Du lịch cộng đồng phát triển bền vững và những bài học kinh nghiệm

Du lịch cộng đồng phát triển bền vững và những bài học kinh nghiệm

02/11/2021

Ngày nay, du lịch cộng đồng đang được đặt ra trong Chiến lược phát triển du lịch ở nhiều vương quốc trên quốc tế với tiềm năng mang lại quyền lợi chung cho cộng đồng địa phương, đặc biệt quan trọng cho cộng đồng những làng quê xa xôi ở nông thôn. Phát triển du lịch có sự tham gia của cộng đồng là quan điểm phát triển đúng đắn ngày càng được xã hội chăm sóc và khuyến khích. Tại Nước Ta, du lịch cộng đồng cũng đã đem lại nhiều quyền lợi về mặt kinh tế tài chính – xã hội cho cộng đồng dân cư địa phương. Vì thế, việc hiểu về du lịch cộng đồng, có giải pháp phát triển du lịch cộng đồng đúng đắn là rất là quan trọng .

Du lịch cộng đồng phát triển bền vững                                                  

Khái niệm “ du lịch cộng đồng ” ( DLCĐ ) đã được đề cập thoáng rộng tại nhiều vương quốc trên quốc tế. Ở Đất nước xinh đẹp Thái Lan, khái niệm community-based tourism – du lịch dựa vào cộng đồng được định nghĩa : “ DLCĐ là mô hình du lịch được quản trị và thực thi bởi chính cộng đồng địa phương, hướng đến tiềm năng vững chắc về mặt môi trường tự nhiên, văn hóa truyền thống và xã hội. Thông qua DLCĐ hành khách có thời cơ khám phá và nâng cao nhận thức về lối sống của cộng đồng địa phương ” ( REST, 1997 ) .
Khái niệm này cũng được nhắc đến trong chương trình nghiên cứu và điều tra của nhiều tổ chức triển khai xã hội trên quốc tế. Pachamama ( Tổ chức hướng đến việc ra mắt và bảo tồn văn hóa truyền thống địa phương khu vực châu Mỹ ) đã đưa ra quan điểm của mình về community-based tourism như sau : “ DLCĐ là mô hình du lịch mà hành khách từ bên ngoài đến với cộng đồng địa phương để khám phá về phong tục, lối sống, niềm tin và được chiêm ngưỡng và thưởng thức ẩm thực địa phương. Cộng đồng địa phương trấn áp cả những tác động ảnh hưởng và những quyền lợi trải qua quy trình tham gia vào hình thức du lịch này, từ đó tăng cường năng lực tự quản, tăng cường phương pháp sinh kế và phát huy giá trị truyền thống cuội nguồn của địa phương ”. Còn Istituto Oikos ( Tổ chức hướng đến việc tương hỗ những nghiên cứu và điều tra, kêu gọi nguồn lực kinh tế tài chính trong công tác làm việc bảo tồn về mặt sinh thái xanh tự nhiên và nhân văn cho những vương quốc đang phát triển trên quốc tế, sinh ra tại Italia, 1996 ) lại đề cập đến nội dung của DLCĐ theo hướng : “ DLCĐ là mô hình du lịch mà hành khách từ bên ngoài đến và có lưu trú qua đêm tại khoảng trống sinh sống của cộng đồng địa phương ( thường là những cộng đồng ở nông thôn hoặc những cộng đồng nghèo hoặc sinh sống ở những vùng có điều kiện kèm theo kinh tế tài chính khó khăn vất vả ). Thông qua đó hành khách có thời cơ mày mò môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên hoang dã hoặc khám phá những giá trị về văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn, tôn trọng tư duy văn hóa truyền thống địa phương. Cộng đồng địa phương có thời cơ thụ hưởng những quyền lợi kinh tế tài chính từ việc tham gia vào những hoạt động giải trí mày mò dựa trên những giá trị về tự nhiên và văn hóa truyền thống xã hội tại khu vực cộng đồng địa phương sinh sống ” .
