Hoạt động tâm linh ở miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam, An Giang và việc khai thác phục vụ du lịch

SPIRITUAL ACTIVITIES AT BA CHUA XU TEMPLE IN NUI SAM MOUNTAIN,

AN GIANG PROVINCE AND THE EXPLOITATION OF TOURISM SERVICES

Tác giả bài viết: PHẠM XUÂN HẬU, NGUYỄN THỊ DIỄM TUYẾT
(Trường Đại học Văn Hiến)

TÓM TẮT

Hoạt động tâm linh ở Nước Ta biểu lộ rõ nét văn hóa truyền thống, truyền thống cuội nguồn qua đời sống thường ngày và những liên hoan của hội đồng. Việc khai thác những hoạt động tâm linh ship hàng du lịch đã diễn ra từ lâu, tuy nhiên vẫn còn nhiều yếu tố cần chăm sóc. Bài viết trình diễn tác dụng khảo sát quan điểm hành khách về những hoạt động giải trí tâm linh ở miếu Bà Chúa Xứ ( An Giang ) và những giải pháp bảo tồn, phát huy truyền thống văn hóa truyền thống trong hoạt động tâm linh Giao hàng tăng trưởng du lịch .
Kết quả nghiên cứu và điều tra cho thấy hoạt động giải trí tâm linh tại Miếu Bà Chúa Xứ còn cần được góp vốn đầu tư không chỉ có vậy, đồng thời phải dữ gìn và bảo vệ, trùng tu cơ sở vật chất mới hoàn toàn có thể duy trì hoạt động giải trí và lôi cuốn hành khách. Để bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống trong hoạt động giải trí tâm linh nơi đây, bài viết yêu cầu một số ít giải pháp như : tăng cấp hạ tầng, nâng cao nhận thức của dân cư, nâng cao tính chuyên nghiệp trong quản lí, phong cách thiết kế thiết kế xây dựng và tiếp thị du lịch …

Từ khóa: du lịch An Giang; du lịch tâm linh; miếu Bà Chúa Xứ.

ABSTRACT

Spiritual activities in Vietnam clearly show its culture and traditions through daily life and community festivals. The exploitation of spiritual activities for tourism has been going on for a long time, but there still exist many issues to consider. The paper presents the research results surveying visitors ’ views on spiritual activities in Ba Chua Xu Temple ( An Giang ) and on solutions to the preservation and promotion of the cultural identity in spiritual activities for tourism development. The results show that more investment is required for the spiritual activities in Ba Chua Xu Temple including preserving and repairing facilities to maintain operations and attract tourists. To preserve cultural values in spiritual activities there, the paper also proposes a number of measures such as : upgrading infrastructure, raising people’s awareness, improving professionalism in management, construction, and tourism promotion …

Keywords: An Giang tourism; spiritual tourism; Ba Chua Xu Temple.

x
x x

1. Giới thiệu

Hoạt động tâm linh gắn liền với đời sống hội đồng dân cư biểu lộ qua những hoạt động giải trí hành hương trong những tiệc tùng truyền thống cuội nguồn của những dân tộc bản địa đã Open tại Nước Ta từ truyền kiếp. Ngày nay những hoạt động giải trí này đã được ngành du lịch khai thác ship hàng hành khách trong và ngoài nước và trở thành loại sản phẩm đặc trưng gắn với mô hình du lịch tâm linh của hầu hết những địa phương trong cả nước. Thủ tướng nhà nước ( 2011 ) đã phát hành “ Chiến lược tăng trưởng du lịch Nước Ta quy trình tiến độ 2010 – năm ngoái, xu thế đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 xác lập, du lịch văn hóa truyền thống ( trong đó có du lịch tâm linh ), là ngành được ưu tiên tăng trưởng. Những điểm hoạt động giải trí tâm linh được ngành du lịch nhiều địa phương khai thác lợi thế nổi trội ship hàng du lịch như Đền Hùng ( Phú Thọ ), Đền Bà Chúa Kho ( Thành Phố Bắc Ninh ), Đền Sóc ( Vĩnh Phúc ), Chùa Hương ( Thành Phố Hà Nội ), Chùa Bái Đính ( Tỉnh Ninh Bình ), Chùa Bà ( Tây Ninh ) đã đem lại quyền lợi kinh tế tài chính cho ngành và địa phương, góp thêm phần nâng cao đời sống hội đồng dân cư. ( Ministry of Culture, Sports and Tourism, 2009, p. 41-48 ) .
An Giang là một tỉnh có lợi thế để tăng trưởng du lịch, đặc biệt quan trọng là du lịch tâm linh. Quy hoạch tổng thể và toàn diện tăng trưởng ngành du lịch tỉnh từ năm năm ngoái đến 2020 và tầm nhìn đến 2030 đã xác lập khu vực Núi Sam là một trong bốn khu du lịch trọng điểm của tỉnh An Giang, gồm : Khu lưu niệm quản trị Tôn Đức Thắng với vệ tinh là huyện Chợ Mới và huyện Châu Thành – Thành phố ( TP ) Long Xuyên ; Khu Di tích văn hóa truyền thống – lịch sử vẻ vang và du lịch Núi Sam ( vệ tinh là huyện An Phú, thị xã Tân Châu, huyện Phú Tân và huyện Châu Phú, TP Châu Đốc ) ; Khu du lịch núi Cấm – rừng tràm Trà Sư ( huyện Tri Tôn – Đồi Tức Dụp, huyện Tịnh Biên ) ; Khu Di tích khảo cổ và kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật Óc Eo – Ba Thê ( huyện Thoại Sơn ). Trong đó, chú trọng tăng chất lượng mô hình du lịch gắn với tiệc tùng văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn, tín ngưỡng, tôn giáo, dân tộc bản địa : Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ – Núi Sam ( Châu Đốc ) ; Lễ Đôn-ta-hội đua bò Bảy Núi, Lễ Chôl-chhnăm-thmây của dân tộc bản địa Khmner ( huyện Tri Tôn, Tịnh Biên ) ; Lễ hội văn hóa truyền thống Búng Bình Thiên – Tháng ăn chay Ramadan, Tết Roya Haji của dân tộc bản địa Chăm ( huyện An Phú ) ; Lễ khai sáng đạo Phật giáo Hòa Hảo ( huyện Phú Tân ) ; Lễ hội kỉ niệm ngày mất Quản cơ Trần Văn Thành ( huyện Châu Phú ). ( An Giang Department of Culture, Sports and Tourism, năm trước, p. 26-29 ) ,
Miếu Bà Chúa xứ tại núi Sam ( TP Châu Đốc ) từ lâu đã trở thành điểm đến mê hoặc. Trong đó 95 % hành khách đến đây với mục tiêu thưởng ngoạn và tham gia hoạt động giải trí của liên hoan Miếu Bà với những hoạt động giải trí gắn với thần thoại cổ xưa dân tộc bản địa. Việc tổ chức triển khai quản lí tổng lực những hoạt động giải trí tâm linh trong những năm qua đã tạo được độ an toàn và đáng tin cậy và sự ham muốn của hành khách, góp thêm phần tăng nhanh lượng hành khách của địa phương. Theo Quy hoạch toàn diện và tổng thể tăng trưởng Khu du lịch vương quốc núi Sam, TP Châu Đốc – tỉnh An Giang đến 2025, tầm nhìn đến năm 2030 được phê duyệt năm 2017, đến trước năm 2025 ; tăng trưởng Khu du lịch Núi Sam cung ứng những tiêu chuẩn của Khu du lịch vương quốc ; đến năm 2030, khu du lịch vương quốc Núi Sam trở thành TT du lịch rực rỡ về văn hóa truyền thống tâm linh vùng Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước với logo hình miếu Bà Chúa Xứ núi Sam được cách điệu lồng ngoài cùng bảy cánh sen, tượng trưng cho dãy Thất Sơn huyền bí được công bố và năm 2018 ( An Giang Department of Culture, Sports and Tourism, 2018, p. 29-31 ). Tuy nhiên, vào những thời hạn cao điểm diễn ra tiệc tùng, trước áp lực đè nén từ nhu yếu của hành khách với số lượng lớn, còn sống sót 1 số ít hoạt động giải trí “ phản cảm ” làm giảm sự lôi cuốn hành khách. Vì vậy, việc kiến thiết xây dựng những giải pháp tích cực, phải chăng để bảo tồn, duy trì và khai thác phải chăng nét văn hóa truyền thống trong hoạt động giải trí tâm linh nhằm mục đích đem lại quyền lợi kinh tế tài chính song song với tăng trưởng bền vững và kiên cố là rất là cấp thiết .

