Giải mã tuyệt tác “Sự ra đời của thần vệ nữ”

Một trong những bức vẽ mang tính hình tượng của lịch sử dân tộc hội họa quốc tế và có vị trí quan trọng trong nền văn hóa truyền thống đại chúng chính là bức Sự ra đời của thần Vệ nữ ( The birth of Venus ) của bậc thầy Phục hưng người Ý Sandro Botticelli. Tuyệt tác hội họa này tái hiện hình ảnh thần Vệ nữ khỏa thân đứng trên một vỏ sò lớn tại bờ biển hòn đảo Síp. Hình tượng này bộc lộ sự tái sinh của nền văn minh, một tia kỳ vọng mới, sự biến hóa về địa chính trị, xã hội và văn hóa truyền thống xảy ra sau cuộc hỗn loạn của thời Trung cổ .

Bức tranh Sự ra đời của thần Vệ nữ

Kiệt tác này thường được đưa ra bàn luận cùng với bức Mùa xuân vĩnh cửu (Primavera) của Botticelli vì cả hai đều được coi là biểu tượng của thời Phục hưng tại Ý và có những nét tương đồng nhất định. Người ta tin rằng cả hai tác phẩm đều được ủy quyền sở hữu cho cùng một thành viên của gia đình Medici. Hơn nữa, trong suốt nhiều thế kỷ, các học giả đã tiến hành nhiều phân tích và so sánh hai tác phẩm này để xác định tầm ảnh hưởng của các họa sĩ cổ đại cũng như bối cảnh của các lễ hội và cả Chủ nghĩa Tân Platon thời Phục hưng.

Tuy nhiên, hoàn toàn có thể nói rằng bức Mùa xuân vĩnh cửu phức tạp và có cảm xúc ngột ngạt hơn với nhiều những tầng lớp, chi tiết cụ thể nghệ thuật và thẩm mỹ khác nhau. Trong khi đó, bức Sự ra đời của thần Vệ nữ lại hướng tới gợi mở những giác quan .

Giải mã ý nghĩa Sự ra đời của thần Vệ nữ

Trọng tâm của bức họa là hình ảnh một nữ thần đứng trên một vỏ sò khổng lồ tại bờ biển. Thần gió Zephyr và thần hoa cỏ Chloris ở góc trái bức tranh ( nhà sử học thẩm mỹ và nghệ thuật và đương đại Giorgio Vasari cho rằng hình tượng này tượng trưng cho Auro, hiện thân của làn gió nhẹ ) và bên phải bức tranh là một nhân vật nữ trong bộ váy hoa đang cầm một tấm áo choàng dành cho thần Vệ nữ khi cô lên bờ. Cô ấy chính là hiện thân của thần Mùa màng tại Hy Lạp ( họa tiết hoa cỏ trên bộ váy cho thấy cô là thần Mùa xuân )

Có nhiều cách nghiên cứu và phân tích khác nhau về hình tượng thần Vệ nữ. Mặc dù tư thế đứng của vị nữ thần khá cổ xưa và gợi nhớ đến những tác phẩm điêu khắc của Hy Lạp-La Mã, cách vẽ thần Vệ nữ trong bức họa chịu tác động ảnh hưởng lớn bởi nghệ thuật và thẩm mỹ Gothic. Một trong những nhà sử học nghệ thuật và thẩm mỹ nổi tiếng nhất quốc tế, Kenneth Clark đã san sẻ rằng :

“Điểm khác biệt của hình ảnh thần Vệ nữ trong bức tranh nằm ở nhịp điệu những đường nét và cấu trúc tạo hình. Cơ thể của cô uốn mềm mại tựa như đường cong của chiếc ngà voi kiểu Gothic. Phong cách tạo hình này hoàn toàn không được đánh giá cao trong nghệ thuật cổ điển. Trọng lượng của cơ thể không được phân bổ đồng đều, thần Vệ nữ dường như đang lơ lửng trên vỏ sò. Nếu quan sát kĩ bờ vai, có thể thấy người họa sĩ đã vẽ chúng suôi xuống tạo một đường cong mềm với cánh tay và những suối tóc bồng bềnh thay vì tạo một khung vai ngang vuông góc với trục người.”

