VẠN THIỆN ĐỒNG QUY – THIỀN SƯ VĨNH MINH

Lời Người Dịch

Đối cơ lập giáo, Thế Tôn tuyên thuyết tám vạn bốn ngàn pháp môn, khi đến hội Pháp Hoa liền gom ba về một. Nhất thừa chơn đạo là chủ ý tuyên bày, tuy hứa ba

nxe nhưng sau cuối đều ban xe trâu trắng. Ôi ! Trí tuệ quang minh từ bi vô lượng, bình đẳng với muôn loài, nhưng mấy ai dễ gật đầu điều này : “ Tất cả chúng sanh đều có năng lực thành Phật ”.

Nhánh lá um tùm phát sinh từ gốc; sông suối muôn ngàn đều chảy về biển cả bao la. Pháp môn vô lượng nhưng không ngoài mục đích duy nhất – trở về Bản tâm. Thấy rõ lý này, vạn hạnh đều là tư lương hoàn thành giác ngộ. Thiền sư Vĩnh Minh soạn thuật Vạn Thiện Đồng Quy Tập cũng không ngoài ý ấy.

Toàn bộ sách tuy lấy việc tuyên dương ý chỉ Thiền làm nòng cốt, nhưng chỗ nào cũng thấy được sự dung hợp tư tưởng những tông Hoa Nghiêm, Thiên Thai, Tịnh Độ … Mỗi sắc mỗi hương đều là Trung đạo ; một câu Hồng danh cũng hoàn toàn có thể giúp người tỏ ngộ Tự Tánh Di Đà, chứng nhập Duy Tâm Tịnh Độ ; lời kinh thoáng qua tai vẫn có năng lực đưa người đạt đến bờ kia. Thật là viên dung vô ngại ! Dưới sự chứng tỏ của Hòa Thượng Viện Chủ Chùa Vạn Đức thượng Trí hạ Tịnh, sự hướng dẫn của Thượng Tọa trụ trì Chùa Bửu Liên, sự tận tâm tận lực giúp sức của Thượng Tọa trụ trì Chùa Hoằng Pháp, Thượng Tọa trụ trì Chùa Thiên Hưng, Đại Đức Minh Quang, Đại Đức Pháp Đăng, Đại Đức Tâm Huệ, Phật tử Diệu Thiện, Tâm Hoa … biết bao tấm lòng hoằng pháp lợi sanh nên việc phiên dịch sớm được hoàn thành xong .

Do cảm nhận thâm thúy sự quyền lợi to lớn của quyển sách này, bằng tâm nhiệt thành chúng tôi mạo muội gắng rất là mình, nhưng sự hiểu biết còn nông cạn mà những giáo nghĩa trong đây trình diễn lại sâu rộng khôn cùng, nên sẽ không sao tránh khỏi những điều sai lầm đáng tiếc sơ sót. Kính mong những bậc Tôn Túc và pháp hữu mười phương niệm tình chỉ giáo, tôn kính tri ân vô lượng !

Thích Minh Thành Kính ghi

Lời Tựa

Bốn biển to lớn, nếu không do tích tụ những dòng thì không đầy ; bước lên Thập địa tôn quý, nếu không do tích góp điều lành thì chẳng đủ. Thế nên sâu xa chẳng thể dò là do dung nạp vĩnh viễn, chỗ linh diệu không hề lường là nhờ sự ra công tu tập cần mẫn mà đạt đến. Huống chi bậc Diệu Giác chỉ dạy, hàng Thông Huyền lập giáo bảo rằng, dầu cho một việc lành nhỏ cũng hoàn toàn có thể giúp ở nơi ba cõi mà vượt khỏi trần lao. Phải nên lúc thức khi ngủ thường an trụ nơi lẽ thật, nêu cao con đường giác ngộ. Thế mới mong mài dũa từ từ trở thành thuần thục, luôn chuyên tâm nghiên tầm tinh tấn tiến lên .

Song mà, vốn chẳng phải Thánh cũng chẳng phải phàm, chỉ do nơi mê và ngộ. Muốn tiến sâu vào cõi Thánh cần phải nhanh gọn sửa đổi tâm phàm. Đâu thể chỉ dùng một việc để hun đúc, cần phải rèn luyện nhiều môn. Hoặc dùng ngôn giáo uyển chuyển khôn khéo, nêu lên đạo cao đẹp của Thiên Thai ; hoặc xâm nhập Thiền lý, truyền rộng tiếng tốt Tào Khê. Không thể chấp Không bỏ Có, không nên trái với chân thực mà theo Không. Cần phải lý giải chỗ quyền nghi trở lại Thật tướng. Quyền và Thật đã rõ, chỉ còn rỗng rang. Người thấu suốt ắt xoay chuyển sự vật làm sáng rõ tâm, đáng gọi là diệu dụng. Kẻ mê muội xét theo danh, ngưng trệ nơi giáo pháp, đâu xứng để gọi là bậc thông đạt ?

