Ẩm thực cổ truyền chữa bệnh

Ăn uống là chuyện muôn thủa, nhưng ẩm thực ăn uống mỗi thời, mỗi nơi, mỗi người … lại có những đặc trưng riêng, ý niệm riêng mà không phải khi nào cũng đạt được sự đồng thuận. Ở ta và 1 số ít nước phương Đông, giữa ẩm thực truyền thống và ẩm thực hiện đại, nhiều lúc vì nhiều nguyên do khác nhau, vẫn xảy ra những cuộc cự cãi không thiết yếu thay vì sự hợp tác với nhau, bổ trợ cho nhau, phấn đấu vì sức khoẻ chung của hội đồng và sự vĩnh cửu của dân tộc bản địa .

* Quan điểm về ăn uống (ẩm thực) của y học hiện đại (YHHĐ) và y học cổ truyền (YHCT) có những điểm tương đồng hay không ?

Có thể nói, về mặt nguyên tắc, quan điểm về ẩm thực của hai nền y học là trọn vẹn thống nhất. Cụ thể :
– Nếu YHHĐ, hay nói đúng hơn là dinh dưỡng học văn minh ( DDHHĐ ), khuyên tất cả chúng ta nên thực hành thực tế một chính sách ăn đủ chất và cân đối thì YHCT, hay nói đúng hơn là dinh dưỡng học truyền thống ( DDHCT ), cũng khuyên người ta phải “ bình hành thiện thực ”, nghĩa là : nhà hàng siêu thị phải hữu điều, phải cân đối. Cân bằng giữa số lượng và chất lượng ; giữa ngũ cốc ( lương thực ), ngũ súc ( thịt cá ), ngũ thái ( những loại rau củ ) và ngũ quả ( những loại hoa quả ) ; giữa hàn và nhiệt ; giữa những ngũ vị : chua, cay, đắng, mặn và ngọt. Ở đây, cũng cần phải nói rõ là, những khái niệm “ hàn ”, “ nhiệt ”, “ cay ”, “ ngọt ” … thực ra chỉ là những danh từ có ý nghĩa khái quát nhằm mục đích để chỉ những nhóm đặc tính chung của đồ ăn thức uống .
– Nếu DDHHĐ khuyên nên ẩm thực ăn uống hài hòa và hợp lý, tuỳ theo tuổi, giới và sức khỏe thể chất thì DDHCT cũng khuyên nên ẩm thực theo nguyên tắc chỉnh thể, hay còn gọi là nguyên tắc “ nhân nhân, nhân địa, nhân thời chế nghi ”. Nghĩa là : nhà hàng phải tuỳ theo đặc thù sinh lý và bệnh lý của từng thành viên ( nhân nhân ), tuỳ theo điều kiện kèm theo địa lý, môi trường tự nhiên sống ( nhân địa ) và tuỳ theo mùa, theo thời hạn ( nhân thời ) .
– Nếu DDHHĐ khuyên nên ăn theo chính sách bệnh lý thì DDHCT cũng khuyên trong ẩm thực nên “ biện chứng thi trị ”, “ biện bệnh thi trị ”, nghĩa là : phải địa thế căn cứ vào đặc thù bệnh lý và chứng trạng đơn cử mà lựa chọn chính sách ăn cho tương thích. Ví như, người mắc bệnh “ Tiêu khát ” ( đái đường ) rất cần kiến thiết xây dựng một chính sách ăn riêng, nhưng để đạt hiệu suất cao tốt nhất thì lại phải tuỳ theo từng thể bệnh mà gia giảm đồ ăn thức uống cho hài hòa và hợp lý .
– Nếu DDHHĐ khuyên nên nhà hàng hợp vệ sinh thì DDHCT cũng khuyên phải triển khai mục tiêu “ ẩm thực cấm kỵ ”, nghĩa là trong nhà hàng siêu thị phải khôn ngoan, rất là tránh những thứ không có lợi cho sức khoẻ. Thậm chí, y học truyền thống còn cho rằng “ dược thực đồng nguyên ” ( thức ăn và thuốc có cùng nguồn gốc ) nên khi lựa chọn và chế biến đồ ăn thức uống phải rất thận trọng và bảo vệ tính bảo đảm an toàn như khi dùng thuốc vậy .

* Tại sao trong y học cổ truyền lại đặt vấn đề kiêng kỵ trong ăn uống, có cơ sở khoa học cho vấn đề này không ?

Cổ nhân cho rằng : “ Dân dĩ thực vi tiên ”, nhà hàng là chuyện rất là quan trọng, ăn để cung ứng “ tinh hậu thiên ” cho nhân thể nhằm mục đích giúp cho “ tinh tiên thiên ” ( vốn dĩ được bẩm thụ từ tinh cha huyết mẹ ) ngày càng tăng trưởng và khoẻ mạnh. Nhưng cổ nhân cũng cho rằng : “ Bệnh tòng khẩu nhập ” ( bệnh theo đường miệng mà vào ), do đó yếu tố kiêng kỵ trong ẩm thực ăn uống là rất thiết yếu nhằm mục đích mục tiêu không ngừng nâng cao sức khoẻ và phòng chống tích cực bệnh tật. Cũng vì thế mà y học truyền thống đã xếp yếu tố “ ẩm thực bất điều ” ( siêu thị nhà hàng không hài hòa và hợp lý ) là một trong những nguyên do hầu hết gây ra bệnh tật thuộc vào nhóm được gọi là “ bất nội ngoại nhân ” cùng với hai nhóm khác là ” nội nhân ” và ” ngoại nhân ” .