Tuy nhiên, bức họa này tái hiện một khung cảnh trong tưởng tượng, một câu truyện truyền thuyết thần thoại hơn là một cảnh thực, vì thế bất kể cụ thể phi trong thực tiễn nào cũng là chính đáng. Hơn nữa, Botticelli chưa khi nào vẽ bất kể một tác phẩm nào theo chủ nghĩa tự nhiên ; ông tạo ra sức nặng và giá trị cho những tác phẩm của mình và hiếm khi sử dụng chiều sâu của khoảng trống, không khi nào vẽ nền cảnh sắc với độ chi tiết cụ thể cao hoặc theo chủ nghĩa tả thực .Khi bàn tới mặt phẳng vật liệu của bức tranh cỡ lớn như này, điều quan trọng cần nhấn mạnh vấn đề là việc nó được vẽ trên vải. Vào thời gian ấy, đó là một sự mới lạ chỉ được sử dụng hầu hết cho những bức tranh thế tục thích hợp với những biệt thự cao cấp ở vùng quê. Chúng được trang trí đơn thuần hơn so với những dinh thự, hoàng cung ở thành phố bởi những bức tranh ấy được dành cho giới nhà giàu chiêm ngưỡng và thưởng thức và chiêm ngưỡng và thưởng thức. Bức tranh gồm hai tấm canvas lớn được khâu lại với nhau trước khi được phủ lên một lớp sơn nền màu xanh da trời gesso .

Những giải nghĩa khác nhau về hình tượng thần Vệ nữ của Botticelli

Lorenzo di Pierfrancesco de’ Medici (1463 – 1503) là người bảo hộ chính của Botticelli, vì vậy trong một thời gian dài, người ta vẫn cho rằng ông là người được ủy thác quyền sở hữu bức Sự ra đời của thần Vệ nữ. Một số học giả vẫn đồng tình với ý kiến này, một số khác lại bác bỏ nó.

Bức Mùa Xuân vĩnh cửuNgười ta cho rằng siêu phẩm này được làm để tôn vinh người anh họ Lorenzo de ’ Medici, người quản lý Florence, hay còn được biết đến với cái tên il Magnifico. Kết luận này được đưa ra dựa trên những chi tiết cụ thể trong bức tranh. Những cây nguyệt quế ở bên phải và vòng nguyệt quế mà Hora đeo đều có tương quan tới cái tên Lorenzo. Cụ thể, Botticelli và anh trai Giovanni đã mua biệt thự cao cấp Villa di Castello, một ngôi nhà nông thôn ở bên ngoài Florence vào năm 1477 và vì cả hai đều được il Magnifico nuôi nấng rất chu đáo nên họ muốn cảm ơn người giám hộ của mình bằng bức họa hoa lệ và tuyệt mĩ này. Vasari đã đề cập trong những bài viết của mình rằng ông đã nhìn thấy nó cùng với bức Mùa Xuân vĩnh cửu, mặc dầu sau đó có những nghiên cứu và phân tích chỉ ra những điểm bất hài hòa và hợp lý về mặt thời hạn. Mặc dù có những độc lạ về niên đại, cả hai bức tranh đã được sum vầy với nhau tại Castello, nơi chúng được bảo tồn cho tới năm 1815, trước khi cả hai được chuyển tới Phòng tranh Uffizi tại Florence .Bất chấp những nghiên cứu và phân tích khác nhau được tìm thấy trong những văn bản cổ và tân tiến, người ta vẫn không hề đưa ra cách giải nghĩa bức tranh một cách đúng chuẩn. Theo nhiều nhà sử học nghệ thuật và thẩm mỹ, việc giải thuật đúng chuẩn ý nghĩa của bức tranh hoàn toàn có thể dựa trên những nghiên cứu và phân tích của thuyết tân sinh ( Neoplatonism ). Phân tích cho rằng Botticelli muốn biểu lộ sáng tạo độc đáo và ý nghĩa tân sinh của tình yêu thiêng liêng qua hình ảnh thần Vệ nữ khỏa thân. Những nhà quan sát ở thế kỷ XV đã liên hệ hình ảnh trong bức tranh với hình tượng truyền thống cuội nguồn của Lễ rửa tội Chúa Giêsu, ghi lại sự khởi đầu thiên chức của ông trên Trái Đất. Hình ảnh này có dụng ý như một câu truyện ngụ ngôn về những sáng tạo độc đáo của Chủ nghĩa tân thời Phục Hưng .

