Bí quyết để ung dung sống khỏe trong thời dịch bệnh: câu chuyện của một cao nhân Việt [Radio]

Kinh nghiệm quý giá của một người lớn tuổi có thể giúp chúng ta thêm một cách nhìn mới để vượt qua dịch bệnh.

Tôi có bác hàng xóm tên Nhân Việt, tuổi đã quá thất thập. Thời trẻ, bác có đi dạy ĐH, rồi làm kinh doanh thương mại. Bác đã từng là giám đốc một công ty sản xuất thương mại có đến hàng trăm nhân viên cấp dưới. Khi về hưu, bác có một gia tài tươm tất. Bác gái cũng là nhà giáo chân chất, hiền lành. Hai vợ chồng bác có hai người con trai đều có đạo đức và thành đạt. Nhà bác luôn đông khách là học trò những thế hệ lui tới thăm hỏi động viên dù bác đã xa nghề từ lâu. Có thể bên cạnh tình cảm thầy trò, họ còn mong nhận được từ bác những bài học kinh nghiệm mới vì quả thực trí óc của bác chưa từng nghỉ hưu.

Bác Việt là con người điềm đạm sâu sắc, truyền thống và rất hiếu học. Dăm năm trước, tức là lúc bác tròn 70 tuổi, tôi sang chơi nhà thấy bác đang ngồi ngay ngắn, ăn vận lịch sự tập viết chữ Hán cổ. Hỏi ở tuổi này bác không nghỉ ngơi lại học để làm gì thì bác bảo: “Bác học chữ Hán cổ để đọc sách vở thánh hiền. Học tập không có tuổi cháu ạ, đức Khổng ngày trước ham học đến quên tuổi già, bác cũng muốn học tập tinh thần ấy”. 

