Cách ăn mặc của người Việt Nam xưa và nay

Mỗi dân tộc có cách ăn mặc và trang sức riêng. Cách ăn mặc, trang sức truyền thống của người Việt Nam nói chung và của phụ nữ Việt Nam nói riêng không thể nào hòa lẫn với cách ăn mặc của người Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Thái Lan

Trang phục phụ nữ đi chợ Biên Hòa Ảnh của L.Crespin – trích từ sách ảnh Hình ảnh Biên Hòa xưa

* Đặc sắc loại vải được dệt từ tơ tằm

Với thiên nhiên và môi trường tự nhiên của xứ nhiệt đới gió mùa, người phương Nam sở trường việc tận dụng những vật liệu có nguồn gốc thực vật, vốn là mẫu sản phẩm của nghề trồng trọt, với những đặc tính mỏng dính, nhẹ, thoáng. Trong đó, tơ tằm là nguyên vật liệu được yêu dấu hơn cả và nghề trồng dâu – nuôi tằm lấy tơ là một trong những nghề truyền thống cuội nguồn, có bề dày lịch sử vẻ vang hàng ngàn năm ở Việt Nam .

Từ tơ tằm, người Việt đã dệt nên nhiều loại sản phẩm rất phong phú như: tơ, lụa, lượt, là, gấm, vóc, nhiễu, the, đoạn, lĩnh, đũi, địa, nái, sồi, thao, vân Mỗi loại có nhiều mẫu mã khác nhau, như lụa thì có lụa mỏng, lụa dày, lụa trắng, lụa trơn, lụa bóng Vân thì có vân tứ quý, vân hồng điệp

Tiếc rằng theo thời hạn, cùng với sự tăng trưởng phong phú của những loại vải vóc, những mẫu sản phẩm dệt truyền thống cuội nguồn đã dần mai một. Ngay cả tên gọi những loại vải vóc khi xưa cũng bị quên béng, chỉ còn để lại điểm dấu trong những cụm từ ghép, chỉ những gì đẹp tươi như : gấm vóc, lượt là, lụa là hoặc những cụm từ ghép như : yếm lụa sồi, dây sống lưng đũi, quần nái đen để lại nhiều lưu luyến trong bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính : Nào đâu cái yếm lụa sồi ? / Cái dây sống lưng đũi nhuộm hồi sang xuân ? / Nào đâu cái áo tứ thân ? / Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen ?
Dầu vậy nghề trồng dâu nuôi tằm ngày này vẫn có chỗ đứng riêng và mẫu sản phẩm thời trang vải tơ tằm luôn là loại có giá trị hạng sang. Thương hiệu vải tơ tằm của Việt Nam luôn được thị trường trong nước và quốc tế ưu thích. Một chiếc khăn lụa, một chiếc cravat, một bộ áo dài hay chiếc áo vest từ lụa tơ tằm truyền thống cuội nguồn cũng làm cho người mặc nó thêm sang trọng và quý phái, quý phái .

* Dấu ấn trang phục người Việt

Từ thời Hùng Vương, phái mạnh đóng khố, còn phụ nữ thì mặc váy, lối mặc đó được bảo lưu ở nhiều nơi trong thời hạn dài. Mặc váy cũng tương thích với toàn cảnh khí hậu nực nội của vùng nhiệt đới gió mùa. Người Việt rất tự hào về chiếc váy, và chứng minh và khẳng định rằng : Cái thúng mà thủng hai đầu / Bên ta thì có bên Tàu thì không !
Nếu đàn ông là Cởi trần đóng khố thì phụ nữ là váy vận, yếm mang. Do đó, cùng với váy, thì chiếc áo yếm là đồ mặc không thay đổi nhất qua những thời kỳ, cũng đồng thời là hình tượng êm ả dịu dàng. Người phụ nữ xưa kia thường tự tay cắt may yếm, khi giặt giũ thường phơi chỗ kín kẽ. Yếm nâu mặc đi làm thường ngày ở nông thôn, yếm trắng mặc ở thành thị và phụ nữ mặc ở nhà ; còn có những loại yếm hồng, yếm đào, yếm thắm mặc khi liên hoan .