Tầm quan trọng về mặt văn hóa của bức tranh Sự ra đời của thần Vệ nữ

Sandro Botticelli bị ám ảnh bởi hình tượng thần Vệ nữ. Ông biểu lộ điều này trên một bức tranh khác có tựa đề Calumny of Apelles được thực thi vào năm 1494 – 95. Trong bức tranh, có một nhân vật giống với thần Vệ nữ ông từng vẽ với dáng đứng tương tự như đại diện thay mặt cho Chân lý. Từ đó, người ta đi đến Tóm lại rằng bức Sự ra đời của thần Vệ nữ không chỉ là một dấu mốc quan trọng so với người nghệ sĩ, mà nó còn trở thành một tham chiếu nghệ thuật và thẩm mỹ cho nhiều thế hệ họa sỹ sau này. Nhiều thế kỷ trôi qua, sự thành công xuất sắc của bức họa ngày một lớn, đặc biệt quan trọng với sự tăng trưởng của nền văn hóa truyền thống đại chúng ở thế kỷ XX, khi thần Vệ nữ của Botticelli được coi là một trong những siêu phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật vĩ đại nhất từng được tạo ra .Sức ảnh hưởng tác động đại chúng của bức tranh được biểu lộ qua việc Adobe Systems đã sử dụng nhiều bản chỉnh sửa khác nhau của bức họa trong ứng dụng Adobe Illustrator vào khoảng chừng thời hạn từ năm 1987 đến đầu những năm 2000. Có nhiều bản tái hiện khác nhau của bức tranh, từ trang bìa tờ The New Yorker, một bộ phim James Bond ( phân cảnh khét tiếng khi Ursula Anders bước ra khỏi nước từ bộ phim Dr. No năm 1962 ), đến màn ảnh lụa của Andy Warhol năm 1984, và gần đây nhất là bức ảnh Sự tái sinh của Vệ nữ do thợ chụp ảnh david LeCahpelle triển khai năm 2009 và video ca nhạc Applause của nữ hoàng nhạc pop Lady Gaga năm 2013 .

Hình tượng thần Vệ nữ trong văn hóa truyền thống đại chúngRõ ràng, siêu phẩm hội họa này đã đổi khác trọn vẹn cách tất cả chúng ta nhìn nhận khung hình người phụ nữ và tôn vinh vẻ đẹp thiêng liêng của nó cùng sự quyến rũ và tinh xảo. Do đó, không có gì lạ khi bức Sự ra đời của thần Vệ nữ trở thành một trong những trụ cột của quy điển lịch sử vẻ vang nghệ thuật và thẩm mỹ phương Tây và vẫn được ca tụng thoáng rộng đến tận thời nay .

Editors’ Tip: Botticelli: Likeness, Myth, Devotion

Nghệ thuật của Sandro Botticelli ( 1445 – 1510 ) vẫn là chuẩn mực của thành tựu Florentine trong thời kỳ Quattrocento. Họa sĩ của những câu truyện ngụ ngôn Orphic cổ xưa như “ Mùa Xuân vĩnh cửu ” ( 1482 ), “ Sao Kim và Sao Hỏa ” ( 1483 ) và “ Sự ra đời của thần Vệ nữ ” ( 1485 ), Botticelli đã được bầu chọn là ngôi sao 5 cánh của hậu thế bởi những người Tiền Raphaelites thời Victoria chỉ sau vài thế kỷ bị quên lãng. Sách chuyên khảo tiên phong về Botticelli được xuất bản vào năm 1893, và từ năm 1900 đến 1920, ông trở thành chủ đề của nhiều cuốn sách hơn bất kỳ họa sỹ nào. Ngày nay, tên tuổi của ông đồng nghĩa tương quan với khát vọng và sự mĩ miều của hội họa thời Phục hưng trong thời kì đỉnh điểm của nó .

Theo Widewalls

Nguyễn Long

Source: https://thevesta.vn
Category: Giải Trí