Diode là gì ? Phân loại, Cấu tạo, Nguyên lý hoạt động ra sao – Thế giới điện cơ

Rate this post

19Diode cầu là gì? Có bao nhiêu loại diode? Chắc hẳn bạn đã từng nghe nói sơ qua về diode đúng không? Nào là diode chỉnh lưu, diode cầu,…Để tìm hiểu xem diode là gì thì phải làm từng bước một, từ khái niệm cơ bản, tác dụng của diode, các loại diode khác nhau được ứng dụng như thế nào? Cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây bạn nhé!

Diode là gì ?

Điốt ( Diode ) bán dẫn hay còn gọi là Điốt, là một linh phụ kiện điện tử bán dẫn chỉ được cho phép dòng điện đi qua nó theo một chiều duy nhất mà không chạy ngược lại. Điốt bán dẫn thường đều có nguyên tắc cấu tạo chung là một khối bán dẫn loại P ghép với một khối bán dẫn loại N và được nối với 2 chân ra là anode và cathode. Mạch chỉnh lưu là một mạch điện điện tử chứa những linh phụ kiện điện tử có công dụng biến hóa dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều. Mạch chỉnh lưu được dùng trong những bộ nguồn một chiều hoặc mạch tách sóng tín hiệu vô tuyến trong những thiết bị vô tuyến. Trong mạch chỉnh lưu thường chứa những Điốt bán dẫn để điều khiển và tinh chỉnh dòng điện và những đèn chỉnh lưu thủy ngân hoặc những linh phụ kiện khác .

Điốt là linh phụ kiện bán dẫn tiên phong. Khả năng chỉnh lưu của tinh thể được nhà vật lý người Đức Ferdinand Braun phát hiện năm 1874. Điốt bán dẫn tiên phong được tăng trưởng vào khoảng chừng năm 1906 được làm từ những tinh thể khoáng vật như galena. Ngày nay hầu hết những đi ốt được làm từ silic, nhưng những chất bán dẫn khác như selen hoặc germani đôi lúc cũng được sử dụng .
Các điốt tín hiệu và chuyển mạch nhỏ có hiệu suất và xếp hạng dòng điện thấp hơn nhiều, khoảng chừng 150 mA, tối đa 500 mW so với điốt chỉnh lưu, nhưng chúng hoàn toàn có thể hoạt động giải trí tốt hơn trong những ứng dụng tần số cao hoặc trong những ứng dụng cắt và quy đổi giải quyết và xử lý những dạng sóng xung thời hạn ngắn .

Phân loại diode

Chúng ta sẽ có 1 số ít loại điốt thường thấy trên thị trường cũng như sau :

• Điốt chỉnh lưu: thường hoạt động ở dải tần thấp, chịu được dòng điện lớn và có áp ngược chịu đựng dưới 1000V. Những diode này chủ yếu để dùng chỉnh lưu dòng điện xoay chiều sang một chiều.
• Điốt phát quang (đèn LED): là những đèn LED được sử dụng nhiều làm đèn chiếu sáng, đèn báo hiệu, đèn quảng cáo
• Điốt quang (photodiode)
• Điốt Schottky
• Điốt hạn xung hai chiều (TVS): là những diode có tần số đáp ứng cao từ vài chục kilo Hecz đến cả Mega Hezt. Những diode này thường được sử dụng nhiều trong các bo nguồn xung, các thiết bị điện tử cao tần.
• Điốt tunnel (tunnel diode)
• Điốt biến dung (Varicap): Diode biến dung hay Varicap là loại điốt bán dẫn có nhiệm vụ biến đổi điện dung. Nó được tạo ra để giống như tụ điện có khả năng thay đổi điện dung. Diode biến dung điều chỉnh mức điện dung đến vài chục pF, được ứng dụng cho các mạch điều hưởng tần số cao ( khoảng 50 MHz trở lên ).
• Điốt zener: (điốt Zener) hay còn gọi với cái tên khác là điốt đánh thủng – điốt ổn áp… Đây là một loại điốt bán dẫn làm việc ở chế độ phân cực ngược trên vùng điện áp đánh thủng (breakdown). Loại này được chế tạo nhằm mục đích tối ưu để hoạt động tốt trong miền đánh thủng. Chúng được sử dụng rất nhiều trong các mạch nguồn điện áp thấp bởi đặc tính ổn áp của nó. Đây là một diode có chức năng hoạt động rất đặc biệt vì có thể cho dòng điện chạy từ K sang A nếu như nguồn điện áp đủ lớn hơn điện áp ghim của nó. Khi có dòng điện ngược chạy qua thì nó ghim lại một điện áp ghim như thông số trên datasheet của nó.

Các kí hiệu của điốt là gì ?

