Hơn 7 thập kỉ đối đầu giữa Israel và người Palestine – Báo Công an Nhân dân điện tử
Hơn 70 năm xung đột đã để lại một nghịch cảnh cho hàng triệu người Palestine khi họ không có Tổ quốc, phải sống lưu vong ở nước ngoài hoặc hai vùng tự trị là Dải Gaza và Bờ Tây. Tình hình gần đây tiếp tục xấu đi khi nhóm vũ trang Hamas và Israel giao tranh ác liệt.
Những ngã rẽ với người Palestine
Hơn 7 thập kỉ trước, sau khi Anh kết thúc hơn 30 năm quản lý vùng đất Palestine, Liên Hiệp Quốc ( Liên Hiệp Quốc ) vào năm 1948 đã ra một nghị quyết phân loại vùng đất này cho người Do Thái ( Israel ) và người Arab với Nhà nước Palestine ( PA ) với hy vọng chấm hết xung đột nhiều năm giữa hai bên, còn thành phố Jerusalem được đề xuất đặt dưới quyền trấn áp bởi lực lượng của Liên Hiệp Quốc do đặc thù đặc biệt quan trọng của nó .
 |
| Người Israel ăn mừng sau khi thành lập nhà nước vào năm 1948. Ảnh: ITN |
Người Do Thái đồng ý chấp thuận với giải pháp mà Liên Hiệp Quốc đưa ra và nhanh gọn xây dựng Israel. Tuy nhiên, những nước Arab nhất quyết cho rằng, hàng loạt vùng đất này phải nằm dưới sự trấn áp người Arab. Sự Open của một nhà nước Do Thái không khác nào cái gai trong mắt họ .
Ngày 15/5/1948, liên minh những lực lượng từ Ai Cập, Jordan, Syria, Lebanon và Iraq đã triển khai tiến công nhà nước mới của người Do Thái. Được trang bị kém hơn, người Israel thiệt hại nặng nề trước lực lương Arab, nhưng họ vẫn trụ vững, thậm chí còn chiếm được một số ít khu vực vốn được Liên Hiệp Quốc phân loại cho người Palestine và Tây Jerusalem .
|
| Xe tăng Israel trong cuộc xung đột năm 1967. Ảnh: Britanica |
Năm 1949, một lệnh ngừng bắn do Liên Hiệp Quốc dàn xếp đã giúp Israel áp đặt quyền trấn áp trên thực địa những khu vực đã chiếm được. Cũng từ khoảnh khắc ấy, thành phố Jerusalem mở màn bị chia đôi, với phần phía Tây do Isrel nắm giữ, phần phía Đông do Jordan quản trị .
Vào năm 1967, xích míc giữa hai bên một lần nữa bùng lên, khối Arab do Ai Cập, Syria, Jordan đứng vị trí số 1, xem xét một đại chiến mới chống lại Israel. Không đợi láng giềng hành vi trước, Tel Aviv quyết định hành động tiến công phủ đầu những đối thủ cạnh tranh để giành thế dữ thế chủ động trọn vẹn .
 |
| Vùng đất của người Palestine (màu vàng) bị “co lại” đáng kể so với phương án của Liên Hợp Quốc sau các đợt giao tranh giữa Israel và các nước Arab. Ảnh: ISRandPAL |
Trong vỏn vẹn 6 ngày, Israel đẩy lùi những nước Arab và giành thắng lợi. Tel Aviv cũng chiếm đóng gần như hàng loạt Jerusalem, dải Gaza, bán đảo Sinai, Bờ Tây và Cao nguyên Golan. Không lâu sau, Israel công bố Jerusalem là Hà Nội Thủ Đô ” không hề chia cắt ” dù hành vi này không được hội đồng quốc tế công nhận, ủng hộ .
Với Palestine, sau hai thập niên, từ một nước có đường biên giới rõ ràng như trong kế hoạch phân vùng của Liên Hiệp Quốc, nước này khởi đầu trở thành một vương quốc chỉ sống sót trên danh nghĩa, với đường biên giới mơ hồ. Phần lớn người Palestine không còn cách nào khác là phải sống lưu vong ở Dải Gaza và khu vực Bờ Tây, do Israel trấn áp. Tuy vậy, họ vẫn không từ bỏ tham vọng lập quốc tại nơi mà họ coi là quê nhà và được Liên Hiệp Quốc công nhận .
