Một góc tâm linh Việt! – Báo Công an Nhân dân điện tử

Có nhiều căn cứ khẳng định Phật giáo truyền trực tiếp từ Ấn Độ vào nước ta từ đầu Công nguyên. Bắt rễ vào mảnh đất văn hoá Việt, dung hoà với tính cách dân tộc và một số tôn giáo ngoại lai cũng như bản địa khác, Phật giáo ở Việt Nam mang tư tưởng nhập thế rất rõ nét: “Đạo pháp bất ly thế gian pháp”.

Trong tín ngưỡng người Việt có mạng lưới hệ thống các đấng tối cao là Trời, Ngọc Hoàng, Thượng đế, Ông Xanh, Tiên, Bụt … thì ông Bụt tầm trung và thân thiện với con người hơn cả, nhất là với những con người nghèo khó, xấu số .
Phật giáo thẩm thấu rất sâu vào mỗi mái ấm gia đình Việt để rồi trở thành một thành viên, thành một con người vừa đơn cử, vừa trừu tượng, vừa thân mật thân quen vừa tôn kính thiêng liêng nên tục ngữ có câu ” Phật trong nhà không thờ lại đi thờ Thích Ca ngoài đường “. ” Phật trong nhà ” ở đây là ông, bà, cha, mẹ, anh, chị đáng kính, đáng học, đáng chiêm ngưỡng và thưởng thức tôn thờ .
Còn ” Thích Ca ngoài đường ” là những gì hoàn toàn có thể chỉ là danh chứ không thực tiễn. Lại có khái niệm ” chân tu ” theo cách của mình : ” Tu đâu không bằng tu nhà / Thờ cha kính mẹ ấy là chân tu “. Họ coi nhà mình là chùa, cha mẹ mình là Phật, do vậy ” chân tu ” đích thực là thờ cha kính mẹ. Thế nên ” Thứ nhất là tu tại gia / Thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa ” .
Dân gian có câu ” Đất vua, chùa làng, cảnh sắc Bụt ” có nghĩa là đất của vua, chùa của làng, cảnh sắc của Bụt. Phong cảnh của Bụt tức là cảnh đẹp theo phong thái nhà Phật an nhàn, hài hoà, yên bình, êm đềm. Như vậy tư tưởng Phật giáo còn ảnh hưởng tác động, chi phối đến cả ý niệm nghệ thuật và thẩm mỹ của người Việt .

Mái chùa Việt cổ kính, bình yên, an lạc!

Từ ” Niết bàn ” ( nirvara ) quen thuộc có nghĩa từ nguyên là ” dập tắt, không ham muốn “, nơi ” niết bàn ” là nơi thánh thiện, trong sáng tuyệt đối, không còn một sự khổ đau nào nữa. Phật chủ trương con người phải ” giác ngộ ” để đạt tới trạng thái ” tâm không bao giờ thay đổi / Giữa dòng đời vạn biến “. Do vậy mỗi người phải tự mình rèn luyện. Phật không ở đâu xa mà ở ngay trong tim mình ( Phật tại tâm ). Vua Trần Thái Tông ( đời Trần ) nói : ” Núi vốn không có Phật. Phật ở nơi tâm. Tâm lặng lẽ sáng suốt ấy là chân Phật ” .
Ba tông phái Phật giáo truyền sang Nước Ta là Thiền tông, Tịnh độ tông, Mật tông, tương thích với tính cách văn hóa truyền thống địa phương mà Thiền tông cắm rễ sâu, bền chắc hơn. ” Thiền ” tức ” thiền na ” ( Dhiana ) nghĩa là ” tĩnh tâm “, tức tập trung chuyên sâu trí tuệ để tự tìm ra chân lý .
Ngày nay, Phật giáo đang ảnh hưởng tác động lớn đến quốc tế đương đại, ( phần nhiều ngành khoa học xã hội và nhân văn ở các nước đều có bộ môn / chuyên ngành chuyên nghiên cứu và điều tra về Phật giáo ), bởi có một nguyên do nằm trong chính đặc thù đặc trưng của Phật giáo là các yếu tố cơ bản của giáo lý tình thương ” Tứ vô lượng tâm ” : Từ ( năng lực hiến Tặng Ngay niềm vui, niềm hạnh phúc cho người khác ), Bi ( năng lực làm vơi đi và chuyển hoá nỗi khổ ), Hỷ ( từ tình thương đích thực sẽ đem đến niềm vui tới người khác ), Xả ( sự nhẹ nhõm, thư thái, khoan hoà ) .
Khái niệm ” từ bi ” được coi là căn cốt của giáo lý Phật giáo : ” Thương yêu chúng sinh, mang lại cho họ niềm an nhàn, vui sướng gọi là Từ. Đồng cảm với nỗi khổ và làm cho chúng sinh bớt khổ là Bi “. Trong cuộc đối thoại văn hoá toàn thế giới thì khái niệm này được coi là tiền đề để các bên tham gia ứng xử một cách văn hoá nhất .