Hoặc quyết tâm thông suốt tầm cỡ .

Hoặc giữ vững giới luật ; hoặc chân thành kính lễ trước tượng Phật .

Hoặc kinh hành siêng năng trong tịnh thất .

Hoặc miệng tụng Tôn danh .

Hoặc tâm quán tưởng Lạc Bang .

Hoặc không trọng giàu sang cũng chẳng xem thường nghèo khó mà sống đời đơn thuần .

Hoặc bố thí rốt ráo, không thêm điều tốt chẳng bớt việc xấu .

Sự việc nếu bình đẳng, quyền lợi cũng to lớn. Phàm người nương theo Giới luật, Thiền định nên vun bồi phước đức to lớn, những việc in kinh, tạo tượng cần phải nỗ lực ra công. Chớ bảo rằng ta vốn đã là Hiền Thánh, tâm chính là Phật. Từ phàm vượt lên bậc Thánh, Phật Thích Ca xưa kia lẽ nào chẳng tu hành ; từ vọng vào nơi chân, Tổ Đạt Ma há không do chứng ngộ. Do người tôn sùng đạo, Phật Pháp chẳng phải có đường riêng khác ; thường gắng siêng năng tinh tấn, đừng nên lười biếng dễ duôi, thời hạn mau chóng phải cứu xét căn nguyên của đại đạo. Nếu thiếu một sọt đất, sao hoàn toàn có thể trở thành ngọn núi ngất cao ; phế bỏ Tam thừa tất khó bước lên cửa Từ nhẫn. Thế thì tự mình không kiêu căng nên chẳng xả bỏ việc lành kia, nhất định phải cầu đức vẹn toàn, thế mới hoàn toàn có thể đặt nghi vấn : Tâm chẳng phải chẳng có tâm, pháp chẳng phải chẳng có pháp .

Cốt yếu ở chỗ tâm truyền tâm mà ấn khả, pháp trao pháp giữa thầy với trò. Chớ nên khư khư giỏi một mặt, cần phải gắng sức thực hành thực tế vạn hạnh mới hoàn toàn có thể gieo trồng hạt giống Bồ đề, tu tập Pháp môn Tịnh độ. Thấu rõ thì siêu thăng cõi trời Đâu Suất, mê muội thì trầm luân nơi âm ti A Tỳ. Nếu câu nệ nơi ngôn từ giống như chèo thuyền trên cạn, nếu thông suốt bản tánh cũng như dùng bè sang sông. Thánh trước Thánh sau đều từ nơi tâm, thuở xưa thời nay đâu từng có pháp khác .

Ôi ! Pháp sống sót mà chẳng sống sót, tâm rỗng không mà chẳng rỗng không. Không tu mà không pháp nào chẳng tu, sự chân tu cũng dứt hẳn ; vô trụ mà không nơi nào chẳng trụ, chân trụ cũng không. Thương xót muôn loài đều có cùng một bản tánh. Vốn không thiện ác, chỉ vì bị ngoại vật làm đổi dời ; nếu không tu tập tỏ sáng thì sao hoàn toàn có thể ngăn chận ? Vun bồi những điều thiện vi diệu mới đáng gọi là chân thực quay trở lại .

Thế nên, những bậc tiên triết dạy bảo cặn kẽ vì muốn khiến cho người sau tu học nên mới trưng dẫn nhiều giáo pháp để chỉ dạy những người mê mờ. Thiền sư Trí Giác tâm tánh sáng suốt, căn cơ viên đốn, tài học rộng sâu, nhiều đời tích tập tu hành tương thích với những pháp, đời nay truyền bá lưu thông khế hợp với chư Phật. Ngài nghĩ về người khác như chính mình, xét tâm người như tâm mình. Từng soạn thuật Vạn Thiện Đồng Quy Tập ba quyển để khuyên bảo những người có duyên. Hoặc những quan lại danh gia, đạo sĩ tăng sĩ, thiện nam thiện nữ, hạnh cao tài năng, hễ một mực cung kính siêng năng thì không có ai là kẻ quý trọng hay thấp hèn .

