Mặt trời cũng quay quanh chính nó

20/2 vừa mới qua là ngày mở màn vòng xoay giao hội thứ 2000 của mặt trời. Đằng sau đó là một hiện tượng kỳ lạ rất đơn thuần : Giống như những hành tinh khác, mặt trời cũng quay quanh chính nó .Chuyển động quay đó đã được con người phát hiện ngay khi kính quan sát thiên văn sinh ra vào thế kỷ XVIII. Dùng kính viễn vọng, những nhà quan sát thiên văn, như nhà thiên văn học người Italy Galile, nhà thiên văn người Anh Thomas Harriot, hai bạn bè người Đức Johannes và David Fabricius … đã nhận ra và ghi lại vị trí những điểm đen trên mặt trời. Những điểm đen này luôn di dời theo cùng một hướng .

Người ta vẫn tự hỏi về bản chất của các điểm đen, chúng là mây, vệ tinh hay là cái gì? Cuối cùng, giả thiết vệt đen do Galile đưa ra có sức thuyết phục hơn cả. Nếu các vệt đen đó dịch chuyển đều đặn thì có nghĩa là mặt trời đang tự quay quanh chính nó. Hơn nữa, nhờ những tính toán về thời gian xuất hiện và duy trì các vệt đen, người ta hoàn toàn có thể tính được chu kỳ vòng quay của mặt trời.

Từ năm 1853 đến 1861, Richard Christopher Carrington, một người Anh say mê thiên văn học, đã tiến hành vẽ bản đồ các vệt đen mặt trời hằng ngày. Công việc dài hơi này đã đem lại những kết quả rất lớn. Đầu tiên, Carrington phát hiện ra hiện tượng phun trào mặt trời. Tiếp đó, ông đã xác định chính xác trục quay của mặt trời. Ông cũng nhận thấy rằng ở vùng vĩ tuyến cao, các điểm đen này dịch chuyển chậm hơn các vệt đen nằm ở xích đạo mặt trời, tức là vòng quay kéo dài hơn: khoảng 31 ngày ở vĩ tuyến cao và 26 ngày ở xích đạo. Sự khác nhau về vòng quay này chứng tỏ rằng bề mặt của mặt trời không hoàn toàn rắn và thường tạo ra hiện tượng xoắn vặn các đường từ trường ở vùng xích đạo. Hiện tượng đó cũng làm nảy sinh một vấn đề khác: cần phải chọn một giá trị làm đại lượng so sánh với vận tốc quay của mặt trời. Carrington đã xác định được là một vòng quay đầy đủ của mặt trời bằng 27,2753 ngày trái đất.

Carrington lấy ngày 9/11/1853 là ngày khởi đầu vòng xoay giao hội tiên phong của mặt trời, hay nói đúng mực hơn, đó là vòng xoay của mặt trời nhìn từ toàn cầu. Đó chỉ là một giá trị tương đối. Thực tế, nếu mặt trời quay quanh chính nó khoảng chừng 13 độ mỗi ngày thì trong cùng khoảng chừng thời hạn đó, hành tinh của tất cả chúng ta quay chưa tới 1 độ trên quỹ đạo của mình, theo cùng hướng quay của mặt trời. Vả lại người quan sát cũng không ở nguyên một chỗ. Như vậy, có sự độc lạ giữa vòng xoay giao hội và vòng xoay thiên thể – vòng xoay được giám sát khi người quan sát hoàn toàn có thể đứng ở một điểm cố định và thắt chặt trong hệ mặt trời, hoặc nếu người quan sát hoàn toàn có thể quan sát mặt trời từ một hành tinh xa nào đó. Bằng những phép tính tương đối đơn thuần, người ta đã xác lập được giá trị ” tuyệt đối ” của vòng xoay mặt trời là khoảng chừng hơn 25 ngày .
KH và ĐS ( Theo Le Monde )

Source: https://thevesta.vn
Category: Thế Giới