2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

     2.1. Đối tượng nghiên cứu

Các hoạt động giải trí tâm linh và dịch vụ tương hỗ ở Miếu Bà Chúa Xứ ( Châu Đốc – An Giang ) và khai thác những giá trị từ hoạt động tâm linh ( những đặc trưng về văn hóa truyền thống tín ngưỡng ) ship hàng du lịch trải qua quan điểm của hành khách đến tham gia hoạt động giải trí này .

     2.2. Phương pháp nghiên cứu

Đề tài sử dụng 1 số ít chiêu thức điều tra và nghiên cứu chính sau đây :
– Phương pháp tìm hiểu, khảo sát thực địa, lấy quan điểm chuyên viên : Sử dụng hiệu quả tìm hiểu khảo sát thực địa, phỏng vấn hành khách ( 200 người, gồm có 160 khách trong nước và 40 khách quốc tế ) và tìm hiểu thêm quan điểm những chuyên viên về điều tra và nghiên cứu tâm linh ;
– Phương pháp tổng hợp – mạng lưới hệ thống : Sử dụng để tổng hợp tư liệu, tài liệu và nghiên cứu và phân tích một cách có mạng lưới hệ thống những hoạt động tâm linh ship hàng du lịch để biết rõ tình hình và đề xuất kiến nghị những giải pháp tương thích để duy trì, bảo tồn văn hóa truyền thống tâm linh ;

     – Phương pháp thống kê và kĩ thuật: Sử dụng phần mềm SPSS để thống kê, xử lí kết quả điều tra làm nền tảng đánh giá thực trạng và phác họa mô hình phát triển của loại hình
du lịch từ văn hóa tâm linh.

Áp dụng những chiêu thức này với đối tượng người dùng nghiên cứu và điều tra đã nêu trong quy trình tiến độ 2011 – 2017, khuynh hướng đến năm 2020, tầm nhìn 2030 nhằm mục đích làm rõ những yếu tố : ( i ) Những hoạt động tâm linh chính và diễn biến của những hoạt động giải trí tại Miếu Bà Chúa Xứ. ( ii ) Phân tích, nhìn nhận việc khai thác văn hóa truyền thống tâm linh ship hàng du lịch qua khảo sát quan điểm hành khách. ( iii ) Đề xuất giải pháp khai thác văn hóa truyền thống tâm linh tại Miếu Bà Chúa Xứ, Giao hàng tăng trưởng bền vững và kiên cố mô hình du lịch tâm linh .

