Tỉnh (Việt Nam Cộng hòa) – Wikipedia tiếng Việt

Tỉnh của Việt Nam Cộng hòa là đơn vị hành chính lớn nhất dưới cấp Quốc gia. Dưới cấp tỉnh là quận, không phân biệt đô thị hay nông thôn.

Vào thời Đệ Nhất Cộng hòa, nhà nước còn dùng đơn vị chức năng Trung phần và Nam phần về mặt pháp lý và lập bốn Tòa Đại biểu nhà nước đặt tại những thành phố và thị xã TT của bốn khu vực :
Sau năm 1963 thì hai danh từ Trung phần và Nam phần chỉ ấn định địa lý .

Khi tiếp thu quyền lực từ người Pháp năm 1954 thì khu vực phía Nam Vĩ tuyến 17, kể cả năm tỉnh thuộc Hoàng triều Cương thổ[2], tổng cộng có 32 tỉnh. Tỉnh nhỏ nhất dưới 500 km², lớn nhất hơn 20.000 km². Dân số các tỉnh cũng chênh lệch nhau khá nhiều: có tỉnh dưới 30.000 dân, tỉnh đông nhất hơn một triệu dân.[3]

Thời Đệ Nhứt Cộng hòa[sửa|sửa mã nguồn]

Không lâu sau khi lên chấp chính, khởi đầu từ năm 1956, Chính quyền Đệ Nhất Cộng hòa triển khai cải tổ cho nền hành chính thêm đồng đều và dễ trấn áp hơn, phân loại lại địa giới, đổi khác diện tích quy hoạnh và dân số của nhiều tỉnh .Đầu năm 1956, nhà nước xây dựng thêm những tỉnh Tam Cần ( 9 tháng 2 năm 1956 ), Mộc Hóa ( 17 tháng 2 năm 1956 ), Phong Thạnh ( 17 tháng 2 năm 1956 ), Cà Mau ( 9 tháng 3 năm 1956 ). Bốn tỉnh này sống sót không được bao lâu thì đổi tên như Mộc Hóa đổi thành Kiến Tường, Phong Thạnh đổi thành Kiến Phong, Cà Mau đổi thành An Xuyên ; hay bị sáp nhập vào những tỉnh khác như Tam Cần nhập vào Vĩnh Bình .Theo sắc lệnh 143 – NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 của Chính quyền Việt Nam Cộng hòa thì Nam phần chia lại thành 22 tỉnh và Đô thành Hồ Chí Minh .Toàn bộ chủ quyền lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa lúc này có 35 tỉnh :

Danh sách những tỉnh năm 1956[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ Hành chính Việt Nam Cộng hòa năm 1967 Bản đồ Sài Gòn – Gia Định

Đây là cuộc cải tổ hành chính lớn nhất của nhà nước này : [ 4 ]Ngày 19 tháng 5 năm 1958, lập 2 tỉnh Lâm Đồng và Tuyên Đức từ tỉnh Đồng Nai Thượng .Ngày 23 tháng 1 năm 1959, lập 2 tỉnh Quảng Đức ( từ Darlac ) và Phước Thành .Ngày 21 tháng 1 năm 1961, lập tỉnh Chương Thiện .Năm 1962, lập 2 tỉnh :
Năm 1963, lập 2 tỉnh :

Sau năm 1963 sang Đệ Nhị Cộng hòa[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi nền Đệ Nhất Cộng hòa bị lật đổ thì việc biến hóa phân loại hành chánh giảm bớt tuy vẫn còn thêm bớt 1 số ít tỉnh. Đơn vị Trung phần và Nam phần về mặt pháp lý và bốn Tòa Đại biểu nhà nước cho bốn khu vực :

Ngày 8 tháng 9 năm 1964, lập lại hai tỉnh Châu Đốc và Bạc Liêu .