Những tháng gần đây vì dịch COVID diễn biến căng thẳng mệt mỏi, tôi hạn chế đi lại, thành ra ít qua lại nhà bác. Nhưng hôm trước, tôi sang nhà để mang cho bác cuốn sách cổ bác nhờ mua hộ. Tôi bấm chuông cổng, một người già dáng cao thanh thoát nhanh gọn như người trẻ tuổi, vừa đeo khẩu trang vừa ra mở cổng, chính là bác Việt. Bác mời tôi vào ngồi uống nước. Tôi nói đùa : – Cháu mới tiếp xúc với người lạ, bác có ngại không ạ ? Bác Việt cười to : – Mời cháu cứ vào bàn nước ngồi, bác đi pha trà. Chúng ta đeo khẩu trang, giữ khoảng cách là được. Mình làm vậy vì tuân thủ lao lý chung và nghĩ cho người khác thôi cháu ạ, chứ thực ra nếu hiểu về thực chất của dịch bệnh, sẽ có cách sống thư thả mà không cần thấp thỏm quá. Tôi cảm thấy tò mò : – Bác có tuyệt kỹ gì vậy, hoàn toàn có thể san sẻ với cháu được không ạ ? Bác Việt tủm tỉm : – Được chứ. Vấn đề này đang nhiều người chăm sóc mà. Cháu cứ ngồi đợi bác một chút ít. Trong lúc chờ bác pha trà, tôi đứng ngắm phòng khách giản dị và đơn giản của một phú ông. Ở chính giữa bức tường lớn của phòng khách, thay vì tranh tứ quý như thường thấy, lại là một bức tranh khảm trai thật đặc biệt quan trọng. Bức tranh có hình một bụi trúc vàng óng, thân thẳng tắp. Nhưng đậu trên những ngọn trúc là một bầy chim sẻ. Ngồi dưới bụi trúc là một người đang thiền tọa, hình dáng hao hao bác Việt. Tôi hơi có chút quá bất ngờ. Bác Việt đã pha nước xong, bác mời tôi ngồi vào bàn, rót cho một chén trà thơm ngát và ôn tồn nói : – Bí quyết nói ra rất đơn thuần, chỉ có một chữ “ tâm ” thôi cháu. Hiểu được chữ này hoàn toàn có thể sống từ tốn trong mọi thực trạng. Tôi dè dặt : – Vâng, đúng là cái tâm của mọi người đang quan ngại, có nhiều người hoảng sợ, lại có người vô vọng. Bác Việt khoan thai nhấp một ngụm trà rồi nhã nhặn hỏi : – Cháu đã thấy những gì, hoàn toàn có thể san sẻ với bác không ? Tôi kể cho bác nghe về tình cảnh ế hàng tồn kho của những shop, những doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thương mại bị ngừng hoạt động và phá sản, ngành du lịch và vận tải đường bộ trớ trêu. Tôi cũng kể về những người lao động mất việc, những em bé bán báo đánh giày long dong trên đường phố vắng ngắt, cả ngày không có miếng cơm nào vào bụng vì “ đói khách ”. Có em quỳ dưới mưa, ngửa cái mũ ướt nhẹp chờ khách qua đường bố thí mà cũng chẳng có ai qua lại. Tôi còn kể đến trường hợp một anh xe ôm công nghệ tiên tiến tự tử trên cầu Bình Triệu vì hai năm dịch bệnh đã khiến anh khánh kiệt và vô vọng … ấy là những mảnh đời tang thương trong dịch bệnh và cách ly xã hội. Bác trầm ngâm lắng nghe rồi khẽ nói : – Những việc này, bác cũng có nghe nói. Là một người từng kinh doanh thương mại, bác thực sự thông cảm với những người kinh doanh, doanh nghiệp đang gặp trăm ngàn khó khăn vất vả. Hai con trai bác giờ đây chính đang ở trong tình cảnh ấy. Còn là một người Việt, ai nghe những chuyện cháu kể về cảnh ngộ của người lao động mà chẳng thấy xót xa. Ngừng lời một chút ít, bác nói tiếp : – Tuy vậy bác cho rằng, ngoại cảnh dù có ảnh hưởng tác động rất lớn, nhưng sướng khổ tiên phong là ở cách nhìn vấn đề và ý niệm của mình. Và cái đó lại từ tâm mà ra. Tâm này muốn thành đạt được phải qua học tập và rèn luyện. Đột nhiên có tiếng xoang xoảng như có vật gì rơi xuống vỡ toang. Tôi giật thót. Nhưng bác Việt vẫn điềm nhiên bảo : “ kệ nó cháu, con mèo nhà bác nó đuổi chuột đấy, nghe tiếng rơi góc ấy thì là cái bình quý của bác đã vỡ rồi. Bác gái quý con mèo ấy lắm. Thôi đằng nào cũng thế, lát nữa bác dọn ”. Bác Việt nháy mắt với tôi. Rồi bác lại liên tục câu truyện : – Cái mà bác thấy những người trẻ kia đang thiếu thốn nhất không phải là những đồng bạc lẻ để chi dụng qua ngày. Tất nhiên trong lúc nước sôi lửa bỏng này, họ cần nhất là miếng ăn, chỗ ở, nhưng trong cả cuộc sống, họ cần giáo dục nhiều hơn, không phải là giáo dục kiến thức và kỹ năng hay kỹ năng và kiến thức sống mà là giáo dục cách làm người, giáo dục truyền thống lịch sử cháu ạ. Tôi vướng mắc : – Cháu tưởng xã hội giờ đây đang tôn vinh kỹ năng và kiến thức và kiến thức và kỹ năng sống mà bác ? Bác Việt khước từ : – Cháu có thấy bao nhiêu lái xe ôm công nghệ Grab là kỹ sư, cử nhân, thậm chí còn thạc sĩ không ? Mà không chỉ có chạy Grab đâu cháu. Họ có kiến thức và kỹ năng học đường không ? Có chứ, đi học bao năm mà. Còn kiến thức và kỹ năng sống ư ? phần lớn là dạy người cách sống khôn khéo để hoàn toàn có thể cạnh tranh đối đầu, nhưng vì nửa vời, nên không thực sự giúp được con người trong nghịch cảnh. Giảng đến sâu xa, đến căn nguyên của vui buồn sướng khổ, của quy luật nhân – quả, đức – nghiệp ; khiến ta nghèo mà vẫn vui, giàu mà vẫn có đức ; thắng không kiêu ngạo, bại không nản chí ; trong nghịch cảnh vẫn giữ được lương thiện, cốt cách và ý thức thư thả … thì chỉ có văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử mà thôi.

