Sự tồn tại của vong linh thánh thần với lên đồng – hầu đồng :: Suy ngẫm & Tự vấn :: https://thevesta.vn
1. Đạo thờ Mẫu:
Trong tiến trình lịch sử dân tộc dân tộc bản địa trải qua những thời kỳ Nho, Phật, Lão, dân cư nông nghiệp Nước Ta phát hiện ra rằng để sinh ra, lớn lên, sống sót và tăng trưởng không hề thiếu vị trí tối rất linh và chỉ có một không hai là Bà Mẹ – danh từ Hán Việt gọi là Mẫu. Từ đó có tên gọi Mẫu Thiên, Mẫu Địa, Mẫu nghi thiên hạ, Mẫu Thượng ngàn ( rừng xanh ), Mẫu Thủy ( sông dài biển rộng ) đó là những hình tượng sinh động về Người Mẹ trong đời sống. Còn về đơn cử bằng xương thịt và có đời sống dân gian thân thiện với dân cư sông Hồng là hình ảnh Thánh Mẫu Liễu Hạnh – một trong tứ thánh bất tử của nền nếp đạo đức truyền thống lịch sử của nền văn minh sông Hồng ( Tản Viên, Chử Đồng Tử, Thánh Gióng, Bà Chúa Liễu ) được tôn kính lập đền thờ khắp nơi, từ Bắc vào Nam, hình thành nên một nền nếp đạo đức truyền thống cuội nguồn của văn minh sông Hồng trong quy trình đảm nhiệm có tinh lọc nền văn minh Ấn Độ – Nước Trung Hoa trong suốt chiều dài lịch sử vẻ vang dựng nước và giữ nước, đánh đuổi những loại quân địch xâm lược để sống sót và tăng trưởng với câu ngạn ngữ bất hủ “ Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra ”, với đạo lý bất di bất dịch trong truyện cổ dân gian Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu : “ Thà đui mà giữ đạo nhà, còn hơn có mắt ông cha không thờ ” .
1. Mẫu Liễu Hạnh và đạo mẫu Việt Nam:
Bạn đang đọc: Sự tồn tại của vong linh thánh thần với lên đồng – hầu đồng :: Suy ngẫm & Tự vấn :: https://thevesta.vn
Trong tâm thức dân gian Việt luôn chứng minh và khẳng định sự vĩnh cửu bất tử của dân tộc bản địa, giống nòi. Từ lịch sử một thời cha Rồng mẹ Tiên đến Tứ thánh bất tử : Đánh giặc là Thánh Gióng ; chống lại vạn vật thiên nhiên là Thánh Tản Viên Sơn ; tự do yêu đương tạo lập mái ấm gia đình niềm hạnh phúc và sinh cơ lập nghiệp, làm thuốc chữa bệnh bảo vệ đời sống là Thánh Chử Đồng Tử, bên cạnh ba hình tượng ấy cần thêm một vị nữa để cho “ Cõi Nam thiên bất hòa tư ”. Vị thánh ấy chính là Liễu Hạnh mà lịch sử một thời là người phụ nữ tiêu biểu vượt trội có gốc là con gái nhà trời ba lần xuống trần. Lần thứ nhất đầu thai vào nhà họ Phạm đến 20 tuổi về trời. Lần thứ hai đầu thai làm con gái nhà Lê lấy chồng là con trai nhà Trần sinh được hai con. Đến năm 21 tuổi nhớ cha là Ngọc hoàng đã dặn chồng con ở lại còn mình thoát xác về trời. Lần thứ ba nhớ chồng con lại xin Ngọc hoàng cho xuống ngao du sơn thủy, giúp vua đánh giặc, dạy dân định cư lạc nghiệp. Lúc ở chùa Tiên ( TP Lạng Sơn ), lúc về Tây Hồ ( TP.HN ) đàm đạo văn thơ với Trạng Bùng – Phùng Khắc Khoan hoặc cùng hai thị nữ mở quán độ đường cho dân ở Sòng Sơn, Phố Cát ( Thanh Hóa ) .Hình tượng Liễu Hạnh công chúa hiển thị một người phụ nữ trung, hiếu, tiết, nghĩa ; một bà mẹ Nước Ta hoàn hảo nhất sống mãi trong tâm thức dân gian, trở nên bất tử .Trong bốn vị thần linh bất tử, chỉ duy nhất Liễu Hạnh công chúa là nữ thần nên được dân gian tôn vinh là Mẫu để thờ phụng theo tín ngưỡng thờ mẫu thần và mẫu tứ phủ. Cùng với nhân thần như Vương Mẫu ( mẹ Thánh Gióng ), Quốc Mẫu ( mẹ Âu cơ ), Cung Từ Thánh Gióng ( mẹ vua Lê Thái Tổ ) còn những nhiên thần như Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Địa, Mẫu Thủy, Mẫu Thượng Ngàn ( Tứ phủ ), Mẫu Liễu Hạnh do có thân phận và đời sống thân mật với nhân gian nên được thờ phụng ở nhiều nơi ( đặc biệt quan trọng có một liên hoan nổi tiếng là liên hoan Phủ Giầy ở Huyện Vụ Bản – Tỉnh Nam Định ) như ở : Tây Hồ ( Thành Phố Hà Nội ), chùa Tiên ( Thành Phố Lạng Sơn ), điện Hòn Chén bên bờ sông Hương ( Huế ), đền Bắc Lệ ( Hữu Lũng – Thành Phố Lạng Sơn ) …Mẫu thuẫn là những nữ thần đã được phong tước như Vương Mẫu ( mẹ Thánh Gióng ), Quốc Mẫu ( mẹ Âu Cơ ), cung Từ Thánh Mẫu ( mẹ vua Lê Thái Tổ ). Mẫu tứ phủ là mẫu của bốn vùng, miền hình thành ngoài hành tinh : Thiên phủ ( miền trời ), Địa phủ ( miền đất ), Nhạc phủ ( miền rừng núi ), Thủy hay Thoải phủ ( miền sông biển ). Đứng đầu mỗi phủ là một vị thánh mẫu và đặt tên những bà là : Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn và Mẫu Thoải tương thích với cuộc di dân của người Việt từ rừng núi theo những dòng sông về sống hai bên bờ lưu vực sông Hồng, sông Mã, sông Chu, sông Lam … để canh tác lúa nước hình thành nền Văn minh lúa nước tăng trưởng đến thời nay .