Sách này thật là thuốc hay làm quyền lợi chúng sanh, chỉ rõ điểm chính yếu thành Phật. Chỗ nào cũng bao quát những lời pháp của mọi Kinh Luận làm khuôn phép học đạo cho những kẻ chưa biết chưa hay. Trong đó khuyên bảo cặn kẽ cẩn mật tu trì. Quyển sách này mãi mãi sẽ là khuôn mẫu cho Phật giáo Ấn Hoa, xứng danh làm mực thước cho Tông môn. Nay Tạng chủ Trí Như ở viện Pháp Tuệ từ lâu đã vun bồi tánh đức hiền hậu, thực hành thực tế Thánh đạo. Thấy sự hiền tài của người xem như sự hiền tài của mình, thấy điều lành của người coi như điều lành của mình .

Tạng chủ gom luận thư của bậc minh sư soạn thuật, hưng khởi khuôn phép của đời trước. Phước lợi sâu dày, phương tiện đi lại không ít. Ngài còn tự đem tiền của mà khởi xướng, lại nhờ sự tương hỗ của những bậc cao minh. Duyên thù thắng đã đủ, việc làm nhất định hoàn thành xong. Nhờ khắc bản mà được thành quyển, quý ở chỗ có nơi soi xét để tu thân. Định trao truyền bất hủ mãi đến đời sau nhưng lại nhầm phó thác cho kẻ bất tài này. Thẩm Chấn tôi, tâm tính mê muội chẳng thấu rõ lẽ huyền vi, ngôn từ e trái ngược với chỗ chính yếu. Kẻ hèn này do lời mời chân thành thật khó khước từ, nên mới trình diễn sơ lược kỷ cương, đâu dám trốn tránh những lời chê trách .

Thẩm Chấn Kính ghi-Thời Bắc Tống ( Công nguyên 1072 )

Thiền Sư Diên Thọ Ở Chùa Vĩnh Minh ( 904 – 975 )

Thiền Sư Diên Thọ, tự là Xung Huyền, người đời Tống, con nhà họ Vương ở Tiền Đường. Lúc thiếu thời, Ngài thích tụng kinh Pháp Hoa, cảm đến bầy dê quỳ mọp nghe kinh. Lớn lên, Xung Huyền được Văn Mục Vương tuyển dụng, cho làm quan trông nom về thuế vụ. Nhiều lần Ngài lấy tiền công quỹ đến Tây Hồ mua cá trạnh phóng sanh. Việc phát hiện ra, bị pháp ty đánh giá và thẩm định, xử Ngài vào tội tử hình. Lúc sắp đem đi chém, Văn Mục Vương cho người rình xem, nếu thấy Ngài nhan sắc thản nhiên, không tỏ vẻ buồn rầu lo ngại thì phải đem về trình lại. Thấy Ngài trước sau vẫn an nhiên tỉnh bơ, sứ giả trao sắc chỉ cho quan giám trảm, rồi dẫn về diện kiến vua .

Khi nhà vua hỏi duyên cớ Ngài đáp :

“ Tôi dụng của công, thật đáng tội chết. Nhưng toàn số tiền đó tôi dùng để mua cứu được muôn ức sanh mạng, thì dù thân này có chết cũng được vãng sanh về cõi Liên Bang, thế nên tôi không lúng túng ” .

Văn Mục Vương nghe qua cảm động, rơi lệ tha bổng. Ngài xin xuất gia, nhà vua bằng lòng. Năm ba mươi tuổi, Ngài nương theo Thiền sư Thúy Nham ở chùa Long Sách xuất gia. Sau đó tham học với Quốc sư Đức Thiều ở núi Thiên Thai, bắt đầu tu tập thiền định, tỏ ngộ tâm yếu, được Quốc sư ấn khả. Ngài từng tu Pháp Hoa Sám ở chùa Quốc Thanh, trong lúc thiền quán thấy Bồ Tát Quán Thế Âm rưới nước cam lồ vào miệng, từ đó được biện tài vô ngại .

