Xương vai: Vị trí, cấu tạo, chức năng, vấn đề thường gặp

Xương vai là cấu trúc linh hoạt và mạnh mẽ nối cánh tay với thân mình. Vai cũng là bộ phận cơ động và hoạt động nhiều nhất trong cơ thể. Do đó, người bệnh nên tìm hiểu cấu tạo khớp vai, chức năng và các vấn đề liên quan để có kế hoạch chắm sóc phù hợp.

Vị trí của xương vai

Vai là một khớp nối hình cầu có trách nhiệm liên kết cánh tay với thân mình. Xương vai là thuật ngữ chỉ ba loại xương, gồm có xương bả vai, xương cánh tay trên và xương đòn .

Các xương ở vai tạo thành một hình tam giác, nằm ngày bên dưới cổ và kết nối với cơ thể, nhằm thực hiện một số nhiệm vụ như:

• Di chuyển và xoay xoay trên
• Nâng trọng lượng lên cao
• Đưa tay ra sau lưng hoặc phía trước cơ thể

Xương vai, đặc biệt quan trọng là xương đòn ( xương quanh xanh ) được gắn vào khớp vai tương đối lỏng lẻo để giúp vai vận động và di chuyển linh động. Tuy nhiên điều này làm tăng rủi ro tiềm ẩn gãy xương cũng như những chấn thương vai khác .

Giải phẫu cấu tạo xương vai

Vai được tạo thành từ ba xương, gồm có xương đòn, xương bả vai và xương cánh tay trên. Các xương này tích hợp với nhau để tạo nên khớp vai, nhằm mục đích mục tiêu tương hỗ năng lực hoạt động, được cho phép cánh tay hoạt động giải trí linh động. Cụ thể, những xương quan trọng ở vai gồm có :

1. Xương bả vai

Xương bả vai là một xương lớn, phẳng, hơi có hình tam giác, nằm giữa giữa xương cánh tay trên và xương đòn. Xương này nằm ở phía sau khung hình và chứa 1 số ít cơ bắp tay ( gồm có cơ delta ) và gân cơ nhị đầu. Ngoài ra, do vị trí ở bên dưới cơ, nên xương bả vai cũng chứa một số ít hạch bạch huyết và mạng lưới bạch huyết này giúp thoát nước hoặc cân đối những chất lỏng trong khung hình . Xương vảy chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cho một số ít hoạt động động hàng ngày và giúp hoạt động ở chi trên linh động hơn. Sự co thắt ở xương bả vai cũng tương hỗ hoạt động của cơ ngực về phía trước và về phía sau. Độ cao và độ lõm của xương bả vai tương hỗ hoạt động của hàng loạt vai khi vận động và di chuyển lên và xuống, ví dụ điển hình như nhún vai .Xương bả vai là một xương tương đối chắc và mạnh, do đó thường rất hiếm xảy ra gãy xương ở vị trí này. Tuy nhiên những dây chằng xung quanh rất dễ bị tổn thương, dẫn đến đau nhẹ và hạn chế phạm vị hoạt động của vai .

2. Xương cánh tay trên

Xương cánh tay trên là phần xương nằm giữa vai và xương khuỷu tay. Xương này được xếp vào nhóm xương dài và rất dễ bị gãy xương do phản xạ chống ( đẩy ) khi bị té ngã, chấn thương hoặc chống đỡ khi bị tiến công .Xương cánh tay trên là xương dài nhất của cánh tay, được cấu tạo gồm ba phần chính, gồm có :

• Xương gần vai: Đây là phần đầu của xương cánh tay, kết nối trực tiếp với vai.
• Thân hoặc trục xương: Đây là phần thân xương cánh tay.
• Xương xa vai: Đây là phần dưới cùng của xương cánh tay, nằm gần khuỷu tay.

Xương cánh tay trên có hai công dụng quan trọng, là những hoạt động và tương hỗ. Cụ thể tính năng của xương cánh tay gồm có :

• Xoay khớp vai
• Đưa tay ra khỏi cơ thể
• Hạ cánh tay trở về cơ thể
• Di chuyển cánh tay về phía trước hoặc sau cơ thể
• Duỗi thẳng và uốn cong khuỷu tay

Gãy xương cánh tay là một yếu tố thông dụng. Nguyên nhân thường là do một cú đánh trực tiếp vào cánh tay, thường xảy ra khi bị tiến công, chơi thể thao hoặc tai nạn thương tâm giao thông vận tải. Tuy nhiên, xương cánh tay cũng hoàn toàn có thể bị gãy khi ngã với nếu cánh tay lan rộng ra .