2. Đức Thánh Trần và lễ hội Kiếp Bạc:
Trong tâm thức dân gian Việt còn một hình tượng người cha anh hùng dân tộc bản địa Thánh Trần Hưng Đạo mà không một đình, đền, chùa nào không có một ban thờ ngài. Dân gian gọi ngài bằng Đức Thánh bởi truyền thuyết thần thoại kể rằng ngài là con trời, được Ngọc Hoàng phái xuống trần gian đầu thai vào dòng dõi hoàng tộc nhà Trần để bình định giặc Nguyên – Mông đang có thủ đoạn tung vó ngựa viễn chinh tiêu diệt loài người. Và chính ngài bằng văn trị, võ thuật siêu việt đã hai lần đại phá quân xâm lược Nguyên – Mông, được những nhà nghiên cứu khoa học lịch sử dân tộc quốc tế theo yêu cầu của Hội khoa học Hoàng gia Anh quốc lựa chọn là một trong 10 danh tướng quốc tế của mọi thời đại trong đó có một danh tướng còn sống ở thế kỷ XXI là Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Cũng trong dân gian đã định rằng : tháng tám giỗ cha – tháng ba giỗ mẹ để mở liên hoan tại nơi thờ chính Phủ Giầy ( Tỉnh Nam Định ) và Vạn Kiếp ( Thành Phố Hải Dương ). Người ta nô nức tề tựu dâng lễ cha, mẹ cầu tài, cầu lộc, cầu phúc, cầu an và chứng nghiệm rằng rất rất thiêng .Với ý nghĩa độc lạ và thiết thực ấy nên tín ngưỡng thờ Mẫu được coi là Đạo Mẫu ở Nước Ta. Từ trong hình thành và tăng trưởng, Đạo Mẫu đã luôn sát cánh cùng dân tộc bản địa với ý nghĩa rất linh và cao quý nhất mà thương hiệu “ Các bà mẹ Nước Ta anh hùng ” hiện đang được cả nước tôn vinh là vật chứng hùng hồn .Cùng với việc tôn thờ cha mẹ như trên, Đạo Mẫu đã gắn không quên từ những con của ngài là những vị tướng đáng giặc, từ đời Bà Trưng là hai nữ tướng Lê Chân, Bát Nàn, ông Hoàng Bơ ( nhà Trần ), ông Hoàng Bảy ( nhà Lý ), ông Hoàng Mười ( nhà Lê ), quan lớn tuần tranh ( quan thanh tra của những triều đình ) đến những danh dân, danh thần miền xuôi, miền ngược, nam – phụ-lão-ấu nếu có sự nghiệp đánh giặc cứu nước giúp dân đều được lập đền, lập miếu sắc phong và thờ tự. Do đó hình thành câu ca dao dân gian nổi tiếng cổ kim :
Giúp dân dân lập miếu thờ
Hại dân, dân đái ngập mồ thối xương
Tưởng cũng là bài học kinh nghiệm đắt giá cho muôn mặt cuộc sống !Đó là kể về những vị thần bằng xương bằng thịt hiển hiện trong bốn ngàn năm dựng nước và giữ nước .Dân tộc ta trong cuộc mưu sinh phải chống chọi với thú dữ, cuồng phong và hải tặc từ rừng đến biển nên cũng không quên ơn những vị thần núi, thần sông, thần cửa biển, ở nơi sinh sống của mình và chính những vị nhiên thần kể trên đã giúp nhân dân ta đứng vững trước mọi cơn phong ba bão táp, mọi loại côn trùng nhỏ phá hoại mùa màng .Văn chương chữ nghĩa lâu nay có câu chữ nào hay hơn, rất linh hơn, hùng tráng hơn thành ngữ “ Khí thiêng sông núi, hồn thiêng quốc gia ” để tỏ lòng tri ân với so với những vị thần linh. Năm tháng qua đi nhưng dòng chảy nhân điện của những ngài vẫn luôn hiển hiện giúp chúng sinh vượt lên trên giặc ngoại xâm, giặc đói, giặc dốt để mãi mãi vĩnh cửu. Sự rất thiêng ấy là có thật và còn mãi mãi hiển hiện trên mọi bước đường dựng nước và giữ nước của tất cả chúng ta. Chớ có ai mê lầm mà quên quay sống lưng lại với hồn thiêng giống nòi, khí thiêng sông núi .
