Biên giới Việt Nam-Campuchia – Wikipedia tiếng Việt

Biên giới Việt Nam-Campuchia là biên giới phân định chủ quyền quốc gia, trên đất liền và trên biển, giữa hai quốc gia láng giềng trên bán đảo Đông Dương thuộc khu vực Đông Nam Á là Việt Nam và Campuchia. Hiện tại, biên giới này được gọi là biên giới quốc gia giữa Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Vương quốc Campuchia dài khoảng 1270 km[1][2].

Biên giới này gồm hai phần :
Biên giới Việt Nam-Campuchia được hình thành từ thế kỷ XVII, cùng với quy trình Nam tiến lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ của người Việt, mà chủ thể tiên phong là dân cư và chính quyền sở tại chúa Nguyễn ( xứ Đàng Trong ) của Đại Việt, xuống tới đồng bằng châu thổ sông Mê Kông và sông Đồng Nai, tiếp xúc trực tiếp với vương quốc láng giềng là vương quốc Khmer ( tức vương quốc Cao Miên, Chân Lạp ) của người Khmer. Vương quốc này từng có thời kỳ là Đế quốc Khmer vững mạnh ( trong thế kỷ IX đến thế kỷ XV ) trước Đại Việt và Chăm Pa .

Điều kiện hình thành nên biên giới Việt Nam-Campuchia gồm hai yếu tố: đó là sự phát triển của Đại Việt như đế quốc ở khu vực Đông Nam Á (thôn tính Chiêm Thành trong nhiều thế kỷ, đặc biệt là giai đoạn các thế kỷ XV-XVII). Kết hợp với sự suy yếu của Đế quốc Khmer, trong nội trị (để hoang hóa lãnh thổ (vùng Thủy Chân Lạp), tranh chấp nội bộ), và bị ngoại xâm (thu hẹp lãnh thổ và can thiệp bởi các vương quốc Thái Lan cổ (Ayutthaya, Xiêm La)), từ thời điểm cực thịnh trước thế kỷ XV đến khi tiếp xúc với người Việt vào thế kỷ XVII, và tiếp về sau. Hai điều kiện này đảm bảo cho người Việt khai mở và xâm lấn, trong các thế kỷ XVII – XIX, một vùng đất mới ở phương nam vốn từng thuộc Đế quốc Khmer, vượt qua lãnh thổ Chiêm Thành.

Cấu trúc hiện tại của biên giới[sửa|sửa mã nguồn]

Biên giới đất liền[sửa|sửa mã nguồn]

Cột mốc ngã ba biên giới Việt Nam – Lào – Campuchia ở xã Bờ Y, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum . Cửa khẩu Mộc Bài tỉnh Tây Ninh, trên biên giới Việt Nam-Campuchia . Cửa khẩu Hà Tiên tỉnh Kiên Giang, trên biên giới Việt Nam-Campuchia .

Tuyến biên giới đất liền Việt Nam – Campuchia, chủ yếu chạy theo hướng bắc-nam và đông bắc-tây nam, đi qua biên 9 tỉnh của Campuchia (là Ratanakiri, Mondulkiri, Kratié, Tbong Khmum, Svay Rieng, Prey Veng, Kandal, Takéo và Kampot), và 10 tỉnh của Việt Nam (là Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắc Nông, Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Đồng Tháp, An Giang và Kiên Giang). Đường biên giới này có điểm bắt đầu là cột mốc ngã ba Việt Nam-Lào-Campuchia, trên ranh giới hai tỉnh Ratanakiri và Kon Tum.

Các xã biên giới của Việt Nam [ 7 ] ( tổng số 101 xã ) :
Các xã biên giới của Campuchia ( tổng số 80 xã ) :

Từ năm 2006 đến năm 2015, hai bên đã phân giới được khoảng 920 km trong tổng số chiều dài đường biên giới khoảng 1137 km; xác định được 260 (trên thực địa)/314 (theo hiệp định) vị trí mốc (đạt 84,1%); xây dựng được 305 (trên thực địa)/371 (theo hiệp định) cột mốc (đạt 82,2%); quy thuộc được 104 cồn bãi, trong đó: 39 cồn bãi quy thuộc Việt Nam, 65 cồn bãi quy thuộc Campuchia[17].

