Đừng kinh doanh “hữu cơ” trong bóng tối

Nhưng thực chất “hữu cơ” là gì và như thế nào? Loạt bài viết với chủ đề “Làm nông nghiệp hữu cơ: Câu chuyện từ nhận thức đến thực tiễn” do TheLEADER thực hiện sẽ góp phần làm sáng tỏ.

Bài 1: Đừng kinh doanh hữu cơ trong bóng tối

Cách đây ít ngày xem một clip trên truyền hình thực hiện về nông nghiệp hữu cơ, thực sự tôi cảm thấy lo ngại trước nhận thức của những người làm chương trình, ngay cả vị chuyên gia khách mời khi họ cho thấy chưa hiểu rõ và chưa phân biệt rõ giữa nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp công nghệ cao.

Toàn bộ clip này cứ như là một phóng sự quảng cáo hơn là phân phối một nhận thức và bức tranh toàn cảnh về làm nông nghiệp hữu cơ ở Nước Ta .Nếu một cái nông trang 2,4 ha mà đủ sức cung ứng sỉ rau củ hàng ngày cho nhiều shop thì lời khuyên chân thành của tôi là những bạn nên ra chợ mua rau, giá rẻ hơn mà chất lượng không đổi. Nếu chỉ với 11 ha trồng rau hữu cơ mà sản lượng hàng năm thu hoạch trên 300 tấn thì ai làm hữu cơ cũng đã thành tỉ phú từ lâu ( trung bình 2,3 tấn / ha / tháng ) .Phong trào làm “ hữu cơ ” thực sự đang bùng nổ ở Nước Ta vài năm trở lại đây, đi đâu tất cả chúng ta cũng thuận tiện phát hiện những shop thực phẩm “ hữu cơ ”, những tên thương hiệu “ hữu cơ ” Open như nấm mọc sau mưa ( dù là tự phong hay được ghi nhận ) .Nếu chỉ không dùng thuốc trừ sâu / kích thích tăng trưởng / phân hóa học như clip trên truyền hình trình làng thì ở Việt Nam ai cũng hoàn toàn có thể làm hữu cơ, thậm chí còn những bạn hoàn toàn có thể làm hữu cơ ngay tại vườn nhà .

Vậy sản xuất hữu cơ (organic) thực sự cần những điều kiện gì? Khó hay dễ?

