Nền ẩm thực độc đáo của người Êđê
Mất :7 phút, 52 giây để đọc.
Người Êđê không chỉ mê hoặc hành khách với nền văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn truyền kiếp mà còn có nền ẩm thực rực rỡ và những món ăn độc lạ, là sự hòa quyện của mùi vị núi rừng. Theo những nhà nghiên cứu văn hóa truyền thống dân gian, ẩm thực của người Êđê là sự tích hợp tinh xảo giữa những loại thảo mộc, gia vị và thực phẩm tươi sống, với phong thái nấu nướng và chế biến đặc biệt quan trọng. Mỗi món ăn hoặc hàng loạt bữa ăn là sự phối hợp của những mùi vị cay, chua và đắng. Người Êđê coi bữa ăn là khoảng chừng thời hạn của mọi người trong mái ấm gia đình và là khoảng trống tiếp xúc thân thiện. Hàng ngày, việc bếp núc ở nhà do phụ nữ đảm nhiệm, nhưng trong những ngày lễ lớn, phái mạnh đóng vai trò “ đầu bếp ” .
Mục lục
Văn hóa ẩm thực của người Êđê hiện nay
Theo Từ điển Việt Nam thông dụng thì ẩm thực chính là ăn uống, là hoạt động cung cấp năng lượng cho con người sống và làm việc. Theo nghĩa rộng, văn hóa ẩm thực là một phần văn hóa nằm trong tổng thể, phức thể các đặc trưng diện mạo về vật chất, tinh thần, tri thức, tình cảm…, khắc họa một số nét cơ bản; đặc sắc của một cộng đồng, gia đình, làng xóm, vùng miền, quốc gia… Nó chi phối một phần không nhỏ cách ứng xử và giao tiếp của một cộng đồng, tạo nên đặc thù của cộng đồng ấy. Trên bình diện văn hóa tinh thần, văn hóa ẩm thực là cách ứng xử, giao tiếp trong ăn uống và nghệ thuật chế biến thức ăn, ý nghĩa, biểu tượng tâm linh trong món ăn đó.
Bạn đang đọc: Nền ẩm thực độc đáo của người Êđê
Theo nghĩa hẹp, văn hóa truyền thống ẩm thực là những tập quán và khẩu vị ; những ứng xử, tập tục, kiêng kỵ, những phương pháp chế biến, bày biện trong nhà hàng siêu thị và cách chiêm ngưỡng và thưởng thức món ăn của con người .
Món vếch của người Êđê ở Đắk Lắk
Vếch theo tiếng Êđê thực ra là phần đầu ruột non của động vật hoang dã ăn cỏ. Trong đoạn ruột ấy có chứa cả dịch tiêu hóa và phần cỏ vừa đi qua khỏi phần dạ dày của con vật. Đối với người Êđê ; vếch của những loài động vật hoang dã ăn cỏ như : thỏ, dê, nai, hoẵng săn bắt được trong rừng hay trâu ; bò chăn thả trong rừng thường được yêu thích nhất bởi chúng chỉ ăn cỏ và lá cây rừng nên ruột rất sạch .
Người có kinh nghiệm tay nghề nhất sẽ chọn một đoạn ruột non liền kề với bao tử bò ; dùng lạt buộc chặt hai đầu rồi mới cắt ra để riêng. Đoạn ruột này được chần qua nước sôi ; bóp lấy phần dịch tiêu hóa bên trong pha với nước, lọc, lắng rồi cô đặc, tẩm ướp gia vị. Những phần nội tạng khác cùng với da ; đuôi, thịt bạc nhạc, mép bò … được luộc sơ, cắt miếng rồi nấu cùng loại gia vị đặc biệt quan trọng vừa chế biến từ vếch và nhiều gia vị khác như ớt, củ nén, sả, riềng, tiêu rừng, hạt cây rừng để làm đậm đà thêm mùi vị món ăn …
Ngày nay, món vếch vẫn là một trong những món ăn quen thuộc của người Êđê, dù có đôi chút cải biến cho tương thích với điều kiện kèm theo của từng mái ấm gia đình. Nhạc sĩ Y Phôn Ksơr ; ở thành phố Buôn Ma Thuột cho biết, mái ấm gia đình ông, cũng như nhiều mái ấm gia đình người Êđê khác ở Đắk Lắk ; mỗi lần mổ bò thường chọn lấy phần vêch ; buộc lạt hai đầu rồi gác trên giàn bếp cho khô hẳn .
Canh cà đắng nấu cá khô
Đây là một món ngon có nguồn gốc từ dân tộc bản địa Ê Đê tại Dak Lak ; cây cà đắng là một loại cây mọc dại lớn hơn cà pháo có màu xanh trắng ; cây có nhiều gai nhọn ; cây này thường được hái trên rẫy họ thường sử dụng cà này để làm thực phẩm hằng ngày ; tạo thành những món ngon như cà đắng xào ; cà đắng om ếch ; cà đắng kho, canh cà đắng .
