Người gốc Việt ở Campuchia – đi tìm danh phận! (phần cuối)

“Nếu em nói em là người Campuchia, người Campuchia không xác nhận, nếu em nói em là người Việt Nam, người Việt Nam cũng không xác nhân nữa, hàng ngày em vẫn tự hỏi vậy em là người gì?”

Tỷ Phang là một người trẻ tuổi người gốc Việt, sinh ra và lớn lên ở Campuchia trong một mái ấm gia đình đã có tối thiểu hai thế hệ sinh sống ở Xứ Chùa Tháp. Anh có giấy khai sinh và những sách vở tuỳ thân khác được cấp bởi chính quyền sở tại nước thường trực .
Tháng 12 năm 2017, chính quyền sở tại Campuchia mở chiến dịch tịch thu sách vở bị cho “ không hợp lệ ” của những người nhập cư, trong đó phần nhiều là người gốc Việt. Chiến dịch này được lê dài sang năm 2018, và hiệu quả là tổng số hơn 70 ngàn người bị tịch thu sách vở tuỳ thân, trong số đó có Tỷ Phang và mái ấm gia đình của anh .

Kể từ đó họ trở thành người vô tổ quốc!

“Em rất là buồn, tại vì em là người bị ảnh hưởng, trong khi em sinh đẻ ở đây mà. Em muốn làm đúng pháp luật, tức là phải có giấy tờ vậy mà cũng không được, cho nên rất là buồn”.

Tỷ Phan nói về cảm xúc của mình sau khi bị chính quyền sở tại Campuchia tước bỏ tư cách công dân .
Chuyên gia nghiên cứu và điều tra Campuchia, Tim Frewer, gọi chủ trương mà chính quyền sở tại Phnom Penh vận dụng so với người gốc Việt là có tính “ phân biệt đối xử ” và “ phân biệt chủng tộc ”. Ông cũng đổ lỗi cho nền chính trị Campuchia vốn được quản lý và vận hành dựa trên chủ nghĩa dân tộc bản địa và bài ngoại, đặc biệt quan trọng là những nỗ lực “ ác quỷ hoá ” người gốc Việt. Ông cho rằng đó là nguyên do của những chủ trương bất công mà người gốc Việt phải chịu đựng .

Hình minh hoạ: Tran Yaing Chang (32 tuổi) và tấm hình của em trai Trân Văn Chiến (bị giết hại hôm 16/2/2014) tại nhà của cô ở Phnom Penh hôm 11/3/2014. Reuters

Cũng theo Tỷ Phan, thông qua việc tịch thu giấy tờ tuỳ thân, chính quyền Campuchia cũng tước đoạt cơ hội việc làm của nhiều người gốc Việt bởi chủ doanh nghiệp sẽ từ chối nhận người không có giấy tờ hợp lệ. Kết quả là người gốc Việt chỉ có thể làm các công việc thu nhập thấp đòi hỏi sức lao động, chứ không thể chen chân vào các công việc có thu nhập cao. Không những thế, cơ hội tiếp cận với giáo dục bậc cao cũng bị lấy đi một khi giấy tờ tuỳ thân không còn, bản thân Tỷ Phan có hai người em và hiện đang đối mặt với nguy cơ không thể học đại học.

Chính sách này rõ ràng được chính quyền sở tại Campuchia phong cách thiết kế để cố ý vô hiệu người gốc Việt khỏi thị trường lao động và ngăn ngừa họ tiếp cận với giáo dục bậc cao, hệ quả tất yếu là người gốc Việt sẽ không hề thoát nghèo. Những người trẻ tuổi như Tỷ Phan khi đối lập với tương lai mịt mù ở Campuchia sẽ phải đứng trước hai lựa chọn, hoặc là ở lại chịu đựng số phận hoặc là rời đi .
Không sáng sủa vào tương lai của mình ở Campuchia, Tỷ Phan hy vọng rằng nhà nước Nước Ta sẽ có chủ trương để trợ giúp những người như anh được hồi hương. Anh nói :

“Em cũng mong muốn chính quyền Việt Nam có cách giải quyết nào đó để giúp người gốc Việt sinh ra ở Campuchia. Nếu họ nói là người sinh ra ở Campuchia có thể về Việt Nam rồi cung cấp việc làm hoặc dạy thêm tiếng Việt, thì em sẽ đi về tại vì người Campuchia không thích người Việt Nam”. 

Chuyên gia Tim Frewer thì cho rằng để chấm hết thực trạng này thì xã hội Campuchia cần phải biến hóa trong cách luận bàn chính trị, đơn cử, là rời bỏ chủ nghĩa dân tộc bản địa và chống lại sự phân biệt chủng tộc. Ông nói :

“Rất nhiều sự chỉ trích và phê bình đối với chính quyền tuy là chính đáng nhưng đáng buồn thay, nhiều trong số những sự phê bình đó lại dựa trên các quan điểm dân tộc cực đoan, nên tôi cho rằng vấn đề lớn ở Campuchia đó là sự thiếu vắng các thảo luận và quan điểm vượt ra ngoài khuôn khổ của chủ nghĩa dân tộc. Thành ra, tôi nghĩ rằng các quan điểm chống lại sự phân biệt chủng tộc có vai trò vô cùng quan trọng, và nó phải được dấy lên bởi người dân”.

Hình minh hoạ: Phụ nữ gốc Việt đang làm cá trên một làng nổi ở Kampong Chhnang, cách thủ đô Phnom Penh 90 km, hôm 14/10/2013. AFP

Các hành động của chính quyền sở tại Nước Ta từ trước đến nay vốn biểu lộ quan điểm muốn người gốc Việt ở lại Campuchia, vì thế mong ước trở lại quê cha đất tổ của những người như Tỷ Phan có lẽ rằng sẽ không dễ để thực thi. Trong khi chính quyền sở tại Campuchia cũng như xã hội nước này cũng không có tín hiệu gì là sẽ sớm đổi khác quan điểm về người gốc Việt. Cuộc hành trình dài đi tìm danh phận của hàng chục ngàn người với danh Việt nhưng số phận lại gắn với Campuchia có lẽ rằng sẽ còn lê dài .

Source: https://thevesta.vn
Category: Cộng Đồng