. Ông đặt tên cho biển này là Mar del Sur (Biển Nam) vì họ đi xuống nam để tìm nó. Mục đích chính của Balboa trong cuộc thám hiểm là tìm kiếm các vương quốc nhiều vàng. Ông băng qua vùng đất của các cacique, đặt tên cho hòn đảo lớn nhất là Isla Rica (Đảo Giàu, ngày nay gọi là Isla del Rey). Ông đặt tên cho toàn bộ khu vực là Archipiélago de las Perlas, cái tên mà vẫn được sử dụng tới tận ngày nay.

Các tiến triển về phía đông[sửa|sửa mã nguồn]

Từ năm 1515 – 1516, hạm chiến Tây Ban Nha của Juan Díaz de Solís men theo đường bờ biển phía đông Nam Mỹ đến tận Río de la Plata. Solís đặt tên cho nơi này ngay trước khi chết trong nỗ lực tìm kiếm ” Biển Nam ” .

Hành trình vòng quanh Trái Đất tiên phong[sửa|sửa mã nguồn]

Lộ trình của Magellan Elcano đi vòng quanh thế giới ( 1519 – 1522 )Đến năm 1516, 1 số ít nhà hàng hải Bồ Đào Nha uất ức vua Manuel I xứ Bồ, đã tập trung chuyên sâu tại Seville để phụng sự vua Charles I mới đăng cơ của vương quốc Tây Ban Nha. Trong số đó có những nhà thám hiểm Diogo và Duarte Barbosa, Estêvão Gomes, João Serrão và Ferdinand Magellan, những nhà phác map Jorge Reinel và Diogo Ribeiro, những nhà thiên văn học Francisco và Ruy Faleiro và thương gia người Flemish Christopher de Haro. Ferdinand Magellan ( người đã giong buồm đến Ấn Độ dưới lá cờ Bồ Đào Nha dừng chân tại Quần đảo Maluku năm 1513, vẫn giữ liên lạc với Francisco Serrão sống ở đó [ 107 ] [ 108 ] ) tăng trưởng triết lý rằng những hòn đảo này nằm trong khu vực Tordesillas của Tây Ban Nha, được tương hỗ bởi điều tra và nghiên cứu của bạn bè Faleiro .

Hay tin những nỗ lực của người Tây Ban Nha trong việc tìm đường đến Ấn Độ bằng cách đi về phía tây, Magellan đã trình bày kế hoạch của ông với vua Charles I của Tây Ban Nha. Nhà vua và Christopher de Haro quyết định tài trợ cho cuộc thám hiểm của Magellan. Một hạm đội được tập hợp và các nhà hàng hải Tây Ban Nha như Juan Sebastián Elcano đồng ý tham gia vào cuộc viễn chinh. Vào ngày 10 tháng 8 năm 1519, họ khởi hành từ Seville với một đội tàu gồm năm chiếc: Trinidad là kỳ hạm dưới sự chỉ huy của Magellan, San Antonio, Concepcion, Santiago và Victoria; (cái đầu là một chiếc ca-ra-vê và số còn lại là tàu carrack hay “naus”) với một thủy thủ đoàn gồm khoảng 237 người đa quốc tịch, Mục tiêu của họ là Quần đảo Maluku nhưng phải tới đó từ phía Tây, đòi chủ quyền của chúng cho vương quốc Tây Ban Nha.[109]

Victoria, con tàu duy nhất chinh phục chuyến đi vòng quanh thế giới. (Từ Maris Pacifici bởi

, con tàu duy nhất chinh phục chuyến đi vòng quanh thế giới. (Từbởi Ortelius, 1589.)

Hạm đội đi xuống phía nam, tránh các lãnh thổ Bồ Đào Nha ở Brazil và trở thành những người đầu tiên đặt chân đến Tierra del Fuego ở mũi châu Mỹ. Vào ngày 21 tháng 10, bắt đầu từ Mũi Virgenes, họ vượt qua một eo biển dài 373 dặm (600 km) đầy gian nan mà Magellan đặt tên là Estrecho de Todos los Santos, chính là Eo biển Magellan hiện đại. Vào ngày 28 tháng 11, ba chiếc tàu sang được Thái Bình Dương, họ đặt tên nó là Mar Pacífico vì vùng nước lặng.[110] Đoàn thám hiểm vượt Thái Bình Dương nhưng Magellan bỏ mạng trong trận Mactan ở Philippines. Juan Sebastián Elcano sau đó được bổ nhiệm thành lãnh đạo trong suốt hành trình còn lại, cập bến Quần đảo Gia Vị vào năm 1521. Vào ngày 6 tháng 9 năm 1522, tàu Victoria trở về Tây Ban Nha, hoàn thành chuyến đi vòng địa cầu đầu tiên trong lịch sử. Chỉ có 18 người quay trở lại Tây Ban Nha trên một con tàu duy nhất do Elcano dẫn đầu. Có thêm 17 thủy thủ khác sống sót trở về sau đó: 12 người bị Bồ Đào Nha bắt ở Mũi Verde vài tuần trước đó, và từ năm 1525 đến 1527, 5 người sống sót quay trở lại trên tàu Trinidad. Antonio Pigafetta, một học giả và lữ khách người Venice, người đã tình nguyện tham gia và trở thành trợ lý đắc lực của Magellan, giữ một nhật ký kể lại chi tiết về chuyến hành trình.

Chuyến du ngoạn này đã đem lại cho Tây Ban Nha những kiến ​ ​ thức quý giá về thế giới và những đại dương mà sau này sẽ giúp ích cho việc thăm dò và định cư của họ ở Philippines. Mặc dù không phải là giải pháp sửa chữa thay thế khả thi cho tuyến đường Bồ Đào Nha ngắn hơn quanh Châu Phi [ 111 ] ( do Eo biển Magellan quá xa về phía nam và Thái Bình Dương quá to lớn ), những đoàn thám hiểm Tây Ban Nha đã sử dụng vốn kiến thức và kỹ năng này để khám phá Thái Bình Dương và phát hiện những hải tuyến giao thương mua bán giữa Acapulco ở Tân Tây Ban Nha ( Mexico thời nay ) với Manila ở Philippines .

Thăm dò về phía tây và phía đông tụ họp[sửa|sửa mã nguồn]

[112][113]Quang cảnh nhìn từ Ternate sang những hòn đảo Tidore tại Maluku, nơi những cuộc viễn chinh về phía đông của Bồ Đào Nha và về phía tây của Tây Ban Nha đụng chạm giữa năm 1522 và 1529 Các nỗ lực bất thành của Saavedra để tìm hải tuyến từ Maluku về Tân Tây Ban Nha ( Mexico ) năm 1529Ngay sau cuộc thám hiểm của Magellan, người Bồ Đào Nha tức tốc bắt giữ số thủy thủ sống sót và cho xây một pháo đài trang nghiêm ở Ternate. [ 112 ] Năm 1525, Charles I của Tây Ban Nha phái một đoàn thám hiểm khác về phía tây để đánh chiếm quần đảo Maluku, công bố chủ quyền lãnh thổ của Tây Ban Nha dựa trên Hiệp ước Tordesillas. Hạm đội gồm 7 tàu và 450 thủy thủ, chỉ huy bởi García Jofre de Loaísa và quy tụ những nhà hàng hải nổi tiếng của Tây Ban Nha : Juan Sebastián Elcano và Loaísa ( người đã mất mạng sau đó ) và Andrés de Urdaneta .Gần eo biển Magellan, một trong những con tàu gặp bão rồi bị đẩy xuống nam, đạt tới 56 ° Nam. Họ chứng minh và khẳng định là đã nhìn thấy nơi ” tận cùng toàn cầu ” : đây là lần tiên phong Mũi Horn bị vượt qua. Đoàn viễn chinh gặp khó khăn vất vả trong hành trình dài và phải cập cảng Tidore. [ 112 ] Xung đột với người Bồ Đào Nha nổ ra ở Ternate gần đó là không hề tránh khỏi, châm ngòi gần một thập kỷ những cuộc tranh giành chủ quyền lãnh thổ ở biển. [ 114 ] [ 115 ]Vì không có số lượng giới hạn phía đông so với đường kẻ Tordesillas, cả hai vương quốc đã tổ chức triển khai những hội nghị để xử lý tranh chấp chủ quyền lãnh thổ. Từ năm 1524 – 1529, những chuyên viên Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha đã gặp nhau tại Badajoz-Elvas để tìm vị trí đúng chuẩn của đường trái chiều Tordesillas, nhằm mục đích chia địa cầu thành hai bán cầu bằng nhau. Mỗi vương quốc chỉ định ba nhà thiên văn học và người phác map, ba thuyền trưởng và ba nhà toán học. Lopo Homem, người phác map và nhà thiên văn học Bồ Đào Nha đã tham gia hội ý, cùng với người phác map Diogo Ribeiro bên phái đoàn Tây Ban Nha. Hội đồng tụ họp nhiều lần mà không đi đến được thỏa thuận hợp tác nào : kiến ​ ​ thức tại thời gian đó không đủ để thống kê giám sát kinh độ đúng mực của đường kẻ còn những bên thì cương quyết đòi chủ quyền lãnh thổ những hòn hòn đảo. Vấn đề được xử lý vào năm 1529, sau một cuộc đàm phán dai dẳng, kết thúc bằng việc ký kết Hiệp ước Zaragoza, quy kết quần đảo Maluku cho Bồ Đào Nha và Philippines cho Tây Ban Nha. [ 116 ]Từ năm 1525 đến 1528, Bồ Đào Nha đã gửi một số ít chuyến thám hiểm quanh Quần đảo Maluku. Gomes de Sequeira và Diogo da Rocha được gửi lên phía bắc bởi thống đốc Ternate Jorge de Menezes và họ trở thành những người châu Âu tiên phong đến Quần đảo Caroline, nơi họ đặt tên là ” Quần đảo de Sequeira “. [ 117 ] Năm 1526, Jorge de Meneses cập cảng những hòn đảo Biak và Waigeo ở Papua New Guinea. Dựa trên những khám phá này mà nhà sử học người Úc Kenneth McIntyre đã đề xướng giả thuyết khám phá Úc của Bồ Đào Nha, chứng minh và khẳng định rằng Cristóvão de Mendonça và Gomes de Sequeira đã tìm ra châu Úc tiên phong .