3. Xương đòn

Xương đòn hay xương quai xanh là một xương dài ( khoảng chừng 15 cm ) và mỏng mảnh nằm giữa vai và đỉnh của lồng ngực. Xương đòn giúp nâng đỡ và giữ cho cánh tay cố định và thắt chặt khi vận động và di chuyển ra xa khung hình .Xương có cấu trúc cong, nằm ngay phía trên xương sườn tiên phong và hoạt động giải trí như một thanh chống để không thay đổi vai. Ở phái mạnh, xương đòn thường dài và to hơn ở phái đẹp. Ngoài ra, xương đòn bên trái thường dài hơn và không khỏe bằng xương đòn bên phải .Xương đòn có khoanh vùng phạm vi chuyển dời rộng, do đó rất dễ bị trật khớp và gãy. Gãy xương đòn rất dễ phát hiện, do xương nằm ngay bên dưới da, khi gãy thương gây biến dạng hoàn toàn có thể nhận thấy bằng mắt thường .

Chức năng của xương vai

Các xương và khớp ở vai được cho phép vai vận động và di chuyển trong một khoanh vùng phạm vi tương đối lớn, điều này khiến vai trở thành một trong những khớp cơ động nhất trong khung hình người. Chức năng chính của vai là tạo ra sự hoạt động của khung hình, ví dụ điển hình như :

• Xoay
• Nâng lên phía trước và phía sau cơ thể
• Di chuyển 360 độ
• Đưa cánh tay ra xa khỏi cơ thể hoặc co cánh tay vào cơ thể

Do có khoanh vùng phạm vi vận động và di chuyển rộng và những hoạt động giải trí linh động, điều này khiến vai không không thay đổi, dễ chấn thương hoặc trật khớp .

Các vấn đề thường gặp ở vai

Vai là một trong những cấu trúc phức tạp và lớn nhất trong khung hình. Ngoài ra, do tính cơ động cao, do đó vai rất dễ bị chấn thương và bị tác động ảnh hưởng bởi nhiều bệnh lý cơ xương khớp khác nhau. Cụ thể, những yếu tố sức khỏe thể chất thường gặp ở vai gồm có :

1. Gãy xương

Gãy xương vai tương quan đến tối thiểu một trong ba xương ở vai, gồm có xương bả vai, xương đòn hoặc xương cánh tay trên. Cả ba loại gãy xương này đều hoàn toàn có thể gây sưng vai, đau vai và hạn chế khoanh vùng phạm vi hoạt động giải trí của vai. Đôi khi gãy xương hoàn toàn có thể dẫn đến biến dạng xương hoàn toàn có thể nhìn thấy bằng mắt thường ( ví dụ điển hình như gãy xương đòn ) .

Gãy xương đòn:

Xương đòn là một xương dài, mỏng mảnh, khởi đầu ở cổ và lê dài đến vai. Gãy xương đòn hoàn toàn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, gồm có cả trẻ sơ sinh và người cao tuổi .

Nguyên nhân phổ biến nhất có thể dẫn đến gãy xương đòn là do té ngã, va chạm trực tiếp, chơi các môn thể thao tiếp xúc (chẳng hạn như khúc côn cầu hoặc bóng đá) hoặc tai nạn xe cơ giới.

Đặc trưng thông dụng khi bị gãy xương đòn gồm có :

• Bầm tím ở vị trí xương đòn
• Sưng và đau ở xương đòn và khu vực xung quanh
• Có thể gây biến dạng xương nếu gãy xương nghiêm trọng hoặc liên quan đến một lực tác động mạnh
• Căng cứng ở vai khiến vai khó cử động hoặc không thể thực hiện các các hoạt động thông thường
• Vai bị ảnh hưởng, do đó có xu hướng chùng xuống, hướng về phía trước hoặc hướng xuống
• Có cảm giác ma sát hoặc nghiến khi cố gắng nâng cánh tay

Nếu hoài nghi gãy xương đòn, người bệnh nên gọi cho cấp cứu hoặc nhân viên cấp dưới y tế. Ngoài ra, nếu hoàn toàn có thể, người bệnh nên đợi nhân viên cấp dưới y tế để được hướng dẫn trước khi chuyển dời hoặc đổi khác tư thế .

