Giáo lý Phật giáo qua lăng kính Hồ Chí Minh
Con người chúng ta đang sống, tồn tại trong cõi Ta-bà, con người luôn bị chế ngự bởi dục vọng khổ đau, bệnh tật, sầu hận, chết chóc, đau thương… Con người bao giờ cũng muốn vươn lên từ đời sống thấp hèn để tìm một cái cao đẹp và an lạc hơn, đằng sau bức tường đầy sự hấp dẫn của ngũ dục (tài, sắc, danh, thực, thùy). Theo giáo lý nhà Phật, con người chỉ là tổng hợp thể của sắc uẩn, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn và thức uẩn. Ở một góc độ nào đó, con người luôn điều hòa và phát triển năm uẩn đó thế nào để đạt được hạnh phúc an lạc và giải thoát bởi trí dục, đức dục, thể dục, mỹ dục, tình cảm, sinh lý và lao động ngay trên cuộc đời con người, từ hạnh phúc tương đối đến hạnh phúc tuyệt đối. Hồ Chí Minh qua góc nhìn của giáo lý Phật giáo – đó là niềm tin và hy vọng của Người đối với toàn thể tăng ni và đồng bào Phật giáo trong việc góp sức mình vì sự nghiệp xây dựng nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, bình an và hạnh phúc. Đến với Phật giáo, Hồ Chí Minh như đến với tư tưởng vị tha, cứu khổ, mưu cầu hạnh phúc, an lành cho con người, bình an cho xã hội. Và chính Người, nhà cách mạng đã hành động như một nhà hiền triết hướng đến những gì cao đẹp nhất của con người.
Bạn đang đọc: Giáo lý Phật giáo qua lăng kính Hồ Chí Minh
Hồ Chí Minh cho rằng, trong mỗi con người phải có cái tâm, cái đức trong sáng. Người rất là chú trọng về đạo đức và cái tâm của con người, có đạo đức, có cái tâm thì hành vi làm theo lương tâm và đạo đức và chính Người cũng là một tấm gương về thực hành thực tế theo cái tâm, cái đức trong sáng và cao quý. Hồ Chí Minh nói : “ Đức Phật dạy Fan Hâm mộ, con người thông hiểu, tu hành từ muôn vàn giáo lý, đặng kết đọng hướng tới sống theo đức hạnh cao nhất : “ Hãy gấp làm điều thiện, ngăn tâm làm điều ác ”. Hồ Chí Minh coi yêu thương con người là phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất. Từ quan điểm đó, người luôn ý thức rằng làm thế nào cho mọi người được có đời sống ấm no, niềm hạnh phúc. Người nói : ” Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm thế nào cho nước ta được trọn vẹn độc lập, dân ta được trọn vẹn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học tập “. Với tấm lòng bao dung, độ lượng và luôn hướng đến điều thiện, dạy con người hướng đến giá trị tốt đẹp, Hồ Chí Minh nói : ” Mỗi con người đều có thiện và ác ở trong lòng ta, phải biết làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa Xuân và phần xấu bị mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng. Đối với những người có thói hư tật xấu, từ hạng người phản lại Tổ quốc và nhân dân, ta cũng phải giúp họ tân tiến bằng cách làm cho cái phần thiện trong con người nảy nở để đẩy lùi phần ác ” .
Qua lăng kính về giáo lý của Phật giáo, cho tất cả chúng ta thấy, những tác động ảnh hưởng của Hồ Chí Minh về tư tưởng giáo lý nhà Phật rất rõ nét. Người đã gạn lọc, thừa kế, cách mạng hóa những hạt nhân hài hòa và hợp lý trong triết lý đạo Phật, nhất là triết lý tôn vinh nếp sống đạo đức trong sáng, chủ trương bình đẳng, yêu thương đồng loại, chống điều ác. Người đã nâng nó lên thành ngọn lửa hun đúc cho truyền thống cuội nguồn yêu nước, nhân ái của dân tộc bản địa, động viên khuyến khích đồng bào theo đạo Phật đồng lòng thiết kế xây dựng quốc gia. Đó là lòng yêu thương con người, quên mình vì mọi người, mình vì người khác … Trong giáo lý nhà Phật, “ từ bi ” là ước vọng mãnh liệt để giải thoát con người thoát khỏi đau khổ. “ Bác ái ” là lòng yêu dấu của mọi người. “ Vị tha ”, sống vì người khác ”, “ kết tinh bằng từ bi, trí tuệ, dũng mãnh, hướng dẫn chúng sinh đạt tới mục tiêu giác ngộ và giải thoát, chuyển cõi sa bà này thành cõi Tịnh độ và cuộc sống cơ cực này thành nếp sống cực lạc ”. Từ triết lý, giáo lý của nhà Phật, Hồ Chí Minh đã tích góp và hình thành cho mình tư tưởng mang giá trị triết lý nhân văn thâm thúy và chính Người luôn luôn hướng đến Phật pháp .