Tây Ban Nha triển khai cuộc chinh phạt Châu Mỹ ( 1519 – 1532 )[sửa|sửa mã nguồn]

Tin đồn về những hòn hòn đảo chưa được khám phá ở tây-bắc của Hispaniola đã đến tai Tây Ban Nha vào năm 1511 và được vua Ferdinand II xứ Aragon chăm sóc. Trong khi người Bồ đã đạt được những thành tựu to lớn ở Ấn Độ Dương, người Tây Ban Nha lại góp vốn đầu tư vào công cuộc khám phá trong nước châu Mỹ để tìm kiếm vàng và những tài nguyên quý giá khác. Thành viên của những cuộc khám phá này được gọi là những ” conquistador “. Họ có xuất thân khác nhau, người là nghệ nhân, người là thương nhân, có khi lại là giáo sĩ, tiểu quý tộc và đôi lúc là cả nô lệ tự do, nhưng họ có cùng chung một mục tiêu là tìm kiếm tiền tài và danh vọng ở Tân Thế Giới. Các conquistador phải tự chu cấp cho những cuộc viễn chinh và đa phần họ đều không có kinh nghiệm tay nghề chinh chiến. [ 118 ]Ở châu Mỹ, người Tây Ban Nha đã tìm thấy nhiều đế quốc to lớn và sinh động như ở châu Âu. Mặc cho quân số conquistador ít hơn, họ vẫn lật đổ được những liệt cường này. Trong thời kì này, đại dịch bệnh từ châu Âu như bệnh đậu mùa tàn phá dân cư địa phương. Sau khi chủ quyền lãnh thổ của Tây Ban Nha được thiết lập, Tây Ban Nha tập trung chuyên sâu vào việc khai thác và xuất khẩu vàng và bạc .

Năm 1512, để trao thưởng cho Juan Ponce de León vì đã phát hiện Puerto Rico vào năm 1508, vua Ferdinand đã thúc giục ông khám phá những vùng đất mới. Ông sẽ được ban chức thống đốc của những vùng đất mà ông khám phá, nhưng phải tự mình chu cấp cho tất cả các cuộc thám hiểm đó.[119] Với ba con tàu và khoảng 200 thủy thủ, Léon khởi hành từ Puerto Rico vào tháng 3 năm 1513. Vào tháng 4, họ nhìn thấy đất liền và đặt tên dải đất đó là La Florida, vì đang là mùa Phục sinh (Florida). Ông là người châu Âu đầu tiên đặt chân lên vùng đất này, nơi mà ông lầm tưởng là một hòn đảo. Địa điểm đổ bộ của León đang bị tranh cãi giữa St. Augustine,[120] Ponce de León Inlet và Melbourne Beach. Họ tiến về phía nam và vào ngày 8 tháng 4 đã gặp một dòng chảy mạnh đến nỗi nó đẩy họ lùi lại: đây là cuộc chạm trán đầu tiên với dòng Hải lưu Gulf Stream, sau này sẽ cực kì quan trọng trong chuyến hành trình từ Ấn về Âu.[121] Họ tiến tới Vịnh Biscayne, Dry Tortugas rồi chuyển hướng về phía tây nam nhằm vòng qua Cuba để trở về, cập bến Grand Bahama vào tháng Bảy.

Cortés ở Mexico và Đế quốc Aztec[sửa|sửa mã nguồn]

Lộ trình của Cortés trong trong nước Trung Bộ Mỹ 1519 – 1521Năm 1517, thống đốc Velázquez de Cuéllar của Cuba cử một hạm chiến đứng vị trí số 1 bởi Hernández de Córdoba đi khám phá bán đảo Yucatán. Họ đổ xô và được người Maya nghênh đón, nhưng bị phục kích lúc đêm hôm và chỉ còn 1 số ít ít quay trở về. Velázquez sau đó cử một đoàn thám hiểm khác do cháu trai ông Juan de Grijalva chỉ huy, đi thuyền về phía nam dọc bờ biển tới Tabasco, chủ quyền lãnh thổ của đế quốc Aztec. Năm 1518, Velázquez trao cho thị trưởng thủ phủ của Cuba, Hernán Cortés, một đoàn thám hiểm để thám thính trong nước Mexico, nhưng do hiếm khích cũ giữa họ, đã khước từ lời ý kiến đề nghị .Vào tháng 2 năm 1519, Cortés vẫn ra khơi chống chế. Với khoảng chừng 11 tàu, 500 thủy thủ, 13 con ngựa và một số lượng nhỏ pháo đổ xô lên Yucatán, chủ quyền lãnh thổ của người Maya, [ 122 ] công bố giành đất cho vương miện Tây Ban Nha. Từ Trinidad, ông tiến tới Tabasco và giành thắng lợi trước người bản xứ. Ông được trao cho một nữ nô lệ tên La Malinche, người tình tương lai của ông. Bà biết nói hai ngôn từ là tiếng Nahuatl ( Aztec ) và tiếng Maya, rồi trở thành một thông dịch viên và cố vấn có giá trị. Thông qua bà, Cortés biết về Đế quốc Aztec thịnh vượng .Vào tháng 7, người của ông tiếp quản Veracruz và ông thuyết phục được vị vua mới Charles I của Tây Ban Nha bảo lãnh cuộc chinh phạt. [ 121 ] Cortés nhu yếu được gặp mặt Hoàng đế Aztec Montezuma II, người liên tục khước từ lời đề xuất của ông. Họ tiến đến Tenochtitlan và trên đường lập liên minh với nhiều bộ lạc và thành bang thù địch người Aztec. Vào tháng 10, đoàn Tây Ban Nha hội quân với 3.000 chiến binh Tlaxcaltec, hành quân đến Cholula, thành bang lớn thứ hai tại miền trung Mexico. Để gieo rắc nỗi sợ và răn đe những kẻ chống đối, ông cho hành quyết hàng ngàn quý tộc và cho đốt một phần thành phố .
Đến được Tenochtitlan vào ngày 8 tháng 11, họ được Moctezuma II đón rước tử tế, cố ý cho Cortés vào TT của Đế quốc Aztec nhằm mục đích hiểu rõ hơn dự tính của người Tây Ban Nha và vượt mặt họ sau này. [ 122 ] Vị hoàng đế dâng Tặng họ những món quà xa hoa bằng vàng, thứ mà người Tây Ban Nha thèm khát. Trong những bức thư gửi cho vua Charles, Cortés huênh hoang khẳng định chắc chắn rằng ông được người Aztec coi là sứ giả của vị thần rắn có lông Quetzalcoatl hoặc chính là vị Quetzalcoatl-một cụ thể gây tranh cãi trong hội đồng sử gia tân tiến. [ 123 ] Hay tin quân Aztec đánh úp người của Cortés trên bờ biển, Cortés bắt giữ Hoàng đế làm con tin và đòi tiền chuộc để dâng về cho vua Charles .

Trong khi đó, Velasquez đã gửi một đoàn thám hiểm khác, chỉ huy bởi Pánfilo de Narváez đi bắt Cortès, cập bến Mexico vào tháng 4 năm 1520 với 1.100 lính.[122] Cortés để lại 200 lính ở Tenochtitlan và mang phần còn lại đối đầu với Narvaez. Cortés chiến thắng và thuyết phục quân của Narváez đi cùng ông. Ở Tenochtitlán, một trong số các trung úy của Cortés thảm sát quý tộc Aztec tại Đền Lớn, châm ngòi cho cuộc khởi nghĩa của người Aztec. Cortés nhanh chóng quay trở lại, thuyết phục Moctezuma trấn áp đám đông nhưng hoàng đế Aztec đã bị giết (không rõ thủ phạm).[124] Quân Tây Ban Nha tháo chạy về Tlaxcaltec trong sự kiện Noche Triste (Đêm Sầu) với thương vong lớn. Phần lớn kho báu cướp phá được bị đánh rơi trong cuộc chạy trốn.[122] Sau trận Otumba, họ chạy về Tlaxcala, mất 870 lính.[122] Sau khi có được sự trợ giúp của các đồng minh và quân tiếp viện từ Cuba, Cortés vây hãm Tenochtitlán và bắt Cuauhtémoc vào tháng 8 năm 1521. Đế quốc Aztec chính thức sụp đổ sau khi thành đô Tenochtitlan thất thủ, Cortés tuyên bố chủ quyền của Tây Ban Nha và thành lập Thành phố Mexico.

Pizarro ở Peru và Đế quốc Inca[sửa|sửa mã nguồn]

Nỗ lực tiên phong để khám phá miền tây Nam Mỹ là vào năm 1522 bởi Pascual de Andagoya. Người Nam Mỹ địa phương kể với ông về một quốc gia thịnh vượng trên một con sông tên là Pirú. Đến sông San Juan ( Colombia ), Andagoya đổ bệnh và trở về Panama, nơi ông Viral tin tức về ” Pirú “, thành phố bằng vàng El Dorado lịch sử một thời. Những tin tức này, cùng với những cuộc chinh phạt mới gần đây của Hernán Cortés, đã lôi cuốn sự chú ý quan tâm của Pizarro .