Dưới đây là một số ít kí hiệu của những diode thường dùng lúc bấy giờ :

Nguyên lý hoạt động của diode

Khối bán dẫn loại P. chứa nhiều lỗ trống tự do mang điện tích dương nên khi ghép với khối bán dẫn N ( chứa những điện tử tự do ) thì những lỗ trống này có khuynh hướng hoạt động khuếch tán sang khối N. Cùng lúc khối P. lại nhận thêm những điện tử ( điện tích âm ) từ khối N chuyển sang. Kết quả là khối P. tích điện âm ( thiếu vắng lỗ trống và dư thừa điện tử ) trong khi khối N tích điện dương ( thiếu vắng điện tử và dư thừa lỗ trống ). Ở biên giới hai bên mặt tiếp giáp, một số ít điện tử bị lỗ trống lôi cuốn và khi chúng tiến lại gần nhau, chúng có xu thế tích hợp với nhau tạo thành những nguyên tử trung hòa. Quá trình này hoàn toàn có thể giải phóng nguồn năng lượng dưới dạng ánh sáng ( hay những bức xạ điện từ có bước sóng gần đó ) .

Sự tích điện âm bên khối P. và dương bên khối N hình thành một điện áp gọi là điện áp tiếp xúc ( UTX ). Điện trường sinh ra bởi điện áp có hướng từ khối n đến khối p nên cản trở hoạt động khuếch tán và như vậy sau một thời hạn kể từ lúc ghép 2 khối bán dẫn với nhau thì quy trình hoạt động khuếch tán chấm hết và sống sót điện áp tiếp xúc. Lúc này ta nói tiếp xúc P-N ở trạng thái cân đối. Điện áp tiếp xúc ở trạng thái cân đối khoảng chừng 0.7 V so với điốt làm bằng bán dẫn Si và khoảng chừng 0.3 V so với điốt làm bằng bán dẫn Ge .

Hai bên mặt tiếp giáp là vùng các điện tử và lỗ trống dễ gặp nhau nhất nên quá trình tái hợp thường xảy ra ở vùng này hình thành các nguyên tử trung hòa. Vì vậy vùng biên giới ở hai bên mặt tiếp giáp rất hiếm các hạt dẫn điện tự do nên được gọi là vùng nghèo (depletion region). Vùng này không dẫn điện tốt, trừ phi điện áp tiếp xúc được cân bằng bởi điện áp bên ngoài. Đây là cốt lõi hoạt động của điốt.

Điện áp ngoài ngược chiều điện áp tiếp xúc tạo ra dòng điện
Nếu đặt điện áp bên ngoài ngược với điện áp tiếp xúc, sự khuếch tán của những điện tử và lỗ trống không bị ngăn trở bởi điện áp tiếp xúc nữa và vùng tiếp giáp dẫn điện tốt. Nếu đặt điện áp bên ngoài cùng chiều với điện áp tiếp xúc, sự khuếch tán của những điện tử và lỗ trống càng bị ngăn lại và vùng nghèo càng trở nên nghèo hạt điện tự do. Nói cách khác điốt chỉ được cho phép dòng điện qua nó khi đặt điện áp theo một hướng nhất định .
Điốt chỉ dẫn điện theo một chiều từ anode sang cathode. Theo nguyên tắc dòng điện chảy từ nơi có điện thế cao đến nơi có điện thế thấp, muốn có dòng điện qua điốt theo chiều từ nơi có điện thế cao đến nơi có điện thế thấp, cần phải đặt ở anode một điện thế cao hơn ở cathode. Khi đó ta có UAK > 0 và ngược chiều với điện áp tiếp xúc ( Utiếp xúc ). Như vậy muốn có dòng điện qua điốt thì điện trường do UAK sinh ra phải mạnh hơn điện trường tiếp xúc, tức là : UAK > UTX. Khi đó một phần của điện áp UAK dùng để cân đối với điện áp tiếp xúc ( khoảng chừng 0.6 V ), phần còn lại dùng để tạo dòng điện thuận qua điốt .

Khi UAK > 0, ta nói điốt phân cực thuận và dòng điện qua điốt lúc đó gọi là dòng điện thuận ( thường được ký hiệu là IF tức I-FORWARD hoặc ID tức I-DIODE ). Dòng điện thuận có chiều từ anode sang cathode. Khi UAK đã đủ cân đối với điện áp tiếp xúc thì điốt trở nên dẫn điện rất tốt, tức là điện trở của điốt lúc đó rất thấp ( tầm khoảng chừng vài chục Ohm ). Do vậy phần điện áp để tạo ra dòng điện thuận thường nhỏ hơn nhiều so với phần điện áp dùng để cân đối với Utiếp xúc. Thông thường phần điện áp dùng để cân đối với Utiếp xúc cần khoảng chừng 0.6 V và phần điện áp tạo dòng thuận khoảng chừng 0.1 V đến 0.5 V tùy theo dòng thuận vài chục mA hay lớn đến vài Ampere. Như vậy giá trị của UAK đủ để có dòng qua điốt khoảng chừng 0.6 V đến 1.1 V. Ngưỡng 0.6 V là ngưỡng điốt mở màn dẫn và khi UAK = 0.7 V thì dòng qua Diode khoảng chừng vài chục mA .