II. Tục lên đồng, hầu đồng ở Việt Nam
Trong dân gian đã bộc lộ lòng tri ân so với tiền nhân qua những tục lệ Giáng bút hoặc Lên đồng. Ở đây chúng tôi chỉ đề cập đến một hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống sinh động và thiết thực đó là tục Lên đồng – Hầu đồng. Tuy nhiên, ở đây chỉ trình diễn những nét đẹp về một tục lệ diễn xướng dân gian trải qua người diễn xướng ( đồng cô, đồng cậu ) nói về thân thế và sự nghiệp vì dân, vì nước của từng người một giúp mọi người tham gia tiệc tùng nhớ mãi người xưa, chuyện cũ trong khoảng trống rất linh tại những phủ, đền thờ Mẫu, thờ Đức Thánh Trần. Do đó, qua năm tháng tục Lên đồng đã gắn với Đạo Mẫu như hình với bóng trở thành một truyền thống văn hóa truyền thống tâm linh dân tộc bản địa rất đặc biệt quan trọng lôi cuốn sự mê hồn điều tra và nghiên cứu của những văn hóa truyền thống khắp nơi trong nước và trên quốc tế. Giải nghĩa chứ đồn ( từ Hán – Việt ) và từ Nôm là cùng – nhập quốc tế. Thần tiên, Thánh mẫu cầu tài, cầu lộc, cầu gia sự bình yên, khỏe mạnh, cầu cho quốc thái dân an … Và cứ mỗi lần Thánh nhập đến thăng ( ra đi ) được coi là kết thúc một giá đồng. Mỗi giá đồng được diễn xướng trong khoảng chừng từ nửa giờ tới hàng giờ liền do Thánh thần ; hoặc phải dày công thiền định mới hoàn toàn có thể tiếp dẫn được nguồn nguồn năng lượng siêu nhiên ấy để nói ra được những lời Thánh phán. Đồng còn có một nghĩa khác là tiểu đồng, hoặc tiên đồng hầu hạ bên cạnh những vị đại Tiên, Thánh, nhận sự ủy thác nhờ cậy của chúng sinh những nguyện cầu về quốc thái dân an, về những khó khăn vất vả trong đời sống trần gian, mong được Thánh thần giải thoát. Vì vậy còn được gọi là hầu đồng, lên đồng .
Không gian của lễ diễn xướng dân gian thường được diễn ra trước những cửa đền, cửa phủ nơi thờ Thánh, thờ Mẫu, trước sự hiện hữu của những ngài, tại những đền phủ dựng tượng Thánh, tượng Mẫu sắp xếp theo nghi thức tam tòa Thánh Mẫu, ngũ vị Tiên Ông ở giữa. Đức Thánh Trần và nhị vị cô nương ở bên phải. Đức chúa Thượng ngàn ở bên trái. Dưới đất thờ quan Ngũ Hổ. Thứ tự và sắc tố phục trang đều tuân thủ quy luật âm – dương, ngũ hành và tư tưởng triết học phương Đông ( xem phụ lục ). Phải chăng sự sắp xếp hợp với quy luật tự nhiên như trên hội đồng với những cây cao bóng cả trùm lên những ngôi đền đã quy tụ đủ những dòng sinh khí tốt làm cho chúng sinh quy tụ về được giải tỏa mọi bức xúc của đời thường để hướng tới cõi Chân – Thiện – Mỹ làm ra niềm hạnh phúc cuộc sống ?Tham gia lễ diễn xướng dân gian nhân vật đa phần là cô đồng ( nữ ) hoặc cậu đồng ( nam ). Đó là những người có căn hòa nhập cõi thiêng tứ phủ của Đạo Mẫu với những Mẫu hoặc với những ông Hoàng, bà Chúa, những cô bé, cậu bé để trình diễn trước chúng sinh hình ảnh những vị danh thần mà lịch sử vẻ vang ghi danh, dân gian ngưỡng mộ qua những phục trang quần, áo, nón, mũ, gươm đao, mái chèo, giày dép … Qua việc nhập hồn vào cõi thần thánh, tiếp dẫn những lời vàng ngọc cho chúng sinh thỏa mãn nhu cầu lòng mong mong ước được thăng hoa cùng quốc tế thần tiên, được đảm nhiệm những lời vàng ngọc của những ngài hầu vận dụng vào đời sống thường nhật hoặc được những ngài ban phước ban lộc để an ủi tâm linh lấy làm suôn sẻ trong cuộc mưu sinh đến với Chân – Thiện – Mỹ. Cách hành lễ đặc biệt quan trọng ( lên đồng – hầu đồng ) ấy vừa vui vừa lạ mắt lại rất dân gian như buổi những con ( cô đồng, con nhang đệ tử ) về với cha, mẹ. Lễ vật dâng lên không cầu kì, chỉ biểu trưng cho tấm lòng hiếu thảo so với bề trên. Trong mỗi giá hầu Thánh, hầu Mẫu, những ngài lại ban phát lộc, ban phúc cho con cháu mọi sự suôn sẻ, cầu được ước thấy. Niềm vui ấy lan tỏa cho mọi chúng sinh đến trước cửa Mẫu phản ánh sinh động lẽ sống và tình cảm cao đẹp của con người .Trong những giá như thế, trước khoảng trống rất thiêng và tôn kính, người hầu đồng được thăng hoa siêu thoát cõi tiên, thánh, nhập vào cõi Thiện để phát và thu năng lượng vừa giải tỏa được những ức chế thường nhật và tiếp thu được sức mạnh của những đấng siêu nhiên không dễ gì có được .