Vành đai tiểu hành tinh – Wikipedia tiếng Việt

Khối lượng tương đối của mười hai tiểu hành tinh lớn đã biết so với khối lượng còn lại của tổng thể những tiểu hành tinh khác trong vành đai . Vật thể lớn nhất trong vành đai là Ceres. Tổng khối lượng của vành đai tiểu hành tinh nhỏ hơn đáng kể so với Sao Diêm Vương ( Pluto ) và giao động hai lần so với mặt trăng của Sao Diêm Vương ( Charon ) .

Trong Hệ Mặt Trời, vành đai tiểu hành tinh bao gồm các tiểu hành tinh là các thiên thể nhỏ hơn hành tinh, thường không đủ khối lượng để giữ hình dạng hình cầu, có quỹ đạo nằm chủ yếu giữa quỹ đạo Sao Hoả và quỹ đạo Sao Mộc (giữa 2,3 và 3,3 AU từ Mặt Trời), và cấu tạo chủ yếu từ các khoáng chất không bay hơi.

Tập hợp các tiểu hành tinh tạo thành vành đai các tiểu hành tinh. Vành đai chính có hàng nghìn các tiểu hành tinh lớn hơn 1 km, và hàng triệu các vật thể bé như bụi. Dù có số lượng lớn như vậy, tổng khối lượng của cả vành đai chính nhỏ hơn khối lượng Trái Đất 1000 lần. Các tiểu hành tinh với đường kính nhỏ hơn 500 m được gọi là thiên thạch. Các thiên thạch và bụi có thể va quệt vào khí quyển Trái Đất và tạo ra các “cơn mưa” sao băng.

Các tiểu hành tinh hoàn toàn có thể tập hợp thành những nhóm tiểu hành tinh và những mái ấm gia đình tiểu hành tinh, dựa trên những đặc thù quỹ đạo riêng không liên quan gì đến nhau của chúng. Các mặt trăng của tiểu hành tinh là những tiểu hành tinh quay theo quỹ đạo lớn hơn những tiểu hành tinh. Chúng không được phân biệt rõ ràng như những mặt trăng của hành tinh, thỉnh hoảng chúng hầu hết lớn bằng hành tinh bên cạnh .Có nhiều tiểu hành tinh chịu nhiễu lực mê hoặc, đặc biệt quan trọng từ Sao Mộc, đã bay với quỹ đạo đặc biệt quan trọng nhiễu loạn. Bên trong Hệ Mặt Trời có đầy rẫy những tiểu hành tinh bay lung tung, nhiều trong số chúng còn cắt ngang quỹ đạo của những hành tinh bên trong. Đặc biệt, nhiều tiểu hành tinh bị Sao Mộc giữ lại trên quỹ đạo của nó, nằm trong cả điểm L4 hay L5 của Sao Mộc, gọi là những tiểu hành tinh Troia, dù thuật ngữ thiên thể Troia cũng được sử dụng cho những tiểu hành tinh ở những điểm Lagrange của những hành tinh khác .

Lịch sử quan sát[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1596, Johannes Kepler là người tiên phong nhận thấy rằng có điều gì đó kỳ lạ về quỹ đạo của sao Hỏa và Sao Mộc .

In 1596, Johannes Kepler dự đoán “Giữa Sao Hoả và Sao Mộc, tôi đặt một hành tinh” trong cuốn Mysterium Cosmographicum (Bí ẩn vũ trụ).[1] Khi phân tích dữ liệu từ Tycho Brahe, Kepler nghĩ rằng giữa Sao Hoả và Sao Mộc có một khoảng cách quá lớn.[2]

Trong một chú thích cho bản dịch năm 1766 về cuốn Contemplation de la Nature của Charles Bonnet,[3] nhà thiên văn học Johann Daniel Titius từ Wittenberg[4][5] nhận thấy một mô hình sắp xếp các hành tinh. Nếu người ta bắt đầu một dãy số ở 0 tăng dần lên 3, 6, 12, 24, 48…, tức là số sau gấp đôi số trước, sau đó cộng 4 cho mỗi số và chia cho 10, điều này tạo ra một giá trị xấp xỉ gần đúng với bán kính của quỹ đạo của các hành tinh đã biết (năm 1766) được đo bằng đơn vị thiên văn.

