Mặt Trăng – vệ tinh tự nhiên duy nhất của Trái Đất

Mặt Trăng – vệ tinh tự nhiên duy nhất của Trái Đất

Mặt Trăng là vệ tinh duy nhất của Trái Đất. Trong bài viết này, tất cả chúng ta sẽ tìm hiểu và khám phá một số ít thông tin cơ bản nhất về thiên thể luôn nhận được sự chú ý quan tâm của loài người này .

Mặt Trăng trong nhận thức ban đầu của con người

Cùng với Mặt Trời, hình ảnh Mặt Trăng Open trong nhận thức của con người từ rất sớm. Một trong những diễn đạt tiên phong về Mặt Trăng là một tác phẩm điêu khắc đá 5.000 năm tuổi tại Knowth, Ireland. Trong nền văn hóa truyền thống Hy Lạp cổ đại, Mặt Trăng được đại diện thay mặt bởi nữ thần Selene, em gái của thần Mặt Trời Helios. Sau khi anh trai hoàn thành xong chuyến đi qua khung trời tạo ra ban ngày, Selene sẽ mở màn chuyến đi của mình tạo ra màn đêm. Trong truyền thuyết thần thoại La Mã, nữ thần được biết đến với cái tên Luna. Đối với người Ai Cập cổ đại thì đại diện thay mặt cho Mặt Trăng không phải nữ thần mà một vị nam thần. Đó là Thần Thoth – vị thần quản lý Mặt Trăng với hình dáng một người đàn ông có đầu cò. Ông được biết đến như một vị thần phát minh sáng tạo và được cho là đã tạo ra chữ viết tay của người Ai Cập. Ở những nước phương Đông, truyền thuyết thần thoại được gật đầu thoáng đãng nhất đó là Hằng Nga là nữ thần đại diện thay mặt cho Mặt Trăng. Ngoài ra một số ít hình tượng khác cũng gắn liền với Mặt Trăng như Thỏ Ngọc, Chú Cuội …

Selene trong một tác phẩm hội họa cổ .

Con người đã có những hiểu biết khá đúng mực về Mặt Trăng từ rất sớm. Và những hiểu biết này chính là những bước nền móng tiên phong so với sự hình thành của ngành thiên văn học .
Vào thế kỷ thứ 5 trước công nguyên, những nhà thiên văn học Babylon cổ đại đã ghi lại được 18 lần nguyệt thực. Vào khoảng chừng thế kỷ thứ 4 trước công nguyên, nhà thiên văn học Trung Quốc Shi Shen đã hoàn toàn có thể đưa ra những hướng dẫn Dự kiến về sự Open nguyệt thực. Tiếp đó, nhà triết học Hy Lạp cổ đại Anazagoras đã diễn đạt đúng chuẩn Mặt Trăng là một quả cầu đá khổng lồ và ánh sáng của nó chỉ là được phản chiếu từ ánh sáng của Mặt Trời .
Thế kỷ thứ 2 trước công nguyên, Seleucus cho rằng thủy triều được tạo ra do lực mê hoặc của Mặt Trăng. Claudius Ptolemy ( 100AD – 170AD ) đã đo lường và thống kê được khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trăng bằng 59 lần nửa đường kính Trái Đất và đường kính Mặt Trăng bằng 0.292 đường kính Trái Đất, gần với tỷ suất đúng mực lần lượt là khoảng chừng 60 lần ( 384.403 km ) và 0.273 lần đường kính Trái Đất ( 3.474 km ) .
Năm 1609, khi Galileo Galilei hướng một trong những chiếc kính thiên văn tiên phong quan sát mặt phẳng Mặt Trăng, ông đã phát hiện mặt phẳng của nó không hề phẳng phiu như được công nhận trước đó mà lồi lõm do hậu quả từ những vụ va chạm giữa Mặt Trăng với những thiên thạch và tiểu hành tinh trong Hệ Mặt Trời .
Năm 1959, tàu ngoài hành tinh không người lái Luna 2 của Liên Xô là thiết bị tự tạo tiên phong tiếp cận Mặt Trăng. Neil Armstrong, phi hành gia người Mỹ trên tàu thiên hà Apollo 11 trở thành người tiên phong đặt chân lên Mặt Trăng vào ngày 21 tháng 7 năm 1969. Tính đến thời gian hiện tại ( 2019 ), Mặt Trăng cũng là thiên thể duy nhất mà con người đặt chân đến ngoài Trái Đất .