Danh sách những tỉnh, thị xã năm 1964[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 21 tháng 4 năm 1965, bỏ tỉnh Côn Sơn .Ngày 6 tháng 7 năm 1965 bỏ tỉnh Phước Thành .Tính đến đầu năm 1966 thì tổng số có 43 tỉnh, 4 thị xã, 242 Q. và 2.481 xã. [ 10 ]Ngày 24 tháng 9 năm 1966, lập lại tỉnh Sa Đéc .Từ đó cho đến năm 1975, khi Đệ Nhị Cộng hòa kết thúc. Số tỉnh của Việt Nam Cộng hòa như sau :

Danh sách những tỉnh năm 1974[sửa|sửa mã nguồn]

• Khu vực đông dân cư nhất là Đô thành Sài Gòn, ít dân cư nhất là tỉnh Quảng Đức.[28]

Thị xã tự trị và Đặc khu năm 1974[sửa|sửa mã nguồn]

Tổng kết lịch trình[sửa|sửa mã nguồn]

Đệ Nhất Cộng hòa[sửa|sửa mã nguồn]

Tỉnh trưởng là do tổng thống chỉ định, hoàn toàn có thể là quân nhân hoặc công chức. Cấp tỉnh không có quy mô cơ quan nghị luận. Tỉnh trưởng có toàn quyền hành pháp, thi hành mệnh lệnh TW ; riêng ở vùng có dân thiểu số sắc tộc thì hoàn toàn có thể gia giảm để thích hợp với tình hình địa phương .Tỉnh trưởng cũng có quyền chỉ định hội đồng xã và đề cử quận trưởng để tổng thống phái bổ. Nói chung thì tỉnh trưởng thường trực phủ tổng thống hoặc trải qua Bộ Nội vụ hay Tòa Đại biểu nhà nước ở miền đó. [ 30 ]

Đệ Nhị Cộng hòa[sửa|sửa mã nguồn]

Đứng đầu tỉnh là Tỉnh trưởng ( quân nhân, thường là cấp Trung tá trở lên, hầu hết là cấp Đại tá ) và Phó tỉnh trưởng ( dân sự ). Cả hai do Tổng thống chỉ định và trải qua Thủ tướng và Bộ trưởng Bộ Nội vụ. Tỉnh trưởng có nghĩa vụ và trách nhiệm trật tự bảo mật an ninh, soạn ngân sách, và quản lý lực lượng Nhân dân Tự vệ [ 31 ] còn Phó tỉnh trưởng có trách nhiệm hành chánh. Chiếu theo Hiến pháp thời Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam thì dân cư có quyền bỏ phiếu chọn Tỉnh trưởng nhưng trong thực trạng cuộc chiến tranh không hề tổ chức triển khai bầu cử địa phương ở mọi tỉnh được, Điều 65 được cho phép Tổng thống nắm quyền chỉ định Tỉnh trưởng. [ 32 ]Trong khi ở cấp TW có những Bộ điều hành quản lý thì ở cấp tỉnh có những Ty :

1. Ty Hành chánh: điều hợp các chương trình, tổ chức bầu cử, phát thẻ cử tri, báo cáo với Trung ương
2. Ty Cảnh sát Quốc gia: kiểm tra lý lịch, cấp thẻ căn cước
3. Ty Thông tin: quảng bá tin tức và chính sách Chính phủ
4. Ty Canh nông: trông coi nông nghiệp
5. Ty Điền địa: đo đạc đất đai, cấp phát đất cho người định cư
6. Ty Tài chánh: kiểm soát chi thu
7. Ty Kiến thiết: vẽ mẫu thực hiện các công trình
8. Ty Công chánh: thực hiện công trình đào giếng, ống nước máy, cống nước, đắp đường, bắc cầu
9. Ty Xã hội: phụ cấp nhu yếu phẩm cho người nghèo, kiểm soát các cơ sở như Cô nhi viện
10. Ty Thanh niên: tổ chức các đoàn thể, các chương trình thể dục, thể thao, văn nghệ
11. Ty Tiểu học: tổ chức trường sở, giáo viên
12. Ty Y tế: trông coi trạm xá phát thuốc, chích ngừa, vệ sinh công cộng
13. Ty Tỵ nạn cộng sản: ở những tỉnh thiếu an ninh, giúp cứu trợ và định cư

Sang thập niên 1970 việc phân phối những ty có đổi khác như sau :

• Ty Tài chánh đổi thành Ty Ngân sách và Kế toán
• Thêm các Ty Nội an, Ty Kinh tế, Ty Công vụ, Ty Nhân dân tự vệ và Ty Phát triển Sắc tộc ở các tỉnh Cao nguyên Trung phần.