Ví dụ:

(
3
+
4
)

/

10
=
0
,
7
≈

{\displaystyle (3+4)/10=0,7\approx }

Bán trục lớn của Sao Kim (0,728 213 AU)

Điều này cho thấy rằng có một ” hành tinh bị mất ” ( tương tự với số 24 trong chuỗi ) giữa quỹ đạo của Sao Hoả ( 12 ) và Sao Mộc ( 48 ). Trong chú thích của mình, Titius công bố ” Liệu Chúa – vị kiến trúc sư có để trống khoảng trống đó không ? Không có gì ở đó cả. ” [ 4 ]Khi William Herschel phát hiện ra Thiên Vương Tinh vào năm 1781, quỹ đạo của hành tinh này tương thích với quy luật gần như tuyệt vời và hoàn hảo nhất, vì vậy những nhà thiên văn học số 1 Kết luận rằng phải có một hành tinh giữa quỹ đạo của Sao Hoả và Sao Mộc .
Giuseppe Piazzi, người khám phá ra Ceres, vật thể lớn nhất trong vành đai tiểu hành tinh. Trong nhiều thập kỷ sau khi phát hiện ra nó, Ceres được biết đến như một hành tinh, sau đó nó được phân loại lại thành một tiểu hành tinh. Năm 2006, nó được chỉ định là một hành tinh lùn.Vào ngày 1 tháng 1 năm 1801, Giuseppe Piazzi, quản trị hội thiên văn học tại Đại học Palermo, Sicilia, đã nhìn thấy một vật thể nhỏ chuyển dời trong quỹ đạo với nửa đường kính khá đúng chuẩn như Dự kiến bởi quy mô trên. Ông gọi nó là ” Ceres “, đây là nữ thần La Mã của nông nghiệp và là người bảo trợ của Sicilia. Ban đầu Piazzi tin rằng nó là một sao chổi, nhưng thiếu đầu sao chổi sau đó ông cho rằng đó là một hành tinh. [ 6 ]Như vậy, quy mô nói trên được gọi là quy luật Titius-Bode, Dự kiến gần đúng bán trục lớn của toàn bộ tám hành tinh khi ấy ( Sao Thuỷ, Sao Kim, Trái Đất, Sao Hoả, Ceres, Sao Mộc, Sao Thổ và Sao Thiên Vương ) .Mười lăm tháng sau, Heinrich Olbers tìm thấy vật thể thứ hai trong khu vực này, Pallas. Không giống như những hành tinh đã biết khác, Ceres và Pallas vẫn là những điểm sáng ngay cả dưới độ phóng đại lớn nhất của kính viễn vọng thay vì phân giải thành đĩa tròn. Ngoài hoạt động nhanh gọn, chúng Open gần như không hề phân biệt được với những vì sao .

Theo đó, vào năm 1802, William Herschel cho rằng chúng nên được đặt vào một nhóm riêng biệt, được đặt tên là “tiểu hành tinh” (asteroids), từ tiếng Hy Lạp asteroeides có nghĩa là “giống như sao”.[7][8]

Đến năm 1807, đã khám phá thêm hai vật thể mới trong khu vực: Juno và Vesta.[9] Việc đốt cháy Lilienthal trong các cuộc chiến tranh Napoléon, nơi mà những công việc quan sát chính được thực hiện,[10] làm cho những khám phá ban đầu bị phá huỷ.[9]

Mặc dù có yêu cầu của Herschel, trong nhiều thập kỷ, người ta vẫn nghĩ những vật thể này là những hành tinh [ 3 ] và đặt tên cho chúng bằng những số lượng đại diện thay mặt theo thứ tự mày mò ra chúng : 1 Ceres, 2 Pallas, 3 Juno và 4 Vesta. Tuy nhiên, vào năm 1845, những nhà thiên văn học đã phát hiện một vật thể thứ năm ( 5. Astraea ) và ngay sau đó, những vật thể mới được tìm thấy ngày càng nhiều. Và khi số lượng trở nên quá lớn, sau cuối, chúng đã bị loại khỏi list những hành tinh ( lần tiên phong được đề xuất kiến nghị bởi Alexander von Humboldt vào đầu những năm 1850 ) và lấy danh pháp theo sự đề xuất kiến nghị của Herschel, ” những tiểu hành tinh “, từ từ được sử dụng phổ cập. [ 3 ]Việc phát hiện ra Sao Hải Vương vào năm 1846 đã cho thấy sai số lớn trong quy luật Titius-Bode trong con mắt của những nhà khoa học chính bới quỹ đạo của nó không nằm gần vị trí Dự kiến. Cho đến nay, không có lý giải khoa học nào cho quy luật này và những nhà thiên văn học coi nó như một sự trùng hợp ngẫu nhiên. [ 11 ]Cụm từ ” vành đai tiểu hành tinh ” được đưa vào sử dụng vào những năm đầu thập niên 1850, mặc dầu rất khó để xác lập ai đã đặt ra thuật ngữ này. Việc sử dụng tiếng Anh tiên phong có vẻ như là bản dịch năm 1850, sau đó, Benjamin Peirce đã vận dụng thuật ngữ đó trong những cuốn sách của mình và đã là một trong những nhà tiếp thị nó. [ 12 ]