Francisco Pizarro khởi hành cùng Balboa trong chuyến vượt eo đất Panama. Năm 1524, ông thiết lập quan hệ đối tác với linh mục Hernando de Luque và conquistador Diego de Almagro để khám phá miền nam, đồng ý sẻ chia lợi nhuận. Họ thành lập tập đoàn viễn chinh với tên là “Empresa del Levante” (tiếng Anh: Company of the Levant): Pizarro là chỉ huy, Almagro cung cấp quân lực và thực phẩm, và Luque sẽ chịu trách nhiệm về tài chính và nhu yếu phẩm bổ sung.

Vào ngày 13 tháng 9 năm 1524, chuyến thám hiểm tiên phong trong ba cuộc thám hiểm Peru gồm khoảng chừng 80 người và 40 con ngựa. Cuộc thám hiểm là một thất bại, họ tới được Colombia nhưng chịu thua do thời tiết xấu, cái đói và xung đột với dân địa phương thù địch, Almagro còn bị mất một mắt. Các địa điểm được đặt dọc theo tuyến đường của họ chiếm hữu những cái tên như Puerto deseado ( cảng mong ước ), Puerto del hambre ( cảng đói ) và Puerto quemado ( cảng thiêu rụi ), xác nhận cho những khó khăn vất vả trong hành trình dài gian truân của họ. Hai năm sau, cuộc thám hiểm thứ hai được xây dựng với sự được cho phép miễn cưỡng từ Thống đốc Panama. Vào tháng 8 năm 1526, họ rời đi với 2 con tàu, 160 người và nhiều con ngựa. Khi đến sông San Juan, họ tách ra, Pizarro ở lại để khám phá bờ biển đầm lầy và Almagro trở lại Panama để lấy thêm đồ tiếp viện. Thuyền trưởng chính của Pizarro dòng buồm về phía nam và sau khi băng qua đường xích đạo, đã bắt được một chiếc bè từ Tumbes. Họ quá bất ngờ khi nó chở đầy vải dệt, gốm, vàng, bạc và ngọc lục bảo. Almagro kịp thời mang thêm quân tiếp viện và họ lại liên tục chuyến hành trình dài. Sau chuyến đi phải đương đầu với những cơn gió và dòng chảy mạnh, họ đến được Atacames nơi tìm thấy một khu định cư lớn nằm dưới ách quản lý của người Inca .

Pizarro vẫn an toàn gần bờ biển, trong khi Almagro và Luque quay trở lại lấy thêm tiếp viện và mang theo bằng chứng về vàng được đồn đại. Thống đốc mới khước từ một cuộc thám hiểm thứ ba và ra lệnh cho hai con tàu ngay lập tức trở về Panama. Almagro và Luque quyết định gia nhập với Pizarro. Khi họ đến Isla de Gallo, Pizarro đã vẽ một đường trên cát, nói dõng dạc: “Peru ở đó với sự giàu có của nó; Panama ở đây với sự nghèo khổ của nó. Hãy chọn, mỗi người, điều tốt nhất để trở thành một người Castilia dũng cảm.” Mười ba người đàn ông quyết định ở lại và đời sau gọi họ là The Famous Thirteen. Đoàn của Pizarro tới La Isla Gorgona, nơi họ ở lại bảy tháng chờ đồ tiếp tế.

Họ quyết định hành động đi thuyền về phía nam và đến tháng 4 năm 1528, đổ xô lên Tumbes phía tây-bắc Peru và được người Tumpis địa phương đón rước nồng nhiệt. Hai người của Pizarro đã báo cáo giải trình sự giàu sang đáng kinh ngạc, gồm có cả đồ trang trí bằng vàng và bạc xung quanh nhà của tù trưởng. Lần tiên phong họ nhìn thấy một con llama mà Pizarro gọi là ” những con lạc đà nhỏ “. Người địa phương đặt tên cho người Tây Ban Nha là ” Những đứa trẻ của Mặt trời ” vì nước da trắng và những chiếc áo giáp tỏa nắng rực rỡ mà họ mặc. Sau đó, họ quyết định hành động quay trở lại Panama để sẵn sàng chuẩn bị một chuyến thám hiểm sau cuối. Trước khi rời đi, họ đi thuyền về phía nam qua những vùng chủ quyền lãnh thổ mà họ đặt tên là Cabo Blanco, cảng Payta, Sechura, Punta de Aguja, Santa Cruz và Trujillo, đạt đến 9 độ nam .

Vào mùa xuân năm 1528, Pizarro về Tây Ban Nha, nơi ông diện kiến vua Charles I. Nhà vua đã nghe về những chuyến thám hiểm của ông ở vùng đất giàu vàng và bạc và hứa sẽ trợ cấp cho ông. Capitulación de Toledo[125] ủy quyền cho Pizarro tiến hành cuộc chinh phạt Peru. Pizarro sau đó đã có thể thuyết phục được nhiều bạn bè và người thân tham gia chuyến viễn chinh, bao gồm: Hernándo Pizarro, Juan Pizarro, Gonzalo Pizarro và cả Francisco de Orellana, người sau này sẽ khám phá sông Amazon, và người anh em họ Pedro Pizarro.

Chuyến thám hiểm thứ ba và sau cuối của Pizarro rời Panama đến Peru vào ngày 27 tháng 12 năm 1530. Với ba con tàu và 180 người, họ xuống thuyền gần Ecuador và đi thuyền đến Tumbes, thấy rằng nơi này đã bị tàn phá. Họ tiến vào sâu trong trong nước và xây dựng khu định cư Tây Ban Nha tiên phong ở Peru, San Miguel de Piura. Một trinh thám của đoàn gặp một phái viên Inca và báo tin lại cho đoàn thám hiểm chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc gặp mặt. Tumbes bị diệt trừ là do đế quốc Inca đang chìm trong một cuộc nội chiến đẫm máu và Atahualpa đang ở miền bắc Peru, sau khi vượt mặt Huáscar. Sau khi hành quân được hai tháng, họ diện kiến trước nhà vua Atahualpa. Tuy nhiên, vị hoàng đế khinh thường người Tây Ban Nha và ” không quy thuận bất kể ai “. Người Tây Ban Nha có 200 quân cạnh tranh đối đầu với 80.000 quân Inca. Tuy bị áp đảo, Pizarro thắng lợi trận Cajamarca, bắt sống Atahualpa và đòi tiền chuộc. Mặc dù đã triển khai lời hứa ” vàng lấp đầy một phòng và bạc lấp đầy hai phòng “, ông bị phán quyết vì giết anh trai Huáscar và thủ đoạn chống lại Pizarro. Vị hoàng đế ở đầu cuối của đế quốc Inca độc lập bị hành quyết .

Năm 1533, Pizarro chiếm thành Cuzco cùng với quân đồng minh bản địa và viết cho vua Charles I: “Thành phố này có thể coi là vĩ đại nhất và đẹp nhất ở đất nước này hoặc bất cứ nơi nào ở Ấn Độ… nó quả thật rất đẹp và có những tòa nhà lộng lẫy đến mức nó sẽ nổi bật ngay cả ở Tây Ban Nha.” Sau khi người Tây Ban Nha hoàn thành cuộc chinh phạt Peru, Jauja tại Thung lũng Mantaro màu mỡ được lấy làm thủ đô tạm thời của Peru, nhưng do ở trên núi, không thuận tiện việc đi lại, Pizarro cho thành lập Lima vào ngày 18 tháng 1 năm 1535, mà Pizarro coi là thành tựu đáng nhớ nhất trong cuộc đời ông.

Tuyến giao thương mua bán mới ( 1542 – 1565 )[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1543, ba thương nhân Bồ Đào Nha vô tình trở thành những người phương Tây tiên phong cập bến và thanh toán giao dịch với Nhật Bản. Theo Fernão Mendes Pinto, người tự nhận là đã tham gia cuộc hành trình dài đó, họ đã đến Tanegashima, nơi dân địa phương rất ấn tượng với công nghệ tiên tiến súng của họ, mà sau này được người Nhật học hỏi và sản xuất trên quy mô lớn. [ 126 ]Vua Philip II của Tây Ban Nha phát động cuộc chinh phạt Phillipines và chỉ định Andrés de Urdaneta đi đánh chiếm quần đảo. Urdaneta đồng ý chấp thuận nhưng không trực tiếp chỉ huy quân đội ; Miguel López de Legazpi thay thế sửa chữa ông làm chỉ huy. Đoàn viễn chinh ra khơi vào tháng 11 năm 1564. [ 127 ] Sau khi dành một chút ít thời hạn trên những hòn hòn đảo, Legazpi gửi Urdaneta đi tìm tuyến đường trở về thuận tiện hơn. Urdaneta rời San Miguel trên hòn đảo Cebu vào ngày 1 tháng 6 năm 1565, nhưng buộc phải tới tận 38 độ vĩ Bắc để đón gió .

Ông lý luận rằng gió mậu dịch Thái Bình Dương thổi theo kiểu vòng hải lưu giống gió Đại Tây Dương. Nếu ở Đại Tây Dương, tàu thuyền phải thực hiện Volta do mar để đón gió đưa chúng trở về từ Madeira, thì, ông giả định, bằng cách đi lên bắc trước khi sang phía đông, ông có thể đón gió mậu dịch đưa tàu sang bờ Bắc Mỹ. Linh cảm của ông quả là không sai và cơn gió đưa ông đến Mũi Mendocino, California, rồi giong buồm xuống nam. Con tàu cập cảng Acapulco ngày 8 tháng 10 năm 1565, vượt thành công 12.000 dặm đường biển (19.312 km) chỉ trong 130 ngày. Mười bốn thủy thủ thiệt mạng; chỉ có Urdaneta và Felipe de Salcedo (cháu trai của López de Legazpi) còn đủ sức để thả neo.