3. Kết quả và thảo luận

     3.1. Những đặc trưng văn hóa tâm linh ở Miếu Bà Chúa Xứ – Núi Sam

     3.1.1. Về nguồn gốc và kiến trúc

Miếu Bà Chúa Xứ tọa lạc tại chân núi Sam, thuộc phường Núi Sam, TP Châu Đốc, tỉnh An Giang. Buổi đầu lập dựng ( năm 1870 ), miếu còn đơn sơ với tre và lá. Năm 1972, miếu được thiết kế xây dựng lại theo kiến trúc phương Đông. Đây là nơi quy tụ niềm tin từ thuở khai hoang mở đất cùng hình tượng tâm linh đầy thuyết phục với “ Mẹ Đất ” là chỗ dựa ý thức, là người che chở, đùm bọc cho người dân khi đến vùng đất mới này. Lòng tin đó đã được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, hình thành nên sức mạnh tâm linh có sức lan tỏa to lớn. Từ lâu, miếu Bà Chúa Xứ là điểm đến của nhiều khách hành hương góp thêm phần đưa tiệc tùng trở thành một hoạt động giải trí hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống tín ngưỡng chung cho cả hội đồng địa phương lẫn hành khách trong, ngoài nước .
Theo những nhà khảo cổ, núi Sam và mạng lưới hệ thống núi Thất Sơn cách nay gần 2000 năm vốn là những hòn hòn đảo nhỏ thuộc vương quốc Phù Nam, một vương quốc hùng mạnh gồm một dãy đất to lớn trải dài từ Nam Cát Tiên đến Vịnh Vương Quốc của nụ cười. TP lớn của vương quốc này là Óc Eo thuộc vùng Ba Thê, Núi Sập ( huyện Thoại Sơn, An Giang lúc bấy giờ ) vốn là thương cảng lớn đảm nhiệm nhiều thuyền bè từ những nơi khác đến kinh doanh ( như Indonesia, Malaysia, Ấn Độ … ). Bên cạnh sản phẩm & hàng hóa, nơi đây còn diễn ra sự trao đổi về văn hóa truyền thống, tín ngưỡng nên đạo Bà La Môn trở thành quốc giáo của vương quốc Phù Nam. Vương quốc này sống sót từ đầu công nguyên đến thế kỉ thứ IX thì bị suy thoái và khủng hoảng và sụp đổ .
Theo nhà khảo cổ người Pháp Malleret đến nghiên cứu và điều tra tượng Bà vào năm 1941, tượng Bà chính là thần Vishnu – vị thần tượng trưng cho phát minh sáng tạo và tiến hóa của Đạo Bà La Môn xuất phát từ Ấn Độ. Bệ đá nơi đặt tượng hình vuông, mỗi cạnh khoảng chừng 1,6 m, dày khoảng chừng 0,3 m. Ở chính giữa bệ là một lỗ vuông mỗi cạnh khoảng chừng 0,2 m. Trên phần thân tượng Bà cũng có một chốt vuông đặt vừa khít khao vào lỗ để xác định đúng chuẩn. Đây chính là hình tượng của Yoni và Linga trong Bà La Môn giáo, tượng trưng cho sự sinh sôi tăng trưởng. Bệ đá này ngày này nằm cạnh Pháo đài vẫn còn được giữ nguyên thực trạng để nhân dân đến chiêm ngưỡng và thưởng thức và cúng bái. Việc đưa tượng Bà lên đỉnh núi cũng là đề tài lôi cuốn nhiều nhà điều tra và nghiên cứu. Một giả thuyết đưa ra là núi Sam khi đó là một hòn hòn đảo nhỏ nằm giữa biển Đông, phía Tây Nam có vách núi dựng đứng. Tàu cập bến vào vách đá làm điểm tựa rồi dùng dây để kéo tượng lên. Tượng nhìn ra phía biển Đông để phù hộ cho những thương thuyền vượt qua sóng gió. Tượng Bà Chúa Xứ hoàn toàn có thể do những thương nhân Ấn Độ đến bằng đường thủy xây đắp, vì tượng vốn làm bằng chất đá “ son ”, một loại đá màu xanh sậm có điểm những hạt màu đen vốn không xuất hiện trong những loại đá nguồn gốc từ vùng này .
Sự tích Bà Chúa Xứ được ghi chép qua nhiều tài liệu, vì thế nguồn gốc Bà Chúa Xứ lúc bấy giờ có nhiều lí giải khác nhau. Trong niềm tin tâm linh của dân cư địa phương, Bà Chúa Xứ là người đã che chở, phù hộ cho sự bình an, như mong muốn và phát đạt của hội đồng. Vì thế, họ còn có cách gọi tôn kính khác là “ Chúa Xứ thánh mẫu ”. Tín ngưỡng thờ Bà Chúa Xứ ở Châu Đốc đã trở thành một bộ phận trong mạng lưới hệ thống thờ Mẫu ở Nam Bộ từ lâu. Như vậy việc thờ Bà Chúa Xứ là sự tổng hợp nhiều lớp văn hóa truyền thống tiếp nối nhau như : văn hóa truyền thống Phù Nam, lớp văn hóa truyền thống cổ Khmer, lớp văn hóa truyền thống Chăm và lớp văn hóa truyền thống Việt. Đặc biệt, Bà Chúa Xứ được xem là vị thần quy tụ đủ những vị nữ thần ở Nước Ta và của hội đồng những dân tộc bản địa khác như : Chúa Liễu, Tam phủ và Tứ phủ của người Việt ; bà Po Inư Naga của người Chăm, Thiên Ana Thánh mẫu nửa Chăm nửa Việt ; Bà Đen ( Neang Khmau ), Bà Trắng ( Neang Hingthori ) của Khmer và bà Thiên Hậu của người Hoa – tổng thể đều quy tụ trong một Mẹ duy nhất là Bà Chúa Xứ ở Châu Đốc – An Giang. Thần tượng Bà Chúa Xứ đã trở thành một phần không hề thiếu trong đời sống niềm tin và văn hóa truyền thống tâm linh của người dân địa phương và khách thập phương .