Khác với những giải pháp làm nông thông dụng lúc bấy giờ ( như hóa học, thủy canh, biến đổi gen ), canh tác hữu cơ yên cầu một hạ tầng rất “ đặc biệt quan trọng ” với quy mô đồng điệu, có chiều sâu vì hạ tầng là yếu tố then chốt quyết định hành động chất lượng sản phẩm và hiệu suất hữu cơ .Bỏ qua những yếu tố kỹ thuật canh tác và quá trình, chỉ cần nhìn vào hạ tầng canh tác nông nghiệp những bạn sẽ biết ai làm hữu cơ thật, ai đang “ kinh doanh ” hữu cơ. Nếu đơn vị sản xuất dự trù nâng tầm nông trại lên những tiêu chuẩn cao hơn trong tương lai ( Ví dụ : Bio Dynamic – hiểu nôm na là Chuẩn đa dạng sinh học ) thì hạ tầng lại càng có vai trò quan trọng hơn .Đất là yếu tố tiên phong và không hề thiếu của hạ tầng hữu cơ. Trong một quốc gia mà hóa chất tổng hợp không được phép sử dụng và canh tác hữu cơ đã trở thành truyền thống lịch sử như Bhutan thì yếu tố này rất dễ vì nơi đâu cũng là đất sạch. Còn trong một quốc gia có lịch sử dân tộc hơn nửa thế kỉ phun xịt và công nghiệp hóa nông nghiệp như Nước Ta thì đất là một yếu tố rất là nan giải .Nếu sử dụng đất canh tác hóa học, đơn vị sản xuất phải “ bỏ không ” miếng đất khoảng chừng 5 năm và phối hợp thêm những giải pháp thanh lọc đất trước khi hoàn toàn có thể khởi đầu sản xuất hữu cơ .Sẽ hiếm nhà phân phối nào “ chịu chơi ” bỏ tiền mua đất và góp vốn đầu tư tái tạo trong nhiều năm mà không thu được gì, đó là chưa kể phải dành ra một diện tích quy hoạnh để cách ly hay hạn chế “ nhiễm độc ” từ vùng canh tác xung quanh .Một lựa chọn khác để có đất sạch là tái tạo đất rừng sinh thái thành đất nông nghiệp, cách này nhanh hơn một chút ít nếu so với cách “ giải độc ” cho đất nhưng lại phát sinh nhiều yếu tố bất lợi làm ngày càng tăng ngân sách góp vốn đầu tư toàn diện và tổng thể, ví dụ : hạ tầng tưới tiêu, luân chuyển, kho bãi, xí nghiệp sản xuất chế biến …Nếu trồng rau xanh ăn lá, những nhà phân phối lúc bấy giờ rất chuộng sử dụng “ giá thể ” thay cho đất. Rau ăn lá thuộc loại cây xanh ngắn ngày rễ nông nên chỉ cần đổ một lớp “ giá thể ” mỏng dính là chuẩn bị sẵn sàng sản xuất. Tuy nhiên, ngân sách mua “ giá thể ” đạt chuẩn hữu cơ không hề rẻ và nhà phân phối rất dễ bị lỗ nặng nếu “ làm thật ” và bán “ hàng thật ” .Nước là yếu tố quan trọng thứ hai của hạ tầng hữu cơ. Nước sử dụng trong nông nghiệp hữu cơ bắt buộc phải là nước sạch trọn vẹn, đặc biệt quan trọng là không được phép chứa sắt kẽm kim loại nặng và những hóa chất công nghiệp. Với nhu yếu như vậy, nông trại hữu cơ bắt buộc phải có nguồn cung nước “ cách ly ” trọn vẹn với những nguồn nước thường thì bên ngoài .Tôi rùng mình khi biết một số ít tên thương hiệu gạo “ hữu cơ ” ở Đồng Tháp hay Vĩnh Long sử dụng chung kênh rạch tưới tiêu với những ruộng lúa xung quanh, như vậy thì họ chẳng cần tốn xu nào để mua “ phân thuốc ” vì những ruộng lúa “ hữu cơ ” của họ đã mặc nhiên được “ thừa kế ” rất đầy đủ hóa chất từ những ruộng canh tác hóa học xung quanh .Lần khác ghé thăm một vườn rau “ hữu cơ ” ở một tỉnh lân cận TP HCM, ai cũng dễ cảm nhận thấy ngay mùi hôi nồng nặc của nước giếng dùng để tưới rau. Nước giếng khoan thực ra là nước lấy từ những túi nước ngầm khổng lồ nằm sâu dưới lòng đất, đó chính là nơi tích tụ mọi hóa chất ô nhiễm thải ra từ hoạt động giải trí công nghiệp / nông nghiệp diễn ra trên mặt đất .

Nhiều địa phương ở Việt Nam còn phát hiện cả thuốc diệt cỏ 2,4D và các kim loại nặng cực độc (chì, asen, cadmi…) tồn dư với nồng độ cao trong các mẫu xét nghiệm nước giếng. Nước giếng chỉ thực sự trong lành nếu các bạn quay ngược lại khoảng 300 năm trước khi tư duy công nghiệp của loài người chưa xuất hiện cũng như các chính sách “công nghiệp hóa hiện đại hóa” chưa ra đời.