Từ đó, một hải tuyến xuyên Thái Bình Dương đã được thiết lập giữa Mexico và Philippines. Trong một thời hạn dài, những hải tuyến này được sử dụng bởi những thuyền galleon Manila, tạo ra một mạng lưới thương mại thông suốt Trung Quốc, Châu Mỹ và Châu Âu trải qua những tuyến xuyên Thái Bình Dương và xuyên Đại Tây Dương .

Bắc Âu góp phần ( 1595 – thế kỷ XVII )[sửa|sửa mã nguồn]

Theatrum Orbis Terrarum, được coi là “tấm atlas hiện đại đầu tiên”. Ba ấn bản La-tinh (bên cạnh một bản Hà Lan, một bản Pháp và một bản Đức) tồn tại trước cuối năm 1572; tấm atlas còn được đòi hỏi vào năm 1612. Đây là bản đồ thế giới của tấm atlas.Năm 1570 ( 20 tháng 5 ) Gilles Coppens de Diest tại Antwerp xuất bản 53 tấm map bởi Abraham Ortelius dưới nhan đề, được coi là ” tấm atlas văn minh tiên phong “. Ba ấn bản La-tinh ( bên cạnh một bản Hà Lan, một bản Pháp và một bản Đức ) sống sót trước cuối năm 1572 ; tấm atlas còn được yên cầu vào năm 1612. Đây là map thế giới của tấm atlas .Các nước ngoại Iberia không thừa nhận Hiệp ước Tordesillas. Pháp, Hà Lan và Anh cũng có truyền thống cuội nguồn hàng hải truyền kiếp. Bất chấp sự bưng bít của người Iberia, những công nghệ tiên tiến và map mới đã sớm lan tới phía bắc .Năm 1568, người Hà Lan nổi dậy chống Philip II xứ Tây Ban Nha dẫn đến Chiến tranh Tám mươi năm. Chiến tranh giữa Anh và Tây Ban Nha cũng đang diễn ra. Năm 1580, Philip II thừa kế Vương miện, đăng cơ Vua Bồ Đào Nha .Quân đội của Philip đánh chiếm những thành phố then chốt Bruges và Ghent. Antwerp, khi đó là hải cảng quan trọng bậc nhất trên thế giới, bị chiếm vào năm 1585. Dân Kháng Cách được trao hai năm để xử lý thủ tục trước khi rời khỏi thành phố. [ 128 ] Nhiều người tái định cư ở Amsterdam. Những người này đa phần là thợ thủ công tay nghề cao, thương nhân phong phú của những thành phố cảng và người tị nạn chạy trốn khỏi cuộc đàn áp tôn giáo, đặc biệt quan trọng là người Do Thái Sephardi từ Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, và sau đó, người Huguenots từ Pháp. Những Cha Hành Hương cũng dành thời hạn ở đó trước khi đến Thế giới mới. Cuộc di dân hàng loạt này là một động lực quan trọng : từng là một cảng nhỏ vào năm 1585, Amsterdam nhanh gọn nở rộ thành một trong những TT thương mại quan trọng nhất trên thế giới. Sau thất bại của Hạm đội Tây Ban Nha năm 1588, thương mại hàng hải được lan rộng ra mặc dầu thất bại của Hạm đội Anh vào năm sau đã chứng minh và khẳng định uy lực kinh khủng của thủy quân Tây Ban Nha .

Sự trỗi dậy của Hà Lan rất nhanh chóng và đáng chú ý: nhiều thủy thủ Hà Lan đã từng tham gia vào các chuyến đi của Bồ Đào Nha đến phía đông. Năm 1592, Cornelis de Houtman được các thương nhân Hà Lan gửi đến Lisbon để thu thập thông tin về Quần đảo Gia Vị. Năm 1595, thương nhân và nhà thám hiểm Jan Huyghen van Linschoten, đi tới Ấn Độ Dương nhân danh xứ Bồ Đào Nha, đã xuất bản cuốn “Reys-gheschrift vande navigatien der Portugaloysers in Orienten” (“Báo cáo về hành trình thông qua sự điều hướng của người Bồ Đào Nha ở phía Đông”) ở Amsterdam.[129] Cuốn sách bao gồm các hướng dẫn về cách di chuyển từ Bồ Đào Nha và Đông Ấn đến Nhật Bản. Cùng năm đó, Houtman dẫn đầu chuyến thám hiểm đầu tiên của Hà Lan theo chỉ dẫn trong cuốn sách kể trên và phát hiện ra một tuyến đường biển mới, đi thẳng từ Madagascar đến Eo biển Sunda ở Indonesia và ký hiệp ước với Quốc vương Banten.

Mối chăm sóc của Hà Lan và Anh đã dẫn đến một trào lưu lan rộng ra thương mại và kiến lập nền tảng của những công ty hiến chương Anh ( 1600 ) và Hà Lan ( 1602 ). Hà Lan, Pháp và Anh khởi đầu gửi những đội tàu vào vùng biển của Bồ Đào Nha, tập trung chuyên sâu đa phần ở những khu vực ven bờ. [ 130 ]

Khai phá Bắc Mỹ[sửa|sửa mã nguồn]

Cuộc thám hiểm của Anh năm 1497 do người Venice tên John Cabot ( Giovanni Caboto ) đứng vị trí số 1 là chuyến hành trình dài tiên phong trong một loạt những thiên chức của Pháp và Anh nhằm mục đích khám phá Bắc Mỹ. Tây Ban Nha không mấy tập trung chuyên sâu vào phía bắc châu Mỹ, vì tài nguyên ở Trung và Nam Mỹ dồi dào hơn. [ 131 ] Những cuộc thám hiểm này được kỳ vọng là sẽ tìm thấy một tuyến Tây Bắc đại dương để giao thương mua bán với châu Á. [ 131 ] Con đường đó chưa khi nào được phát hiện nhưng nhiều giải pháp khác đã được tìm ra, và vào đầu thế kỷ XVII, dân định cư từ một số ít nước Bắc Âu khởi đầu định cư ở bờ biển phía đông Bắc Mỹ. Khoảng năm 1520 – 1521, João Álvares Fagundes cùng với những cặp vợ chồng từ Bồ Đào Nha và Azores đi tìm hiểu và khám phá Newfoundland và Nova Scotia ( có lẽ rằng họ đã đến Vịnh Fundy trên lưu vực Minas [ 132 ] ) và xây dựng một thuộc địa chài lưới tại Mũi Đảo Breton, sống sót đến đến khoảng chừng năm 1570 hoặc gần cuối thế kỷ XVI. [ 133 ]Năm 1524, Giovanni da Verrazzano ra khơi nhân danh vua Francis I của Pháp, thôi thúc bởi sự thiếu tôn trọng những nước khác của hiệp ước chia cắt thế giới làm hai giữa Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Verrazzano khám phá Bờ Đại Tây Dương của Bắc Mỹ, từ Nam Carolina đến Newfoundland, và là người châu Âu tiên phong được ghi nhận đến thăm nơi mà sau này sẽ trở thành Thuộc địa Virginia và Hoa Kỳ. Cùng năm đó, Estevão Gomes, người phác map Bồ Đào Nha đi theo hạm chiến của Ferdinand Magellan, khám phá Nova Scotia, giong thuyền về phía Nam vượt Maine, rồi tới được nơi mà nay là Cảng Thành Phố New York, sông Hudson và sau cuối đến được Florida vào tháng 8 năm 1525. Từ tác dụng của chuyến thám hiểm, map thế giới năm 1529 của Diogo Ribeiro phác thảo bờ đông của Bắc Mỹ gần như hoàn hảo nhất. Từ 1534 đến 1536, nhà thám hiểm người Pháp Jacques Cartier, được cho là đã đi cùng Verrazzano tới Nova Scotia và Brazil, là người châu Âu tiên phong tiến vào trong nước Bắc Mỹ, miêu tả Vịnh Saint Lawrence, mà ông đặt tên là ” Quốc gia Canada ” phỏng theo tên gốc tiếng Iroquois, công bố chủ quyền lãnh thổ Canada là thuộc về Francis I của Pháp. [ 134 ] [ 135 ]
Người châu Âu khởi đầu khám phá bờ Thái Bình Dương vào giữa thế kỷ XVI. Francisco de Ulloa khám phá bờ Thái Bình Dương của Mexico mà ngày này có tên là Vịnh California, chứng tỏ rằng Baja California thực ra là một bán đảo. [ 136 ] Bất chấp khám phá này, châu Âu vẫn tin rằng California là một hòn hòn đảo. Ghi chép của ông lần tiên phong sử dụng tên ” California “. João Coleues Cabrilho, hoa tiêu người Bồ Đào Nha phụng sự Vương quốc Tây Ban Nha, là người châu Âu tiên phong đặt chân đến California, đổ xô lên bờ vào ngày 28 tháng 9 năm 1542 ở vịnh San Diego và công bố California thuộc về Tây Ban Nha. [ 137 ] Ông cũng tới San Miguel ở Quần đảo Channel và đi đến tận Point Reyes. Sau khi ông qua đời, thủy thủ đoàn liên tục thám hiểm đến tận phía bắc Oregon .Năm 1579, chỉ huy thủy quân người Anh, Francis Drake, men theo đường bờ biển quanh phía bắc nơi Cabrillo đổ xô, nơi Drake đáp xuống vẫn còn là một huyền bí và chưa được xác lập [ 137 ] [ 138 ] Drake công bố vùng đất này là của Anh [ 139 ] với tên gọi Nova Albion. Do đó, thuật ngữ ” Nova Albion ” đã được sử dụng trên nhiều map châu Âu để chỉ định chủ quyền lãnh thổ phía bắc những khu định cư Tây Ban Nha. [ 138 ]Giữa năm 1609 – 1611, sau nhiều chuyến đi đại diện thay mặt cho những thương nhân người Anh khám phá Tuyến đường Đông Bắc giả thuyết để đến Ấn Độ, Henry Hudson của Vương quốc Anh, với sự bảo trợ từ Công ty Đông Ấn Hà Lan ( VOC ), đã khám phá khu vực xung quanh Thành phố Thành Phố New York ngày này, để tìm kiếm một tuyến đường sang phía tây đến châu Á. Ông đã khám phá sông Hudson và đặt nền móng cho quy trình thuộc địa hóa khu vực này của người Hà Lan. Chuyến thám hiểm sau cuối của Hudson tiến xa hơn lên phía bắc để tìm kiếm hiên chạy dọc Tây Bắc, dẫn đến phát hiện Eo biển Hudson và Vịnh Hudson. Sau khi trú đông ở Vịnh James, Hudson nỗ lực liên tục hành trình dài vào mùa xuân năm 1611, nhưng thủy thủ đoàn của ông làm mưa làm gió và bỏ rơi ông trên biển .