     3.1.2. Những hoạt động tâm linh và dịch vụ hỗ trợ

Để duy trì và bảo tồn những hoạt động giải trí tâm linh tại miếu Bà Chúa Xứ, tạo sự lôi cuốn với hành khách thập phương, chính quyền sở tại địa phương đã góp vốn đầu tư nhân lực, vật lực cho những hoạt động giải trí khai thác điểm văn hóa truyền thống tâm linh đầy tiềm năng này :
– Xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai những hoạt động giải trí tâm linh tại khu vực Núi Sam, trọng tâm là Lễ hội Bà Chúa Xứ ( còn gọi là lễ Vía Bà ) mở màn từ đêm 23/4 đến 27/4 âm lịch / hàng năm, đúng theo phong tục tập quán, truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa gồm : ( i ) Lễ tắm Bà, tổ chức triển khai vào lúc 24 giờ đêm 23 rạng ngày 24 ( thời hạn lê dài khoảng chừng một giờ ) gồm những hoạt động giải trí như lau tượng thờ bằng nước thơm và thay áo mão cho Bà. Bộ y phục cũ của Bà được cắt nhỏ ra phân phát cho khách trẩy hội và coi nó như lá bùa hộ mệnh giúp cho người khỏe mạnh và trừ ma quỷ, sau đó mọi người được tự do lễ bái. ( ii ) Lễ thỉnh sắc Thoại Ngọc Hầu về miếu Bà, được thực thi vào lúc 15 giờ ngày 24. Hoạt động diễn ra với sắc màu tỏa nắng rực rỡ, nghiêm trang. Các già làng và Ban quản trị lăng miếu vi hành sang lăng Thoại Ngọc Hầu ( nằm đối lập với miếu bà ) làm lễ thỉnh sắc rước bài vị của Ngọc Hầu Nguyễn Văn Thoại, bà nhị phẩm Trương Thị Miệt và bài vị Hội đồng. Khi vào đến miếu Bà, những bài vị trên được an vị ngôi chính điện, Ban quản trị dâng hương thỉnh an, lễ thỉnh sắc kết thúc. ( iii ) Lễ túc yết, tổ chức triển khai lúc 0 giờ ngày 25 rạng ngày 26. Tất cả những bô lão trong làng và Ban quản trị lăng miếu lễ phục chỉnh tề, đứng xếp hàng hai bên trước tượng Bà. Vật cúng gồm có : một con heo trắng ( đã được cạo lông mổ bụng thật sạch, chưa nấu chín ), một đĩa đựng huyết có ít lông heo gọi chung là “ mao huyết ”, một mâm xôi, một mâm trái cây, một mâm trầu cau, một đĩa gạo muối. Ông chánh bái làm lễ dâng hương, chúc tửu, hiến trà, dâng tế, sau đó thì hóa một chút ít giấy vàng bạc. ( iv ) Lễ xây chầu, thực thi sau cúng túc yết là lễ xây chầu. Ông chánh bái sẽ bước tới bàn thờ cúng đặt giữa võ ca, hai tay cầm dùi trống nâng ngang trán khấn vái. Phía bên trái bàn thờ cúng có một tô nước và một nhành dương liễu. Ông chánh bái ca công cầm nhành dương nhúng vào tô nước rồi vảy nước ra xung quanh, vừa đọc to những lời cầu nguyện. Đọc xong, ông chánh bái ca công đặt tô nước, cành dương trở lại bàn thờ cúng, ông đánh ba hồi trống và xướng “ ca công tiếp giá ”, lập tức đoàn hát bộ nổi chiêng trống rộ lên và chương trình hát bộ mở màn. Các tuồng hát bộ thường được diễn tại miếu Bà như Trần Bình Trọng, Sát Thát, Lưu Kim Đính, Trưng Nữ Vương … Lễ chánh tế ( nghi thức giống như cúng “ túc yết ” ) diễn ra lúc 4 giờ sáng ngày 26, chiều ngày 27 đưa sắc Thoại Ngọc hầu về Sơn Lăng. Phần hội diễn ra rất sôi sục xen kẽ với phần lễ, những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống nghệ thuật và thẩm mỹ dân gian được màn biểu diễn như múa lân, múa mâm thao, múa đĩa chén … lôi cuốn sự chú ý quan tâm và tham gia của hành khách thập phương. Lễ khai hội thường tổ chức triển khai vào trước đêm lễ tắm Bà, tức là phần trước lễ truyền thống lịch sử. Chương trình khai hội khá rực rỡ, đa dạng và phong phú với những tiết mục được sân khấu hóa như trình diễn lân sư rồng, diễu hành xe hoa hay ca múa nhạc dân tộc bản địa Khmer. Sau đó, lễ phục hiện sẽ được triển khai với ý nghĩa tái hiện toàn cảnh rước tượng Bà trang nghiêm trong sắc màu phục trang rực rỡ tỏa nắng đi từ đỉnh núi Sam về .
– Bổ sung triển khai xong hạ tầng và những dịch vụ tương hỗ bảo vệ ngày càng tốt hơn những nhu yếu của hành khách : ( i ) Về giao thông vận tải vận tải đường bộ, do thời hạn của những chuyến du lịch tâm linh thường là ngắn ngày nên phương tiện đi lại được lựa chọn sử dụng Giao hàng hành khách thông dụng là xe hơi ( khoảng chừng 62,8 % ), phối hợp với những loại phương tiện đi lại khác ( xe máy – ghe thuyền nhỏ chiếm 20 % ), Giao hàng trong nội bộ khu vực, phương tiện đi lại tàu thuyền lớn ít lựa chọn vì không thuận tiện, ngân sách lại cao. ( ii ) Hệ thống thông tin liên lạc bảo vệ hoạt động giải trí thông suốt ; nguồn phân phối điện, nước sạch phân phối nhu yếu chung. ( iii ) Các dịch vụ tương hỗ như dịch vụ lưu trú góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng hầu hết là nhà nghỉ hoặc khách sạn 1-2 sao, tương thích với quy mô những đối tượng người dùng lựa chọn là mái ấm gia đình, bè bạn, những hội tăng ni phật tử, tổ chức triển khai đoàn thể ; những hành khách này thường có nhu yếu ngân sách thấp, không quá quan trọng về chất lượng dịch vụ. ( iv ) Dịch Vụ Thương Mại ẩm thực ăn uống ; do nhu yếu về nhà hàng tại điểm đến tâm linh đa phần hành khách có nhu yếu mẫu sản phẩm “ đặc sản nổi tiếng ” địa phương, nơi chiêm ngưỡng và thưởng thức siêu thị nhà hàng cũng đơn thuần theo phong thái văn hóa truyền thống của khách tham gia hoạt động giải trí tâm linh .
Kết quả khảo sát từ 200 hành khách cho thấy ; có khoảng chừng 60 % hành khách sử dụng dịch vụ nhà hàng ở những nhà hàng quán ăn nhỏ ngoài nơi cư trú, chỉ khoảng chừng 30 % lựa chọn những nhà hàng quán ăn trong cơ sở lưu trú, còn lại là mang theo từ nhà và sử dụng tại chỗ ( 10 % ). Vì vậy, ở đây không phổ cập cơ sở dịch vụ ẩm thực ăn uống hạng sang với quy mô lớn, đa phần là nhà hàng quán ăn vừa và nhỏ ; sử dụng nguyên vật liệu địa phương, chất lượng dịch vụ vừa phải, ngân sách hợp lý. Một số món ăn dân dã mang đặc trưng ẩm thực địa phương, như : lẩu mắm, lẩu chua cá linh – bông điên điển, bún cá và bún kèn dừa ( Châu Đốc ), canh chua cá bông lau, gỏi sầu đâu khô cá tra phồng, cá linh kho mía, cá heo nước ngọt nướng muối ớt, bánh xèo rau rừng, bánh bò đường thốt nốt, nước thốt nốt tươi, những món bánh của người Chăm ( bánh Pai carah, bánh Vay Vah, bánh Hapangư … ), cốm dẹp của người Khmer, lạp xưởng bò … Sản phẩm hoàn toàn có thể shopping mang về là những đặc sản nổi tiếng như : khô cá tra phồng, khô cá lóc, đường thốt nốt, mật ong rừng, cốm dẹp của người Khmer, thổ cẩm Chăm, thổ cẩm Khmer, loại sản phẩm mĩ nghệ từ cây thốt nốt ( tranh lá, quạt, đũa ). Các dịch vụ bổ trợ tại điểm đến Giao hàng hành khách tâm linh như cho thuê vật phẩm cúng Bà ( heo quay, mâm quả ) được sẵn sàng chuẩn bị khá chu đáo, kịp thời. Đa phần hành khách đến đây với mục tiêu tâm linh ( cúng Bà ), tuy nhiên vì hành trình dài xa, chuyên chở cồng kềnh nên ít chuẩn bị sẵn sàng từ trước ; tác dụng khảo sát có đến 78 % hành khách có sử dụng dịch vụ này và thấy hài lòng .