Giảng đến sâu xa, đến gốc rễ của vui buồn sướng khổ, của quy luật nhân – quả, đức – nghiệp; khiến ta nghèo mà vẫn vui, giàu mà vẫn có đức; thắng không kiêu ngạo, bại không nản chí; trong nghịch cảnh vẫn giữ được lương thiện, cốt cách và tinh thần ung dung… thì chỉ có văn hóa truyền thống mà thôi. (Ảnh: Pixabay)

Tôi thầm nghĩ : “ Ừ nhỉ, mình đi học bao nhiêu năm, nhưng đã ai dạy mình những điều này đâu. ” Chờ cho tôi dứt khỏi mạch suy tư, bác Việt mới nói tiếp : – Đó là sự giáo dục rốt ráo nhất để trưởng thành từ trong nội tâm, mà đó chính là học làm người đấy cháu. Một người học cao hay một người khôn khéo vẫn hoàn toàn có thể trong lúc nội tâm yếu ớt mê muội mà làm điều dại khờ, nhưng bác chắc rằng, một người được giáo dục thấm nhuần văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn sẽ không khi nào sụp đổ đến mức phải quyên sinh hay liều mình ; Hoặc chẳng khi nào để cái nghèo khó, đói khát làm cho vô vọng hay biến chất. Vẫn là chữ “ tâm ” phải không cháu ? Tôi hỏi : – Bác hoàn toàn có thể ví dụ đơn cử giúp cháu được không ạ ? Bác nói :

– Này nhé. Bác không hiểu sao bây giờ người ta không chú trọng dạy cho lớp trẻ ca dao tục ngữ nữa, đó là kho kinh nghiệm sống vô cùng quý báu của người Việt xưa. Nếu các em, các cháu được dạy cho thấm vào máu thịt những câu như là: “Qua cơn bĩ cực, đến hồi thái lai”; hay là: “chớ than phận khó ai ơi, còn da lông mọc, còn chồi nảy cây”, hay là “sông có khúc, người có lúc”… thì sao phải tuyệt vọng đúng không cháu? Hay là hiểu rằng “có phúc có phần”, “có đức mặc sức mà ăn”… thì ai nấy đều lấy đạo đức làm gốc, chỉ coi khôn khéo trí xảo là ngọn, vun bồi đạo đức thì dù chậm nhưng chắc, sao phải lo buồn hay vất vả tranh đấu, phải không?

Tôi gật đầu ưng ý :- Vậy còn những doanh nghiệp thì sao hả bác ?

Bác nói:

– Giới doanh nhân rất thông minh và năng động. Bác không cần nói ra những sáng kiến kinh doanh mà họ đã biết, họ có thừa. Nhưng có những điều thuộc minh triết phương Đông thì không có nhiều người tìm hiểu và áp dụng. Ví như Chu Dịch có viết: “Khi người quân tử gặp cảnh khốn đốn hiểm nguy, phải nên lấy việc tiết kiệm và tu dưỡng đức hạnh để tránh khỏi tai nạn, chứ đừng nên lấy việc theo đuổi lợi lộc để làm niềm vinh quang”.

Tôi kinh ngạc hỏi :- Ý là sao hả bác ?Bác vấn đáp :- Dịch bệnh là cảnh khốn đốn gian truân đấy. Trong thực trạng này thì phải biến hóa cách nhìn, phải biết tiết kiệm chi phí và trau dồi đức hạnh .Tôi hỏi :- Như thế nào hả bác ?Bác Việt nói :- Hai bác cháu mình ra vườn cho biến hóa đi .Hai bác cháu tôi đi ra khu vườn đằng sau nhà bác. Vườn rộng nhiều bóng cây. Hoa cúc nở vàng ươm dưới nắng hạ. Cúc tần Ấn độ như tấm thảm xanh mướt phủ thõng xuống bốn phía hàng rào. Có hai hàng tường vi tạo thành lối đi giữa vườn, cây đang nở rộ vô số những bông hoa màu hồng rực, khoảng trống vo ve tiếng ong bay. Dưới gốc tường vi là mấy luống rau xanh rì. Ở sát tường là cây vải, cây nhãn, mít na … đang đơm hoa hiệu quả. Nhưng khoảng trống vẫn có chút oi nồng .Bác Việt nói :

– Bác may mắn có được chút thành công, có lẽ cũng nhờ phúc đức ông bà để lại. Nhưng cuộc đời bác đi được đến lúc này, cũng là phải nhiều lần điều chỉnh nội tâm. Chắc khi nãy cháu ngắm bức tranh bụi trúc và chim sẻ có chút ngạc nhiên phải không? Hai ta đều biết trúc tượng trưng cho quân tử, chim sẻ tượng trưng kẻ tiểu nhân. Tiểu nhân lại cưỡi lên đầu lên cổ quân tử là cảnh tiểu nhân đắc ý, quân tử gặp bĩ, trật tự xã hội đảo lộn. Thời trẻ bác lấy làm bất bình ghê lắm. Nhưng rồi trong tâm mình ghét của nào thì Trời sẽ trao của ấy, và nó sẽ khiến mình khổ sở đau đớn. Về sau, bác đã hiểu ra điều này và chỉ điều chỉnh nội tâm mình thôi. Nhưng bác vẫn để bức tranh ấy lại để nhắc nhở mình đó cháu. Nhắc rằng: “thay đổi đời không bằng thay đổi chính mình. Mà thay đổi chính mình bắt đầu từ thay đổi cách nhìn hay quan niệm”.