Ty ở cấp tỉnh chấp hành lệnh của Tỉnh trưởng cùng những thông tư của Trung ương, tức những Bộ trưởng. Dưới những ty là phòng hoặc sở .Tương đương với tỉnh nhưng dưới quy mô nhỏ hơn là những thị xã, đứng đầu là Thị trưởng. Riêng TP HCM có Đô trưởng cho Đô thành Hồ Chí Minh .Ngoài những ty, mỗi tỉnh còn có Hội đồng tỉnh, số lượng nghị viên tùy thuộc vào dân số mỗi tỉnh nhưng tối đa là 30 nghị viên. Hội đồng tỉnh có quyền quyết nghị, trấn áp và tư vấn. [ 33 ]

Bản đồ một số ít tỉnh thời VNCH[sửa|sửa mã nguồn]

• Ba Xuyên
• Châu Đốc
• Chương Thiện
• Gò Công
• Kiến Phong
• Kiến Tường
• Phong Dinh
• Phú Bổn
• Phước Tuy
• 

  Quảng Đức

  Xem thêm: Bản đồ tỉnh An Giang chi tiết mới nhất 2022 – Địa Ốc Thông Thái

• Quảng Tín
• Tây Ninh
• Vĩnh Bình
• Vĩnh Long

1. ^ Còn gọi là ” Trung nguyên Trung phần ”
2. ^ Xem bài : ” Hoàng triều Cương thổ ” ( Wikipedia tiếng Việt )
3. ^ Duncanson. tr 235
4. ^ “Blogger” .
5. ^ Các đơn vị chức năng hành chính cấp dưới Q. thuộc Đô thành được gọi là phường, thuộc Tỉnh được gọi là xã
6. ^ Thị xã Vũng Tàu là đơn vị chức năng hành chính ngang cấp tỉnh
7. ^ Thị xã Thành Phố Đà Nẵng là đơn vị chức năng hành chính ngang cấp tỉnh
8. ^ Thị xã Huế là đơn vị chức năng hành chính ngang cấp tỉnh
9. ^ Thị xã Đà Lạt là đơn vị chức năng hành chính ngang cấp tỉnh
10. ^