Tìm kiếm hải tuyến phía Bắc[sửa|sửa mã nguồn]

Cuộc thám hiểm của Richard Chancellor 1553 Nyonoks. Jagry. Severodvinsk. Vladimir Kosov 137 х198 dầu trên vải. năm ngoái Bản đồ của vùng Cực năm 1599 bởi Willem Barentsz trong chuyến hành trình dài thứ ba của ôngPháp, Hà Lan và Anh bị bỏ lại trong cuộc đua tìm tuyến đường biển đến châu Á, chỉ hoàn toàn có thể qua châu Phi hoặc Nam Mỹ. Khi nhận ra rằng không có con đường nào xuyên qua trái tim của châu Mỹ, họ chuyển sự chú ý quan tâm tới vùng biển phía bắc mà người Anh gọi là hiên chạy dọc Tây Bắc. Mong muốn thiết lập một tuyến đường như vậy đã thôi thúc hầu hết cuộc thám hiểm châu Âu ở cả hai bờ biển Bắc Mỹ và Nga. Ở Nga, sáng tạo độc đáo về một con đường thủy khả dĩ nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương lần tiên phong được đưa ra bởi nhà ngoại giao Gerasimov vào năm 1525, mặc dầu những người định cư Nga trên bờ Biển Trắng ( người Pomors ) đã khám phá nhiều phần của nơi này ngay từ Thế kỷ XI .Năm 1553, nhà thám hiểm người Anh Hugh Willoughby cùng với thuyền trưởng Richard Chancellor đã được phái đi cùng với ba tàu của Công ty thương gia Luân Đôn thám hiểm đến vùng đất mới để tìm kiếm hiên chạy. Trong chuyến hành trình dài qua Biển Barents, Willoughby cho rằng ông đã nhìn thấy những hòn hòn đảo ở phía bắc và nhiều hòn hòn đảo có tên Willoughby’s Land được hiển thị trên map do Plancius và Mercator xuất bản vào những năm 1640. [ 139 ] Hải đoàn bị cản trở bởi ” những cơn lốc kinh khủng ” trên biển Na Uy và Willoughby phải tiến vào một vịnh gần biên giới hiện tại giữa Phần Lan và Nga. Thi thể ngừng hoạt động của thủy thủ đoàn và những con tàu, gồm có Thuyền trưởng Willoughby và nhật ký của ông, được ngư dân Nga phát hiện một năm sau dó. Richard Chancellor neo đậu thành công xuất sắc ở Biển Trắng và đi tới Moscow diện kiến Sa hoàng Ivan, Open thương mại giữa Nga và Công ty sau này trở thành Công ty Muscovy .

Barentsz khám phá vùng cực Bắc[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 5 tháng 6 năm 1594, nhà vẽ map người Hà Lan Willem Barentsz khởi hành từ Texel với một hạm chiến gồm ba tàu tiên vào Biển Kara với kỳ vọng tìm thấy Hành lang Đông Bắc phía trên Siberia. [ 140 ] Tại hòn đảo Williams, thủy thủ đoàn lần tiên phong phát hiện một con gấu Bắc cực. Họ chật vật để đưa con thú lên thuyền, nhưng con gấu quá hung hăng khiến cho thủy thủ đoàn đành phải giết nó. Barentsz đổ xô bờ phía tây Novaya Zemlya và men theo nó lên phía bắc, nhưng bị buộc phải quay trở lại khi đương đầu với những tảng băng lớn .

Vào năm sau, Hoàng tử Maurice xứ Nasau dẫn đầu đoàn thám hiểm mới gồm 6 chiếc thuyền, chứa đầy hàng hóa thương mại mà người Hà Lan hy vọng sẽ dùng để giao dịch với Trung Quốc.[141] Cả nhóm tình cờ gặp “những người hoang dã” Samoyed nhưng cuối cùng phải quay lại khi phát hiện ra biển Kara bị đóng băng. Năm 1596, Quốc hội Hà Lan treo thưởng hậu hĩnh cho bất kỳ ai vượt thành công Đoạn đường Đông Bắc. Hội đồng thị trấn Amsterdam đã mua và trang bị hai tàu nhỏ, lái bởi Jan Rijp và Jacob van Heemskerk, để tìm kiếm tuyến đường cổ tích này dưới sự chỉ huy của Barents. Họ lên đường vào tháng 5, và vào tháng 6 phát hiện ra Đảo Bear và Spitsbergen, nhìn thấy bờ phía tây bắc của nó. Họ nhìn thấy một vịnh lớn, sau này được gọi là Raudfjorden và tiến vào Magdalenefjorden mà họ đặt tên là Vịnh Tusk, đi lối vào phía bắc của Forlandsundet mà họ gọi là Keerwyck, nhưng bị buộc phải quay lại vì một bãi cạn. Vào ngày 28 tháng 6, họ đi vòng quanh mũi phía bắc của Prins Karls Forland, nơi họ đặt tên là Vogelhoek, sở hữu quần thể chim phong phú, và đi thuyền về phía nam, qua Isfjorden và Bellsund, có tên trên bản đồ của Barentsz là Grooten Inwyck và Inwyck.

Các con tàu một lần nữa lại về đảo Bear vào ngày 1 tháng 7, dẫn đến sự bất đồng. Họ đồng ý tách ra, Barentsz tiếp tục về phía đông bắc, còn Rijp đi lên phía bắc. Barentsz đến Novaya Zemlya và để tránh bị vướng vào băng, ông hướng đến eo biển Vaigatch nhưng bị mắc kẹt trong các tảng băng trôi. Bị mắc kẹt, thủy thủ đoàn 16 người đã buộc phải trú đông trên băng. Họ sử dụng gỗ xẻ từ tàu để xây dựng một căn nhà trú tạm mà họ gọi là Het Behouden Huys (Nhà Kept). Để đối phó với cái lạnh cực độ, họ đã sử dụng số vải buôn làm chăn và quần áo, bắt cáo Bắc Cực bằng bẫy thủ công để ăn. Khi tháng 6 đến và băng chưa chịu tan, những người sống sót bị uốn ván đành đưa hai chiếc thuyền nhỏ ra biển. Barentsz bỏ mạng trên biển vào ngày 20 tháng 6 năm 1597, khi đang nghiên cứu biểu đồ. Phải mất 7 tuần nữa những chiếc thuyền mới đến được Kola, nơi họ được một tàu buôn Nga cứu giúp. Chỉ còn 12 thuyền viên sống sót, cập cảng Amsterdam vào tháng 11. Hai trong số các thuyền viên của Barentsz sau đó đã xuất bản các nhật ký của họ, Jan Huyghen van Linschoten, người đã đi cùng Barentsz trong hai chuyến đi đầu tiên, và Gerrit de Veer, người đóng vai trò là thợ mộc của con tàu cuối cùng.

Năm 1608, Henry Hudson thực thi một nỗ lực thứ hai. Ông đến được Novaya Zemlya nhưng buộc phải quay lại. Giữa năm 1609 – 1611, Hudson sau nhiều chuyến đi thay mặt đại diện cho những thương nhân người Anh khám phá tuyến đường biển phía Bắc đến Ấn Độ, đã khám phá khu vực xung quanh thành phố Thành Phố New York văn minh trong khi tìm kiếm một tuyến đường phía tây đến châu Á dưới sự bảo trợ của Công ty Đông Ấn Hà Lan ( VOC ) .

Úc Hà Lan và New Zealand[sửa|sửa mã nguồn]

Terra Australis Ignota (tiếng Latin, “vùng đất vô danh của miền nam”) là một lục địa giả định xuất hiện trên bản đồ châu Âu từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII, bắt nguồn từ một quan niệm mà Aristotle khởi xướng. Nó được mô tả trên bản đồ Dieppe giữa thế kỷ XVI, nơi đường bờ biển của nó xuất hiện ngay phía nam của các hòn đảo Đông Ấn. Những khám phá mới đây đã thu hẹp phạm vi tìm kiếm lục địa này; tuy nhiên, nhiều người vẽ bản đồ theo quan điểm của Aristotle, như Gerardus Mercator (1569) và Alexander Dalrymple thậm chí đến tận năm 1767[142] đã tranh luận về sự tồn tại của nó, với những lập luận kiểu như nên có một vùng đất rộng lớn ở Nam bán cầu để đối trọng các vùng đất được biết đến ở Bắc bán cầu. Khi những vùng đất mới được phát hiện, chúng thường được coi là một phần của lục địa giả định này.