Tổ chức mạng lưới du lịch cộng đồng vì người nghèo cũng đã nêu : “ DLCĐ là một mô hình du lịch bền vững và kiên cố thôi thúc những kế hoạch vì người nghèo trong môi trường tự nhiên cộng đồng. Các sáng tạo độc đáo của DLCĐ nhằm mục đích vào tiềm năng lôi cuốn sự tham gia của người dân địa phương vào việc quản lý và vận hành và quản trị những dự án Bất Động Sản du lịch nhỏ như một phương tiện đi lại giảm nghèo và mang lại thu nhập thay thế sửa chữa cho cộng đồng. Các sáng tạo độc đáo của DLCĐ còn khuyến khích tôn trọng những truyền thống cuội nguồn và văn hóa truyền thống địa phương cũng như những di sản vạn vật thiên nhiên ” .
Ở Nước Ta, DLCĐ được định nghĩa tại Khoản 15 Điều 3 Luật Du lịch 2017 ( có hiệu lực hiện hành từ ngày 1/1/2018 ). “ Du lịch cộng đồng là mô hình du lịch được phát triển trên cơ sở những giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng, do cộng đồng dân cư quản trị, tổ chức triển khai khai thác và hưởng lợi ”. Như vậy, khái niệm DLCĐ tiềm ẩn những nội dung đa phần như sau :
Du khách là tác nhân bên ngoài, là tiền đề mang lại quyền lợi kinh tế tài chính và sẽ có những tác động ảnh hưởng nhất định kèm theo việc thụ hưởng những giá trị về môi trường sinh thái tự nhiên và nhân văn khi đến với một cộng đồng địa phương đơn cử .
Cộng đồng địa phương là người trấn áp những giá trị về mặt tài nguyên du lịch để tương hỗ hành khách có thời cơ tìm hiểu và khám phá và nâng cao nhận thức của mình khi có thời cơ tiếp cận mạng lưới hệ thống tài nguyên du lịch tại khoảng trống sinh sống của cộng đồng địa phương .
Cộng đồng địa phương sẽ nhận được quyền lợi về mặt kinh tế tài chính, lan rộng ra tầm hiểu biết về đặc thù tính cách của hành khách cũng như có thời cơ chớp lấy những thông tin bên ngoài từ hành khách. Cộng đồng địa phương ngày càng được tăng cường về năng lực tổ chức triển khai, quản lý và vận hành và triển khai những hoạt động giải trí, kiến thiết xây dựng những loại sản phẩm du lịch ship hàng cho hành khách. Từ đó, cộng đồng ngày càng phát huy vai trò làm chủ của mình. Hiện nay, du lịch cộng đồng đang được coi là mô hình du lịch mang lại nhiều quyền lợi phát triển kinh tế tài chính vững chắc nhất cho người dân địa phương. Du lịch cộng đồng không chỉ giúp người dân bảo vệ tài nguyên môi trường sinh thái, mà còn là dịp để bảo tồn và phát huy những nét văn hóa truyền thống độc lạ của địa phương .
Ở nước ta có rất nhiều quy mô du lịch cộng đồng phát triển khá thành công xuất sắc. Vùng miền núi Tây Bắc có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống như ở Tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Hòa Bình, Quảng Ninh ; một số ít tỉnh Trung Bộ như Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Nam, Tỉnh Bình Định ; những tỉnh Tây Nguyên như Ðắk Lắk, Đắc Nông, Gia Lai, Kon Tum ; những tỉnh Nam Bộ như CầnThơ, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang và nhiều địa phương khác đã có nhiều quy mô du lịch cộng đồng tốt và mang lại hiệu suất cao cao. Những quy mô này không riêng gì phát huy được thế mạnh văn hóa truyền thống địa phương của những cộng đồng, cảnh sắc vạn vật thiên nhiên mà còn góp thêm phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống của nhiều người dân địa phương .
Tuy vậy, việc phát triển du lịch cộng đồng ở nhiều nơi vẫn còn có những hạn chế nhất định, như : còn mang tính tự phát, làm theo trào lưu, chưa bảo vệ giữ gìn môi trường tự nhiên tự nhiên và văn hóa truyền thống, việc qui hoạch cũng như những chủ trương chưa rõ ràng và đồng nhất … Vì vậy, du lịch cộng đồng chưa thực sự phát triển một cách bền vững và kiên cố .