Nửa đầu thế kỷ XVII vùng đất Prey Nokor ( Hồ Chí Minh ngày này ) trở thành nhượng địa của Việt Nam sau cuộc hôn nhân gia đình hoàng gia Việt Cao Miên. Biên giới Việt-Cao Miên mở màn hình thành . Basse Cochinchine). Đường biên giới giữa Vương quốc Campuchia của người Khmer với Nam Kỳ Lục Tỉnh (Frontière du Royaume de Cambodge de Khmere de la Basse Cochinchine), chạy song song cách xa Bản đồ Nam Kỳ Lục tỉnh ). Đường biên giới giữa Vương quốc Campuchia của người Khmer với Nam Kỳ Lục Tỉnh ( ), chạy song song cách xa kênh Vĩnh Tế với một vùng đất nằm kẹp ở giữa, và bao vùng lồi Svay Rieng trong phần chủ quyền lãnh thổ Nam Kỳ Lục Tỉnh . Nam Kỳ thuộc Pháp năm 1865 . Bản đồ biên giới Việt Nam-Campuchia năm 1870, khu vực K.Svai Téap vốn ngay trước đó thuộc hạt thanh tra Trảng Bàng thời nay là vùng lồi ” Mỏ Vịt ” tỉnh Svay Rieng. Biên giới này được kiểm soát và điều chỉnh bởi thỏa thuận hợp tác giữa Thống đốc Nam Kỳ thuộc Pháp và vua Cao Miên Norodom I, ký kết ngày 9 tháng 7 năm 1870 . ( Khet ) Svai Teep ( Soài Tiếp-Soài Riêng ) năm 1884 .

Biên giới Việt Nam-Campuchia bắt đầu được hình thành từ thế kỷ XVII-XVIII, dưới thời các chúa Nguyễn ở Đàng Trong (Cochinchine) của nước Đại Việt: ban đầu bao quanh xứ Sài Gòn-Đồng Nai vào thế kỷ XVII, đến thế kỷ XVIII thêm đường bao quanh xứ Hà Tiên ven bờ vịnh Thái Lan tới tận Vũng Thơm (Sihanoukville), Cần Vọt (Kampot). Sang cuối thế kỷ XVIII quá trình Nam tiến của người Việt kết thúc, và tới đầu thế kỷ XIX thời nhà Nguyễn, đường biên giới này đã được nối liền và định hình rõ gồm chủ yếu biên giới giữa trấn Gia Định (1802-1808) hay Gia Định Thành (1808-1832), sau là Nam Kỳ Lục tỉnh (Basse Cochinchine) (1832-1867) của nước Đại Nam (Việt Nam) với Vương quốc Cao Miên. Tuy nhiên, biên giới này không ổn định, (đặc biệt là giai đoạn 1835-1840, phần lớn Cao Miên bị sáp nhập vào Đại Nam thành Trấn Tây Thành (với cơ chế hành chính gần giống như Gia Định Thành)). Từ giữa thế kỷ XIX (1841-1867), đến khi thực dân Pháp chiếm đóng Nam kỳ (1862-1867) và áp đặt chế độ bảo hộ ở Cao Miên (1863), đường biên giới này khá ổn định, và được công nhận quốc tế bởi hòa ước 3 bên Đại Nam-Cao Miên-Xiêm La (1845)[18][19]. Trong thời kỳ thực dân Pháp đô hộ Nam Kỳ, Cao Miên và sau là toàn cõi Đông Dương, biên giới Việt Nam-Campuchia chỉ mang tính chất là đường ranh giới hành chính giữa các xứ Việt Nam thuộc Pháp với xứ Campuchia thuộc Pháp đều nằm trong Liên bang Đông Dương (1887-1954), bao gồm hai phần: Đoạn biên giới giữa Nam Kỳ thuộc Pháp (CochinChina Française) và Campuchia được hoạch định bởi thỏa ước Pháp-Campuchia năm 1873, đã được phân giới cắm mốc nhưng đến nay còn rất ít dấu tích trên thực địa. Đoạn biên giới giữa hai xứ bảo hộ của Pháp là Trung Kỳ (Annam) và Campuchia không có văn bản phân định đường biên giới, chỉ có nghị định xác định ranh giới với các tỉnh Trung Kỳ, chưa được phân giới cắm mốc. Hai phần biên giới trên đã được chính quyền Pháp thể hiện trên 26 mảnh bản đồ Bonne tỷ lệ 1/100.000 do Sở Địa dư Liên bang Đông Dương xuất bản. Đường biên giới pháp lý giữa hai nước Việt Nam và Campuchia hiện nay, trên cơ sở kế tục đường biên giới do Pháp để lại sau khi chiến tranh Đông Dương kết thúc, cũng chính đường ranh giới (bản đồ Bonne) khá ổn định giữa các xứ Nam Kỳ, Trung Kỳ và Campuchia nằm trong Liên bang Đông Dương thuộc Pháp thời kỳ đầu và giữa thế kỷ XX (1914-1945 và 1945-1954).[20]