Tôi hỏi :- Như thế nào ạ ?Bác Việt nói :- Ví như thay vì ta cảm thấy buồn chán, bức bối thì ta coi thời hạn cách ly là lúc tạm nghỉ ngơi, để ta cải tổ sức khỏe thể chất, tránh xa lối sống không lành mạnh : ăn nhậu, chơi bời, phung phí thời hạn, sức khỏe thể chất và tài lộc. Thời gian này ta hoàn toàn có thể học thêm một điều gì đó làm đa dạng và phong phú và can đảm và mạnh mẽ đời sống ý thức, hoặc chuẩn bị sẵn sàng trước những điều kiện kèm theo cho dự án Bất Động Sản sắp tới. Hoặc là quan trọng nhất : ta dành thời hạn bên mái ấm gia đình, dạy dỗ con cháu, yêu thương bạn đời tri kỷ, phụng dưỡng cha mẹ …

Ảnh: Pixabay

Thời xưa, tri thức khi không được dùng thì từ quan về quê, dạy học giúp dân, hoặc nuôi chí lớn, rèn giũa kĩ năng, vun bồi đức hạnh để có ngày quay lại phụng sự nước nhà. Ở Trung Hoa xưa có ông Lã Vọng, Bá Lý Hề, Gia Cát Lượng, Tư Mã Ý v.v. Nước Ta có Đường Chu Văn An, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến v.v. Có ai kêu buồn chán hay stress như thời nay đâu, phải không cháu ?Tôi cũng phụ họa :

– “Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ

Người khôn người đến chốn lao xao” (1)

” Họ có Đạo, có đời sống niềm tin đa dạng và phong phú nên thuận tiện làm được thế phải không bác ? “Bác gật đầu : “ Đúng vậy ” .Tôi lại hỏi :- Vậy tiết kiệm ngân sách và chi phí như thế nào ạ ?Bác nói :- Bây giờ không phải là lúc ham lợi lớn hay lan rộng ra góp vốn đầu tư kinh doanh thương mại, hoặc theo đuổi những thời cơ béo bở. Giờ là lúc cần thắt lưng buộc bụng, tiết kiệm ngân sách và chi phí tiêu tốn. Bác cũng nói với hai con trai mình : cố gắng nỗ lực duy trì việc làm, cắt giảm tối đa những khoản chi thừa thãi tiêu tốn lãng phí trong doanh nghiệp và trong cả đời sống riêng, bớt ăn tiêu đi, không mua đồ xa xỉ, không xài sang, bớt đi lại, đừng ăn nhậu nữa … Đó là tiết kiệm ngân sách và chi phí .Tôi cười :- Đang tiêu xài tự do, giờ đưa vào khuôn khổ cũng khó đấy bác nhỉ ?Bác cười :

– Đúng vậy, nhưng chưa khó bằng thích nghi về tâm lý. Tiết kiệm thì thường đi kèm với tâm khiêm tốn, thận trọng. Còn xa hoa, lãng phí gắn liền với tâm kiêu ngạo, bất cẩn. Khiêm tốn thì Trời người đều thương, kiêu ngạo thì Trời người đều ghét, đạo lý xưa nay luôn là vậy. Đức Lão tử có lần nói rằng: “người gặp tai họa mà có thể tự kiểm điểm, đoạn ác tu thiện, thì họa đi và phúc sẽ đến; nếu người có phúc báo mà kiêu ngạo, xa xỉ và dâm dật, thì phúc đi và họa sẽ đến”.