Buzz Aldrin – phi hành gia đi cùng Neil Armstrong trong chuyến đổ xô tiên phong của con người lên Mặt Trăng năm 1969 .

Sự hình thành và cấu tạo của Mặt Trăng

Mặt Trăng hình thành cách đây 4,51 tỷ năm, khoảng chừng 60 triệu năm sau khi Hệ Mặt Trời hình thành. Rất nhiều giả thuyết về sự hình thành của Mặt Trăng đã được đưa ra, tuy nhiên giả thuyết được đồng ý thoáng đãng nhất đó là hệ Trái Đất – Mặt Trăng được hình thành sau vụ va chạm của Trái Đất với một thiên thể có kích cỡ tựa như sao Hỏa mà những nhà khoa học đặt tên là Theia. Vụ va chạm đã ném vật chất của cả Trái Đất và Theia bị tách ra sau khi va chạm vào quỹ đạo của Trái Đất và theo thời hạn dưới ảnh hưởng tác động của lực mê hoặc lớp vật chất này đã bồi tụ lại tạo thành Mặt Trăng .
Mặt Trăng có cấu trúc gồm 3 phần : phần lõi, lớp phủ và lớp vỏ

• Lớp lõi Mặt Trăng gồm lớp lõi rắn bên trong giàu sắt với bán kính khoảng 240km và lớp lõi sắt lỏng bên ngoài khoảng 300km.
• Lớp phủ Mặt Trăng kéo dài khoảng 1000km bên ngoài lớp lõi. Lớp này có nguồn gốc từ sự kết tinh của đại dương macma ở thời điểm hình thành Mặt Trăng.
• Lớp vỏ ngoài của Mặt Trăng có độ dày khoảng 50km với thành phần gồm oxygen, silicon, magnesium, sắt, canxi và nhôm.

Mặt Trăng có size nhỏ và do đó nó không hề giữ được đủ lượng nhiệt thiết yếu để duy trì những hoạt động giải trí địa chất. Ở thời gian hiện tại Mặt Trăng gần như không có những hoạt động giải trí địa chất .

Một số đặc điểm bề mặt Mặt Trăng

Biển Mặt Trăng

Một trong những đặc thù dễ nhận ra nhất trên mặt phẳng Mặt Trăng và hoàn toàn có thể thuận tiện quan sát bằng mắt thường đó là những khu vực vùng đồng bằng tối. Những khu vực này còn được gọi là biển Mặt Trăng do trước đây chúng được cho là có chứa đầy nước. Tuy nhiên, hiện tại những nhà khoa học đã phát hiện ra rằng chúng chỉ là những hồ chứa dung nham cổ đại đã bị rắn hóa. Lượng dung nham này phun trào ở thời kì những hoạt động giải trí địa chất của Mặt Trăng còn đang diễn ra ( khoảng chừng 3 – 3.5 tỷ năm trước ) và chảy tập trung chuyên sâu tới những vùng trũng của những hố va chạm. Dung nham trên Mặt Trăng chứa nhiều sắt hơn và không có những khoáng chất từ nước như dung nham tìm thấy được trên Trái Đất. Biển Mặt Trăng Open phần đông ở nửa gần Trái Đất do sự tập trung chuyên sâu của những nguyên tố sinh nhiệt trong lớp vỏ ở nửa này lớn hơn so với nửa xa Trái Đất .
Phần sáng màu hơn trên mặt phẳng Mặt Trăng được gọi là cao nguyên bởi phần đông chúng đều cao hơn khu vực biển. Trên Mặt Trăng cũng có nhiều ngọn núi cao. Tuy nhiên, khác với núi hình thành trên Trái Đất, núi trên Mặt Trăng không được hình thành do hoạt động giải trí xây đắp mà chúng thường là gờ của những hố va chạm trên Mặt Trăng .