Biên giới Việt Nam-Campuchia trước khi Pháp xâm lược Đông Dương[sửa|sửa mã nguồn]

Biên giới Việt Nam-Campuchia thời thuộc Pháp[sửa|sửa mã nguồn]

Biên giới Việt Nam-Campuchia 1954 – đến nay[sửa|sửa mã nguồn]

• Biên giới Campuchia-Việt Nam Cộng hòa (1955-1975)
• Biên giới Campuchia-Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1976-1985)
• Biên giới Campuchia-Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1985 đến nay)

Danh mục bản đồ Bonne 26 mảnh tỷ suất 1/1000 00[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ Bonne 26 mảnh tỷ suất 1/1000 00, là tập bản đồ được chính quyền sở tại Đông Dương của Pháp xuất bản trong khoảng chừng những năm gần năm 1954 nhất ( khoảng chừng 1951 – 1955 ). Tập bản đồ này được quốc vương Norodom Sihanouk gửi lên Liên hiệp Quốc [ 27 ] để tàng trữ năm 1964 [ 28 ]. Trong những năm 1963 – 1969, tập bản đồ được quốc tế công nhận thoáng đãng. Các hiệp định phân định biên giới giữa 2 nước cũng từng lấy chúng làm cơ sở để kiến thiết xây dựng những hiệp định .
Sự biến hóa biên giới giữa những tỉnh Miền Tây trong Nam Kỳ Lục tỉnh với vương quốc Cao Miên ngay sau khi Pháp chiếm xong 3 tỉnh Miền Tây Nam Kỳ thời những năm 1870 .

Danh mục bản đồ UTM 40 mảnh tỷ suất 1/5000 0[sửa|sửa mã nguồn]

Một số đoạn biên giới sử dụng tập bản đồ Bonne không hề phân định rõ ràng, nên trong Hiệp ước Hoạch định biên giới năm 1985, hai nước Việt Nam và Campuchia thống nhất sử dụng thêm tập bản đồ UTM 40 mảnh tỷ suất 1/5000 0 [ 29 ] ( tỷ suất lớn hơn bản đồ Bonne ) để tương hỗ cho bản đồ Bonne trong hoạch định biên giới. Tập bản đồ UTM 40 mảnh tỷ suất 1/5000 0 do quân đội Hoa Kỳ xuất bản những năm 1969 – 1971, ( chỉ 02 trong số 40 mảnh ) do quân đội Việt Nam Cộng hòa xuất bản muộn nhất là vào tháng 4 năm 1975. Danh mục tập bản đồ UTM 40 mảnh tỷ suất 1/5000 0 được ghi trong hiệp ước :

Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Đồ