     3.2. Đánh giá của du khách về các giá trị văn hóa hoạt động tâm linh chính ở Miếu Bà Chúa Xứ với việc khai thác phục vụ du lịch

      3.2.1. Kết quả khảo sát

      Khả năng thu hút khách từ các giá trị văn hóa tâm linh chính (xem Bảng 1)

Bảng 1. Khả năng thu hút du khách từ các hoạt động tâm linh tại miếu Bà Chúa Xứ

M = 200 trong đó : khách trong nước ( NĐ ) : 160 ; khách quốc tế ( QT ) : 40
Đơn vị : Người

Nguồn: Tổng hợp kết quả tác giả khảo sát năm 2018

Bảng 1 cho thấy khách du lịch đã có sự nhìn nhận khác nhau về năng lực lôi cuốn của những giá trị văn hóa truyền thống tâm linh tại miếu Bà Chúa Xứ, Châu Đốc. Nổi lên về năng lực lôi cuốn là duy trì được sự trang nghiêm, trịnh trọng theo đúng phong tục trong nghi lễ cúng viếng, dâng lễ vật. Các hoạt động giải trí trước và sau lễ có sức hấp dẫn thấp, đặc biệt quan trọng là những dịch vụ tương hỗ, nguồn gốc và kiến trúc mới chỉ ở mức trung bình và thấp. Ở những góc nhìn khác cũng cho thấy còn nhiều yếu tố cần được chăm sóc góp vốn đầu tư để triển khai xong hơn, đặc biệt quan trọng là những dịch vụ và những hoạt động giải trí hội trước và sau lễ .

      Khách du lịch tâm linh đến miếu Bà Chúa Xứ, núi Sam

Theo tác dụng khảo sát về khách du lịch tham gia tại những điểm du lịch tâm linh, hơn 68 % đối tượng người tiêu dùng khảo sát đã tham gia hầu hết những điểm tâm linh lớn ở cả nước. Về cảm nhận và dự tính liên tục tham gia hoạt động giải trí du lịch tâm linh, có 29,5 % chọn những điểm du lịch tâm linh ở miền Bắc ; 33 % ở miền Trung và 39,5 % chọn những điểm du lịch tâm linh tại miền Nam .

Bảng 2. Lượng du khách đến Miếu Bà Chúa Xứ và một số điểm du lịch tâm linh
tiêu biểu ở Việt Nam (giai đoạn 2011-2017)

Đơn vị : Triệu lượt người

Nguồn: Tổng hợp từ Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch các tỉnh, TP, 2017

Bảng 2 cho thấy lượng khách đến những điểm du lịch tâm linh tiêu biểu vượt trội tăng đều qua những năm. Khu miếu Bà Chúa Xứ ( Châu Đốc, An Giang ) trong 6 năm có tỉ lệ tăng 13,5 %, mặc dầu tỉ lệ tăng không cao so với chùa Bái Đính ( Tỉnh Ninh Bình ) ( hơn 20 % ) và Yên Tử, ( Quảng Ninh ) ( khoảng chừng 15,5 % ), nhưng tổng lượt khách luôn chiếm lợi thế .
Cơ cấu khách và hình thức tổ chức triển khai du lịch đến miếu Bà Chúa Xứ được chia thành bốn nhóm : Các tổ chức triển khai cơ quan, doanh nghiệp ; những mái ấm gia đình và nhóm bè bạn ; những tổ chức triển khai phường hội, đoàn thể như : Hội tăng ni phật tử, người cao tuổi, phụ nữ, hưu trí, cựu chiến binh … ; tổ chức triển khai người trẻ tuổi là học viên, sinh viên … Mỗi nhóm đều có những nhu yếu khác nhau về những dịch vụ luân chuyển, lưu trú, nhà hàng … nhưng mục tiêu chính là viếng vía Bà ( xem Bảng 3 ) .