Hai lần nổi dậy Intifada
Lãnh thổ bị chiếm đóng, sự phẫn nộ của người Palestine với Israel thế cho nên cũng tăng lên. Các đợt đụng độ giữa người Palestine và Israel diễn ra không ngừng từ năm 1967. Tuy nhiên, đó thường là những cuộc nổi dậy quy mô không lớn .
Ngày 8/12/1987, 4 người Palestine tại trại tị nạn Jabaliya ở Dải Gaza bị một xe tải của Israel cán chết. Vụ tai nạn thương tâm đã làm bùng phát những cuộc đụng độ kinh hoàng giữa quân đội Israel và người biểu tình Palestine tại 8 trại tị nạn. Những ngày sau đó, thanh thiếu niên Palestine xuống đường biểu tình, đốt lốp xe, ném đá và bom xăng vào công an Israel .
 |
| Thanh niên Palestine ném đá vào xe tăng Israel. Ảnh: AP |
Đây là lần tiên phong người Palestine ở Bờ Tây và Dải Gaza tham gia xung đột trực tiếp với Israel từ năm 1948. Người Palestine đặt tên cho trào lưu nổi dậy của họ là Intifada. Đây cũng chính là khoảng chừng thời hạn mà trào lưu kháng chiến Hồi giáo Hamas sinh ra, với vai trò chính thuộc về lữ đoàn al-Qassam của người Hồi giáo .
Nhiều người Palestine coi Intifada là cuộc chiến hợp pháp trong phong trào giải phóng dân tộc khỏi sự chiếm đóng của nước ngoài. Thế nhưng, đối với Israel, Intifada là một chiến dịch khủng bố.
Israel đáp trả cuộc nổi dậy bằng chủ trương ” Bàn tay sắt ” : Tel Aviv những lệnh giới nghiêm, bắt giữ hàng loạt, tra tấn và sau đó là trục xuất. Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yitzhak Rabin ra lệnh “ đập gãy xương ” những người biểu tình trẻ. Hình ảnh lính Israel dùng gậy đánh đập thiếu niên Palestine khiến hội đồng quốc tế phẫn nộ và Israel sau đó chuyển sang dùng đạn nhựa đàn áp người nổi dậy .
 |
| Thanh niên Palestine biểu tình phản đối Israel năm 2019. Ảnh: INT |
Tới năm 1993, với nỗ lực của hội đồng quốc tế, nhà nước Israel và Tổ chức Giải phóng Palestine ( PLO ) – đại diện thay mặt hợp pháp duy nhất của người Palestine ở Liên Hiệp Quốc, khi đó do nhà chỉ huy Yasser Arafat đứng đầu, đã đạt một thoả thuận lịch sử dân tộc, vạch ra kế hoạch 5 năm để người Palestine ở Bờ Tây và Dải Gaza từ từ tự quyết vận mệnh. Israel có nghĩa vụ và trách nhiệm rút quân khỏi Dải Gaza và Jericho ở Bờ Tây năm 1994, còn PLO được phép khởi đầu trấn áp những khu vực không bị Israel chiếm đóng .
Không khí tốt đẹp từ bàn đàm phán đã giúp chấm hết Intifada lần thứ nhất này, với hậu quả là gần 1.300 người Palestine bị giết bởi những người lính hoặc người định cư Do Thái, với gần 1/4 trong số đó dưới 16 tuổi. Khoảng 150 người Israel cũng thiệt mạng trong những vụ xung đột .
 |
| Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin và nhà lãnh đạo Palestine Yasser Arafat bắt tay ở Nhà Trắng. Ảnh: AP |
Từ 1993, hai bên liên tục đối thoại, nhưng việc Israel cố ý kiến thiết xây dựng thêm những khu định cư Do Thái mới ở Bờ Tây và việc trào lưu Hồi giáo Hamas của người Palestine ở Dải Gaza thực thi nhiều vụ đánh bom liều chết đã khiến những cuộc đàm phán đình trệ. Tháng 7/2000, những cuộc đàm phán chính thức đổ vỡ do hai bên không đồng ý những đề xuất kiến nghị của nhau, khiến căng thẳng mệt mỏi leo thang .