Vậy nếu đem mẫu nước giếng đi xét nghiệm và “ đạt chuẩn ” thì sao ? Ngay cả khi mẫu nước giếng xét nghiệm “ đạt chuẩn ” hay những hóa chất nằm “ trong ngưỡng được cho phép ” thì không có gì bảo vệ chất lượng đó sẽ không thay đổi theo thời hạn .Các hoạt động giải trí của con người trên mặt phẳng toàn cầu luôn luôn đổi khác cả về tần suất lẫn cường độ ( ví dụ : công nghiệp xả thải theo lịch sản xuất, nông nghiệp sử dụng hóa chất theo mùa vụ ). Để sử dụng nước giếng trong canh tác hữu cơ, cách duy nhất là phải trang bị một mạng lưới hệ thống lọc tốt với hiệu suất đủ lớn .Một tên thương hiệu gạo “ hữu cơ ” khác đang được quảng cáo rầm rộ thì lại vô tư tưới lúa bằng nước sông, thứ nước mà đến vệ sinh tắm giặt người dân còn không dám dùng do thực trạng xả thải bừa bãi từ những nhà máy sản xuất cũng như việc sử dụng hóa chất tràn ngập trong nông nghiệp. Khi thượng nguồn canh tác hóa học thì hạ lưu không có cách gì canh tác hữu cơ nếu không lọc hay giải quyết và xử lý nguồn nước triệt để .Thực ra tiêu chuẩn hữu cơ luôn yên cầu nhà phân phối phải giải quyết và xử lý nguồn nước trước khi tưới tiêu, tuy nhiên nếu đưa vào tiến trình sản xuất trong thực tiễn thì ngân sách sẽ đội lên rất kinh khủng. Các đơn vị sản xuất ở Nước Ta đa phần chỉ giải quyết và xử lý “ đối phó ” để có được tờ giấy ghi nhận, còn trong thực tiễn họ lấy đâu ra một lượng nước khổng lồ để Giao hàng tưới tiêu thì chỉ có họ và “ ông trời ” mới biết .Vậy còn nước máy ( loại nước nhiều nơi dùng hoạt động và sinh hoạt hàng ngày ở Nước Ta ) thì sao ? Nếu bạn nào đã từng xét nghiệm mẫu nước hay sử dụng máy lọc thì sẽ biết nước máy ở Nước Ta là thứ nước rất đáng lo lắng .Nó thực ra là hỗn hợp của nước, hóa chất tồn dư từ nhà máy sản xuất cấp nước ( clorine, flouride, … ), chất thải tồn dư từ nước nguồn ( sông suối ) chưa được giải quyết và xử lý hết ( nitrit, phenol, sắt kẽm kim loại nặng – chì, thủy ngân, cadmi, crom … ), và cả rỉ sét của đường ống dẫn nước ( oxit sắt ). Chỉ sau 1-2 tháng sử dụng, lõi lọc thô của máy lọc nước từ màu trắng đã chuyển sang đen sì. Nếu muốn sử dụng nước máy trong canh tác hữu cơ, cũng không có cách nào khác là trang bị mạng lưới hệ thống lọc với hiệu suất đủ lớn .Kế tiếp là không khí, một yếu tố tưởng như rất đơn thuần thì ở Nước Ta lại trở nên khá nan giải, đặc biệt quan trọng là với chủ trương công nghiệp hóa ồ ạt chuẩn bị sẵn sàng hi sinh thiên nhiên và môi trường để đánh đổi tăng trưởng kinh tế tài chính ở nhiều địa phương trong thời hạn qua .Nếu trong vòng nửa đường kính 50 km có một nhà máy điện than hoạt động giải trí hay có một nhà máy sản xuất công nghiệp như Formosa hì dù có “ cách ly ” bao nhiêu cũng không tránh khỏi việc bị “ nhiễm độc ” từ không khí. Khi con người còn khó thở thì cỏ cây không khi nào hoàn toàn có thể sống “ hữu cơ ” được. Nông trại hữu cơ phải cách ly càng xa càng tốt với những khu dân cư cũng như những hoạt động giải trí công nghiệp của con người nhằm mục đích tránh rủi ro tiềm ẩn bị lây lan ô nhiễm .