Bảng 3. Cơ cấu và hình thức tổ chức của khách du lịch đến Miếu Bà Chúa Xứ (2017)

M = 200 trong đó : khách trong nước ( NĐ ) : 160 ; khách quốc tế ( QT ) : 40

Nguồn: Ghi nhận từ Trung tâm Xúc tiến Du lịch An Giang, 2018

Xu hướng của khách du lịch ngày này với những chuyến đi du hành không chỉ để thưởng ngoạn vật chất mà họ luôn muốn hòa mình vào vạn vật thiên nhiên, đời sống hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống hội đồng. Việc khai thác những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống tại những điểm tâm linh Giao hàng du lịch đã trở thành hiện tượng kỳ lạ có sức hấp dẫn và lan tỏa rộng ở nước ta. Ngoài việc đem lại quyền lợi kinh tế tài chính, hoạt động giải trí này còn có vai trò tiếp thị những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của từng dân tộc bản địa, vương quốc với hành khách .

     Thời điểm khách du lịch thường tập trung đến miếu Bà Chúa Xứ là dịp lễ hội cúng vía Bà (tháng 4 âm lịch), tết nguyên đán, dịp hè (tháng 5, 6 và 7 dương lịch), nhất là vào những ngày lễ lớn (30/4, 01/5, 02/9 dương lịch). Thời gian lưu trú của du khách thường ngắn, có thể chỉ vài giờ trong ngày, nhưng cũng có thể kéo dài vài ngày (trung bình từ 1 đến 3 ngày) và thường chỉ tập trung vào dịp cuối năm và đầu năm âm lịch, đặc biệt là thời
gian diễn ra lễ hội (xem Bảng 4).

Bảng 4. Thời gian lưu trú của du khách tại các điểm du lịch tâm linh tiêu biểu năm 2017

M = 200, trong đó : khách trong nước ( NĐ ) : 160 ; khách quốc tế ( QT ) : 40
Đơn vị : Người

Nguồn: Sở Du lịch các tỉnh, TP, 2018

      Doanh thu từ du lịch tâm linh tại miếu Bà Chúa Xứ – núi Sam

Trên trong thực tiễn, số liệu thống kê du lịch vẫn chưa thể thống kê hết những khoản thu gián tiếp. Doanh thu từ mô hình du lịch tâm linh của An Giang hầu hết của khu vực núi Sam vì có tới 95 % lượng khách du lịch đến miếu Bà Chúa Xứ. Theo thống kê kinh tế tài chính xã hội của TP Châu Đốc, tổng doanh thu từ du lịch tại điểm du lịch miếu Bà Chúa Xứ núi Sam tăng đều qua những năm trong tiến trình 2011 – 2017, từ 218 tỉ đồng ( năm 2011 ) lên 305 tỉ đồng ( năm 2017 ), mức tăng khoảng chừng 13,7 % .
Hoạt động tâm linh tại miếu Bà Chúa Xứ, An Giang đã được khai thác ship hàng du lịch từ khá lâu, gắn liền với đời sống thường ngày của hội đồng dân cư và sở trường thích nghi của hành khách. Hoạt động này đã tạo ra thời cơ lớn để tiếp thị văn hóa truyền thống tâm linh của địa phương với cả nước và quốc tế trải qua hành khách đến thăm quan. Hơn thế nữa, những nhu yếu từ những hoạt động giải trí tâm linh này yên cầu phải nâng cao nhận thức, nghĩa vụ và trách nhiệm của những cấp quản lí ; hội đồng địa phương ; những doanh nghiệp du lịch và hành khách trong việc bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử .
Kết quả khảo sát ( xem Bảng 5 ) về những nhìn nhận của hành khách theo những mức độ ( 5 mức độ ) cho thấy hoạt động giải trí du lịch văn hóa truyền thống tại điểm tâm linh miếu Bà Chúa Xứ, núi Sam còn nhiều yếu tố cần được chăm sóc ; đặc biệt quan trọng là từ quan điểm của hành khách quốc tế về những nội dung Lễ và Hội, vệ sinh thiên nhiên và môi trường, bảo mật an ninh, công tác làm việc tổ chức triển khai – quản lí .

Bảng 5. Ý kiến của du khách về những hoạt động tại điểm tâm linh
Miếu Bà Chúa Xứ phục vụ phát triển du lịch

M = 200 trong đó : khách trong nước ( NĐ ) : 160 ; khách quốc tế ( QT ) : 40
Đơn vị : Người

Nguồn: Tác giả khảo sát trong tháng 4/2018

     Vì vậy, việc thực hiện tốt các đề xuất giải pháp nêu trên sẽ góp phần đáng kể đảm bảo duy trì, phát triển bền vững nền văn hóa truyền thống của dân tộc ở điểm tâm linh này nói riêng và cả nước nói chung, phục vụ phát triển du lịch trong hiện tại và tương lai.

     3.2.2. Những bất cập trong khai thác hoạt động văn hóa tâm linh tại miếu Bà Chúa Xứ, núi Sam, tỉnh An Giang

Nhận thức, nghĩa vụ và trách nhiệm của những cấp chỉ huy địa phương và ngành thiếu sự đồng thuận và thống nhất ; góp vốn đầu tư, tổ chức triển khai, quản lí, quản lý những hoạt động giải trí thiếu đồng điệu. Tổ chức 1 số ít hoạt động giải trí tín ngưỡng trong liên hoan thiếu cân đối, tập trung chuyên sâu nhiều phần “ lễ ”, thiếu coi trọng phần “ hội ”. Các hoạt động giải trí dịch vụ tương hỗ hầu hết là tự phát ; còn coi nhẹ quản lí, đặc biệt quan trọng là hoạt động giải trí vui chơi, lưu trú … đã làm giảm sức lôi cuốn với hành khách .
Sự biến tướng của một số ít hoạt động giải trí ( trong cả lễ và hội ) tâm linh, bởi những hoạt động giải trí tín ngưỡng để hành nghề mê tín dị đoan dị đoan, tổ chức triển khai cờ gian bạc lận, làm tổn thương đến văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa, làm mất niềm tin của hành khách .
Tình trạng khách hành hương đem cúng lễ vật ( bằng hiện vật và hiện kim ) có giá trị lớn ( tiền, vàng bạc trang sức đẹp, sản vật … ) còn phổ cập, gây tiêu tốn lãng phí và làm ảnh hưởng tác động đến đời sống của khách hành hương ; làm rơi lệch ý nghĩa của văn hóa truyền thống tâm linh .
Hành vi ứng xử thiếu văn hóa truyền thống ở nơi công cộng của bộ phận người dân còn khá nhiều ( ứng xử thiếu văn hóa truyền thống, nâng giá vật phẩm, trộm cắp, mồi chài xin tiền … ) làm ảnh hưởng tác động đến thuần phong mĩ tục chốn rất linh, giao thông vận tải và sự bảo đảm an toàn cho hành khách .
Các dịch vụ bổ trợ ( lưu trú, siêu thị nhà hàng, luân chuyển, vui chơi … chưa được quản lí ngặt nghèo, chất lượng thấp, chưa cung ứng nhu yếu của hành khách, chưa tạo được niềm tin cho hành khách khi lựa chọn để tham gia lần tiếp theo tại điểm đến tâm linh này .
Quá trình triển khai tiếp thị hình ảnh còn hiện tượng kỳ lạ “ tô hồng ”, thậm chí còn sai thực sự về những giá trị tâm linh ; sử dụng người không hiểu biết nhiều về lịch sử vẻ vang và văn hóa truyền thống tâm linh để thuyết minh, ra mắt với hành khách .
Những hạn chế, chưa ổn được rút ra từ tác dụng khảo sát ( Bảng 1 và Bảng 5 ) sẽ là cơ sở để yêu cầu những giải pháp nhằm mục đích duy trì, bảo tồn, khai thác hiệu suất cao những giá trị văn hóa truyền thống tâm linh, tăng trưởng bền vững và kiên cố mô hình du lịch tâm linh ở điểm đến này .