Sau đó, Ngài ở núi Tuyết Đậu tại Minh Châu, pháp hội rất hưng thịnh, đồng thời phục hưng chùa Linh Ẩn ở Hàng Châu. Ngoài giờ giáo hóa, Đại sư thường ở bên dòng thác ngồi tụng kinh, tọa thiền, trầm mặc. Đại sư mặc y phục thì thô sơ, dùng thức ăn rất đạm bạc. Năm Kiến Long thứ 2 ( 961 ) đời Tống, Trung Ý Vương thỉnh Ngài trụ trì chùa Vĩnh Minh, giáo hóa đại chúng, vì vậy người đời gọi là Đại sư Vĩnh Minh. Sư đề xướng niềm tin viên dung tổng thể pháp, lấy tâm làm tông, bốn chúng khâm phục. Ở chùa Vĩnh Minh mười lăm năm, độ được 1,700 vị Tăng. Đại sư lập công khóa mỗi ngày đêm hành trì 108 điều. Hai điều đặc biệt quan trọng trong đó là : tụng một bộ kinh Pháp Hoa, niệm mười muôn câu Phật hiệu. Trọn đời Ngài tụng được một muôn ba ngàn bộ kinh Pháp Hoa. Đại sư thường truyền giới Bồ Tát, mua chim cá phóng sanh, thí thực cho quỷ thần, toàn bộ công đức đều hồi hướng Tịnh độ. Ngài có trước tác bộ Tông Cảnh Lục 100 quyển, dung hội chỉ thú dị đồng của ba tông :

* Hoa Nghiêm .

* Pháp Hoa .

* Duy Thức .

Đối với sự phân loại tông chỉ giữa những tông phái đương thời, Ngài giữ thái độ điều hòa. Vua nước Cao Ly thấy được bộ sách này, bèn sai sứ thần sang bày tỏ lễ nghĩa của người đệ tử, đồng thời phái ba mươi sáu vị Tăng trong nước đến Nước Trung Hoa học pháp với Ngài. Do đó, Thiền của tông Pháp Nhãn lại được phổ cập ở Hải Đông.

Đại sư còn soạn thuật tập Vạn Thiện Đồng Quy. Giáo nghĩa trong đây viên dung vô ngại, đồng quy về nhất tâm, bảo rằng:

“ Tám vạn pháp môn đều đưa đến giải thoát, một niệm lành nhỏ cũng dẫn tới Chân như ”, lời lẽ chỉ dạy về Tịnh độ rất thiết yếu. Ngoài ra Đại sư còn trước tác Thần Thê An Dưỡng Phú 1 quyển, Duy Tâm Quyết 1 quyển, Định Huệ Tương Tư Ca 1 quyển v.v … toàn bộ hơn 60 bộ. Niên hiệu Khai bảo năm thứ 8 ( 975 ), ngày 26 tháng 2, vào buổi sáng sớm Đại sư lên chánh điện đốt hương lễ Phật. Lễ xong, Ngài họp đại chúng lại dặn dò khuyên bảo, rồi ngồi kiết già trên pháp tòa mà thị tịch, thọ 72 tuổi. Trung Ý Vương ban tôn hiệu là “ Thiền Sư Trí Giác ”. Đại sư là Tổ thứ ba của tông Pháp Nhãn, đồng thời cũng được tôn xưng là Tổ thứ sáu của tông Tịnh độ .

Trích “ Quyển Thượng – Vạn Thiện Đồng Quy ” :

Phàm làm những việc lành đều quay trở lại Thật tướng, như hư không dung nạp tổng thể, như mặt đất sinh trưởng vạn vật. Thế nên chỉ cần khế hợp với Nhất như, tự nhiên bao hàm mọi công đức. Song, chẳng động bản thể mà vạn hạnh vẫn thường hưng khởi, chẳng hủy hoại duyên sanh mà pháp giới hằng hiện. Lặng lẽ chẳng trở ngại động dụng ; Tục chẳng trái ngược với Chân. Xét Có và Không đồng nhau, một mé bình đẳng .

Do đó Vạn pháp Duy Tâm, cần phải thực hành thực tế Lục độ thoáng đãng, không nên ngồi không giữ cái ngu làm ngưng trệ sự chân tu. Nếu muốn thực hành thực tế vạn hạnh thì rốt cuộc vẫn phải dựa vào Lý và Sự. Lý và Sự vô ngại, đạo ở ngay trong ấy. Được như vậy, mình và người đều được quyền lợi, từ đó tròn đầy lòng Từ Bi Đồng Thể, lại bao quát trước sau, thành tựu hạnh vô tận. Nếu nói về quan hệ của Lý và Sự thì ý chỉ sâu xa khó tưởng tận. Xét kỹ thì chẳng phải “ một ” cũng chẳng phải “ khác ”. Do đó lý thật tánh và sự tướng giả dối lực dụng qua lại, mở ra và đóng lại đồng thời. Bản thể cùng khắp chẳng có sự sai biệt nhưng vết tích năng và sở có vẻ như khác nhau .