Để làm món canh cà đắng đặc biệt quan trọng này ; họ sẽ sử dụng đầu cá trích phơi khô ; sau đó đem giã nát, thêm vào hành và tỏi, rồi đem nấu với nước sôi ; tạo cho canh độ ngọt và mùi vị thơm ngon ; sau cuối họ sẽ bỏ cà đắng vào rồi cho thêm rau, nước vo gạo tạo độ sệt cho món ăn. Người Ê đê thường dùng món ăn này cùng với cơm, do có thói quen ăn bốc nên họ thường nấu món này hơi sền sệt để cùng ăn với cơm ; họ thường vắt thằng từng nắm cùng với cà và ăn, vị đắng và cay làm món ăn thêm ngon hơn ; và trái cà đắng cũng là một loại thuốc quý giúp tăng sức đề kháng .
Lẩu lá rừng Tây Nguyên
Đặc sản này chỉ dùng để mời khách ở Tây Nguyên ; dân tộc bản địa Ê Đê thường tốn rất nhiều công sức của con người để hái những loại lá nằm sâu trong rừng ; muốn lẩu lá ngon thì phải kiếm được nhiều loại lá ; món này là món cứu đói cho đồng bào dân tộc bản địa lúc mất mùa đói kém ; tổng thể những loại lá được nấu với thịt heo rừng, ớt, những loại gia vị khác tạo thành hương thơm điệu đàng .
Khi chiêm ngưỡng và thưởng thức bạn sẽ cảm nhận được vị đắng ; bùi, chát của từng loại rau ; vị ngọt dai thơm ngon của thịt heo rừng ; món ăn này thời nay đã được biến tấu khác đi để xuất hiện trong hầu hết những nhà hàng quán ăn quán ăn tại Dak Lak ; nhưng muốn chiêm ngưỡng và thưởng thức món lẩu lá ngon nhất ; đúng mùi vị nhất bạn nên chiêm ngưỡng và thưởng thức tại nhà những mái ấm gia đình dân tộc bản địa tại Dak Lak .
Măng nướng xào lòng bò
Đây là món ăn khá nổi tiếng của xã Ea Sol ; huyện Ea Hleo ; Đắk Lắk. Người Ê đê thường dùng măng nướng vào những bữa sáng và bữa chiều. Món ăn là sự tổng hòa vị hơi đắng của lòng bò ; vị ngọt của măng rừng và không hề thiếu vị cay của ớt ; loại gia vị xuất hiện trong những bữa ăn của người dân tộc bản địa Ê đê .
Nhìn qua, đây không phải là món ăn dễ nuốt một chút ít nào. Mỗi một dân tộc bản địa ; mỗi vùng miền lại có những gia vị đặc trưng ; cách chế biến đặc trưng không phải ai ăn được .
Những bắp măng tre tươi được nướng trên lửa than hồng thơm nức mũi ; sau đó được rửa sạch và thái nhỏ ; rồi đem xào chung với phèo non và phổi bò ; lòng bò, được thêm gia vị và củ nén và ớt tăng thêm độ cay nồng của món ăn ; vị ngọt của măng tre rừng và vị bùi đắng của lòng bò làm hành khách khi chiêm ngưỡng và thưởng thức món ăn này đều ngất ngây .
Dế cơm rang muối
Để có được những chú dế cơm to, béo, màu nâu vàng óng…, người Êđê thường đi bắt dế vào khoảng tháng 10 hằng năm (đầu vụ thu hoạch lúa). Để bắt được dế cần phải có “mồi nhử” là những chú kiến lửa (loại to) được bỏ đói nhiều ngày. Ông Y Keo cho hay: “Khi gặt xong ruộng lúa của gia đình, họ sẽ lần tìm những hang dế sau đó thả kiến lửa vào hang. Do kiến lửa bị bỏ đói nên vội vàng đi xuống hang để đi tìm thức ăn. Khi phát hiện ra dế cơm, kiến lửa sẽ cắn, đốt và dồn chú dế chạy ra ngoài miệng hang. Lúc này, người đi bắt dế phải nhanh tay chộp lấy chú dế bỏ vào bao”.
Những chú dế cơm béo ngậy được làm sạch, bỏ chân ; sau đó được cho vào chảo gang rang lên đến khi dế chuyển sang màu vàng, có mùi thơm. Tiếp đó, dế được vớt ra rồi giã nhuyễn cùng muối, lá hành, gừng, hẹ … Món này hoàn toàn có thể ăn không, hoặc ăn với cơm và dùng để chấm … đều được. Khi ăn có vị beo béo, mằn mặn, cay và bùi bùi rất đặc trưng .
Rượu cần
Nguyên liệu chính để làm rượu cần thường là cơm nguội đã phơi được hai ngày nắng, sau đó trộn đều với men ( do bà con tự làm ). Để có loại men đặc biệt quan trọng này, người Êđê phải vào rừng tìm vỏ và lá cây ana h’jam mang về phơi khô để làm men theo công thức đặc biệt quan trọng. Cơm sau khi được trộn đều với men được cho vào ché rồi đổ nước vào ủ. Ở phía trên và dưới đáy ché là một lớp trấu có công dụng ngăn cho bã rượu không chạy vào trong cần khi hút .
Những chén rượu cần chất lượng là khi người uống châm nhiều lần nước vào mà vẫn giữ được vị ngon ngọt, thơm nồng. Dùng loại nước suối trong vắt để châm rượu. Nước suối mát lạnh ngấm vào men tạo cho rượu cần một mùi vị rất đặc biệt quan trọng, vừa mát lạnh, lại vừa có vị ngọt, dịu nhưng cũng có vị chát …
Nguồn : Taynguyen247. com
Chia sẻ
Source: https://thevesta.vn
Category: Ẩm Thực