4. Một số giải pháp duy trì bảo tồn giá trị văn hóa trong hoạt động tâm linh tại Miếu Bà Chúa Xứ, An Giang phục vụ phát triển bền vững du lịch

Trước hết cần tập trung chuyên sâu triển khai xong quy hoạch toàn diện và tổng thể tăng trưởng ngành cho tương thích với kế hoạch tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của tỉnh, huyện. Đồng thời thiết kế xây dựng kế hoạch khai thác những giá trị văn hóa truyền thống tâm linh Giao hàng du lịch, trên quan điểm, tiềm năng vừa đem lại quyền lợi kinh tế tài chính vừa bảo vệ giữ vững được những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn của dân tộc bản địa .
Đầu tư tổng lực ( nhân lực, vật lực ) kiến thiết xây dựng hạ tầng – kĩ thuật : mạng lưới hệ thống giao thông vận tải, phương tiện đi lại luân chuyển văn minh ; mạng lưới điện, nước, bưu chính viễn thông … Đặc biệt là trùng tu, bảo tồn những khu công trình kiến trúc trong và ngoài miếu ; những hoạt động giải trí tín ngưỡng, đi dạo vui chơi, nhà hàng siêu thị trước, trong và sau liên hoan ; phục dựng cảnh quan khu miếu thật sạch, tiện lợi … bảo vệ phân phối tối đa những nhu yếu của hành khách .
Nâng cao nhận thức nghĩa vụ và trách nhiệm của cán bộ quản lí ; tu dưỡng, giáo dục ý thức cho hội đồng dân cư địa phương, những doanh nghiệp du lịch và hành khách về việc dữ thế chủ động, tự giác bảo vệ, duy trì những giá trị văn hoá tâm linh, bởi nó gắn chặt với truyền thống lịch sử con người Nước Ta trong suốt chặng đường lịch sử vẻ vang hình thành, kiến thiết xây dựng tăng trưởng quốc gia .
Khi kiến thiết xây dựng trùng tu những khu công trình phúc lợi, dịch vụ công cộng, lưu trú cần chú trọng bảo tồn mô hình cư trú truyền thống lịch sử nông thôn gắn với tân tiến, tương thích với phong tục tập quán, không làm biến hóa cấu trúc khoảng trống và cảnh sắc khu miếu Bà Chúa Xứ .
Ngoài những dịp tổ chức triển khai liên hoan hàng năm từ 23/4 đến 27/4 âm lịch, nên duy trì hoạt động giải trí tâm linh ở đây như một hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống hội đồng tiếp tục để khai thác hiệu suất cao những giá trị tâm linh và những dịch vụ đã được góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng .
Thực hiện tích hợp với cơ sở hoạt động giải trí tâm linh ở những địa phương trong tỉnh và những tỉnh, TP ở vùng đồng bằng sông Cửu Long cả nước để trao đổi, tương hỗ lẫn nhau về tổ chức triển khai, quản lí quản lý, kiến thiết xây dựng những chương trình du lịch tâm linh xuyên suốt, giúp hành khách hiểu thêm nét độc lạ và đặc trưng văn hóa truyền thống tâm linh của những vùng miền .
Từng bước nâng cao tính chuyên nghiệp trong quản lí, quản lý những hoạt động giải trí ; nâng cao chất lượng và chuyên nghiệp hóa đội ngũ Giao hàng trong những hoạt động giải trí lễ, hội và những dịch vụ bổ trợ ( người hướng dẫn phải hiểu biết sâu về lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống tâm linh, thông thuộc ngoại ngữ, năng lượng ứng xử tốt, đam mê và tận tâm với trách nhiệm … ) .
Thiết kế, thiết kế xây dựng và triển khai triển khai, tiếp thị văn hóa truyền thống tâm linh thoáng đãng trên những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo để hành khách chớp lấy nhanh gọn và rất đầy đủ nhất. Song cần bảo vệ trung thực, khách quan để không làm rơi lệch nhận thức và niềm tin của hành khách .
Thiết lập điểm đến có thiên nhiên và môi trường tự nhiên sạch sẽ và đẹp mắt tương thích với khoảng trống tâm linh ; thiên nhiên và môi trường xã hội văn minh, bảo đảm an toàn, bảo mật an ninh ; tạo được sự yên tâm và niềm tin với hành khách. Đặc biệt hạn chế tối đa thực trạng chào mời, chèo kéo khách ; hành xử thiếu văn hóa truyền thống ; tăng giá dịch vụ không bình thường ; nạn ăn xin, trộm cắp …
Về lâu dài hơn, để phát huy tối đa những giá trị văn hóa truyền thống tâm linh ở cả nước nói chung và miếu Bà Chúa Xứ nói riêng, cần có những nghiên cứu và điều tra sâu, rộng về nhu yếu của hành khách về văn hóa truyền thống tâm linh để tạo được mẫu sản phẩm độc lạ, mê hoặc .
Xây dựng thể chế cùng những pháp luật pháp lí và tăng cường công tác làm việc kiểm tra, giám sát hoạt động giải trí tín ngưỡng, liên hoan truyền thống lịch sử. Có giải pháp ngăn ngừa kịp thời những hoạt động giải trí “ biến tướng ” như mê tín dị đoan dị đoan, tệ nạn cờ bạc, kinh doanh thương mại hóa hoạt động giải trí tín ngưỡng, sử dụng ngân sách sai nguyên tắc, không đúng tính năng vì quyền lợi nhóm, không vì quyền lợi nơi tâm linh và hội đồng .
Cần đạt được sự thống nhất kí kết thực thi những cam kết pháp lí giữa chính quyền sở tại địa phương ( chủ sở hữu quản lí di sản ) với những bên tương quan là doanh nghiệp du lịch ; dân cư địa phương ; quản lí ngành du lịch về nghĩa vụ và trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ, nghĩa vụ và trách nhiệm trong góp vốn đầu tư, dữ gìn và bảo vệ, trùng tu, khai thác ; bảo vệ bình đẳng, công minh về quyền lợi kinh tế tài chính với việc bảo tồn được giá trị những di sản văn hóa truyền thống ship hàng du lịch cho hiện tại và tương lai .