Juan Fernandez, xuất phát từ Chile năm 1576, tuyên bố ông đã phát hiện ra lục địa phía Nam.[143] Luis Váez de Torres, một hoa tiêu người Galicia phụng sự Vương quốc Tây Ban Nha, đã chứng minh sự tồn tại của một lối đi ở phía nam New Guinea, nay là Eo biển Torres. Pedro Fernandes de Queirós, một hoa tiêu người Bồ Đào Nha phụng sự Vương miện Tây Ban Nha, đã nhìn thấy một hòn đảo lớn ở phía nam New Guinea vào năm 1606, mà ông đặt tên là La Australia del Espiritu Santo. Trên thực tế, đó không phải là Úc mà là một hòn đảo ở Vanuatu ngày nay.

Nhà hàng hải và thống đốc thuộc địa Hà Lan, Willem Janszoon khởi hành từ Hà Lan đến Đông Ấn lần thứ ba vào ngày 18 tháng 12 năm 1603, với tư cách là thuyền trưởng của tàu Duyfken (hay Duijfken, nghĩa là “Chim bồ câu nhỏ”), một trong 12 tàu của hạm đội Steven van der Hagen.[146] Khi ở Ấn Độ, Janszoon được cử đi tìm kiếm các thương điếm khác, đặc biệt là ở “vùng đất lớn của Nova Guinea và các vùng Đông và Nam khác”. Vào ngày 18 tháng 11 năm 1605, Duyfken xuất phát từ Bantam đến bờ biển phía tây New Guinea. Janszoon sau đó băng qua mũi phía đông của Biển Arafura nhưng không thấy Eo biển Torres, tiến vào Vịnh Carpentaria. Vào ngày 26 tháng 2 năm 1606, ông đổ bộ xuống sông Pennefather thuộc bờ phía tây của Cape York ở Queensland, gần thị trấn Weipa hiện đại. Đây là cuộc đổ bộ châu Âu đầu tiên được ghi nhận trên lục địa Úc. Janszoon tiến vào khoảng 320 km (199 dặm) nội địa, mà ông nghĩ là một phần mở rộng phía nam của New Guinea. Năm 1615, chuyến đi vòng Mũi Horn của Jacob le Maire và Willem Schouten đã chứng minh rằng Tierra del Fuego là một hòn đảo tương đối nhỏ.

Nga thám hiểm Siberia ( 1581 – 1660 )[sửa|sửa mã nguồn]

Vào giữa thế kỷ XVI, Sa quốc Nga đánh chiếm những hãn quốc người Tatar là Kazan và Astrakhan, sáp nhập hàng loạt Vùng Volga và mở đường đến Dãy núi Ural. Cuộc thuộc địa hóa những vùng viễn đông mới của Nga được dẫn dắt bởi những thương nhân nhà Stroganov phong phú. Sa hoàng Ivan IV ban những vùng đất to lớn gần dãy Urals cho Anikey Stroganov, người đã tổ chức triển khai những cuộc di dân quy mô lớn đến những vùng đất này. Stroganov khuyến khích tăng trưởng nông nghiệp, săn bắn, làm muối, đánh cá và khai thác quặng ở Urals và giao thương mua bán với những bộ lạc Siberia .

Cuộc chinh phạt Hãn quốc Sibir[sửa|sửa mã nguồn]

Khoảng năm 1577, Semyon Stroganov và những con trai của Anikey Stroganov thuê một thủ lĩnh Cossack tên Yermak bảo vệ vùng đất của họ khỏi những cuộc tiến công của vị Hãn Kuchum. Đến năm 1580, Stroganov và Yermak yêu cầu một cuộc viễn chinh quân sự chiến lược nhằm mục đích tàn phá Kuchum. Năm 1581, Yermak mở màn tiến sâu vào Siberia. Sau một vài thắng lợi trước quân đội của Kuchum, quân của Yermak đánh tan lực lượng của vị hãn trên sông Irtysh trong Trận Chuvash Cape lê dài 3 ngày vào năm 1582. Tàn quân của Kuchum rút về vùng thảo nguyên và Yermak trấn áp trọn vẹn Hãn quốc có thủ đô hà nội là Qashliq gần Tobolsk văn minh. Kuchum chưa chịu quy hàng và đột kích Yermak vào năm 1585 trong đêm khuya. Yermak bị thương và cố gắng nỗ lực bơi qua sông Wagay ( nhánh sông Irtysh ), nhưng bị chết đuối dưới sức nặng của áo giáp. Các cossack triệt thoái khỏi Siberia nhưng nhờ những khám phá tuyến sông chính ở Tây Siberia, người Nga đã tái chiếm thành công xuất sắc những vùng đất này .

Tuyến sông Siberia[sửa|sửa mã nguồn]

Vào đầu thế kỷ XVII, cuộc đông tiến của người Nga bị đình trệ do những yếu tố nội bộ trong nước thời kì Đại Loạn. Tuy nhiên, ngay sau đó, việc thăm dò và thực dân hóa những vùng chủ quyền lãnh thổ to lớn ở Siberia lại tiến triển, hầu hết tiên phong bởi những Cossack săn lùng những loại lông thú và ngà có giá trị. Cossack đến từ Nam Urals, một làn sóng người Nga khác đến Bắc Băng Dương. Đây là những người Pomors từ miền Bắc nước Nga, những thương gia trao đổi lông thú với Mangazeya ở phía bắc miền Tây Siberia trong một thời hạn khá dài. Năm 1607, khu định cư Turukhansk được xây dựng ở phía bắc sông Yenisei, gần cửa sông Tunguska và vào năm 1619, Yeniseysky Ostrog được xây dựng ở giữa Yenisei cửa sông Tunguska .Giữa năm 1620 và 1624, một nhóm những thợ săn lông thú đứng vị trí số 1 bởi Demid Pyanda rời Turukhansk và khám phá khoảng chừng 1.430 dặm ( 2.301 km ) Hạ Tunguska, trú đông gần những dòng sông Vilyuy và sông Lena. Theo những ghi chép truyền miệng sau này ( truyện dân gian tích lũy được một thế kỷ sau ), Pyanda đã phát hiện ra sông Lena. Ông được cho là đã khám phá khoảng chừng 1.500 dặm ( 2.414 km ) chiều dài của nó, đo tới tận trung tâm Yakutia. Ông quay trở lại Lena do địa hình xấu và sang đến sông Angara. Do đó, Pyanda có lẽ rằng là người Nga tiên phong gặp người Yakut và Buryat. Ông đóng thuyền mới và khám phá khoảng chừng 870 dặm ( 1.400 km ) sông Angara, ở đầu cuối đến Yeniseysk và phát hiện ra rằng dòng Angara ( tên con sông theo người Buryat ) và Thượng Tunguska ( khởi đầu có tên Verkhnyaya Tunguska ) là cùng một dòng sông .Năm 1627, Pyotr Beketov được chỉ định làm Voivode Yenisei ở Siberia. Ông triển khai thành công xuất sắc hành trình dài thu thuế từ những Buryat vùng Zabaykalye, trở thành người Nga tiên phong bước chân vào Buryatia. Ông xây dựng khu định cư tiên phong của Nga ở đó, Rybinsky Ostrog. Beketov được gửi đến sông Lena vào năm 1631. Năm 1632, ông xây dựng Yakutsk và gửi những Cossack đi khám phá Aldan và xuôi dòng Lena, để xây dựng những pháo đài trang nghiêm mới và thu thuế. [ 144 ]Yakutsk sớm trở thành bàn đạp cho những cuộc thám hiểm xa hơn của Nga về phía đông, phía nam và phía bắc. Maksim Perfilyev, một trong những người sáng lập Yeniseysk, đã xây dựng Bratsky Ostrog tại Angara vào năm 1631 và vào năm 1638, ông trở thành người Nga tiên phong bước vào Transbaikalia, đi từ Yakutsk. [ 145 ] [ 146 ]
Năm 1643, Kurbat Ivanov dẫn đầu một nhóm Cossack từ Yakutsk đến phía nam dãy núi Baikal và phát hiện ra hồ Baikal, thăm hòn đảo Olkhon. Sau đó, Ivanov lập map và ghi lại những diễn đạt tiên phong về Baikal. [ 147 ]