Trái đất đang đứng trước tình hình cấp bách của thời tiết cực đoan, nhiệt độ ngày một cao, rừng bị triệt phá, môi sinh bị ô nhiễm nghiêm trọng, tình trạng sa mạc hoá diễn ra ở nhiều nơi… Để góp phần ngăn chặn nguy cơ ấy, một chuyên ngành mới ra đời là “triết học môi trường” chuyên nghiên cứu cái bản nguyên của thế giới là thiên nhiên, đặt nó trong mối quan hệ tác động, ảnh hưởng, chi phối đến cuộc sống và con người từ trước đến nay. Nhân loại đã đi qua một chu kỳ lịch sử dài bây giờ lại quay về với triết lý phương Đông cổ xưa “thiên địa nhân hợp nhất”.

Người ta lôi kéo hãy coi cây xanh và quái vật ( cả thú nuôi và thú hoang dã ) như con người, bảo vệ nó như con người vì thiếu chúng loài người đứng trước rủi ro tiềm ẩn không sống sót. Điều này lại cho thấy tư tưởng không sát sinh của Đức Phật đã đi trước thời đại cả mấy ngàn năm. Nhân loại tân tiến đang lôi kéo chống cuộc chiến tranh, muốn vậy phải tìm ra nguyên do gây ra .
Người ta đã tìm thấy điều ấy trong thuyết Duyên Khởi khi thuyết này cho rằng con người thích cuộc chiến tranh vì không biết dựa vào nhau mà sống, ” mà trong lẽ phải có người có ta “, lợi ta thì cũng phải để người lợi. Con người không biết coi trọng sự hoà giải, không tôn trọng sinh mệnh kẻ khác, thế là vừa thiếu trí vừa thiếu tâm. Cho nên trái đất phải lấy mục tiêu ” cứu độ chúng sinh ” của nhà Phật làm bài học kinh nghiệm lớn để ngăn ngừa, loại trừ năng lực cuộc chiến tranh để toàn cầu này xanh tươi trở lại .
Sống có nghĩa là khát vọng. Xét đến cùng, tôn giáo nào cũng là sự kết tinh của khát vọng con người rồi được bộc lộ ở hình tượng vật chất. Tháp chuông của nhà thời thánh đạo Công giáo khi nào cũng cao ráo chẳng phải là biểu trưng cho sự hướng tới cái cao quý thánh thiện sao ? Tượng Phật nghìn mắt nghìn tay chẳng phải là hình tượng rất sinh động cho tư tưởng ” cứu độ chúng sinh ” sao ? Có nghìn mắt để nhìn thấy mà đồng cảm và thấu cảm nỗi khổ trầm luân của chúng sinh. Có nghìn tay để cứu vớt con người khỏi bể trần ai !
Hình tượng ông Bụt trong truyện cổ tích cũng chính là hiện thân cho sự khát vọng chính nghĩa, công lý trợ giúp người nghèo, người xấu số, đơn độc … Cô Tấm ( Tấm Cám ) mỗi lần gặp tai ách khổ nạn là được Bụt hiện lên tương hỗ. Nghe thấy tiếng thở dài phiền não của chàng trai nghèo nàn phải đi kiếm cây tre trăm đốt mới cưới được vợ, Bụt bèn hiện ra giúp anh thành công xuất sắc ( Cây tre trăm đốt ) … Bụt đã mang niềm hạnh phúc đến cho cô Tấm, cho chàng trai nông dân nghèo …

Tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông ở Yên Tử.