Khi đến thăm chùa Bà Đá ( năm 1946 ), Hồ Chí Minh nói : “ Trước Phật đài tôn nghiêm, trước quốc dân đồng bào xuất hiện tại đây, tôi xin thề quyết tử đem thân phấn đấu để giữ vững nền độc lập cho Tổ quốc. Hy sinh, nếu cần đến quyết tử cả tính mạng con người, tôi cũng không từ ”. Từ những tâm lý đó, Hồ Chí Minh ý niệm : “ Trong khung trời không có gì tốt đẹp vẻ vang bằng ship hàng quyền lợi cho nhân dân, việc gì có lợi cho nhân dân phải rất là làm, việc gì có hại cho dân phải rất là tránh ” .
Người luôn chăm sóc đến hoạt động giải trí của Phật giáo. Khi về thăm Nghệ Tĩnh ( năm 1957 và năm 1961 ), Bác đã tới thăm Chùa Cần Linh. Năm 1962, Người đến thăm trường của Hội Phật giáo ở TP. Hà Nội … Đây không chỉ là những cuộc đến thăm đơn thuần, mà chính là dịp bộc lộ tình cảm và lòng tin của Người so với tăng ni, phật tử, chiến sỹ yêu nước. Năm 1958, khi sang thăm Ấn Độ, Hồ Chí Minh nói : “ Chúng tôi rất sung sướng được thăm quê nhà Đức Phật, quê nhà của một trong những nền văn minh truyền kiếp nhất quốc tế ”. Giáo lý nhà Phật đã khẳng định chắc chắn : “ Nhân thị tối thắng ” – con người cao hơn toàn bộ vì con người. Người luôn ấp ủ trong lòng với những giá trị cao đẹp : “ Một ngày mà Tổ quốc chưa thống nhất, đồng bào còn chịu khổ là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên ” ; điều này giống với “ Hạnh vô ngã ” của Đạo Phật, không nghĩ đến bản thân mình, luôn quên mình vì mọi người .
Cả cuộc sống mình, Hồ Chí Minh đã quyết tử toàn bộ vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì niềm hạnh phúc và sự bình an của dân tộc bản địa. Hồ Chí Minh là hiện thân sinh động của lòng yêu nước, yêu quả đât, cả cuộc sống đấu tranh cho tự do, bình đẳng, bác ái. Người cũng từng nói : “ Muốn tái tạo quốc tế và tái tạo xã hội thì trước hết con người phải tái tạo bản thân ”, và chứng minh và khẳng định : “ Chúng ta phải nhớ câu : “ Chính tâm tu thân ” để “ trị quốc, bình thiên hạ ”. Ở Người, luôn toả sáng những tư tưởng cao đẹp, kết tinh những giá trị tinh túy nhất của văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa và của quả đât, trong đó có những giá trị tư tưởng của nhà Phật. Ở góc nhìn là một mạng lưới hệ thống tư tưởng, tư tưởng Hồ Chí Minh có nhiều mặt thân mật với giáo lý nhà Phật. Cốt túy của Phật giáo là : Từ bi hỷ xả, vô ngã vị tha, cứu khổ cứu nạn. Từ giáo lý đó, Hồ Chí Minh nói : “ Tôn chỉ mục tiêu của đạo Phật nhằm mục đích kiến thiết xây dựng cuộc sống thuần mỹ, chí thiện, bình đẳng, yên vui và no ấm ”, “ tổng thể mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng … Tất cả những dân tộc bản địa trên quốc tế đều sinh ra bình đẳng, dân tộc bản địa nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do ”. Sự trái chiều hai mặt của một yếu tố là ngày này, con người tất cả chúng ta đang sống, sống sót trong một xã hội cạnh tranh đối đầu quyết liệt, con người chà đạp lên nhau để sống, con người sống nhanh, sống gấp, con người vì cái “ ngã ”, chạy theo những tài sản vật chất, danh lợi vị thế, quyền hạn … Những giá trị nhân bản đạo đức làm người cũng không còn, giáo dục xuống cấp trầm trọng, văn hóa truyền thống đồi trụy … Nguyên nhân chính cũng vì lòng tham ái mà ra, do vậy tất cả chúng ta biết quay về với đạo Phật là quay về đời sống chân thiện mỹ, quay về chính mình, để tìm lại hạt minh châu ( Phật tính ) để tất cả chúng ta thức tỉnh tu tập, để đoạn trừ cái “ Ngã ”, cái tham vọng để đạt đến ý thức “ Vô ngã ” .