Sự nhân Lý mà xây dựng, chẳng ẩn Lý mà thành tựu Sự. Lý nhân Sự mà tỏ bày, chẳng hủy hoại Sự mà hiển bày Lý. Hỗ trợ nhau thì cả hai được xây dựng ; thâu nhiếp nhau thì đều trở về nơi không. Sự ẩn và hiển của Lý-Sự, khiến cả hai làm thành lẫn nhau ; mà sự vô ngại của chúng thì khiến đồng thời hiển hiện ; bài xích và đoạt lấy lẫn nhau thì chẳng Có chẳng Không, tương tức tương thành thì chẳng thường chẳng đoạn .

Nếu rời Sự mà quan tâm đến Lý thì rơi vào cái ngu của hàng Thanh Văn. Nếu rời Lý mà thực hành Sự thì đồng với kiến chấp của phàm phu. Nên biết, rời Lý không có Sự, chính do toàn nước là sóng ; rời Sự không có Lý do tại toàn sóng là nước. Nhưng Lý cũng chẳng phải là Sự, chính do sự xê dịch và tánh ướt chẳng đồng nhau. Sự cũng chẳng phải là Lý, chính bới năng và sở độc lạ. Phủ định Lý, phủ định Sự thì Chân đế và Tục đế đều không ; khẳng định Lý chứng minh và khẳng định Sự thì Nhị đế hằng được xác lập. Soi chiếu cả hai thì đều giả dối mà huyễn tướng vẫn sống sót rõ ràng ; phá dẹp cả hai thì tức là rỗng không tiêu dung lặng lẽ. Đã chẳng phải Không, chẳng phải Giả thì Trung đạo thường tỏ sáng. Chẳng động nhân duyên thì đâu tổn hại đến Lý thể .

Do đó, Bồ Tát dùng Vô sở đắc làm phương tiện đi lại. Dù ở trong Có chẳng trái với Không, y cứ vào Thật tế phát khởi môn hóa độ ; thực hành thực tế Chân mà chẳng chướng ngại Tục. Bồ Tát luôn thắp sáng ngọn đuốc trí tuệ, chẳng mờ tối ánh sáng tự tâm, mây từ bi bủa giăng, biển vạn hạnh dậy sóng ba đào. Do đó, ở trong trần lao mà dung thông vô ngại, tự tại tùy duyên ; toàn bộ việc làm đều là Phật sự. Thế nên kinh Bát Nhã nói : “ Nhất tâm rất đầy đủ Vạn hạnh ” .

Kinh Hoa Nghiêm nói :

“ Trưởng giả Giải Thoát bảo đồng tử Thiện Tài :

Ta muốn thấy Phật A Di Đà ở quốc tế An Lạc liền được thấy theo ý muốn. Không chỉ Phật A Di Đà mà cho đến tổng thể chư Phật mười phương cũng đều hoàn toàn có thể thấy từ tâm mình. Thiện nam tử ! Nên biết, Bồ Tát tu tổng thể những pháp của chư Phật, làm thanh tịnh những cõi Phật, tích góp hạnh cao đẹp, điều phục chúng sanh, phát thệ nguyện lớn, tổng thể những việc trên đều phát xuất từ tự tâm. Thế nên thiện nam tử ! Nên dùng pháp lành trợ giúp tâm mình, nên dùng nước pháp thấm nhuần tâm mình, nên dùng cảnh giới sửa trị thanh tịnh tâm mình, nên dùng hạnh tinh tấn làm vững chãi tâm mình, nên dùng trí huệ làm sáng suốt tâm mình, nên dùng sự tự tại của Phật để khai phát tâm mình, nên dùng Thập lực của Phật để soi xét tâm mình ” .

Bậc Cao đức thuở xưa lý giải rằng :

“ Nhất tâm bao hàm vạn pháp, không riêng gì một niệm quán tưởng Phật phát xuất từ tâm mình, ngay cả vạn hạnh Bồ Tát, Thể và Dụng của quả Phật cũng đều không rời tâm, đồng thời cũng đều do tâm này mà phá trừ sự sai lầm đáng tiếc vọng chấp ” .

Có người chấp rằng :

Vạn pháp đã đều phát xuất từ nơi tâm thì để mặc tình cũng là Phật, thực hành thực tế vạn hạnh đâu chẳng phải là nhọc nhằn vô ích hay sao ?

– Nay nói rõ tâm tuy tức là Phật, nhưng vì mãi bị che đậy bởi trần lao nên phải nhờ vạn hạnh trợ giúp tu hành khiến cho nó sáng suốt thấu triệt. Ở đây chỉ nói vạn hạnh đều phát xuất từ tâm, trọn vẹn chẳng bảo rằng không cần tu hành, không chỉ có vậy vạn pháp tức là tâm thì mọi sự tu hành đâu làm trở ngại tự tâm !