5. Kết luận

Xu hướng của hành khách thời nay với những chuyến du hành không chỉ dừng lại ở thưởng ngoạn vật chất thường thì mà họ luôn muốn hòa mình vào vạn vật thiên nhiên và đời sống hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống hội đồng. Việc khai thác những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống tại những điểm tâm linh Giao hàng du lịch đã trở thành một hiện tượng kỳ lạ có sức hấp dẫn và lan tỏa rộng ở nước tavới việc mang lại giá trị kinh tế tài chính cao vai trò tiếp thị những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của từng dân tộc bản địa, vương quốc với hành khách .
Hoạt động tâm linh tại miếu Bà Chúa Xứ, An Giang đã và đang dần trở thành điểm du lịch tâm linh mê hoặc và nổi tiếng với hành khách trong và ngoài nước. Hơn thế nữa, những nhu yếu từ những hoạt động giải trí tâm linh này yên cầu phải nâng cao nhận thức, nghĩa vụ và trách nhiệm của những cấp quản lí ; của hội đồng dân cư địa phương ; những doanh nghiệp du lịch và hành khách trong việc bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn. Những quan điểm nhìn nhận của hành khách khi tham gia hoạt động giải trí tâm linh tại miếu Bà Chúa Xứ cho thấy điểm hoạt động giải trí tâm linh này còn nhiều yếu tố cần phải được tập trung chuyên sâu góp vốn đầu tư dữ gìn và bảo vệ, trùng tu, bảo tồn mới hoàn toàn có thể duy trì được lòng tin và sự ngưỡng mộ với hành khách khi có dự tính liên tục tham gia hoạt động giải trí này. Vì vậy, việc triển khai tốt những giải pháp yêu cầu nêu trên sẽ góp thêm phần đáng kể bảo vệ duy trì, tăng trưởng bền vững và kiên cố nền văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa ở điểm tâm linh này nói riêng và cả nước nói chung, ship hàng tăng trưởng du lịch trong hiện tại và tương lai .

TÀI LIỆU THAM KHẢO

An Giang Department of Culture, Sports and Tourism ( năm trước ). Strategy on An Giang’s tourism development from năm trước to 2020, vision to 2030 [ Quy hoach tong the phat trien nganh Du lich tinh An Giang tu nam năm trước den nam 2020 tam nhin 2030 ] .
An Giang Department of Culture, Sports and Tourism ( 2018 ). Master plan for development of Sam mountain national tourism zone, An Giang province to 2025 with a vision to 2030 [ Ke hoach phat trien tong the vung du lich quoc gia nui Sam, tinh An Giang den nam 2025 tam nhin 2030 ] .
An Giang Trade and Investment Promotion Center ( 2018 ). Trade and Investment Promotion Report 2017 [ Bao cao thuong mai va xuc tien dau tu 2017 ] .
Duong Duc Minh ( năm nay ). Spiritual tourism in Vietnam : issues of rationale and reality [ Du lich tam linh o Viet Nam : Cac van de ve nguyen tac va thuc tien ]. Science and Technology Development Journal. 19 ( X5 ), năm nay, 37-45 .
Ministry of Culture, Sports and Tourism ( 2009 ). Strategy on Viet Nam’s tourism development until 2020, vision to 2030 [ Chien luoc phat trien du lich Viet Nam den nam 2020, tam nhin den nam 2030 ] .
Nguyen Duy Hinh ( 2007 ). Religious Life in Vietnamese History [ Doi tuy nhiên tam linh trong lich su Viet Nam ]. Religious Studies Review. 1 ( 2 ), 3-13 .
Nguyen Van Thanh, Nguyen Quang Vu ( năm nay ). Developing spiritual tourism in An Giang province [ Phat trien du lich tam linh o tinh An Giang ]. Science and Technology Development Journal, 19 ( X5 ), 37-45 .
Ninh Binh Department of Culture, Sports and Tourism ( 2018 ). Statistical Data 2017 [ Du lieu thong ke nam 2017 ] .
People’s Committee of Chau Doc City ( 2018 ). Socio-Economic Data Statistics of Chau Doc City 2017 [ Thong ke du lieu kinh te – xa hoi cua thanh pho Chau Doc nam 2017 ] .
Quang Ninh Department of Culture, Sports and Tourism ( 2018 ). Statistical Data 2017 [ Du lieu thong ke nam 2017 ] .

Nguồn: Tạp chí Khoa học Trường ĐHSP TPHCM, Tập 17, Số 1 (2020): 117-129

Thánh Địa Việt Nam Học
(https://thevesta.vn)

Source: https://thevesta.vn
Category: Tâm Linh