Nhận rõ những giá trị cao đẹp của giáo lý nhà Phật, có sự thân mật, gặp nhau với tư tưởng lớn trên cùng một quan điểm, Hồ Chí Minh khi nào cũng nhìn Phật giáo với một thái độ trân trọng vì hướng đến cái chân thiện mỹ. Khi ở cương vị là quản trị Nước, Hồ Chí Minh luôn dành nhiều thời hạn đi thăm nhiều chùa, nhiều cơ sở Phật giáo, tiếp xúc với nhiều tăng ni, phật tử. Với một giác quan chính trị nhạy bén và sự mẫn cảm kiệt xuất, Hồ Chí Minh sớm nhìn thấy Phật giáo là một điểm tựa vững chãi cho quần chúng nhân dân, họ sẽ tạo thành khối đại đoàn kết toàn dân tộc bản địa, đấu tranh giải phóng dân tộc bản địa, đem lại đời sống ấm no niềm hạnh phúc cho con người. Hồ Chí Minh đã đến với giáo lý nhà Phật không chỉ là nhu yếu niềm tin của nhân dân, mà Người còn tiếp thu giáo lý Phật giáo với tính cách là những giá trị đạo đức của trái đất. Người cũng nhìn thấy ở Phật giáo những giá trị tốt đẹp tương thích với đạo đức con người mới và ship hàng cho sự tăng trưởng của thời đại, của quốc gia. Hồ Chí Minh viết : “ Mục đích cao quý của Phật Thích ca và Chúa Giê su đều giống nhau, Thích ca và Giê su đều muốn mọi người có cơm ăn, áo mặc, bình đẳng, tự do và quốc tế đại đồng ”. Người nói : “ Chúa Giê su dạy đạo đức là bác ái. Phật Thích Ca dạy : Đạo đức là từ bi. Khổng Tử dạy : Đạo đức là bác ái ” .
Tiếp thu tư tưởng quý báu của Hồ Chí Minh, Nghị quyết Trung ương 7 Khóa IX đã chứng minh và khẳng định : “ Giữ gìn và phát huy những giá trị tích cực của truyền thống lịch sử thờ cúng tổ tiên, tôn vinh những người có công với Tổ quốc và nhân dân … Mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công minh, dân chủ, văn minh làm điểm tương đương để gắn bó đồng bào những tôn giáo với sự nghiệp chung. Mọi công dân không phân biệt tín ngưỡng, tôn giáo đều có nghĩa vụ và trách nhiệm kiến thiết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ”. Trong Nghị quyết số 24 – NQ / TƯ của Bộ Chính trị năm 1990, lần tiên phong Đảng ta thừa nhận ” đạo đức tôn giáo có nhiều điều tương thích với công cuộc kiến thiết xây dựng xã hội mới “. Đến Chỉ thị số 37 – NQ / TƯ của Bộ Chính trị năm 1998, công nhận : “ Những giá trị văn hoá, đạo đức tốt đẹp của tôn giáo được tôn trọng và khuyến khích phát huy “. Còn trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn nước lần thứ XI khẳng định chắc chắn : “ Tiếp tục triển khai xong chủ trương, pháp lý về tín ngưỡng, tôn giáo tương thích với quan điểm của Đảng. Phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, đạo đức tốt đẹp của những tôn giáo ; động viên những tổ chức triển khai tôn giáo, chức sắc, Fan Hâm mộ sống tốt đời, đẹp đạo, tham gia góp phần tích cực cho công cuộc kiến thiết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quan tâm và tạo mọi điều kiện kèm theo cho những tổ chức triển khai tôn giáo hoạt động và sinh hoạt theo hiến chương, điều lệ của những tổ chức triển khai tôn giáo đã được Nhà nước công nhận, đúng lao lý của pháp lý. Đồng thời dữ thế chủ động phòng ngừa, nhất quyết đấu tranh với những hành vi tận dụng tín ngưỡng, tôn giáo để mê hoặc, chia rẽ, phá hoại khối đoàn kết dân tộc bản địa ”. Cũng chính những quan điểm của Hồ Chí Minh có giá trị thâm thúy trên mọi phương diện cả về lý luận và thực tiễn, Chỉ thị số 05 – CT / TƯ của Bộ Chính trị về “ Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong thái Hồ Chí Minh ” cũng nhằm mục đích hiện thực hóa và giáo huấn con người hướng đến giá trị cao đẹp, mà mỗi con người khi sinh ra cũng đã có là “ tính thiện ”. Nhìn nhận giáo lý Phật giáo qua lăng kính Hồ Chí Minh, đó là sự gặp gỡ giữa thấu kính quy tụ, giữa dân tộc bản địa và Phật giáo, giữa đời với đạo, trong sự link những giá trị nhân văn cao quý của Hồ Chí Minh. Đúng như Thương tọa Thích Đức Nghiệp nhận xét : “ Hồ Chí Minh đã làm đúng như những lời Kinh Pháp cú, là người chỉ huy trần gian, biết thao tác chân chính, không thiên vị ; biết tu dưỡng tâm hồn, thắng vượt mọi điều xấu đó là vị Pháp vương ; thấy ai làm đúng, thường trợ giúp ; làm quyền lợi cho mọi người bằng nhân ái ; có quyền hạn thì chia đều, do đó quần chúng đều kính mến ”. / .
TS. Hoàng Anh Tuấn
Theo Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh
Source: https://thevesta.vn
Category: Phật Pháp