Điện thờ Mẫu trong tôn giáo thờ Mẫu từ trước khi sinh ra ( vào khoảng chừng thế kỷ XVI mà mẫu Liễu Hạnh là tiêu biểu vượt trội, là một bước tăng trưởng so với thờ Phật nhát là thời kỳ Lý – Trần ) bộc lộ mẫu Liễu Hạnh là một người mang dòng máu họ Lý lấy chồng họ Trần nên được dân gia tiếp đón đưa vào thờ trong những chùa đã có từ trước theo ước lệ tiền Phật hậu Mẫu. Ngày nay khi vãn cảnh bất kể ngôi chùa nào ta cũng thấy có điện thờ Mẫu, thờ Thánh gọi là những ngôi đền ( khác với đình thờ Thành hoàng và chùa thờ Phật ). Đây cũng là những nét độc lạ của nền văn hóa truyền thống tâm linh mang truyền thống Nước Ta, tiêu biểu vượt trội là hai ngôi đền : Đền Kiếp Bạc ( thờ cha ) và Đền Phủ Giầy ( thờ mẹ ) thỏa mãn nhu cầu tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, ông bà, cha mẹ của nhân dân ta nói chung và của những người theo tín ngưỡng thờ Mẫu nói chung. Ngoài ra, những người theo tín ngưỡng thờ Mẫu ( theo Đạo Mẫu ) còn hoàn toàn có thể đến cầu nguyện thỏa mãn nhu cầu tâm linh tại nhiều đền thờ Mẫu ở khắp những địa phương là những ngôi chùa và những ngôi đền trong đó có những ngôi đền nổi tiếng được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử lịch sử vẻ vang văn hóa truyền thống như : Đền Mẫu – Phủ Tây Hồ ( Thành Phố Hà Nội ), Đền Mẫu – Chùa Tiên ( TP Lạng Sơn ), Đền Mẫu – Phủ Công đồng Bắc Lệ ( TP Lạng Sơn ), Đền Cửa Ông ( Quảng Ninh ), Đền Thượng ( Hà Tây ), Đền Chính ( Đa Hòa ) và Dạ Trạch ( Hưng Yên ), Đền Sóc ( Thành Phố Hà Nội ), Đền Và ( Sơn Tây ), Đền Phủ Đổng ( Thành Phố Hà Nội ), Đền Mẫu Âu Cơ ( Phú Thọ ), Đền Mẫu ( Hưng Yên ), Đền Mẫu Động Cuông ( Tỉnh Lào Cai ) …Cùng với một mạng lưới hệ thống hàng trăm ngôi đền thờ Thiên thần, Thổ thần, Thủy thần, Sơn thần, Long thần … và hàng trăm ngôi đền trong mạng lưới hệ thống tín ngưỡng tứ phủ từng tôn tại từ thế kỷ XV đến nay được những triều đình phong kiến sắc phong và Nhà nước Nước Ta thời nay gắn biển di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống vật chứng cho đạo nghĩa “ Uống nước nhớ nguồn ” cao đẹp trong dòng chảy lịch sử vẻ vang truyền thống cuội nguồn đậm đà truyền thống dân tộc bản địa Nước Ta .Tại những tiệc tùng dân gian diễn ra trong những ngày húy kỵ những vị thần linh ở những cửa đền, cửa chùa, ngoài những game show dân gian thường có tục diễn xướng dân gian kể về công tích của những vị thần thánh khắc sâu đạo lý uống nước nhớ nguồn và cầu mong quốc thái dân an của đệ tử theo tín ngưỡng thờ Mẫu tứ phủ. Trong tâm linh những đệ tử theo đạo Mẫu thì đây là dịp để những vị thần linh giáng về hiển hiện trước lễ hội chứng kiến tâm thành của con cháu để ban phúc, ban lộc, phân phối sở nguyện của chúng sinh về quốc thái dân an, mái ấm gia đình và cá thể thành đạt, niềm hạnh phúc .Tùy theo thực trạng từng nơi, từng vùng, lễ diễn xướng như trên hoàn toàn có thể diễn ra hàng giờ hoặc nhiều giờ, có khi lê dài đến nửa đêm đều do chủ lễ hoặc chủ nhang và những thanh đồng biểu lộ và quyết định hành động .Ngoài ra còn có những lễ định kỳ hoặc thường kỳ khác theo ước định của tín ngưỡng thờ Mẫu như sau :
- Lễ xông đền.