Áo bà ba – trang phục đặc trưng của phụ nữ Nam bộ. Trong ảnh: Các thí sinh của Hoa hậu Việt Nam 2018 tỏa sắc trong các bộ áo bà ba. Ảnh: Baomoi.com

Yếm cũng trở thành hình tượng của tình yêu, sự điệu đàng của phụ nữ đôi lứa, ca dao Việt Nam có nhiều ví dụ sinh động như : Thuyền anh mắc cạn lên đây / Mượn đôi dải yếm làm dây kéo thuyền hoặc Ước gì sông rộng một gang / Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi Ngày nay, phục trang văn minh của phụ nữ cũng thường có chiếc áo yếm cách điệu với nhiều mẫu mã phong phú hoặc những cụ thể trên phục trang cũng lấy những sáng tạo độc đáo từ chiếc áo yếm xưa

Khi lao động và trong sinh hoạt đời thường, người nam cũng như nữ mặc áo ngắn có 2 túi ở dưới, xẻ tà hoặc không xẻ tà hai bên hông, gọi là áo cánh, áo bà ba. Chiếc áo bà ba với quần ống xéo đơn giản, phù hợp với sinh hoạt đời thường, đồng thời cũng tôn lên vẻ đẹp giản dị, thướt tha của người phụ nữ. Hình ảnh phụ nữ trong chiếc áo bà ba duyên dáng bên những nhịp chèo ghe, hay thanh thoát đi qua cầu tre đã trở thành nét duyên của phụ nữ vùng Nam bộ sông nước.

Khi tiệc tùng, người Việt mặc áo dài. Áo dài ngày này là phục trang truyền thống lịch sử dân tộc bản địa, vừa tôn lên sự quyến rũ của người phụ nữ một cách kín kẽ, tế nhị và lịch sự và trang nhã .

* Phong phú phụ kiện đi kèm

Ngoài phục trang chính, người Việt Nam còn có những phục trang phụ đi kèm .
Phụ nữ xưa thường có cái thắt lưng để giữ cho đồ mặc dưới không bị tuột, đồng thời tôn vẻ đẹp khung hình, có khi còn kiêm luôn tính năng làm túi đựng đồ vặt như : trầu cau, tiền …
Nam giới và phụ nữ Việt Nam xưa thường để tóc dài. Phụ nữ vấn tóc bằng một mảnh vải dài cuộn lại để trên đầu, đuôi tóc chừa một chút ít gọi là tóc đuôi gà. Có thể phủ ra ngoài cái vấn tóc là cái khăn vuông, chít hình mỏ quạ hoặc hình đồng xu tiền. Chẳng thế mà trong bài Chùa Hương, Nguyễn Nhược Pháp khắc họa cô gái quê Bắc bộ : Khăn nhỏ, đuôi gà cao / Em đeo dải yếm đào / Quần lĩnh, áo the mới / Tay cầm nón quai thao Còn người Nam bộ vẫn quen thuộc với hình ảnh quấn quanh đầu chiếc khăn rằn .
Vật che nắng che mưa quen thuộc của người Việt là chiếc nón lá. Trong đó, nón ba tầm đã trở nên thân thương với những người phụ nữ Việt cả những khi chân lấm tay bùn và cả những khi nô nức trảy hội. Ngoài ra còn có nón lá hình chóp. Các loại nón đều có quai để giữ, trong đó rất phổ cập là quai thao tích hợp với nón ba tầm. Quai thao là một loại phụ kiện đặc biệt quan trọng của người phụ nữ xưa, trở thành một hình tượng thông dụng trong văn học dân gian thường ẩn dụ cho vẻ đẹp của người con gái .
Trong lúc khâu nón, giữa hai lớp lá mỏng mảnh, người thợ gài vào những họa tiết dân gian, hình quê nhà quốc gia, đôi lúc là mấy câu thơ. Những hình ảnh lời thơ tinh xảo được lộ ra khi chiếc nón được soi dưới ánh sáng. Loại nón này được gọi là nón bài thơ .

Ngày nay, trong cuộc sống đô thị hiện đại, chiếc nón lá không còn phổ biến như xưa. Nhưng hình ảnh người phụ nữ với tà áo dài và chiếc nón lá vẫn theo người Việt đi khắp năm châu bốn bể. Du khách người nước ngoài đến Việt Nam trở về hầu như đều mang theo chiếc nón lá làm quà kỷ niệm hoặc tặng bạn bè

Lâm Viên

Video liên quan