Hỏi :

Tổ sư ( Bồ Đề Đạt Ma ) nói : “ Chẳng suy tư thiện ác, tự nhiên được vào tâm thể ”. Kinh Niết Bàn nói : “ Các hành vô thường, là pháp sanh diệt ”. Tại sao lại khuyên tu hành, cố ý làm trái lời dạy của Tổ sư ?

Đáp :

Ý của Tổ sư là y cứ vào tông chỉ nhà Thiền, còn lời dạy trong tầm cỡ là để phá trừ chấp trước .

Nếu nói về Đốn giáo của Thiền Tông thì dẹp trừ mọi tướng, rời khỏi những duyên, Có và Không đều không, Thể-Dụng lặng lẽ. Nếu từ nơi ý chỉ viên dung của Hoa Nghiêm thì cho rằng tổng thể những công đức đồng thời vừa đủ, Lý và Hạnh đều hiển bày, Bi và Trí đều tương hỗ lẫn nhau. Do đó Bồ Tát Văn Thù dùng Lý để ấn chứng Hạnh nên nghĩa Sai biệt chẳng tổn hại. Bồ Tát Phổ Hiền dùng Hạnh trang nghiêm Lý nên môn Căn bản chẳng phế bỏ. Gốc ngọn một mé, phàm thánh đồng nguồn, chẳng phá hoại Tục mà nêu Chân, cũng không rời Chân mà thiết lập Tục .

Đầy đủ mắt trí tuệ nên không chìm đắm trong sanh tử ; vận dụng tâm từ bi nên chẳng ngưng trệ nơi Niết Bàn. Lấy sự có huyễn hóa trong ba cõi làm công dụng của Bồ đề ; ở trong biển phiền não mà thông suốt bến bờ Niết Bàn. Muôn điều thiện là tư lương để Bồ Tát bước vào Thánh vị ; những hạnh lành là nấc thang trợ giúp chư Phật thành đạo Bồ đề. Nếu có đôi mắt sáng mà không có đôi chân thì làm thế nào đi đến ao nước mát trong ? Được chỗ chân thực mà bỏ quên sự quyền biến, sao hoàn toàn có thể bước lên cảnh giới tự tại ?

Thế nên, Phương tiện và Bát nhã thường phối hợp lẫn nhau : Chân không và Diệu hữu cùng làm thành cho nhau. Kinh Pháp Hoa gom ba thừa trở về một Phật thừa, muôn việc lành đều hướng về Bồ đề. Phẩm Bát Nhã thì cho rằng tổng thể không hai, những hạnh đều trở về Nhất thiết Chủng trí. Do đó Kinh Hoa Nghiêm nói :

“ Bồ Tát Thất Địa ( Viễn hành địa ) phải tu tập mười loại trí tuệ phương tiện đi lại đạt thù thắng :

1. Tuy khéo tu tập Chánh định Không, Vô tướng, Vô nguyện mà từ bi chẳng bỏ chúng sanh .

2. Tuy đã được pháp bình đẳng của chư Phật mà thường ưa cúng dường Phật .

3. Tuy vào môn Trí tuệ Quán Không mà vẫn siêng năng tích góp phước đức .

4. Tuy rời xa ba cõi mà vẫn trang nghiêm ba cõi .

5. Tuy đã dập tắt toàn vẹn những ngọn lửa phiền não mà lại vì toàn bộ chúng sanh khởi và diệt ba ngọn lửa phiền não tham, sân, si .

6. Tuy biết rõ những pháp như huyễn, như mộng, như tiếng vang, như sóng nắng, như ảo hóa, như trăng đáp nước, như bóng trong gương, tự tánh không hai nhưng vẫn tùy theo tâm niệm của chúng sanh mà tạo tác vô lượng sự sai biệt .

7. Tuy biết những cõi nước giống như hư không mà vẫn hoàn toàn có thể dùng diệu hạnh thanh tịnh để trang nghiêm cõi Phật .

8. Tuy biết Pháp thân của chư Phật bản tánh vốn không có thân, mà dùng tướng hảo để trang nghiêm thân .

9. Tuy biết âm thanh của chư Phật bản tánh là không, tĩnh mịch chẳng nói năng mà hay thuận theo tổng thể chúng sanh phát ra vô vàn âm thanh vi diệu .