- Lễ hầu thượng nguyên vào đầu năm mới- mùa xuân. Trong đó quan trọng nhất là tháng Ba- giỗ Thánh Mẫu Liễu Hạnh hay còn gọi là giỗ Mẹ.
- Lễ hầu nhập hạ vào tháng Tư và lễ hầu tán hạ vào tháng Bẩy.
- Lễ tháng Tám là giỗ vua cha Bát Hải và giỗ Đức Thánh Trần hay còn gọi là giỗ Cha.
Thực hành nghi lễ hầu đồng của đạo tứ phủTrong những kỳ lễ như vậy thủ nhang quản trị những đền chùa đều tổ chức triển khai hầu đồng ( lên đồng ) cho những thanh đồng và những đệ tử theo tín ngưỡng thờ Mẫu tứ phủ ( đạo Mẫu ) triển khai nghi lễ nhập hồn ( vong linh ) những vị thánh tứ phủ vào mình để phán truyền ( dạy bảo ) đệ tử tu nhân tích đức hành thiện với đời hoặc ban phúc, lộc thọ cho họ lấy làm an ủi trong cõi tâm linh trước mọi bất kể đến nay ( XV – XXI ) vẫn còn ứng nghiệm so với những người thành tâm hoặc tâm trong ( sạch, sáng, không nhiễm bụi trần ). Nhiều thanh đồng càng trải qua quy trình tu tập thiền định ( ăn chay niệm phật ) lâu năm càng dễ thực hành thực tế nghi lễ nhập hồn những vị thánh tứ phủ và càng được phần đông những đệ tử tin tưởng tin theo. Không chỉ những đệ tử mà ở nhiều đền, phủ, chùa chiền đều có tổ chức triển khai lên đồng ( hầu bóng ) còn lôi cuốn rất đông khách thập phương theo về để vãn cảnh, để thỏa mãn nhu cầu thẩm mỹ và nghệ thuật diễn xướng dân gian qua những diễn xuất múa và những lời ca minh họa chân dung và công lao cứu dân cứu nước, cứu khốn phò nguy của những vị thánh từng hiện hữu trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc dựng nước và giữ nước, đánh đuổi những loại quân địch xâm lược .Trong số khách thập phương đến với những cửa phủ của tín ngưỡng thờ Mẫu ( đạo Mẫu ) có đủ những thành phần từ cụ đồ nho, phật tử, trang tử đến những đạo giáo khác và những nhà khoa học, tri thức ở nhiều lục địa … nên hoàn toàn có thể coi là một bức tranh đẹp biểu hiện tình đoàn kết những tôn giáo, dân tộc bản địa, đạo lý uống nước nhớ nguồn của người Việt tự cổ chí kim. Bởi vì đứng trước Mẫu tứ phủ ( tiêu biểu vượt trội là Thánh Mẫu Liễu Hạnh ) người ta như được đứng trước sự sinh sôi nảy nở – nguyên tắc bất diệt của sự sống – mà mình hằng hướng tới, đứng trước sự bao dung, nhân ái, che chở của bà mẹ nhân từ không ai hoàn toàn có thể nhân danh gì, phân biệt gì khi đứng trước mẹ hiền .Quá trình thực thi nghi lễ nhập hồn những vị Thánh Mẫu, những Đức Ông, những Quan, những Chầu vào những thanh đồng để phân phối nguyện vọng cầu quốc thái dân an, cầu phúc lộc thọ, giải oan giải nghiệt của những đệ tử theo tín ngưỡng thờ Mẫu tứ phủ lần lượt diễn xướng gọi là ba mươi sáu giá đồng. Trong cuộc mưu sinh của con người số lượng 36 có lẽ rằng phản ánh sự cực thịnh của âm – dương, ngũ hành. Song tùy nơi, túy lúc những giá tiêu biểu vượt trội nhất cung ứng chung những nguyện vọng thiết yếu nhất của đệ tử khi dâng sớ hoặc cầu khấn Thánh Mẫu, nhất là với những quan hành khiển, những ông Hoàng, những cô bơ, cô bé, cậu bé hầu cận đảm nhiệm theo thứ tự giống như từ cung đình đến gia tộc thường thấy. Ví dụ 1 số ít giá hầu đồng tiêu biểu vượt trội linh nghiệm trong thập vị tôn ông, thập vị chầu bà :
1. Giá chúa thác bờ:
… Khắp mọi miền kêu cầu vọng bái