Thời nay, du xuân lễ chùa là một phong tục đẹp được rất đông người Việt lựa chọn. Người ta ý niệm rằng vào chùa sẽ được tiếp đón linh khí trời đất, nhà Phật sẽ ban cho sự bình an, sung túc, như mong muốn. Đó là khát vọng đáng quý. Người ta quay quồng sinh động sắm lễ. Người ta sum sê hấp tấp vội vàng khấn vái. Người ta đua nhau quay quồng đốt vàng mã. Người ta nhét tiền vào tượng Phật .
Có kẻ thiếu lòng tin rằng tay Phật sẽ không cầm chắc được bèn nhét tiền vào mồm Phật đang cười cho yên tâm … Như thế là báng bổ vào nhà Phật mà không chịu biết rằng chính Phật đã dạy là ” Phật tại tâm ” nghĩa là Phật ở trong lòng mình .
Tự rèn cho mình một tấm lòng thanh sạch, không tham lam, không nghĩ điều ác … tức là đã có Phật bên trong. Đi lễ chùa là để hướng cái tâm đến miền thanh tịnh hơn, cho nên vì thế chỉ cần đến chùa làng, gần nơi mình ở. Một cốc nước trong thành tâm, một hành vi cúi đầu tưởng niệm, suy ngẫm trước bàn thờ cúng Phật, để được có cảm xúc cởi bỏ những ưu tư mà vươn tới quốc tế Niết bàn. Đến với Phật là đến bằng tấm lòng thành, đừng ” kinh doanh thương mại hóa ” bắt Phật phải nhận sự dung tục tầm thường ! Vả lại triết lí nhà Phật dạy người ta không được ” tham “, ” sân “, ” si ” để cùng nhau nghĩ cách ” cứu độ chúng sinh ” làm giảm bớt số người nghèo khó. Phật không dạy, càng không nhu yếu đến với Phật phải có lễ nghĩa vật chất. Trái với điều ấy là đi ngược với giáo lí cực kỳ nhân đạo của nhà Phật .

Cả Phật giáo nguyên thủy và Phật giáo Việt Nam đều coi trọng yếu tố tinh thần, con người phải tự giáo dục, rèn luyện thì mới thành công chứ không hề dạy phải nương tựa vào vật chất. Vua Trần Nhân Tông được phong “Phật hoàng” không chỉ là người lập ra trường phái Trúc lâm Yên Tử ở Việt Nam mà cái chính là tấm gương về sự rũ bỏ vật chất phàm tục để hướng tới cái tuyệt đối thanh sạch, thư thái, an lành.

Ngai vàng là thứ mà cả thiên hạ tranh giành, thậm chí còn cha con, bạn bè ruột thịt còn hãm hại, chém giết nhau để chiếm giữ. Thế mà sau khi giúp nước sạch bóng ngoại xâm, quốc gia thái bình, tức đến lúc tận hưởng thì ông nhường chức vị để đến với Phật. Phải là một tư tưởng lớn, một bản lĩnh lớn và một tình yêu lớn mới có hành vi cả quốc tế nghiêng mình như vậy .
Thực ra, nạn cúng tiền ” hối lộ ” thần Phật chỉ nở rộ từ khi nước ta chuyển sang kinh tế thị trường. Thế là số ít người sống ở thời văn minh trí tuệ cao lại sa vào ” bể khổ ” do ” ái dục ” và ” vô minh ” mà Phật Tổ đã cảnh tỉnh từ hàng ngàn năm trước !
Đốt vàng mã cũng không có trong giáo lý Phật. Tín ngưỡng này do tác động ảnh hưởng của yếu tố Đạo giáo phù thủy ( Trung Quốc cổ đại ) cùng ý niệm bùa chú ma thuật truyền vào nước ta từ thế kỷ II …

Source: https://thevesta.vn
Category: Tâm Linh