Tháng 9/2000, chỉ huy phe cánh hữu Israel Ariel Sharon tới thăm nhà thời thánh Hồi giáo al-Aqsa tại Đông Jerusalem, kéo theo những cuộc biểu tình của người Palestine. Người Palestine ở Bờ Tây và Dải Gaza sau đó kinh khủng phản kháng người Do Thái, còn Israel sử dụng vũ lực để trấn áp. Đợt Intifada thứ hai chính thức nổ ra .
Sau 5 năm, hơn 1.000 người Israel và khoảng chừng 3.500 người Palestine đã thiệt mạng vì xung đột. Tháng 1/2005, Thủ tướng Israel khi đó, ông Ariel Sharon quyết định hành động rút lực lượng khỏi Dải Gaza, chấm hết sự chiếm đóng tại đó từ năm 1967, nhóm lên kỳ vọng về một giải pháp ” đổi đất lấy tự do ” .
Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas và ông Ariel Sharon sau đó nhất trí cùng hành vi để hai bên dừng tiến công nhau. Intifada thứ hai lắng dịu lại sau nỗ lực trên, dù không có văn kiện hay thời gian chính thức nào ghi nhận sự chấm hết của đợt xung đột này .
|
Hamas có phải đại diện của toàn thể người Palestine? Từ tuần trước, stress giữa Israel và người Palestine đã leo thang sau khi Israel hạn chế tiếp cận khu vực đền al-Aqsa của người Hồi giáo bên trong Thành cổ Jerusalem trong tháng Ramadan, đồng thời dọa trục xuất nhiều mái ấm gia đình Palestine sinh sống lâu năm ở Đông Jerusalem, nhằm mục đích lấy chỗ cho người Do Thái định cư .
Rạng sáng 10/5, loạt rocket tiên phong từ Dải Gaza được khai hoả sang chủ quyền lãnh thổ Israel, không lâu sau khi Hamas ra ” tối hậu thư ” đòi Israel rút lực lượng bảo mật an ninh khỏi khu đền al-Aqsa. Israel sau đó triển khai hàng trăm đợt không kích nhằm mục đích vào Dải Gaza và tình hình ngày càng nóng lên . Một số hãng tin ở Trung Đông coi đây là xung đột Palestine – Israel và nhận định tình hình leo thang có thể dẫn đến đợt Intifada thứ ba, với thương vong khổng lồ cho cả hai bên. Tuy nhiên, các nhà quan sát khác lại cho rằng đợt Intifada thứ ba khó xảy ra, và đợt xung đột lần này là giữa Hamas với Israel chứ không phải của người Palestine nói chung với Israel. Trở lại năm 2005, sau khi Israel triển khai xong việc rút lực lượng khỏi Dải Gaza, những nhóm vũ trang ngoài chính quyền sở tại, mà hầu hết là Hamas và một vài nhóm khác công khai minh bạch thử thách chính quyền sở tại được Liên Hiệp Quốc công nhận của Palestine do ông Mahmoud Abbas đứng đầu .
Hamas cũng coi việc Israel phải rời đi là chiến công của họ và thề sẽ liên tục chiến đấu để giải phóng hàng loạt khu Bờ Tây vẫn do Israel chiếm đóng. Từ 2007, Hamas trấn áp hàng loạt Dải Gaza từ bên trong. Phong trào Hamas chưa khi nào tham gia PLO, nên không công nhận quyền chỉ huy của PLO. Những năm qua, PLO và Hamas có tổ chức triển khai đàm phán, nhưng chưa đạt tác dụng khả quan. PLO hiện đặt trụ sở của họ ở Bờ Tây và chủ trương xử lý những yếu tố với Israel bằng đàm phán . |
Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Đồ