Ai lỗi lầm chúa đoái lòng thương
Dù ai duyên số dở dang
Lòng thành thắp một nén nhang kêu cầu
Nếu đã nguyện sở cầu tất ứng
Độ cho người phúc đẳng hà sa
Dù ai vận hạn chưa qua
Chúa độ cho tai qua nạn khỏi
Cứu cho người khỏi cõi trầm luân
Nước tiên tẩy hất bụi trần
Thanh cao rồi lại mười phần thanh cao…
2. Giá Mẫu thượng ngàn:
… Anh linh đã có tiếng đồn (thượng đẳng tối linh thần)
Sấm ran mặt bể mưa trên đầu nguồn…
Vốn dòng công chúa thiên thai
Giáng sinh hạ giới chuyện cai thượng ngàn
… Yêu ai tài lộc Mẫu ban
Ghét ai cách nửa bàn chân cũng lìa
Mẫu về giáng phúc từ trung
Cung từ đệ tử khang minh thọ trường
3. Giá ông Hoàng bơ thoải:
Ghế ông bao lễ lòng thành
Kim ngân sớ bạc để trình đến đây
Nhất tâm cầu phật khấn thần
Nhần lòng giữ đức muôn phần tốt tươi
Ai biết phép gia tài ban lộc
Độ cho người văn học thông minh
Những ai hữu ý nhiệt thành
Độ cho lạc nghiệp, nông canh thuận đường.
4. Giá ông Hoàng Bảy Bảo Hà:
Sử còn chép Bảo Hà thắng tích
Ông Hoàng Bảy đích thực trung quân
Tiếng thơm để khắp trần gian
Cương thường dựng nước ra công diệt thù
Đã đứng lên cầm cân nảy mực
Mất chữ Tân thì tội phải mang
Lưới trời bủa khắp bốn phương
Hạt nhân, nhân hại không đường thoát thân
Đừng ai khỏe trọn vẹn trăm phần
Chữ Đức chưa tốt ông Bảy cân sao cho bằng
Ông khuyên đừng khinh kẻ bần hàn
Đức mà đã tốt ông ban vẻ vang cho đời đời
Quan Hoàng Bảy trấn miền Bắc địa
Hợp binh hùng lục thủy thao giang
Quân cơ mưu lược luận bàn
Doanh thu thường có hai hoàng vào ra.
5. Giá ông Hoàng Mười Nghệ An:
Vung gươm yên ngựa phất cờ
Ra tay gìn giữ cõi bờ Việt Nam
Ông Hoàng Mười ra tay giữ nước
Ông đi tới đâu giặc phải tan ngay
Bao giờ Hồng Lĩnh hết cây
Sông Lam hết nước thì đền ông đây mới hết lộc tài.
6. Giá quan đệ ngũ- Quan lớn tuần tranh:
Tung hoành đệ ngũ tuần tranh
Trừ tà sát quỷ lừng danh tướng tài
Thiện sinh văn võ gồm hai
Quan tuần đệ ngũ đấng trai anh hùng
Đêm ngày giữ đạo thủy cung
Đợi lệnh cửu trùng cứu độ sinh nhân
Ai mà cầu nhân đắc nhân
Ai mà cầu đắc phúc bản thân điều hòa
Ông kiêm tam giới các tòa
Phù hộ đệ tử thiên niên hài hòa
Một là giáng phúc trừ tà
Hài là bản hội các nhà thịnh hưng
Giúp cho buôn bán trăm đường
Tiền tài lưu loát bạc vàng đắc sinh
Giúp cho phú quốc dân an
Can qua thoát nạn thanh bình nơi nơi.
7. Giá cô bé Thượng- công đồng Bắc Lệ
Có ai lên Lạng Sơn châu thổ
Hỏi thăm đền Chầu bé nơi nào
Hỏi thăm Bắc Lệ mà vào
Đền thờ Chầu Bé thấp cao mấy tầng
… Tiên Chầu Bé vâng lời Mẫu Thượng
Hái thuốc tiên độ lượng nơi nơi
Độ cho tuế cựa Xuân lai
Cửa nhà khang thái phúc lai hạn trừ
Tâu lên Bắc Lệ linh từ.
8. Giá Chầu Lục- Chầu Mười Đồng Mỏ:
Ai lên Đồng Mỏ- Chi Lăng
Nhớ người nữ kiệt cứu dân tiền triều
Nước non gặp vận hiểm nghèo
Chầu Mười Đồng Mỏ sớm chiều xông pha
Vốn người sinh quán Mỏ Ba
Cầm dao nối dõi nghiệp nhà dao cung
Vua Lê Thái Tổ trùng hưng
Theo vua dẹp giặc Liễu Thăng đi đầu
Vua sai trấn giữ các châu
Sơn trang các tướng nghe chầu giao binh
Mười đông chiến trận tung hoành
Đánh tan giặc dữ triều đình phong công
Chầu về trở lại sơn trang
Giúp dân lập ấp trong vùng Mỏ Ba
Đức tài dậy khắp gần xa
Bản mường thôn ấp trẻ già đội ơn.