10. Tuy theo lời chỉ dạy của chư Phật, biết rõ ba đời chỉ là một niệm mà vẫn thuận theo sự phân biệt hiểu biết của chúng sanh, dùng mọi hình tướng, mọi thời hạn, mọi kiếp số mà tu tập những hạnh .

Trong kinh Duy Ma nói :

“ Tuy thực hành thực tế nơi Không mà vẫn gieo trồng những cội gốc đức hạnh, đó là hạnh của Bồ Tát .

Tuy thực hành thực tế Vô tướng mà vẫn độ chúng sanh, đó là hạnh của Bồ Tát .

Tuy thực hành thực tế Vô tác mà vẫn thị hiện thọ thân, đó là hạnh của Bồ Tát .

Tuy thực hành thực tế Vô khởi mà phát khởi toàn bộ những hạnh lành, đó là hạnh của Bồ Tát .

Bậc Cao đức thời xưa hỏi : “ Tất cả vạn hạnh chỉ trở về Vô niệm. Nay thấy thiện ác nguyện rời bỏ, nguyện thành tựu, nhọc nhằn thân tâm làm thế nào xem đó là đạo được ? ” .

Đáp : Ở đây lìa niệm mà cầu Vô niệm, còn chưa được Vô niệm chân thực, huống gì nghĩ nhớ về Vô niệm mà lại không cách ngại hay sao ?

Hơn nữa Vô niệm chỉ là một hạnh trong những hạnh, làm thế nào biết một niệm liền hoàn toàn có thể nhanh gọn viên dung toàn bộ ? ” .

Như lời dẫn chứng trên, ý chỉ của Phật đã trọn vẹn rõ ràng, đâu thể bụng trống không tâm cao ngạo, lấy ít cho là đủ, giống như ếch ngồi đáy giếng mà chán ghét biển cả, ánh đom đóm lập lòe mà muốn che lấp vầng thái dương hay sao !

Hỏi :

Dứt tuyệt không lệ thuộc, cảnh và trí đều không, đó là ý chỉ trở lại của Phật Tổ, con đường chính yếu của Thánh Hiền. Nếu nói về sự có tạo tác thì tâm cảnh rõ ràng, dựa vào tầm cỡ gì trình diễn thoáng rộng về muôn điều thiện ?

Đáp :

Giáo pháp một đời của Đức Phật từ xưa đến nay được phân loại tông phái rất nhiều. Nhưng đứng từ phương diện lớn mà nhìn, chẳng ra ngoài ba tông dưới đây :

1. Tướng tông .

2. Không tông .

3. Tánh tông .

Trong đó, Tướng tông đa số từ góc nhìn chứng minh và khẳng định ( phải ) để diễn thuyết Phật Pháp. Không tông thì từ góc nhìn phủ định ( chẳng phải ) để diễn thuyết Phật Pháp. Còn Tánh tông chỉ nói trực chỉ, tức đồng với giải pháp “ thấy tánh thành Phật ” của Lục tổ. Nay chẳng luận thấy tánh, không biết Chánh tông mà phần lớn chấp vào khẳng định chắc chắn hoặc phủ định, tranh luận lăng xăng. Như thế đều do chẳng rõ ý sâu kín của Phật Tổ, chỉ đuổi theo ngôn từ .

Trong giáo lý hoặc nói chứng minh và khẳng định là y cứ tánh mà nói về tướng ; hoặc nói phủ định là phá trừ tướng để hiển bày tánh. Chỉ có một môn Tánh tông hiển bày trực chỉ, chẳng khẳng định chắc chắn hay phủ định. Hiện nay, mọi người đa số xem trọng lời nói phá dẹp “ chẳng phải Tâm chẳng phải Phật, chẳng phải Lý chẳng phải Sự ”, lấy đó làm chỗ huyền diệu. Chẳng biết những lời nói ấy chỉ là để phá dẹp, là lời nói dùng để chữa trị bệnh chấp. Chấp vào phương tiện đi lại ấy làm tiềm năng, lại không tin giáo nghĩa chứng minh và khẳng định trực chỉ, do đó mất đi chỗ chân thực, mê muội so với Chân tâm. Giống như người ngu ở nước Sở, thấy con gà cho là phượng hoàng, như trẻ con chơi bên bờ hồ lấy ngói gạch làm châu ngọc. Chỉ theo cái nhìn nông cạn, chẳng tìm xét ý chỉ sâu kín. Nếu lầm mê nơi thuyết phương tiện đi lại thì làm thế nào biết được chỗ trở lại chân thực ?