Các nguyên tắc cần tuân thủ khi sử dụng diode

Nếu Diode còn tốt thì nó không dẫn điện theo chiều ngược cathode sang anode. Thực tế là vẫn sống sót dòng ngược nếu điốt bị phân cực ngược với hiệu điện thế lớn. Tuy nhiên dòng điện ngược rất nhỏ ( cỡ μA ) và thường không cần chăm sóc trong những ứng dụng công nghiệp. Mọi điốt chỉnh lưu đều không dẫn điện theo chiều ngược nhưng nếu điện áp ngược quá lớn ( VBR là ngưỡng chịu đựng của Diode ) thì điốt bị đánh thủng, dòng điện qua điốt tăng nhanh và đốt cháy điốt. Vì vậy khi sử dụng cần tuân thủ những điều kiện kèm theo sau đây :

• Dòng điện thuận qua điốt không được lớn hơn giá trị tối đa cho phép (do nhà sản xuất cung cấp, có thể tra cứu trong các tài liệu của hãng sản xuất để xác định).
• Điện áp phân cực ngược (tức UKA) không được lớn hơn VBR (ngưỡng đánh thủng của điốt, cũng do nhà sản xuất cung cấp).

Ví dụ điốt 1N4007 có thông số kỹ thuật kỹ thuật do hãng sản xuất cung ứng như sau : VBR = 1000V, IFmax = 1A, VF ¬ = 1.1 V khi IF = IFmax. Những thông số kỹ thuật trên cho biết :

• Dòng điện thuận qua điốt không được lớn hơn 1A.
• Điện áp ngược cực đại đặt lên điốt không được lớn hơn 1000V.
• Điện áp thuận (tức UAK)có thể tăng đến 1.1V nếu dòng điện thuận bằng 1A. Cũng cần lưu ý rằng đối với các điốt chỉnh lưu nói chung thì khi UAK = 0.6V thì điốt đã bắt đầu dẫn điện và khi UAK = 0.7V thì dòng qua điốt đã đạt đến vài chục mA.

Đặc tuyến Volt-Ampere của diode

Đặc tuyến Volt-Ampere của Diode có dạng là đồ thị diễn đạt quan hệ giữa dòng điện qua điốt theo điện áp UAK đặt vào nó. Có thể chia đặc tuyến này thành hai tiến trình :
Giai đoạn ứng với UAK = 0.7 V > 0 diễn đạt quan hệ dòng áp khi điốt phân cực thuận .
Giai đoạn ứng với UAK = 0.7 V < 0 miêu tả quan hệ dòng áp khi điốt phân cực nghịch .
( UAK lấy giá trị 0,7 V chỉ đúng với những điốt Si, với điốt Ge thông số kỹ thuật này khác )
Khi điốt được phân cực thuận và dẫn điện thì dòng điện hầu hết nhờ vào vào điện trở của mạch ngoài ( được mắc tiếp nối đuôi nhau với điốt ). Dòng điện nhờ vào rất ít vào điện trở thuận của điốt vì điện trở thuận rất nhỏ, thường không đáng kể so với điện trở của mạch điện .

Mạch chỉnh lưu của diode

Mạch chỉnh lưu là một mạch điện gồm có những linh phụ kiện điện điện tử được dùng để biến hóa dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều. Mạch chỉnh lưu hoàn toàn có thể được sử dụng trong những bộ nguồn cung ứng dòng điện một chiều, hoặc trong những mạch tách sóng tín hiệu vô tuyến điện trong những thiết bị vô tuyến. Phần tử tích cực trong mạch chỉnh lưu hoàn toàn có thể là những điốt bán dẫn, những đèn chỉnh lưu thủy ngân hoặc những linh phụ kiện khác .

Các loại mạch chỉnh lưu

Mạch chỉnh lưu nửa sóng

Một mạch chỉnh lưu nửa sóng chỉ một trong nửa chu kỳ luân hồi dương hoặc âm hoàn toàn có thể thuận tiện đi ngang qua điốt, trong khi nửa kia sẽ bị khóa, tùy thuộc vào chiều lắp ráp của điốt. Vì chỉ có một nửa chu kỳ luân hồi được chỉnh lưu, nên mạch chỉnh lưu nửa sóng có hiệu suất truyền hiệu suất rất thấp. Mạch chỉnh lưu nửa sóng hoàn toàn có thể lắp bằng chỉ một đi ốt bán dẫn trong những mạch nguồn một pha .