Người Nga đến Thái Bình Dương[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1639, một nhóm những nhà thám hiểm do Ivan Moskvitin đứng vị trí số 1 trở thành những người Nga tiên phong đến Thái Bình Dương và khám phá Biển Okhotsk. Họ thiết kế xây dựng một trại trú đông trên bờ sông Ulya. Cossack biết được từ người dân địa phương về con sông Amur to lớn phía nam. Năm 1640, họ đi thuyền về phía nam, khám phá bờ biển phía đông nam của Biển Okshotsk, có lẽ rằng đến được cửa sông Amur và khám phá Quần đảo Chaiar trên đường trở về. Dựa trên ghi chép của Moskvitin, Kurbat Ivanov phác họa map Viễn Đông tiên phong của Nga vào năm 1642 .Năm 1643, Vasily Poyarkov vượt dãy Stanovoy và đến thượng nguồn sông Zeya thuộc đất của người Đạt Oát Nhĩ, chư hầu cống nạp của nhà Thanh. Sau khi trú đông năm 1644, Poyarkov tiến xuống sông Zeya và trở thành người Nga tiên phong đến sông Amur. Ông đi thuyền trên sông Amur và sau cuối phát hiện ra cửa sông lớn từ đất liền. Vì Cossack của ông kích động người dân địa phương, Poyarkov chọn đường khác để trở về. Họ đóng thuyền và vào năm 1645, đi thuyền dọc theo bờ biển Okshotsk đến sông Ulya và trải qua mùa đông tiếp theo trong những túp lều được Ivan Moskvitin thiết kế xây dựng sáu năm trước đó. Năm 1646, họ trở lại Yakutsk .
Một cái koch thế kỷ XVII tại kho lưu trữ bảo tàng ở Krasnoyarsk. Kochi là loại thuyền phá băng sớm nhất được dùng bởi người Nga tại Bắc cực và trên những con sông SiberiaNăm 1644, Mikhail Stadukhin phát hiện ra sông Kolyma và xây dựng Srednekolymsk. Thương nhân tên Fedot Alekseyev Popov tổ chức triển khai một cuộc thám hiểm xa hơn về phía đông và Semyon Dezhnyov trở thành thuyền trưởng của tàu kochi ( loại tàu Nga tương thích cho điều kiện kèm theo băng tuyết ). Năm 1648, họ đi thuyền từ Srednekolymsk tới Bắc Cực rồi đi vòng qua Mũi Dezhnyov, trở thành những nhà thám hiểm tiên phong băng qua Eo biển Bering để khám phá Chukotka và Biển Bering. Tất cả kochi của họ và hầu hết thủy thủ đoàn ( gồm có cả chính Popov ) mất mạng do những cơn bão và xung đột với người địa phương. Một nhóm nhỏ do Dezhnyov đứng vị trí số 1 đến được cửa sông Anadyr và men theo nó vào năm 1649, đóng tàu mới từ xác tàu đắm. Họ xây dựng Anadyrsk và bị mắc kẹt ở đó, cho đến khi Stadukhin tìm thấy họ sau khi ông đi từ Kolyma bằng đường đi bộ. [ 148 ] Năm 1651, Stadukhin khởi hành xuống phía nam và phát hiện ra Vịnh Penzhin trên bờ biển phía bắc của Biển Okshotsk. Ông cũng hoàn toàn có thể đã khám phá bờ biển phía tây Kamchatka .

Vào khoảng năm 1649–50, Yerofey Khabarov trở thành người Nga thứ hai khám phá sông Amur. Qua các dòng sông Olyokma, Tungur và Shilka, ông đến Amur (Dauria) rồi trở về Yakutsk và sau đó trở lại Amur với một đội lớn hơn vào năm 1650. Lần này ông gặp kháng chiến vũ trang. Ông xây dựng các khu phố mùa đông tại Albazin rồi đi thuyền theo sông Amur và tìm thấy Achansk, Khabarovsk ngày nay, đánh bại hoặc trốn tránh các đội quân của Mãn Châu Ngoại Baikal và Hàn Quốc trên đường thám hiểm. Ông lập bản đồ sông Amur trong cuốn Phác họa dòng Amur.[152] Người Nga kiểm soát vùng Amur cho đến năm 1689, khi Hiệp ước Nerchinsk ra đời, vùng đất này được nhượng lại cho nhà Thanh (tuy nhiên, Hiệp ước Aigun sau đó đã trao trả vùng này về tay Nga năm 1858).

Vào khoảng chừng năm 1659 – 65, Kurbat Ivanov là người thừa kế Anadyrsky sau Semyon Dezhnyov. Năm 1660, ông đi thuyền từ Vịnh Anadyr đến Mũi Dezhnyov. Trên những biểu đồ tiên phong trước kia của ông, Ivanov được cho là đã tạo ra map khởi đầu của Chukotka và Eo biển Bering, lần tiên phong gồm có Đảo Wrangel chưa được khám phá, cả Quần đảo Diomede và Alaska, dựa trên thông tin tích lũy được từ người địa phương Chukotka .Vào giữa thế kỷ XVII, người Nga đã thiết lập biên giới quốc gia của họ giống ngày này và khám phá gần như hàng loạt Siberia, ngoại trừ phần phía đông Kamchatka và một số ít khu vực phía bắc Vòng Bắc Cực. Cuộc chinh phạt Kamchatk sẽ được Vladimir Atlasov thực thi vào đầu những năm 1700, trong khi những khám phá bờ biển Bắc Cực và Alaska sẽ được hoàn thành xong bởi cuộc thám hiểm miền Bắc vĩ đại 1733 – 1743 ..

Tác động toàn thế giới[sửa|sửa mã nguồn]

Sự bành trướng của châu Âu đã tạo nên cây cầu nối giữa Cựu Thế giới và Tân Thế giới, thường được gọi là Tuyến mậu dịch Columbus, [ 149 ] đặt theo tên Columbus, giúp thiết lập mạng lưới thanh toán giao dịch bạc toàn thế giới từ thế kỷ XVI đến XVIII và hội nhập thương mại châu Âu với Trung Quốc. Người châu Âu mang gia súc, ngựa và cừu đến châu Mỹ, và từ châu Mỹ, người châu Âu mang về thuốc lá, khoai tây và ngô. Các loại sản phẩm khác trở nên quan trọng trong thương mại toàn thế giới là mía, bông châu Mỹ và vàng bạc .Mạng lưới xuyên đại dương của châu Âu đã dẫn đến Thời đại của chủ nghĩa đế quốc, khi mà những cường quốc thực dân châu Âu trấn áp hầu hết địa cầu. Thương mại, sản phẩm & hàng hóa, đế quốc và nô lệ ảnh hưởng tác động rất lớn lên nhiều khu vực trên thế giới. Đế quốc Tây Ban Nha đã hủy hoại những đế quốc địa phương châu Mỹ, bắt thổ dân cải đạo và xóa bỏ tín ngưỡng của họ khỏi lịch sử vẻ vang. Mô hình xâm lược kiểu này được vận dụng bởi nhiều đế quốc châu Âu khác, điển hình nổi bật là Hà Lan, Nga, Pháp và Anh. Kitô giáo thay thế sửa chữa những tôn giáo ” ngoại đạo ” cũ, cũng như ngôn từ, văn hóa truyền thống chính trị và văn hóa truyền thống tình dục, và ở 1 số ít khu vực như Bắc Mỹ, Úc, New Zealand và Argentina, người dân địa phương bị lạm dụng và bị đánh đuổi khỏi những vùng đất tổ tiên của họ, giờ đã trở thành những dân tộc thiểu số .Tương tự, ở vùng duyên hải châu Phi, những quốc gia bản địa cung ứng nô lệ cho châu Âu, đổi khác xã hội của những đát nước châu Phi ven biển và thực chất của chính sách nô lệ châu Phi, tác động ảnh hưởng đến xã hội và nền kinh tế tài chính sâu trong đất liền. ( Xem kinh doanh nô lệ Đại Tây Dương ) .Ngô và sắn được người Bồ Đào Nha gia nhập vào châu Phi vào thế kỷ 16. [ 150 ] Chúng giờ đây là thực phẩm cơ bản quan trọng, sửa chữa thay thế cây xanh địa phương châu Phi. [ 151 ] [ 152 ] Alfred W. Crosby suy đoán rằng việc sản xuất ngô, sắn và những loại cây xanh của tân thế giới tăng lên dẫn đến sự tập trung chuyên sâu dân số ở những nơi mà chủ nô bắt nô lệ. [ 153 ]Trong thương mại bạc toàn thế giới từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII, kinh tế tài chính nhà Minh được kích thích bởi những giao thương mua bán với Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Hà Lan. Phần lớn số bạc của châu Âu chỉ chảy một chiều vào Trung Quốc và người Trung Quốc chớp lấy trọn vẹn nhập khẩu bạc. [ 154 ] Từ năm 1600 – 1800, Trung Quốc nhập 100 tấn bạc trung bình mỗi năm. Đa phần những hộ mái ấm gia đình vào cuối thế kỷ XVI ở Hạ Dương Tử kiếm được trung bình hàng trăm lượng bạc. [ 155 ] Tổng cộng, hơn 150.000 tấn bạc đã được xuất khẩu từ Potosí vào cuối thế kỷ XVIII. [ 156 ] Từ năm 1500 – 1800, Mexico và Peru sản xuất khoảng chừng 80 % [ 157 ] sản lượng bạc toàn thế giới với hơn 30 % được luân chuyển sang Trung Quốc ( phần nhiều là do những thương gia châu Âu sử dụng bạc để mua những loại sản phẩm độc lạ của Trung Quốc ). Vào cuối thế kỷ XVI và đầu thế kỷ XVII, Nhật Bản cũng đang xuất khẩu nhiều vào Trung Quốc và tham gia vào ngoại thương nói chung. [ 157 ] Thương mại với những cường quốc châu Âu và Nhật đã mang lại một lượng bạc khổng lồ sửa chữa thay thế đồng và tiền giấy để trở thành phương tiện đi lại trao đổi thông dụng nhất ở Trung Quốc. Trong những thập kỷ cuối đời Minh, dòng chảy bạc vào Trung Quốc giảm đi đáng kể, làm suy yếu nguồn thu của nhà nước và nói chung là hàng loạt nền kinh tế tài chính nhà Minh. Thiệt hại này lên nền kinh tế tài chính cộng thêm những ảnh hưởng tác động đến nông nghiệp do Thời kỳ băng hà nhỏ, thiên tai, mất mùa và dịch bệnh. Cuộc đảo lộn lớn này khiến cho những cuộc khởi nghĩa nông dân nổi lên, ví dụ như cuộc khởi nghĩa của Lý Tự Thành, thử thách chính quyền sở tại nhà Minh .
Các loại cây xanh mới từ châu Mỹ trải qua thực dân Tây Ban Nha vào thế kỷ XVI đã góp thêm phần vào sự ngày càng tăng dân số của châu Á. [ 158 ] Mặc dù hầu hết hàng nhập khẩu sang Trung Quốc là bạc, người Trung Quốc cũng mua những loại cây xanh của Tân Thế giới từ Đế quốc Tây Ban Nha. Các loại cây cối đó gồm có khoai lang, ngô và đậu phộng. Những loại thực vật mới này hoàn toàn có thể được trồng ở những vùng đất mà những loại cây xanh nòng cốt của Trung Quốc – lúa mì, kê và gạo – không hề trồng được, do đó tạo điều kiện kèm theo cho dân số Trung Quốc bùng nổ. [ 159 ] [ 160 ] Đời nhà Tống ( 960 – 1279 ), gạo trở thành cây lương thực chính của người nghèo [ 161 ] nhưng sau khi khoai lang được gia nhập vào Trung Quốc khoảng chừng năm 1560, nó dần sửa chữa thay thế và trở thành cây lương thực chính của những tầng lớp thấp. [ 162 ]Sự Open của người Bồ Đào Nha ở Nhật Bản vào năm 1543 đã khởi đầu cho thời kỳ mậu dịch Nanban. Người Nhật tiếp thu những công nghệ tiên tiến và văn hóa truyền thống của người Bồ, như : súng hỏa mai arcabuz, giáp coriaceus, tàu bè châu Âu, Cơ đốc giáo, nghệ thuật và thẩm mỹ trang trí và ngôn từ. Sau khi Trung Quốc ra lệnh cấm thương nhân kinh doanh với Nhật Bản, người Bồ đã trở thành mối thanh toán giao dịch giữa Trung Quốc và Nhật Bản. Người Bồ mua lụa của Trung Quốc rồi bán cho người Nhật để đổi lấy bạc do người Nhật khai thác ; vì bạc có giá trị cao hơn ở Trung Quốc, người Bồ sau đó sử dụng bạc Nhật để mua nhiều lụa Trung Quốc hơn. [ 163 ] Tuy nhiên, đến năm 1573 – sau khi người Tây Ban Nha thiết lập thương điếm ở Manila – kiểu thương mại trung gian của Bồ Đào Nha bị ép chế bởi nguồn bạc chính nhập vào Trung Quốc từ châu Mỹ thuộc Tây Ban Nha. [ 164 ] Mặc dù Trung Quốc đóng vai trò là kẻ điều hành quản lý bánh xe thương mại toàn thế giới trong suốt thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII, góp phần to lớn của Nhật Bản về xuất khẩu bạc sang Trung Quốc là rất quan trọng so với nền kinh tế tài chính thế giới và tính thanh toán, sự thành công xuất sắc của Trung Quốc so với sản phẩm & hàng hóa của họ. [ 165 ]Tu sĩ Dòng Tên người Ý Matteo Ricci ( 1552 – 1610 ) là người châu Âu tiên phong được phép vào Tử Cấm Thành. Ông dạy người Trung Quốc cách sản xuất và chơi nhạc cụ ppinet, dịch những văn bản tiếng Trung sang tiếng Latinh và ngược lại, và bàn luận toán học với tập sự người Hán Từ Quang Khải ( 1562 – 1633 ) .

