Lời Phật dạy về quán vô thường

Đức Phật dạy chúng ta hãy quán chiếu thân thể là vô thường, nó rất dễ mất, để chúng ta đừng chấp thủ, đừng luyến ái mà khổ đau.

Kinh điển Phật giáo thường dùng những hình ảnh như ánh chớp, sương mai, bọt nước … để nói lên đặc tính vô thường, ngay nơi sinh liền diệt của vạn vật. Kinh Kim cang nói toàn bộ pháp hữu vi “ như mộng, như huyễn, như bong bóng nước, như sương mai, như tia lửa lóe lên giữa khung trời ”. Kinh Lăng-già cho rằng những pháp hữu vi “ không thật, mau như điện chớp, thế nên nói là như huyễn ”. Sự thật là vậy nhưng không phải ai cũng thấy và đồng ý, đó là nguyên do của khổ đau, hệ lụy. Do đó tất cả chúng ta phải thực tập để thể nhập, chứng ngộ thực sự này.

Bài liên quan

Vô thường không làm ra khổTrước hết là thực tập quán chiếu thân thể là vô thường. Ta từ khi cha mẹ sinh ra ( sinh ), rồi lớn lên, trưởng thành ( trụ ), thời hạn sau khởi đầu già nua, bệnh tật ( dị ) và sau cuối phải chết ( diệt ). Quá trình sinh, trụ, dị, diệt ấy là vô thường, diễn ra trong từng khoảng thời gian ngắn. Chúng ta lớn lên từng ngày cũng có nghĩa là tất cả chúng ta đã chết đi từng ngày, tức là tất cả chúng ta đang vô thường, đổi khác. Ta ngày hôm nay đã không phải là ta ngày hôm qua. Phật học gọi sự biến hóa này là không phải một, không phải khác ( phi nhất phi dị ). Cũng như khi nhìn xuống dòng sông, ta thấy dòng sông không có gì biến hóa, vẫn là dòng sông ấy, đó là không phải khác. Nhưng nếu quán chiếu, ta thấy tổng thể lượng nước trong dòng sông tích tắc trước đã không còn nữa, mà đã thay vào đó lượng nước khác rồi, dòng sông khác rồi, đó là không phải một. Thân thể ta cũng vậy. Chúng ta quán chiếu thân thể như vậy không phải để thấy cái thân thể này vô thường, không bền chắc rồi mình bỏ bê hay hủy hoại nó. Hiểu như vậy là hiểu sai về giáo lý vô thường. Cho thân này thường còn là một tà kiến, mà chấp thân này đoạn diệt cũng là tà kiến. Đức Phật dạy tất cả chúng ta hãy quán chiếu thân thể là vô thường, nó rất dễ mất, để tất cả chúng ta đừng chấp thủ, đừng luyến ái mà khổ đau. Ngược lại, tất cả chúng ta phải sử dụng tấm thân mong manh khó được này vào mục tiêu tìm cầu giải thoát, cũng đừng vì tấm thân tạm bợ này mà tạo nghiệp bất thiện, gây khổ đau lâu bền hơn về sau. Chúng ta phải sử dụng cái thân này như sử dụng một chiếc thuyền, gọi là thuyền pháp thân, để bơi qua dòng sông sinh tử, bằng những việc làm có ý nghĩa, lợi mình, lợi người, đưa đến an nhàn, niềm hạnh phúc.

Quán chiếu về tính vô thường của vạn vật có công năng trừ diệt si mê. Ta không chán ghét mọi vật mà tiếp xử với vạn vật bằng tuệ giác, nghĩa là không tham đắm và vướng mắc.

Quán tâm vô thường cũng như vậy. Phật học, xuất phát từ quan điểm giá trị nhân sinh của tôn giáo, nhận thức năm uẩn ( sắc, thọ, tưởng, hành, thức ), những hành vô thường là khổ. Kinh Tạp A-hàm, số 437 ghi : “ Vì toàn bộ những hành là pháp biến dịch, nên Ta nói hễ có sở thọ thì đều là khổ ”.