Tôi do dự :- Nhưng còn người nghèo thì sao hả bác ? Họ đâu có tích góp để nghỉ ngơi ?Bác Việt thở dài, đoạn bác lấy tay nâng một ngọn cây yếu ớt đang xõa xuống mặt đất, lấy một cây gậy chống nó lên và cột lại :- Ừ, họ mong manh quá. Những người như mong muốn hơn cũng cần tương hỗ họ về vật chất, hoặc cho họ việc làm. Dẫu có cắt giảm tiêu tốn tối đa cũng cố gắng nỗ lực đừng sa thải họ. Phúc đức của người chủ cũng từ chỗ ấy mà ra. Nhưng tự thân họ cũng cần có sự biến hóa trong tâm lý mới được …- ” Nhưng những điều vừa nói chỉ có ý nghĩa khi người ta giữ được mạng sống của mình trong đại dịch thôi phải không bác ? ” Tôi hỏi .Bác bật cười :- Cái đó tương quan trực tiếp đến điều thứ ba mà bác sắp nói : ” trau dồi đức hạnh “. Điều này thì không phân biệt người giàu hay người nghèo .- ” Như thế nào hả bác ? ” Tôi tò mò hỏiBác Việt nói :

– Người xưa xem thiên tai, dịch bệnh, địch họa… như là chỉ dấu của việc đạo đức xã hội sa sút, trong xã hội ấy có mình. Bởi vậy, trong tai họa ai nấy phải bồi dưỡng đức hạnh, đừng tham lam manh động kẻo những gì đang có cũng mất nốt, mà điều mất mát lớn nhất chính là tính mạng. Nói về điều này, y học cổ đã có nhiều đúc kết. Tinh hoa của Trung Y cổ đại là Hoàng Đế nội kinh. Trong cuốn sách này có câu: “Chính khí tồn nội, tà bất khả can”, có nghĩa là: “bên trong có chính khí, tà khí không thể xâm nhập được”. Chính khí là cái tâm chính trực, ngay lành. Tà khí là bệnh tật, ý nghĩ xấu ác hay tiêu cực. Lại có những câu như là: “Tâm giả, quân chủ chi quan dã, thần minh xuất yên” “Chủ minh tắc hạ an”, “chủ bất minh thập nhị quan nguy”. “Tâm giả, sinh chi bản, thần chi biến dã.” 

Nhác thấy tôi đờ mặt ra ngơ ngác, bác phì cười nói :

– Xin lỗi cháu, bác giải nghĩa ngay đây: “Tâm là vua, chủ quản các cơ quan, tinh thần và trí tuệ sinh ra từ đây. Chủ mà trong sáng tất các cơ quan bên dưới sẽ yên ổn. Chủ không trong sáng thì 12 tạng cũng nguy hiểm. Tâm là căn bản của sự sống, có thể biến đổi tinh thần. Vì vậy, điều trị thân thể trước hết phải điều trị cái tâm”. 

Mà điều trị cái tâm thì không gì bằng nghĩ điều lương thiện, nói lời ngay thật, thao tác ngay lành, dũng mãnh cự tuyệt cái xấu … chính khí cũng từ ấy mà ra. Bảo tồn được chính khí, sợ gì bệnh tật. Lại vẫn là chữ “ tâm ” phải không cháu ?- ” Lại phải có lòng tin vào Thần Phật, lòng tin vào chính nghĩa và đạo đức, tin và làm theo như đó chính là thực chất tự nhiên của mình, có phải không thưa bác ? ” Tôi cũng sốt sắng góp lời .- ” Ồ, đó chính là chữ “ tâm ” lớn nhất rồi cháu, “ tâm Phật ” mà “. Bác Việt cười lớn sảng khoái, chòm râu bạc rung rung .Gió bỗng nổi lên lồng lộng, cây cối trong vườn xào xạc như đang reo lớn hân hoan. Gió mát lịm da thịt, mang theo tiếng cười giòn tan của bác Việt thấm sâu vào lòng và thổi cho tan biến những bức bối của tâm can. Chắc hình ảnh này nhiều năm sau tôi sẽ vẫn còn nhớ : bác Việt đứng đó dưới nắng vàng, miệng cười sau lớp vải khẩu trang trông đến ngộ, mắt bác cũng cười, lấp lánh lung linh .Còn tôi thì mau mắn cảm ơn bác và nói lời tạm biệt. Chắc chắn tôi sẽ tìm thời cơ để san sẻ những lời vàng ý ngọc của bác Việt, mong chữ “ tâm ” của bác lan tỏa, kết hôn với tâm thiện hình như vẫn còn không ít trong tâm hồn mỗi người Việt tất cả chúng ta .

Nguyên Phong

Chú thích 🙁 1 ) : Trích thi phẩm “ Cảnh nhàn ” của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm

Source: https://thevesta.vn
Category: Sức Khỏe