Vả lại, cũng như đông y, dinh dưỡng học truyền thống luôn tuân thủ quan điểm chỉnh thể và biện chứng luận trị. Theo đó, khung hình con người phải luôn luôn giữ thế cân đối động giữa âm và dương, giữa hàn và nhiệt, giữa bên trong và bên ngoài …, cho nên vì thế bất kỳ thuốc hoặc đồ ăn thức uống nào khi đưa vào khung hình cũng phải được lựa chọn cẩn trọng để không làm mất thế cân đối sinh tử này. Và nếu như khung hình không may bị bệnh, nghĩa là sự thiên thịnh hay thiên suy đang hiện hữu, thì việc ” biện chứng ” để ” luận trị ” bằng thuốc hoặc thức ăn nhằm lập lại thế cân đối là điều rất thiết yếu. Khi đó, chuyện nên ăn thứ này, nên kiêng thứ kia là trọn vẹn dễ hiểu .

Ngày nay, y học tân tiến đã chứng tỏ : siêu thị nhà hàng thiếu vệ sinh và bất hài hòa và hợp lý là tác nhân rất là quan trọng dẫn đến việc hình thành và tăng trưởng những bệnh lý nhiễm trùng, bệnh lý đường tiêu hoá và những bệnh lý rối loạn chuyển hoá như : bệnh tả, lỵ, thương hàn, vữa xơ động mạch, đái đường, gút, viêm tuỵ, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm đại tràng mạn tính …

* Nội dung kiêng kỵ trong ăn uống của y học cổ truyền

Thực ra, y học tân tiến cũng đề cập tới ăn kiêng, ví như : người bị bệnh xơ gan nên kiêng ăn thức ăn có nhiều mỡ, kiêng bia rượu ; người bị viêm loét dạ dày kiêng ăn đồ cay chua ; người bị tăng huyết áp kiêng ăn nhiều muối … Tuy nhiên, yếu tố ăn kiêng trong y học truyền thống có nội dung phong phú và đa dạng hơn nhiều, bộc lộ đơn cử trên những phương diện sau đây :
– Kiêng ăn về số lượng : không nên ăn quá no, quá nhiều và cũng không nên để quá đói .

– Kiêng ăn thiên lệch : không nên ăn quá nhiều một thứ gì đó .
– Kiêng kỵ khi bị bệnh : tuỳ theo đặc thù và đặc thù của từng loại bệnh và thể bệnh mà thực thi kiêng kỵ cho hài hòa và hợp lý .
– Kiêng kỵ theo sức khỏe thể chất, tuổi và giới .
– Kiêng kỵ theo mùa và thời tiết .
– Kiêng những thức ăn biến chất, thiếu vệ sinh .
– Kiêng kỵ khi phối hợp thực phẩm với thực phẩm, ví như : cá diếc kỵ gan lợn và kinh giới, thịt gà kỵ mận, thịt dê kỵ dấm và bí đỏ …
– Kiêng kỵ khi phối hợp thuốc và thực phẩm, ví như : khi uống thuốc có Thục địa thì kiêng ăn cà rốt, hành và hẹ ; khi uống thuốc có Cam thảo thì kiêng ăn rau cải ; khi uống thuốc có Thiên môn thì kiêng ăn cá chép vàng …
Tựu trung hoàn toàn có thể chia làm hai loại lớn : kiêng kỵ theo nghĩa hẹp là chỉ khi bị bệnh thì nên ăn kiêng loại thức ăn nào và kiêng kỵ theo nghĩa rộng là ngoài kiêng ăn theo bệnh tật còn phải kiêng ăn theo tuổi tác, sức khỏe thể chất, khu vực sinh sống, điều kiện kèm theo thời tiết … nhằm mục đích mục tiêu ở đầu cuối là để cho thức ăn và thuốc phát huy tối đa năng lượng, hạn chế tác dụng phụ, góp thêm phần phòng chống bệnh tật, bảo vệ và nâng cao sức khoẻ .

* Một số điều cần kiêng kỵ trong ăn uống hàng ngày

– Kiêng kỵ theo mùa : mùa hạ dương khí vượng thịnh, thời tiết nóng nực nên kiêng những thức ăn có tính nhiệt như thịt chó, thịt dê, ớt, hạt tiêu, gừng, quế, hồi … ; mùa đông lạnh lẽo nên kiêng những thức ăn có tính lạnh như cua, ốc, dưa hấu, dưa chuột, trai, hến …

– Kiêng kỵ theo thể chất : người có thể chất thiên nhiệt nên kiêng các thức ăn quá cay nóng, người có thể chất thiên hàn nên kiêng các thức ăn quá lạnh. Người đàm trệ nên kiêng đồ ăn thức uống quá béo bổ…

– Kiêng kỵ theo tuổi : trẻ nhỏ nên kiêng đồ ăn thức uống sống lạnh vì dễ gây thương tổn tỳ vị, người già nên kiêng ăn thức ăn quá béo, quá ngọt hoặc quá mặn …
– Kiêng kỵ theo giới : phụ nữ có thai nên kiêng những thức ăn có đặc thù quá cay nóng, dễ kích thích hoặc quá sống lạnh, phụ nữ sau khi sinh con nên kiêng những thức ăn có tính lạnh …
– Kiêng kỵ theo bệnh : người bị viêm loét dạ dày tá tràng và viêm đại tràng mạn tính thể Tỳ vị hư hàn nên kiêng ăn đồ sống lạnh ; người bị liệt dương thể âm hư nên kiêng những thực phẩm có tính cay nóng như thịt chó, thịt dê, gừng, tỏi, rượu trắng …, người hay bị mụn nhọt cũng nên kiêng ăn những loại thức ăn này .

Source: https://thevesta.vn
Category: Ẩm Thực