Hỏi :

Giáp pháp ba thừa của chư Phật Như Lai diễn thuyết chỉ là pháp môn một vị giải thoát. Tại sao lại nói rộng về Duyên khởi sanh diệt ở trần gian ? Nghĩ suy liền mất, chẳng thuận với Chân như ; động niệm thì trái với Pháp thể .

Đáp :

Nếu nói về một tướng một vị, đó là giáo pháp quyền biến trong ba thừa. Từ nơi Lý mà nói, tổng thể nhân duyên đều là lầm lỗi. Nay chỉnh sửa và biên tập sách này chỉ hiển bày tông chỉ viên dung, mỗi mỗi duyên khởi đều là đức chân thực của pháp giới .

Ở nơi ý nghĩa này, chẳng xây dựng cũng chẳng phá hoại, không đoạn diệt cũng chẳng thường hằng, cho đến thần thông biến hóa đều là pháp vốn như vậy, chẳng phải nhờ thần lực mà trong thời điểm tạm thời được như vậy. Do đó nói, vừa có một pháp nhân duyên sanh, đều là công đức phát khởi từ tự tánh .

Kinh Hoa Nghiêm nói :

“ Trong biển quốc tế Hoa Tạng này, bất luận là núi non hay sông ngòi, cho đến rừng cây cát bụi, toàn bộ chỗ nơi đều xứng với pháp giới Chân như rất đầy đủ vô biên công đức ” .

Hỏi :

Trong Kinh nói : “ Kẻ phàm phu tham chấp vào sự vật ”, còn nói rằng : “ Đối với phàm phu chấp tướng phải tùy nghi vì họ mà thuyết pháp ”. Nếu rõ được Lý cơ bản thì vạn hạnh đều viên mãn. Như thế cần gì sự tướng mà dấy khởi tạo tác ?

Đáp :

Đây là lời nói phá tham trước chấp thủ, chẳng quan hệ đến sự tướng nhân duyên .

Kinh Duy Ma nói :

“ Chỉ trừ bệnh mà chẳng bỏ pháp ” .

Kinh Kim Cang Tam Muội nói :

“ Có hai lối vào, một là vào từ con đường Lý ; hai là vào từ con đường Hạnh. Dùng Lý dẫn lối Hạnh, dùng Hạnh làm viên mãn Lý ” .

Vả lại, Bồ đề là dùng Hạnh đi vào Vô hạnh, Bởi vì, Hạnh là nhờ vào thực hành thực tế tổng thể pháp lành, Vô hạnh là thấy tổng thể pháp lành không có thật. Đâu thể ngưng trệ nơi Lý thiếu sót phần Hạnh, hoặc nghiêng chấp về Hạnh trái ngược với Lý .

Luận Đại Thừa Khởi Tín của Bồ Tát Mã Minh nói, có ba sự phát tâm do thành tựu niềm tin :

1. Trực Tâm : vì chánh niệm về Chân Như .

2. Thâm tâm : vì ưa thích tích góp tổng thể những hạnh lành .

3. Đại bi tâm : vì muốn giải trừ sự đau khổ của tổng thể chúng sanh .

Trong Luận hỏi rằng : “ Ở trên đã nói pháp giới một tướng, Phật thể không hai, tại sao không chuyên niệm Chân như và lại nhờ vào sự cầu học thực hành thực tế những pháp lành ? ” .

Luận đáp rằng : “ Ví như hạt châu đại Ma Ni, thể tánh trong sáng nhưng lại có sự cấu bẩn của tạp chất nhơ uế. Nếu người chỉ nghĩ về đặc thù quí báu của nó, nhưng không dùng đủ mọi thứ để vệ sinh mài dũa, rốt cuộc nó cũng không hề hiển hiện được thực chất trong sáng. Cũng vậy, pháp Chân như nơi chúng sanh, thể tánh rỗng lặng thanh tịnh mà có sự cấu nhiễm của vô lượng phiền não. Nếu người chỉ nghĩ về Chân như, không dùng mọi phương tiện đi lại huân tu thì nó cũng sẽ không hiển lộ được bản tánh trong sáng. Bởi vì, phiền não cấu nhiễm vô lượng nên phải tu tập khắp tổng thể hạnh lành để đối trị. Nếu người tu hành toàn bộ hạnh lành thì tự nhiên trở về pháp Chân như ” …

Mục Lục :

Thiền Sư Diên Thọ Chùa Vĩnh Minh ( 904 – 975 )

Lời Tựa

Quyển Thượng

Quyển Trung

Quyển Hạ

Phần Phụ: Thiền Sư Vĩnh Minh Dạy Chúng

Chú Thích