Gãy xương gần cánh tay trên:

Xương cánh tay là một xương dài, khởi đầu từ khuỷu tay đến vai. Gãy xương gần cánh tay trên là thực trạng gãy xương ở đỉnh của xương canh tay hoặc ở ngay bên dưới vai. Loại gãy xương này tương đối phổ cập và hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Nguy cơ gãy xương tăng lên theo độ tuổi, khi cơ suy yếu và tỷ lệ xương giảm theo thời hạn .Ngoài ra, có hai loại gãy xương khác cũng hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động đến xương cánh tay trên, gồm có :

• Gãy xương trục, là tình trạng gãy thân xương cánh tay
• Gãy xương xa vai, là tình trạng gãy xương ảnh hưởng đến phần dưới cùng của xương cánh tay, gần với khớp khuỷu tay

Gãy xương cánh tay trên thường hoàn toàn có thể tự kiểm soát và điều chỉnh mà không cần phẫu thuật điều trị. Tuy nhiên người bệnh cần được điều trị y tế, ví dụ điển hình như bó bột hoặc hạn chế hoạt động giải trí, điều này nhằm mục đích mục tiêu tránh xô lệch xương và giúp xương nhanh lành. Ngoài ra, những trường hợp gãy xương gây di dời xương lớn, tổn thương sụn khớp hoặc gãy xương ở người cao tuổi, hoàn toàn có thể cần phẫu thuật để cải tổ những triệu chứng .

Gãy xương bả vai:

Xương bả vai là một xương hình tam giác dẹt nằm ở phía trên sống lưng, có trách nhiệm liên kết ngực và cánh tay. Gãy xương bả vai là thực trạng không thông dụng, xảy ra dưới 1 % những trường hợp gãy xương và chiếm 3 – 5 % những trường trường hợp gãy xương vai. Ngoài ra, gãy xương bả vai thường thông dụng nhất ở phái mạnh trong độ tuổi 25 – 45 .Gãy xương bả vai thường xảy ra sau một môn thể thao tiếp xúc, ví dụ điển hình như bóng đá, hoặc chấn thương sau va chạm trực tiếp, ví dụ điển hình như tai nạn thương tâm xe cơ giới. Ngoài ra, gãy xương bả vai hoàn toàn có thể dẫn đến một số ít những chấn thương khác, ví dụ điển hình như chấn thương thần kinh, gãy xương sườn hoặc chấn thương phổi .Hầu hết những trường hợp gãy xương đều được điều trị thành công xuất sắc mà không cầu phẫu thuật. Điều trị bảo tồn thường được chỉ định khi xương không bị lệch, có nghĩa là xương bị gãy vẫn ở vị trí giải phẫu đúng chuẩn. Khoảng 80 % những trường hợp gãy xương là không di lệch .Ngoài ra, trong những trường hợp mảnh xương gãy hoặc vỡ bị tách rời và không còn ở vị trí giải phẫu đúng chuẩn được gọi là gãy xương di lệch. Tình trạng này hoàn toàn có thể cần phẫu thuật để sắp xếp lại vị trí xương và giúp xương lành lại nhanh gọn hơn .

2. Trật khớp vai

Trật khớp vai là chấn thương xảy ra khi xương cánh tay trật khỏi khớp vai. Vai là khớp xương di động nhất trong khung hình, do đó trật khớp là thực trạng rất phổ cập .Các triệu chứng trật khớp vai gồm có :

• Vai bị biến dạng rõ ràng hoặc lệch khỏi vị trí
• Sưng hoặc bầm tím ở vai
• Đau nhức dữ dội
• Không có khả năng di chuyển khớp

Trật khớp vai đôi lúc cũng hoàn toàn có thể gây tế, yếu hoặc ngứa ran ở gần vị trí bị tổn thương, ví dụ điển hình như cổ hoặc xương cánh tay. Các cơ ở vai hoàn toàn có thể bị co thắt, điều này hoàn toàn có thể khiến cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn .Trật khớp vai là thực trạng trật khớp thông dụng nhất. Các nguyên do hoàn toàn có thể gồm có :

• Chấn thương thể thao, thường xảy ra trong các môn thể thao tiếp xúc, chẳng hạn như bóng đá, khúc côn cầu và trong các môn thể thao dễ bị té ngã, chẳng hạn như trượt tuyết, trượt băng, bóng chuyền hoặc thể dục dụng cụ.
• Chấn thương không liên quan đến thể thao, chẳng hạn như một lực tác động mạnh vào vai trong tai nạn xe là nguyên nhân phổ biến có thể gây trật khớp.
• Té ngã, chẳng hạn như ngã cầu thang cũng có thể dẫn đến trật khớp.