Hố va chạm

Từ phát hiện của Galileo Galilei năm 1609, tất cả chúng ta biết rằng mặt phẳng của Mặt Trăng được bao trùm bởi vô số những hố va chạm. Do Mặt Trăng có lớp khí quyển không đáng kể và hầu hết không có hoạt động giải trí địa chất, những hố va chạm này giữ được thực trạng của nó một cách khá nguyên vẹn .
Hố va chạm lớn nhất trên mặt phẳng Mặt Trăng có đường kính khoảng chừng 2.240 km nằm ở gần phía cực nam. Đáy của nó sâu 13 km và là điểm thấp nhất trên mặt phẳng Mặt Trăng. Vào những đêm trăng tròn, với một chiếc kính thiên văn đơn thuần, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể quan sát miệng hố va chạm cũng như những vệt vật chất bắn ra xung quanh nó một cách khá rõ .

Hình ảnh Mặt Trăng chụp qua kính thiên văn có độ phóng đại 60 lần, hoàn toàn có thể thấy rõ những vùng tối được gọi là ” biển ” và những lỗ thiên thạch trên mặt phẳng của nó. Hình ảnh được chụp bởi VACA .

Nước

Nước dạng lỏng không hề sống sót trên mặt phẳng Mặt Trăng bởi nền nhiệt cao và bức xạ Mặt Trời sẽ nhanh gọn làm chúng bốc hơi vào khoảng trống. Nhiệt độ trung bình ban ngày của Mặt Trăng lên tới 107 độ C. Tuy nhiên sự chênh lệch nhiệt độ trên Mặt Trăng là rất lớn bởi ở những khu vực không được chiếu sáng nhiệt độ trung bình của Mặt Trăng là – 153 độ C. Tại những miệng hố va chạm khuất ánh sáng hoặc ở giữa những kẽ nứt, những nhà khoa học đã tìm thấy dấu vết của băng tuyết. Nguồn gốc của những mỏ băng này hoàn toàn có thể đến từ những sao chổi trong Hệ Mặt Trời qua những vụ va chạm hoặc hoàn toàn có thể nó là hiệu quả của quy trình phản ứng giữa đá Mặt Trăng chứa nhiều Oxi và Hidro đến từ gió Mặt Trời .

Độ phản xạ bề mặt

Độ phản xạ ánh sáng của Mặt Trăng rất thấp chỉ ngang với mức độ phản xạ ánh sáng của nhựa đường, tuy nhiên Mặt Trăng lại là vật thể sáng thứ hai trên khung trời sau Mặt Trời. Nguyên nhân là do nền trời xung quanh Mặt Trăng khá tối do đó dù ánh sáng yếu ớt tất cả chúng ta vẫn nhìn thấy được sự độc lạ một cách rõ ràng. Ngoài ra hiện tượng kỳ lạ Mặt Trăng có vẻ như có size lớn hơn khi nằm ở phía chân trời cũng chỉ là một hiện tượng kỳ lạ tâm ý bởi lúc này Mặt Trăng được so sánh với những vật thể nhỏ nằm ở phía chân trời, do đó tạo cảm xúc Mặt Trăng có vẻ như lớn hơn .

Hệ Trái Đất – Mặt Trăng

Mặt Trăng thực thi một vòng quanh Trái Đất và trở lại vị trí khởi đầu so với nền trời sao mất 27,3 ngày. Tuy nhiên, bởi trong thời hạn đó Trái Đất cũng thực thi hoạt động quanh Mặt Trời nên Mặt Trăng sẽ mất 29,5 ngày để trở về cùng vị trí so với Trái Đất .