 Những bài học kinh nghiệm

    Từ thực tế về phát triển du lịch cộng đồng ở nhiều địa phương trong cả nước, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm:

Giáo dục đào tạo nhận thức và nâng cao hiểu biết cho cán bộ, nhân viên cấp dưới ngành Du lịch, nhất là cho cộng đồng dân cư về du lịch nói chung và du lịch cộng đồng nói riêng, trong đó đặc biệt quan trọng chú ý quan tâm những yếu tố về thiên nhiên và môi trường, về ý nghĩa của phát triển du lịch cộng đồng .
Huy động cả mạng lưới hệ thống chính trị ở địa phương cùng phát triển du lịch cộng đồng, đặc biệt quan trọng cần kêu gọi sự tham gia tích cực của những tổ chức triển khai như Hội Cựu chiến binh, Hội phụ nữ, Hội nông dân, Đoàn người trẻ tuổi … Chú ý kêu gọi sức dân tự nguyện làm du lịch để tăng thu nhập của mình, góp thêm phần thiết kế xây dựng nông thôn mới, xóa đói giảm nghèo .
Các cơ quan quản trị nhà nước về du lịch phải là người đứng ra tổ chức triển khai tập huấn, hướng dẫn cho dân cư về cách làm du lịch cộng đồng, về những kiến thức và kỹ năng nhiệm vụ Giao hàng khách du lịch như lễ tân, buồng, bàn, bar, nhà bếp, hướng dẫn du lịch … kể cả yếu tố quản trị, phân loại quyền lợi kinh tế tài chính trong phát triển du lịch cộng đồng .
Nhà nước ( ngành Du lịch và chính quyền sở tại địa phương ) cần có hướng dẫn và có những qui định so với cộng đồng cư dân trong hoạt động giải trí du lịch để tránh thực trạng lai căng, gia nhập văn hóa truyền thống không lành mạnh, bảo vệ và giữ gìn thiên nhiên và môi trường xã hội – nhân văn, văn hóa truyền thống địa phương, bảo vệ và giữ gìn thiên nhiên và môi trường vạn vật thiên nhiên, vệ sinh nhà tại, thôn xóm, vệ sinh bảo đảm an toàn thực phẩm ; tránh thực trạng bê tông hóa. Đồng thời có những pháp luật và hướng dẫn để khách du lịch hiểu và tôn trọng lao lý Nước Ta, phong tục, tập quán địa phương .
Nhà nước có những chủ trương khuyến khích phát triển du lịch cộng đồng như chủ trương thuế, chủ trương cho vay, chủ trương giảng dạy nhân lực, đặc biệt quan trọng là nhà nước cần dữ thế chủ động giúp cộng đồng tiếp thị loại sản phẩm ra thị trường trong và ngoài nước .
Nhà nước ( những cơ quan quản trị du lịch ) giúp cộng đồng dân cư liên kết với những hãng lữ hành trong và ngoài nước và liên kết với nhau để có nguồn khách và để cùng phát triển du lịch. Đồng thời giúp những tổ chức triển khai du lịch cộng đồng tiếp thị mẫu sản phẩm, hình ảnh du lịch cộng đồng trên thị trường trong nước và quốc tế .
Việc phát triển du lịch cộng đồng không nên làm ồ ạt, làm theo trào lưu mà cần có sự sẵn sàng chuẩn bị chuyên nghiệp, nhất là công tác làm việc khám phá thị trường khách, tiếp thị và những điều kiện kèm theo ship hàng khách. Không tính rất đầy đủ những yếu tố này thì dễ đi đến thất bại .
Nhà nước cần có sự khen thưởng, động viên khuyến khích những hộ dân, những doanh nghiệp làm tốt du lịch cộng đồng, có sự góp phần tích cực cho xã hội. Đồng thời nhân rộng nổi bật trong tỉnh, giao lưu, học hỏi kinh nghiệm tay nghề ngoài tỉnh để làm tốt hơn du lịch cộng đồng .
Cơ quản quản trị nhà nước về du lịch ( Tổng cục Du lịch ) nên nghiên cứu và điều tra và cung ứng cuốn “ Sổ tay hướng dẫn du lịch cộng đồng ” làm tài liệu tìm hiểu thêm cho những địa phương, cho cộng đồng dân cư trong quy trình phát triển du lịch cộng đồng .

    Du lịch cộng đồng là một loại hình du lịch đang có xu hướng phát triển mạnh hiện nay trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Để phát triển du lịch cộng đồng đúng cách, có hiệu quả và bền vững thì việc nghiên cứu, tìm hiểu, học hỏi kinh nghiệm trong và ngoài nước, thực hiện những giải pháp đồng bộ có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần thúc đẩy du lịch Việt Nam ngày càng phát triển.

GS.TS Nguyễn Văn Đính

Thương Hội Du lịch Nước Ta
( Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 10/2021 )

Source: https://thevesta.vn
Category: Cộng Đồng