Tác động kinh tế tài chính ở Châu Âu[sửa|sửa mã nguồn]

Nhiều loại sản phẩm & hàng hóa phong phú xa xỉ trên toàn thế giới tràn vào thị trường châu Âu từ đường biển khiến những thị trường hàng xa xỉ trước đó bị đình trệ. Mậu dịch Đại Tây Dương giờ đây thế chỗ mậu dịch của những cường quốc thương mại như ở Ý và Đức, vốn đã phong phú nhờ vào những giao thương mua bán với Baltic, Nga và Hồi giáo. Các mẫu sản phẩm mới cũng góp thêm phần gây ra sự chuyển biến xã hội, khi đường, hương liệu, lụa và đồ sành sứ xâm nhập vào thị trường châu Âu .Trọng tâm kinh tế tài chính châu Âu chuyển từ Địa Trung Hải sang Tây Âu. Thành phố Antwerp, một phần của Công quốc Brabant, trở thành ” TT của hàng loạt nền kinh tế tài chính quốc tế “, [ 166 ] và là thành phố giàu sang nhất ở châu Âu vào thời gian này. [ 167 ] Đứng sau Antwerp phải kể đến là thành phố Amsterdam, ” Thời kỳ hoàng kim của Hà Lan ” có link ngặt nghèo với Thời đại khám phá. Francesco Guicciardini, một phái viên từ Venice, từng nói rằng hàng trăm con tàu đi qua Antwerp mỗi ngày và 2000 chiếc xe ngựa đi vào thành phố mỗi tuần. Các tàu của Bồ Đào Nha chở đầy hạt tiêu và quế sẽ dỡ hàng của họ tại đây. Do nhiều thương nhân quốc tế cư trú trong thành phố và nơi đây bị quản trị bởi một tổ chức triển khai tài phiệt gồm chủ ngân hàng-quý tộc bị cấm tham gia kinh doanh, nền kinh tế tài chính của Antwerp bị người quốc tế trấn áp, khiến nó trở thành thành phố toàn thế giới, quy tụ những thương gia và nhà buôn đến từ Venice, Ragusa, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Không những thế, do chủ trương nhân nhượng của chính quyền sở tại, thành phố còn lôi cuốn cả một hội đồng Do Thái Chính thống giáo lớn. Thành phố trải qua ba lần bùng nổ trong thời kỳ hoàng kim, lần đầu dựa trên hạt tiêu, lần thứ hai dựa trên bạc Tân Thế giới đến từ Seville ( kết thúc do sự phá sản của Tây Ban Nha năm 1557 ), và lần bùng nổ thứ ba theo sau Hiệp ước Cateau-Cambresis năm 1559, dựa trên ngành dệt may .Sau sự thông thường hóa quan hệ Bồ-Trung năm 1549, vương quốc Bồ Đào Nha cử những phái đoàn thương mại hằng năm đến hòn đảo Thương Xuyên ở Trung Quốc. Năm 1557, họ thuyết phục được triều đình nhà Minh ký kết hiệp ước xây dựng cảng hợp pháp tại Ma Cao và biến nó thành thuộc địa thương mại chính thức của Bồ Đào Nha. [ 168 ] Vị giáo chủ người Bồ Đào Nha Gaspar da Cruz đã viết cuốn sách hoàn hảo tiên phong về Trung Quốc và nhà Minh được xuất bản ở châu Âu ; cuốn sách gồm có những thông tin về địa lý, tỉnh lị, hoàng gia, những tầng lớp quan chức, cỗ máy hành chính, luân chuyển, kiến ​ ​ trúc, nông nghiệp, thủ công bằng tay, kinh doanh, phục trang, phong tục, xã hội, âm nhạc, chữ viết, giáo dục và lao lý của Trung Quốc thời bấy giờ. [ 169 ]

Các mặt hàng xuất khẩu chính của Trung Quốc là lụa và đồ sứ, được chế tác để đáp ứng thị hiếu của người châu Âu. Các đồ gốm xuất khẩu của Trung Quốc được coi trọng ở châu Âu đến nỗi, trong tiếng Anh, china trở thành một từ đồng nghĩa với đồ sứ. Đồ sứ Kraak (có lẽ được đặt theo tên của các tàu carrack Bồ Đào Nha vận chuyển chúng) là một trong những đồ sứ Trung Quốc đầu tiên nhập vào châu Âu với số lượng lớn. Chỉ những người giàu nhất mới có thể mua được những món đồ nhập khẩu này và Kraak thường xuất hiện trong các bức tranh tĩnh của Hà Lan.[170] Công ty Đông Ấn Hà Lan thiết lập một giao thương sôi động với phương Đông, nhập khẩu 6 triệu món đồ sứ từ Trung Quốc sang châu Âu trong khoảng thời gian từ năm 1602 đến năm 1682.[171][172] Tay nghề của người Trung Quốc khiến người châu Âu rất thán phục. Giữa năm 1575 và 1587, đồ sứ Medici từ Florence là nỗ lực thành công đầu tiên bắt chước đồ sứ Trung Quốc. Ban đầu, các thợ gốm Hà Lan không bắt chước đồ sứ Trung Quốc, nhưng lại bắt tay vào làm điều đó khi chuỗi cung ứng cho châu Âu bị gián đoạn sau cái chết của Minh Thần Tông năm 1620. Kraak, chủ yếu là đồ sứ màu xanh trắng, được bắt chước trên khắp thế giới bởi những người thợ gốm ở Arita, Nhật Bản, ở Ba Tư (nơi các thương nhân Hà Lan tìm đến sau khi nhà Minh sụp đổ khiến mặt hàng gốc khan hiếm),[173] rồi hàng sứ Delftware xuất hiện. Delftware của Hà Lan và của Anh lấy cảm hứng từ đồ sứ Trung Quốc tồn tại từ khoảng năm 1630 đến giữa thế kỷ XVII cùng với các mẫu châu Âu khác.

1. ^ Lỗi harv : không có tiềm năng : CITEREFSen2016 ( trợ giúp

   Các hải cảng lớn trong khu vục bao gồm: Palembangven ven bờ Eo Malacca, Calicut ven bờ Malabar, và Mombasa ven bờ Swahili (xem Sen 2016 ).

   Xem thêm: [Truyện ngắn] Quân cờ (1)

Nguồn thứ cấp[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://thevesta.vn
Category: Thế Giới