Thủy triều

Một trong những sự kiện biểu lộ rõ mối link giữa hệ Trái Đất – Mặt Trăng mà tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thuận tiện quan sát được từ Trái Đất đó chính là thủy triều .
Lực mê hoặc của một vật có khối lượng với vật khác sẽ giảm theo bình phương khoảng cách giữa chúng, do đó có sự chênh lệch giữa lực mê hoặc mà Mặt Trăng tác động ảnh hưởng lên nửa Trái Đất nằm gần Mặt Trăng so với nửa Trái Đất nằm phía đối lập tạo nên hiện tượng kỳ lạ thủy triều trên Trái Đất .
Hiện tượng này tạo ra 2 phần phình lên trên đại dương của Trái Đất : Một phần nằm đối lập trực tiếp với Mặt Trăng và phần còn lại nằm ở đối lập qua tâm Trái Đất. Trong vòng 24 giờ luôn có hai đợt thủy triều cao và hai đợt thủy triều thấp. Đợt thủy triều thấp nằm vuông góc với khu vực có thủy triều cao .

Thủy triều không chỉ xảy ra so với đại dương trên Trái Đất mà còn xảy ra so với lớp vỏ Trái Đất. Tương tự như so với nước thì thủy triều cũng tạo ra hai phần phình lên trên lớp vỏ rắn của Trái Đất. Do Trái Đất cũng tác động lực thủy triều lên Mặt Trăng đo đó mặt phẳng Mặt Trăng cũng Open hai phần phình lên. Về mặt kim chỉ nan một bên phình lên của Trái Đất sẽ nằm đối lập trực tiếp với một bên phình lên của Mặt Trăng ( trên đường thẳng đi qua tâm Trái Đất – Mặt Trăng ). Tuy nhiên, trên trong thực tiễn, do việc làm biến dạng lớp vật chất rắn cần có thời hạn, nhưng trong thời hạn này Trái Đất và Mặt Trăng vẫn liên tục hoạt động quanh trục dẫn đến việc những điểm phồng lên luôn nằm lệch một chút ít so với đường nối tâm. Lúc này Trái Đất sẽ tạo ra những mô men xoắn tại điểm phồng bị lệch của Mặt Trăng nhằm mục đích kéo nó về vị trí đối lập trực tiếp với phần phồng lên ở Trái Đất. Qua thời hạn, nó làm cho chu kỳ luân hồi tự quay của Mặt Trăng đồng nhất với chính thời hạn Mặt Trăng hoạt động quanh quỹ đạo Trái Đất. Hiện tượng này được gọi là hiện tượng kỳ lạ khóa thủy triều ( hay khóa triều ). Kết quả của hiện tượng kỳ lạ khóa thủy triều là Mặt Trăng luôn luôn chỉ hướng một phía về Trái Đất .

Để giữ cho điểm phồng của Trái Đất luôn nằm trên đường nối tâm Trái Đất – Mặt Trăng, hoạt động của các mô-men xoắn làm suy yếu động lượng góc và động năng quay từ sự tự quay của Trái Đất, do đó làm chậm quá trình tự quay này. Phần động lượng bị mất này tạo ra một lực đẩy khiến Mặt Trăng di chuyển ngày một ra xa Trái Đất hơn. Khoảng cách Mặt Trăng Trái Đất tăng 38 mm mỗi năm và ngày Trái Đất cũng dài hơn khoảng 15 mirco giây mỗi năm. Quá trình này sẽ tiếp tục cho đến khi tốc độ tự quay của Trái Đất bằng với thời gian chuyển động của Mặt Trăng quanh quỹ đạo Trái Đất và tạo ra khóa thủy triều với cả hai chiều. Khi đó, Mặt Trăng và Trái Đất sẽ luôn hướng duy nhất một mặt về phía nhau như trường hợp của Pluto và vệ tinh Charon của nó. Tuy nhiên, trước khi nó có thể xảy ra thì Mặt Trời đã tiến hóa thành một sao khổng lồ đỏ nuốt chửng hệ Trái Đất – Mặt Trăng từ rất lâu rồi.

Nguyễn Thị Thu Trang

—
Độc giả hoàn toàn có thể đọc thêm những bài sau để tìm hiểu thêm :

– Những truyền thuyết về Mặt Trăng

– Nhật thực và nguyệt thực

– Tại sao có Trăng quầng, Trăng tán

– Chuyển động của các hành tinh và Mặt Trăng trên thiên cầu

Source: https://thevesta.vn
Category: Thế Giới