9. Giá quan Đệ Tam- Lảnh Giang Yên Lệnh Hưng Yên:
Thỉnh mời quan lớn đệ tam
Phương phi diện mạo tòa Lảnh Giang linh từ
Ngài là con vua Bát Hải Động Đình
Phong tôn hiệu đệ Tam Hoàng Thái tử
Văn thần cải tú, võ tổng lược thao
Danh quan lớn vang lừng trong tứ hải
Một tay hoàng tử vương quan
Cứu sinh cũng lắm, giải oan cũng nhiều
Đó là những giá hầu do những thanh đồng thực thi tại những đền phủ thỏa mãn nhu cầu việc dâng sớ kêu cầu và tiếp cận chân linh những đệ tử thờ mẫu tứ phủ. Cũng có 1 số ít đệ tử tự mình tham thiện nhập định tiếp cận chân linh những mẫu, những quan, những cô, những cậu để được tự mình nhập hồn vào những bậc tiền nhân để thỏa mãn nhu cầu tâm linh tôn thờ những thần thánh cũng được những thủ nhan, thanh đồng giúp sức triển khai tại bản đền, bản phủ và được tín những Fan Hâm mộ Đạo Mẫu ( còn gọi là con nhang, đệ tử ) tham gia .Để tái hiện hình ảnh những vị thần, thánh có tên trong Đạo Mẫu tứ phủ những thánh đồng trong mỗi giá đều phải sử dụng một loại phục trang tương ứng từ phục trang đến võ phục, từ khăn mũ đến giầy dép và những đồ trang sức đẹp cùng với những sắc tố tương ứng với những vị thần quản lý tứ phủ như Thiên – đỏ, Địa – vàng, Thượng ngàn – xanh lá, Thủy – trắng. Qua đó những con nhang đệ tử và những người hâm mộ được tiếp cận những vị thần, thánh một cách trực diện, bộc lộ và những lời Thánh phán càng có sức thuyết phục cao, thỏa mãn nhu cầu tâm linh con người. Giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ của phục trang dân tộc bản địa truyền thống độc lạ được phát huy một cách tối đa .Ngoài phục trang những thanh đồng hoặc người hầu đồng sử dụng kể trên, khi nhập hồn những vị thánh thần con phải biểu lộ như thật những động tác tay chân và biểu lộ nét mặt từng vị. Nếu thánh nhập đồng là những quan lớn, những ông hoàng ( 10 giá chầu ) thì động tác phải biểu lộ oai nghiêm, hùng dũng cùng với những động tác múa, đao, gậy, kiếm như đang chiến đấu diệt giặc ngoại xâm. Các con nhang đệ tử vừa nghe lời ca miêu tả hình ảnh những ngài như được thấy những ngài đang hiện hữu càng tưởng niệm thâm thúy những bậc tiền nhân đã chiến đấu quả cảm hi sinh vì dân, vì nước, càng thấm đượm ý nghĩa lớn lao “ uống nước nhớ nguồn ” càng kỳ vọng vào sự rất thiêng của những ngài từ cõi xa xăm trở về độ cho con cháu tai qua nạn khỏi trước những khó khăn vất vả của đời sống hàng ngày. Song nếu thánh nhập hồn vào những thanh đồng hoặc người hầu đồng lại là những chầu bà ( 12 giá chầu ) hoặc chầu cô bé ( 10 giá ) thì phải biểu lộ bằng sự dịu dàng êm ả, duyên dáng qua nét mặt, ánh mắt, dáng điệu, cử hcir dịu dàng êm ả cùng những điệu múa quạt, dệt gấm, thuê hoa, múa nón, múa chèo đò, hái chè, bắt bướm … cùng với những làn điệu hát văn bay bổng nhặt khoan miêu tả miền sông nước, miền đông hay miền sơn cước nơi những đền, miếu thờ những vị thánh thần từng hiển linh cứu dân, cứu nước đã được dân chúng ngưỡng mộ, triều đình phong kiến sắc phong và Nhà nước ta công nhận di tích lịch sử lịch sử vẻ vang văn hóa truyền thống .Không gian trầm mặc nơi những cửa đền cửa phủ phảng phất mùi hương khói thơm lan tỏa cùng với sự nhập hồn những vị thần thánh vào những thanh đồng được diễn xướng trên khiến những con nhang đệ tử Đạo mẫu tứ phủ và công chúng tham gia như được hòa vào quá khứ, tiếp đón sự phán truyền về đạo lý làm người, về tương lai đời sống của những vị thần linh cho chính bản thân mình. Đó cũng là những tích tắc thăng hoa trong tâm hồn trước nỗi bức xúc của đời sống thường nhật – một liệu pháp tâm ý độc lạ. Trong dân gian đã có những ghi nhận rằng :Ở những đền, phủ nào có những thủ nhang và thanh đồng thành tâm thờ phật, thờ mẫu, ăn chay, niệm phật, tu thiền đat tới mức nhập lai trí huệ, vô thường, vô ngã, vô minh ( tâm trong suốt ) thì hoàn toàn có thể đến với những vị thần thánh. Đền phủ nào là nơi giúp sức cho sự giải thoát những khổ đau của chúng sinh, hướng chúng sinh đến được Chân – Thiện – Mỹ thì sẽ được những ngài giáng về bảo ban, che chở cho đời sống bình an. Ở những nơi người ta từ trong tâm linh của mình tiếp đón được những nguồn nguồn năng lượng siêu nhiên trong ngoài hành tinh để nhận ra rằng đã tiếp cận được những ngài, đã được những ngài ban phúc lộc thọ, tuy nhiên đó cũng chỉ là linh hồn thiêng hiện về. Trong hội đồng dân tộc bản địa gọi đó là những đền thiêng, những thanh đồng và thủ nhang cao thâm được phần đông con nhang đệ tử tín ngưỡng Đạo mẫu tứ phủ tìm đến hoặc theo về ; có người còn đội bát nhang theo hầu những mẫu, những quan lớn, những ông hoàng .