    Khái quát về Việt Nam Cộng hòa. Sài Gòn: Bộ Thông tin Chiêu hồi, 1966

11. ^ Hiện nay là khu vực Duyên hải Nam Trung bộ
12. ^ Hiện nay là khu vực Tây nguyên
13. ^ Trung tâm tỉnh Darlac được đặt trong Q. Ban Mê Thuột
14. ^ Chi khu quân sự chiến lược Q. Ban Mê Thuột đặt tại xã Hòa Bình ( nằm trên quốc lộ 21B gần ngã ba đi Nha Trang và Đà Lạt ), nên thường gọi là Chi khu Hòa Bình
15. ^ Trung tâm thị xã Ban Mê Thuột ( còn gọi là Q. Châu Thành ) được đặt tại khoanh vùng phạm vi xã Lạc Giao
16. ^ Ngày 7/9/1967 tỉnh lỵ tỉnh Tuyên Đức từ thị xã Đà Lạt chuyển đến xã Tùng Nghĩa, Q. Đức Trọng
17. ^ Nay là vị trí Tx La Gi
18. ^ Trên cơ sở tỉnh Bà Rịa cũ
19. ^ Trung tâm hành chính tỉnh Gia Định được đặt tại xã Bình Hòa thuộc Q. Gò Vấp
20. ^ Do chính quyền sở tại bảo lãnh Pháp xây dựng năm 1900. Năm 1956 chính quyền sở tại Việt Nam Cộng hòa giải thể và đến năm 1963 cũng chính quyền sở tại này tái lập lại .
21. ^ Do chính quyền sở tại bảo lãnh Pháp xây dựng năm 1900. Năm 1956 chính quyền sở tại Việt Nam Cộng hòa giải thể và đến năm 1964 cũng chính quyền sở tại này tái lập lại .
22. ^ Do chính quyền sở tại bảo lãnh Pháp xây dựng năm 1900. Năm 1956 chính quyền sở tại Việt Nam Cộng hòa giải thể và đến năm 1966 cũng chính quyền sở tại này tái lập lại .
23. ^ Trước đó tỉnh này có tên là Long Xuyên do chính quyền sở tại bảo lãnh Pháp xây dựng năm 1900. Năm 1956 chính quyền sở tại Việt Nam Cộng hòa đổi tên thành An Giang .
24. ^ Do chính quyền sở tại bảo lãnh Pháp xây dựng năm 1920 có tên là tỉnh Rạch Giá. Năm 1956, chính quyền sở tại Việt Nam Cộng hòa kiểm soát và điều chỉnh một phần địa giới và đổi tên thành tỉnh Kiên Giang .
25. ^ Do chính quyền sở tại bảo lãnh Pháp xây dựng năm 1900 với tên gọi là tỉnh Cần Thơ. Năm 1956, chính quyền sở tại Việt Nam Cộng hòa kiểm soát và điều chỉnh một phần địa giới và đổi tên thành tỉnh Phong Dinh .
26. ^ Do chính quyền sở tại bảo lãnh Pháp xây dựng năm 1900. Năm 1956, chính quyền sở tại Việt Nam Cộng hòa kiểm soát và điều chỉnh một phần địa giới xây dựng tỉnh Cà Mau, phần còn lại vẫn thuộc tỉnh Bạc Liêu .
27. ^ Tháng 3 năm 1956, chính quyền sở tại Việt Nam Cộng hòa tách một phần địa giới của tỉnh Bạc Liêu để xây dựng tỉnh mới có tên là tỉnh Cà Mau, tháng 10 cùng năm đổi tên cà mau thành An Xuyên .
28. ^ Ministry of Foreign Affairs ( trang 39 )
29. ^ Năm 1967 nhà nước Việt Nam Cộng hòa đổi tên những Q. Thành Nội, Tả Ngạn và Hữu Ngạn thành : Quận Nhất, Quận Nhì và Quận Ba
30. ^

    Foreign Areas Studies Division. U. S. Army Area Handbook for Vietnam. Washington, DC: Department of the Army, 1962. Tr 234

    Xem thêm: Toàn cảnh bản đồ Covid-19 tại TP.HCM sáng 8.11: Xã phường nào là vùng đỏ, vùng xanh?

31. ^ Nguyen Ngoc Bich. tr 33
32. ^ Anh Thái Phượng. trang 207
33. ^ “Bình Định thiên nhiên dân cư…”. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 9 năm 2011 .

• Nguyễn Quang Ân. Việt Nam, những thay đổi địa danh và địa giới hành chính (1945-2002) (Do nhà xuất bản Thông Tấn in ấn và phát hành ngày 4/1/2002)
• Anh Thái Phượng. Trăm Núi Ngàn Sông. Gretna, LA: Nhà xuất bản Đường Việt, 2003.
• Duncanson, Dennis. Government and Revolution in Vietnam. New York: Oxford University Press, 1968.
• Ministry of Foreign Affairs. Vietnamese Realities. Saigon: Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Vietnam, 1967.
• Nguyen Ngoc Bich, et al. An Annotated Atlas of the Republic of Viet-Nam. Washington, DC: Embassy of Viet-Nam, 1972.

Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Đồ