Mạch chỉnh lưu toàn sóng

Mạch chỉnh lưu toàn sóng là mạch có năng lực đổi khác cả hai thành phần cực tính của dạng sóng nguồn vào thành một chiều. Do đó nó có hiệu suất cao hơn. Tuy nhiên trong mạch điện không có điểm giữa của biến áp người ta sẽ cần đến 4 điốt thay vì một như trong mạch chỉnh lưu nửa sóng. Điều này có nghĩa là đầu cực của điện áp ra sẽ cần đến 2 điốt để chỉnh lưu, thí dụ như 1 cho trường hợp điểm X dương, và 1 cho trường hợp điểm X âm. Đầu ra còn lại cũng cần đúng mực như thế, tác dụng là phải cần đến 4 điốt. Các điốt dùng cho kiểu nối này gọi là cầu chỉnh lưu .

Bộ chỉnh lưu toàn sóng đổi khác cả hai nửa chu kỳ luân hồi thành một điện áp đầu ra có một chiều duy nhất : dương ( hoặc âm ) vì nó chuyển hướng đi của dòng điện của nửa chu kỳ luân hồi âm ( hoặc dương ) của dạng sóng xoay chiều. Nửa còn lại sẽ tích hợp với nửa kia thành một điện áp chỉnh lưu hoàn hảo. Đối với nguồn xoay chiều một pha, nếu dùng biến áp có điểm giữa, chỉ cần 2 điốt nối đấu sống lưng với nhau ( nghĩa là anốt với anốt hoặc catốt với catốt ) hoàn toàn có thể thành một mạch chỉnh lưu toàn sóng .

Một mạch chỉnh lưu dùng đèn chân không thông dụng sử dụng một đèn có 1 catốt và 2 anốt trong cùng một vỏ bọc; Trong trường hợp này, 2 điốt chỉ cần một bóng chân không. Các đèn 5U4 và 5Y3 là những thí dụ thông dung nhất cho kiểu mạch này. Mạch điện ba pha cần đến 6 điốt. Thông thường cần 3 cặp, nhưng không phải cùng loại với điốt đôi sử dụng trong chỉnh lưu một pha toàn sóng. Thay vào đó người ta dùng cặp điốt nối tiếp với nhau (catốt nối với anốt). Thường thì các điốt đôi sẽ được bố trí ra 4 chân, để có thể tùy ý đấu nối cho mạch chỉnh lưu toàn sóng một pha, hay mạch cầu một pha và ba pha.

Cách đo Diode bằng hồ vạn năng

Đặt đồng hồ đeo tay VOM thang đo Ohm ( x 1 Ω ), đặt hai que đo vào hai đầu Diode, nếu :

• Đo chiều thuận que đen  vào Anôt, que đỏ vào Katôt => kim lên, đảo chiều đo kim không lên là => Diode tốt
• Trường hợp 1 : đo cả hai chiều kim lên = 0Ω  => là Diode bị chập.
• Trường hợp 2 : đo thuận chiều mà kim không lên => là Diode bị đứt.
• Ở phép đo trên thì Diode  D1 tốt, Diode D2 bị chập và D3 bị đứt

Các ứng dụng thường dùng nhất của diode

Sẽ có rất nhiều đi điốt khác nhau với những môi trường tự nhiên và khoanh vùng phạm vi ứng dụng khác nhau, tuy nhiên thì theo mình nghĩ chúng sẽ được dùng nhiều trong những trường hợp sau :

• Dùng để chỉnh lưu dòng điện: Biến dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều

• Dùng để giảm áp: Ta biết rằng sau khi dòng điện đi qua diode thì mỗi một diode sẽ gây ra một sụt áp trên nó. Trong nhiều trường hợp người ta sử dụng đặc tính này để giảm áp. Ví dụ bạn có một cái đài chạy 3V mà có cục sạc 5V thì bạn có thể đấu nối tiếp 3 con diode với nhau rồi đấu với đầu 5V. Tại đầu ra cuối cùng của diode có một điện áp khoảng gần bằng 3V
• Dùng để bảo vệ chống cắm nhầm cực: Rất nhiều thiết bị điện tử một chiều không cho phép cấp nguồn ngược cực. Nếu ngược cực thì thiết bị sẽ hỏng ngay. Để bảo vệ thiết bị được an toàn người ta đấu thêm vào một diode trước khi bắt ra cực của thiết bị để chỉ cho phép dòng điện đi theo một chiều duy nhất. Khi đó dù bạn có cấp nguồn ngược cực tính thì thiết bị vẫn được an toàn.

Trên đây là những thông tin liên quan đến diode do thegioidienco.vn đã tổng hợp và chia sẻ đến các bạn. Hy vọng rằng sẽ giúp ích cho các bạn đang tìm hiểu về các linh kiện điện tử.

Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Tin