Nỗi lòng của những người làm hữu cơ bằng cả trái tim

Tôi có người bạn làm nông nghiệp hữu cơ trên Lâm Đồng, anh phải khoan giếng để lấy nguồn nước Giao hàng tưới tiêu và sơ chế rau củ. Tuy nhiên, nước ngầm khu vực đó lại bị ô nhiễm hóa chất tổng hợp quá nặng ( thuốc trừ sâu, diệt cỏ, phân hóa học … ) nên anh phải trang bị một mạng lưới hệ thống lọc chuyên biệt gần 1 tỷ đồng để làm sạch nước. Hệ thống lọc của anh hoạt động giải trí như một nhà máy sản xuất nước thu nhỏ phân phối nhu yếu của canh tác hữu cơ cũng như sản xuất rau củ sạch .Với quy mô 2 ha, cái nông trại nhỏ của anh chỉ đủ sức phân phối rau củ quả 3 lần / tuần cho 1 shop do chính anh mở. Mặc dù hàng luôn trong thực trạng không đủ bán, cho đến giờ đây anh vẫn chưa thoát “ lỗ ” !Một người bạn khác của tôi thì từ bỏ đời sống dịu dàng êm ả chốn thành thị để lao vào vào con đường nông nghiệp hữu cơ. Trải qua bao khó nhọc, mồ hôi, và cả nước mắt, anh kiến thiết xây dựng nên một nông trại tuyệt đẹp giữa khu rừng sinh thái xanh trong lành. Bao quanh nông trại là một mạng lưới hệ thống kênh mương khổng lồ và những ao cá để dự trữ nước mưa từ rừng sinh thái xanh đổ về khi mùa mưa đến .Mặc dù hàng của anh khá “ chập chờn ” lúc có lúc “ tạm nghỉ ” nhưng tôi chưa khi nào phải phàn nàn về chất lượng, từ gạo cá cho đến trái cây rau củ luôn bộc lộ một phong độ không thay đổi và tiêu biểu vượt trội so với những loại sản phẩm cùng loại trên thị trường. Cũng giống như anh bạn trên, cho đến tận giờ đây anh vẫn chưa thoát “ lỗ ” !Tình trạng hiện tại là cả hai anh đang thực sự gặp khó khăn vất vả sau nhiều năm miệt mài kiến thiết xây dựng nông trại cũng như vật lộn duy trì sản xuất mà không nhận được bất kể sự trợ giúp nào từ nhà nước và những cơ quan chức năng .

Lời kết

Giữa bối cảnh thực phẩm ngập ngụa trong hóa chất và bệnh tật tràn lan, giấc mơ làm “hữu cơ” của người Việt chưa bao giờ mạnh mẽ đến thế. Lời khuyên của tôi là các bạn cứ mạnh dạn theo đuổi giấc mơ vì xét cho cùng thì giấc mơ “hữu cơ” nào cũng đáng quý, mặc dù không có giấc mơ nào giống nhau.

Chỉ có điều những bạn phải trung thực với những gì những bạn hoàn toàn có thể làm hay nói cách khác là minh bạch thông tin vườn trồng cũng như sản phẩm để hội đồng lựa chọn .Tôi tin chắc mọi sản phẩm hữu cơ kết tinh từ trái tim và niềm đam mê sẽ luôn có chỗ đứng bền vững và kiên cố trong hội đồng. Đừng canh tác hữu cơ trong “ bóng tối ” bằng tư duy làm giàu nhanh như bất động sản hay sàn chứng khoán, vì khi ấy những bạn sẽ trở nên “ tự chuyển hóa ” khi nào không hay .

Đón đọc bài tiếp cùng chuyên đề: Chi tiết bộ tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ quốc gia

Source: https://thevesta.vn
Category: Sản Phẩm