Hầu đồng – Lên đồng là một hình thức biểu hiện đặc biệt của tín ngưỡng thờ Mẫu tứ phủ chứa đựng trong lòng nó sức mạnh vô hình, thiêng liêng qua cách nhập hồn các vị thánh thần có thật trong lịch sử, đáp ứng được đời sống văn hóa tâm linh của cộng đồng dân tộc.
Cách tiếp cận vong linh của những vị thần thánh bằng cách giá đồng do những thanh đồng, người hầu đồng hát múa với những phục trang và sắc tố dân tộc bản địa độc lạ đã là cách lưu giữ truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa một cách sinh động và đầy ấn tượng sâu đậm trong lòng người hâm mộ .Đạo mẫu và tín ngưỡng thờ Mẫu tứ phủ với hình thức bộc lộ đặc biệt quan trọng kể trên sinh ra từ thế kỷ XV – XVI tiếp theo những đạo Nho, Phật, Lão trước đó và sống sót đến ngày này chứng tỏ rằng những vị thần thánh được miêu tả trong những giá đồng từng là vị tướng đánh giặc cứu nước, từng là những vị thần tuy đã qua đời nhưng vẫn còn hiển linh cứu nhân độ thế đã và đang sống sót trong quốc tế tâm linh của nhân dân ta. Từ nhiều thế kỷ nay trong đời sống tâm linh của nhân dân ta đã dùng hình thức hầu đồng vừa là hoạt động và sinh hoạt diễn xướng văn nghệ dân gian vừa là để nhập hồn những vị thần linh hiển linh cứu nhân độ thế .Chưa ở đâu trên quốc tế này có một hình thức tiếp cận vong linh những người đã khuất đặc biệt quan trọng độc lạ đến như vậy. Gạt ra một bên mặt trái của vấn đề, một sự vật hay cả một con người, tất cả chúng ta sẽ có một cái nhìn chân thực về giá trị văn hóa truyền thống tâm linh đặc biệt quan trọng độc lạ xuất sắc – nghi lễ thực hành thực tế của đạo Mẫu tứ phủ – nghi lễ hầu đồng – lên đồng – văn hóa truyền thống tâm linh .
Tài liệu tham khảo:
- Thần linh đất Việt – Vũ Thanh Sơn – NXB Văn hóa Dân tộc, H. 2002 .
- Góp phần khám phá tín ngưỡng dân gian ở Nước Ta – Học viện CTQG Hồ CHí Minh, H. 2000 .
- Tuyển những bài hát văn tinh lọc – Vua cha Bát Hải – Tài liệu sưu tầm .
- Văn Cát Thần nữ – nhiều tác giả – NXB Văn Hóa Dân Tộc. H. 1990 .
- Xuân Thiên khánh tiệc Địa tiên thánh mẫu – Nguyễn Khiết Linh từ – 102 Hàng Bạc – TP. Hà Nội – VCD 1,2,3
-
Vân tiên thánh mẫu tam thế giáng sinh – NXB Văn hóa Thông tin, H.2000
- Một số già đồng triển khai tại Đền Sơn Hải – Thờ Đức Thánh Trần và những gia tướng, Gia Trần triều – Chương Dương – Hoàn Kiếm – TP.HN .
- Khánh thành điện mới – DVD – Thanh đồng Nguyễn Văn Hà – 13 Trần Nguyên Hãn – Hải Phòng Đất Cảng thực thi .
- Văn hóa Thánh mẫu – Đặng Văn Lung – NXB Văn hóa tin tức, H. 2004. Và nhiều báo chí truyền thông đại trà phổ thông khác …
Source: https://thevesta.vn
Category: Tâm Linh