Nếu hoài nghi trật khớp vai, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị ngay lập tức. Hầu hết những trường hợp trật khớp vai hoàn toàn có thể được cải tổ trong vài tuần. Tuy nhiên, một khi đã bị trật khớp, khớp hoàn toàn có thể không không thay đổi và dễ bị trật lại trong tương lai .

3. Các vấn đề khác

Bên cạnh gãy xương và trật khớp, có 1 số ít điều kiện kèm theo sức khỏe thể chất và bệnh lý khác cũng hoàn toàn có thể gây ảnh hưởng tác động đến vai, ví dụ điển hình như :

• Viêm quanh khớp vai (Frozen shoulder): Đây là tình trạng viêm phát triển ở xung quanh khớp vai, dẫn đến đau và cứng khớp. Trong các trường hợp nghiêm trọng, cử động ở vai có thể bị hạn chế nghiêm trọng.
• Thoái hóa khớp vai: Đây là tình trạng viêm khớp do hao mòn sụn khớp, xảy ra theo quá trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên thoái hóa khớp vai thường không phổ biến khi so với thoái hóa khớp gối.
• Viêm khớp dạng thấp: Đây là một dạng viêm khớp mãn tính xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các khớp và mô khớp, dẫn đến viêm và đau. Viêm khớp dạng thấp có thể ảnh hưởng đến bất cứ khớp nào trong cơ thể, bao gồm khớp vai.
• Bệnh gout: Bệnh gout là một dạng viêm khớp xảy ra khi các tinh thể axit uric hình thành bên trong các khớp, dẫn đến viêm và đau đớn. Mặc dù không phổ biến, tuy nhiên bệnh gout cũng có thể gây ảnh hưởng đến vai.
• Hội chứng Rotator Cuff (Rotator cuff tear): Đây là thuật ngữ chỉ việc hình thành một vết rách ở trong các cơ hoặc gân bao quanh đỉnh xương ức. Tình trạng này có thể xảy ra sau một chấn thương đột ngột hoặc lạm dụng xương vai quá mức.
• Hội chứng chạm mỏm cùng vai (Shoulder impingement): Ở cạnh xương bả vai có một phần lõm đề lên vòng bít rotator cuff khi cánh tay được nâng lên. Do đó, nếu bị viêm hoặc chấn thương ở vòng bính rotator cuff, điều này có thể dẫn đến đau vai.

Phòng ngừa chấn thương vai

Xương vai là bộ phận quan trọng quyết định đến khả năng vận động và tính độc lập khi hoạt động. Do đó, giữ xương vai khỏe mạnh là điều cần thiết để đảm bảo chất lượng cuộc sống hàng ngày.

Cân nhắc kiểm tra tần suất sử dụng vai hàng ngày tại nơi thao tác và những hoạt động giải trí thể thao để có kế hoạch chăm nom sức khỏe thể chất vai tương thích. Ngoài ra, để hạn chế và phòng ngừa những chấn thương, bạn hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm 1 số ít giải pháp bảo vệ như :

• Sử dụng ghế có điểm tựa lưng khi ngồi làm việc để hỗ trợ lưng và vai. Ngoài ra ngồi ở tư thế chính xác, giữ thằng cột sống để tránh các vấn đề xương khớp.
• Hãy nghỉ ngơi và di chuyển xung quanh ít nhất một lần mỗi giờ.
• Nếu tính chất công việc yêu cầu nâng các vật nặng, hãy sử dụng các kỹ thuật phù hợp. Khi nâng, cần giữ thẳng thắt lưng và uốn cong đầu gối để tránh gây tổn thương lưng – vai.
• Thực hiện các bài tập tăng cường để tăng sức mạnh các cơ và xương ở vai.

Vai là một trong những khớp và xương lớn nhất trên khung hình. Xương vai tương hỗ việc chuyển dời cánh tay và năng lực hoạt động cơ bản của con người, ví dụ điển hình như đưa tay ra khỏi khung hình, hạ tay vào khung hình hoặc xoay vai – cánh tay. Giữ vai luôn khỏe mạnh bằng cách vận dụng tư thế hoạt động giải trí đúng chuẩn và thực thi những bài tập tăng cường .Nếu có tín hiệu chấn thương vai, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và hướng dẫn giải pháp giải quyết và xử lý tương thích .

Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Tin