Bài liên quan

Mạng sống vô thườngSở thọ tức là những cảm thọ, cảm xúc của tất cả chúng ta. Tựu trung thì có ba : cảm thọ khổ, cảm thọ vui, và cảm thọ trung tính ( không khổ không vui ). Tất cả những cảm thọ ấy đều vô thường, luôn luôn biến hóa. Rõ ràng không ai vui hoài mà cũng chẳng ai khổ mãi. Cuộc sống của tất cả chúng ta là một chuỗi dài tiếp nối những niềm vui và nỗi buồn, xen kẽ giữa khổ đau và niềm hạnh phúc. Tất cả đều lặng lẽ trôi qua. Tâm niệm tất cả chúng ta luôn luôn đổi khác, trong từng sát-na sinh diệt. Qua lời Phật dạy, tất cả chúng ta thấy chẳng những những khổ thọ mới là khổ, mà ngay cả lạc thọ cũng đều vô thường nên cũng là khổ. “ Các thọ đều là khổ ”. Thế nhưng, lời dạy này của Đức Phật dễ gây ngộ nhận khi tâm lý một chiều. Bởi vì, khổ hay không còn tùy thuộc vào nhận thức của con người. Sự thật những pháp là vô thường mà cho rằng thường hằng, không đổi khác, đó là nguyên do của khổ đau. Sự vật luôn biến hóa mà tất cả chúng ta tưởng là thường tại, tất cả chúng ta muốn chúng không biến hóa, như muốn trẻ mãi không già … Chính nhận thức và mong ước sai lầm này làm phát sinh đau khổ. Ta đau khổ không phải vì mọi chỗ mọi vật vô thường biến đổi, băng hoại mà ta khổ não chính vì chủ quan tham đắm những thứ mình ham thích không ở với mình. Hoàn cảnh tất cả chúng ta sống cũng vô thường. Hoàn cảnh ở đây là chỉ cho tổng thể mọi sự vật hiện tượng kỳ lạ, từ sơn hà đại địa cho đến cành cây ngọn cỏ xung quanh ta, toàn bộ đều vô thường, đổi khác. Có người nhìn thấy ngọn núi nơi quê mình sinh ra, trải qua mấy mươi năm, vẫn luôn sừng sững nên không tin rằng ngọn núi vô thường. Thực ra toàn bộ đang biến hóa, có điều quy trình thành, trụ, hoại, diệt của mỗi sự vật hiện tượng kỳ lạ xảy ra trong khoảng chừng thời hạn dài hay ngắn mà thôi. Dù dài hay ngắn, tổng thể đều đổi khác trong từng sát-na.

Vô thường cũng có nghĩa là vô tướng (còn gọi là Không) vì thực tại của vạn hữu thoát ra ngoài mọi khái niệm và ngôn từ.

Vì sự vật biến chuyển không ngừng vì vậy sự vật không duy trì được tính cách như nhau tuyệt đối của nó. Vô thường vì thế là một tên khác của vô ngã. Đứng về mặt thời hạn, sự vật là vô thường, đứng về mặt khoảng trống, sự vật là vô ngã. Vô thường cũng có nghĩa là vô tướng ( còn gọi là Không ) vì thực tại của vạn hữu thoát ra ngoài mọi khái niệm và ngôn từ. Vô thường cũng là Duyên khởi, vạn vật do nhân duyên nương vào nhau mà sinh khởi và sống sót. Kinh Tạp A-hàm ghi : “ Sắc là vô thường. Nhân và duyên sinh ra những sắc cũng vô thường. Vậy, những sắc được sinh từ nhân và duyên vô thường, làm thế nào hoàn toàn có thể là thường được ? ”. Hơn nữa, “ Sắc không phải là ngã. Nếu sắc là ngã, không nên ở nơi sắc mà bệnh, khổ sinh và cũng không hề có mong ước khiến như vậy hay không như vậy so với sắc. Vì sắc là vô ngã do đó ở nơi sắc có bệnh, khổ sinh và nó cũng có mong ước khiến như vậy, hay không như vậy so với sắc. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại như vậy ”.