Một trăm tiểu hành tinh đã được phát hiện vào giữa năm 1868 và vào năm 1891, sự ra đời của astrophotography (nhiếp ảnh thiên văn) bởi Max Wolf đã tăng tốc độ phát hiện các tiểu hành tinh lên nhiều lần.[13] Tổng cộng 1.000 tiểu hành tinh đã được tìm thấy vào năm 1921,[14] 10.000 vào năm 1981,[15] và 100.000 vào năm 2000.[16] Hiện nay, các đài quan sát đã tự động tìm kiếm và phát hiện các tiểu hành tinh nhỏ nên số lượng đang ngày càng tăng.

Đây là nơi tập hợp nhiều tiểu hành tinh nên là một khu vực va chạm tích cực, va chạm giữa những tiểu hành tinh xảy ra tiếp tục ( trên quy mô thời hạn thiên văn ). Va chạm giữa những tiểu hành tinh trong vành đai chính với nửa đường kính trung bình 10 km được dự kiến ​ ​ sẽ xảy ra khoảng chừng 10 triệu năm một lần. [ 17 ] Một vụ va chạm hoàn toàn có thể phân loại một tiểu hành tinh thành nhiều mảnh nhỏ hơn ( dẫn đến sự hình thành của một mái ấm gia đình tiểu hành tinh mới ). [ 18 ] trái lại, va chạm xảy ra ở vận tốc tương đối thấp cũng hoàn toàn có thể tích hợp hai tiểu hành tinh. Sau hơn 4 tỷ năm, những thành viên của vành đai tiểu hành tinh giờ đây không giống với thuở khởi đầu .Cùng với những tiểu hành tinh, vành đai tiểu hành tinh cũng chứa những dải bụi có nửa đường kính hạt khoảng chừng vài trăm micromet. Vật liệu mịn này được tạo ra, tối thiểu là một phần, từ va chạm giữa những tiểu hành tinh. Do hiệu ứng Poynting – Robertson, áp lực đè nén của bức xạ Mặt Trời khiến cho bụi này từ từ xoắn về phía Mặt Trời. [ 19 ] Sự phối hợp của bụi mịn, cũng như những vật tư sao chổi bị đẩy ra, tạo ra ánh sáng hoàng đạo. Ánh sáng hừng đông mờ nhạt này hoàn toàn có thể được nhìn thấy vào đêm hôm lê dài từ hướng Mặt Trời dọc theo mặt phẳng của mặt phẳng hoàng đạo. Các hạt bụi tạo ra ánh sáng hoàng đạo hoàn toàn có thể nhìn thấy có nửa đường kính trung bình khoảng chừng 40 μm. Thời gian sống sót nổi bật của những đám mây hoàng đạo tại vành đai chính là khoảng chừng 700.000 năm. Do đó, để duy trì những dải bụi, những hạt mới phải được hình thành đều đặn trong vành đai tiểu hành tinh. [ 19 ] Đã từng nghĩ rằng va chạm của những tiểu hành tinh tạo thành dải bụi chính của ánh sáng hoàng đạo. Tuy nhiên, mô phỏng máy tính của Nesvorný và những tập sự cho kết quả là 85 % bụi tạo ra sự ánh sáng hoàng đạo là từ những mảnh vỡ của tiểu hành tinh cộng hưởng với Sao Mộc, chứ không phải sao chổi và va chạm giữa những thiên thạch trong vành đai tiểu hành tinh. Tối đa 10 % bụi là do vành đai tiểu hành tinh. [ 20 ]
Một số mảnh vụn từ va chạm hoàn toàn có thể tạo thành những thiên thạch xâm nhập vào bầu khí quyển của Trái Đất. [ 21 ] Trong số hơn 50.000 thiên thạch được tìm thấy trên Trái Đất cho đến nay, 99,8 % được tin là có nguồn gốc từ vành đai tiểu hành tinh. [ 22 ]

Các tiểu hành tinh đặc biệt quan trọng[sửa|sửa mã nguồn]

Tiểu hành tinh lớn nhất, Ceres, có đường kính khoảng chừng 1.000 km ; đủ lớn để có dạng hình cầu, làm nó hoàn toàn có thể trở thành một hành tinh theo một số ít định nghĩa .
Các tiểu hành tinh được cho là những gì còn sót lại của một hành tinh kiểu Trái Đất, hoặc nhỏ hơn đã không hề tích hợp lại từ khi Hệ Mặt Trời đang mới hình thành, vì sự gây nhiễu của lực mê hoặc từ Sao Mộc .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://thevesta.vn
Category: Thế Giới