Bài liên quan

Thuyết vô thường trong truyện KiềuHiểu thấu vô thường là có trí tuệ biết tới chỗ cốt lõi bên trong của vạn hữu, gọi là vô ngã trí. Nói vô ngã là nói về khoảng trống của một hiện tượng kỳ lạ, nói vô thường là nói về thời hạn của một hiện tượng kỳ lạ. Hiểu thấu tính vô thường dịch chuyển trong vạn vật thì ta hết u mê bám víu. Ta đạt được đức Thường của Niết-bàn ( Thường, Lạc, Ngã, Tịnh ) thì ta có phân biệt tốt xấu ngon dở nhưng không bị dính mắc vào cảm xúc, vì ta có trí tuệ biết rằng nó là vô thường biến đổi, không nắm giữ bởi thói quen một chiều tham đắm, yên cầu. Quán chiếu về thực tướng vô thường của cuộc sống để nhận thức được rằng toàn bộ mọi sự vật đều có ngày phải tàn hoại, tan rã. Do đó giúp cho ta biết quý trọng từng giờ phút của sự sống, biết sống trong tỉnh thức, chính niệm. Như đã nói, nguyên do của khổ là sự vật vô thường mà tất cả chúng ta tưởng là thường. Trong kinh Đại bảo tích có kể câu truyện con chó bị ném cục đá, nó chạy theo cục đá mà sủa, vì tưởng cục đá là nguyên do làm nó đau. Con chó đâu biết rằng nguyên do làm nó đau là người ném cục đá. Cũng vậy, vô thường không gây ra khổ, mà chính vì nhận thức sai lầm đáng tiếc cho những gì vô thường là thường tại cho nên vì thế ta khổ. Quán vô thường là một việc làm vô cùng quan trọng. Bởi vì, thứ nhất, nó cho tất cả chúng ta biết những gì đang có trong giờ phút hiện tại là vô cùng quý giá và đẹp tươi, tất cả chúng ta phải trân trọng, giữ gìn cho ta và cho những người xung quanh ta. Thứ hai, khi thấy thực trạng hiện tại không được như mong muốn thì tất cả chúng ta cũng không chán nản. Sự vật vô thường, nên cho ta niềm tin mọi việc đều hoàn toàn có thể đổi khác. Nếu tất cả chúng ta biết cách chuyển hóa thì ngày mai thực trạng sẽ biến hóa. Một em học viên ngang ngạnh, ta tin rằng hoàn toàn có thể giáo dục em trở thành người tốt. Nhưng một em học viên ngoan, nếu không tiếp tục chăm nom, giữ gìn thì cái dễ thương và đáng yêu của em sẽ mất. Đó là bài học kinh nghiệm vô cùng giá trị từ vô thường.

Quán vô thường là một việc làm vô cùng quan trọng.

Thực tập quán vô thường, hoàn toàn có thể giúp ta vài điểm như sau : – Thấy rõ vô thường, tất cả chúng ta ý thức được cái gì đang có trong tích tắc hiện tại là quý giá, nên trân trọng chăm nom, vun tưới, nuôi dưỡng. – Khi thấy thực trạng hiện tại không được như mong muốn thì ta cũng không chán nản. Tất cả đều vô thường, nếu ta biết cách chuyển hóa thì ngày mai thực trạng sẽ đổi khác. – Thấy vô thường của vạn vật, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể dứt trừ tham ái, giữ tâm bình thản trước thực trạng thay đổi giật mình. Có được sự an tịnh trong tâm, không đi tìm những dục lạc tạm bợ và đi tìm niềm hạnh phúc chân thực, thường còn.

– Quán chiếu về tính vô thường của vạn vật có công năng trừ diệt si mê. Ta không chán ghét mọi vật mà tiếp xử với vạn vật bằng tuệ giác, nghĩa là không tham đắm và vướng mắc.

Bài liên quan

Giữa đời vô thường, sống trọn vẹn trong từng phút giâyKinh Tạp A-hàm nói : Đối với sắc ( thọ, tưởng, hành, thức ) không biết, không rõ, không đoạn tận, không ly dục, tâm không giải thoát, thì không hề đoạn trừ khổ não, không vượt qua khỏi sự sợ hãi về sinh, già, bệnh, chết. Do đó, Đức Phật khuyên những Tỳ-kheo phải luôn quán chiếu để thể ngộ năm uẩn là vô thường : “ Các ông hãy quán sát sắc ( thọ, tưởng, hành, thức ) là vô thường ”. Quán sát như vậy được gọi là quán sát chân chính. Hiểu biết như vậy được gọi là biểu biết chân chính. Khi đã quán sát và hiểu biết chân chính thì sẽ sinh ra nhàm tởm. Khi đã nhàm tởm thì dứt sạch tham muốn và ưa thích. Sự dứt sạch hỷ tham được gọi là tâm giải thoát. Đức Phật chứng minh và khẳng định : “ Ai so với sắc ( thọ, tưởng, hành, thức ) mà yêu dấu, thì so với khổ cũng thương mến ”. Một khi sống trong khổ đau mà cảm thấy yêu quý thì còn mong gì sự giải thoát ? Thái độ vui thích trong khổ đau đó gọi là vô minh : “ Vô minh là không biết, không biết tức là vô minh. Không biết những gì ? Sắc là vô thường, mà không biết như thật sắc là vô thường ”. Ngược lại là trí hay minh. Chỉ có người trí mới mong giải thoát khỏi khổ đau : “ Ai không yêu dấu sắc ( thọ, tưởng, hành, thức ), thì sẽ không thích khổ. Ai không thương mến khổ, thì so với khổ sẽ được giải thoát ” ( KinhTạp A-hàm ).

Source: https://thevesta.vn
Category: Phật Pháp