Trí tuệ vĩnh hằng: Thời đại của ‘Giải trí đến chết’

Khi 19 tuổi, tôi có cơ hội được đọc cuốn sách của Neil Postman có tựa đề “Giải trí đến chết” (Amusing Ourselves to Death), cuốn sách đã thay đổi hoàn toàn cuộc đời tôi kể từ đó. Mặc dù được xuất bản vào năm 1985, nhưng qua mỗi năm, nội dung của cuốn sách càng trở nên sát thực và dự báo những điềm xấu có khả năng xảy ra.

Postman cho rằng phương tiện truyền thông điện tử đang nhấn chìm chúng ta, biến sự đối thoại của chúng ta thành hình thức giải trí vì lợi nhuận hơn là giá trị nội dung, điều này không chỉ cản trở khả năng giao tiếp của chúng ta mà còn cả khả năng tư duy như một người trưởng thành. Tác giả đã tìm hiểu về hiện tượng này trong lĩnh vực chính trị, tôn giáo và giáo dục.

Phần mở đầu của cuốn sách “Giải trí đến chết” có những lời tiên tri thật đáng sợ:

“Chúng tôi đã để mắt đến cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng “1984” của nhà văn, nhà báo người Anh George Orwell, xuất bản năm 1949. Khi năm 1984 đến mà lời tiên đoán không thành sự thực, những người Mỹ thận trọng đã cất tiếng hát nhẹ nhõm ngợi ca chính họ. Cái gốc của nền dân chủ tự do vẫn được giữ vững. Dù nơi nào đang xảy ra khủng bố nhưng ít nhất chỗ chúng tôi đây không bị cơn ác mộng Orwellian ghé thăm.

Nhưng chúng ta đã quên rằng, song song với viễn cảnh đen tối mà Orwell dự đoán, còn có một lời tiên tri khác, cũ xưa hơn, ít nổi tiếng hơn, nhưng cũng rùng rợn không kém: Đó là Tân Thế giới Dũng cảm (Brave New World) của Aldous Huxley. 

Khác với suy nghĩ thông thường, Huxley và Orwell lại có những tiên đoán hoàn toàn trái ngược. Orwell cảnh báo rằng chúng ta sẽ bị khuất phục trước một thế lực áp bức từ bên ngoài. Còn trong tầm nhìn của Huxley, không có Big Brother (Anh Cả) nào tước quyền tự chủ, sự trưởng thành và lịch sử của loài người. Mọi người đều tự nguyện yêu thích sự áp bức đó và ngưỡng mộ những công nghệ làm suy giảm khả năng tư duy của họ.

Điều mà Orwell lo sợ là cuốn tiểu thuyết sẽ bị cấm, còn điều Huxley lo sợ là không có lý do gì để cấm cuốn sách đó vì chẳng ai muốn đọc nó. Orwell lo sợ những kẻ tước đoạt thông tin của chúng ta, còn Huxley lo sợ truyền thông mang lại quá nhiều thông tin sẽ khiến chúng ta trở nên thụ động và ích kỷ. Orwell lo sợ rằng sự thật sẽ bị che giấu, Huxley lại lo sợ sự thật sẽ bị nhấn chìm trong biển cả thông tin không mấy liên quan. Orwell lo sợ rằng nền văn hóa sẽ bị kiểm soát, Huxley lo sợ nền văn hóa sẽ trở nên tầm thường… Trong tác phẩm “1984”, con người bị kiểm soát trong đau đớn, còn trong “Tân Thế giới Dũng cảm”, con người bị điều khiển trong khoái cảm. Tóm lại, Orwell lo sợ những gì chúng ta ghét sẽ hủy hoại chúng ta, còn Huxley lo sợ chính những gì chúng ta yêu thích sẽ hủy hoại chúng ta.

Cuốn sách này chỉ ra rằng Huxley, chứ không phải Orwell, đã đúng.”

Theo cách nói của Postman : “ Bao quanh bởi tàn tích của một nền văn hóa truyền thống đã bị sụp đổ và kiệt quệ ”, nền văn hóa truyền thống của tất cả chúng ta đã trở thành “ một nền văn hóa truyền thống tầm thường ” và đang trên tiến trình trở thành một nền văn hóa truyền thống “ nô lệ ” ( captive culture ) ?Tổ phụ lập quốc đã khẳng định chắc chắn rõ ràng hai điều : Để một xã hội duy trì tự do, những công dân của xã hội đó phải vừa có đức hạnh vừa có tri thức. Tự do không hề được duy trì bởi một xã hội đầy đam mê nhưng thiếu lý trí .Điều đó lý giải vì sao chính trị của tất cả chúng ta trở nên ngày càng điên rồ và không ngừng can thiệp sâu hơn vào đời sống của người dân : Bởi tất cả chúng ta, nền văn hóa truyền thống của tất cả chúng ta, không coi trọng và phỉ báng những giá trị đó .Chúng ta không xem trọng việc theo đuổi thực sự ( thậm chí còn tất cả chúng ta còn không chắc nó sống sót ) ; tất cả chúng ta xem trọng việc tự gia cố buồng vang thông tin ( echo chambers ) * do chính tất cả chúng ta tạo ra .

(*echo chambers – một thuật ngữ cho một môi trường mà người bên trong chỉ tiếp nhận những thông tin, quan điểm giúp phản ánh và củng cố quan điểm sẵn có của họ).

Chúng ta không xem trọng kiến thức và kỹ năng ; tất cả chúng ta coi trọng những vấn đề và những mẩu tweet .

Chúng ta không xem trọng tính tự chủ; chúng ta đánh giá cao cái tôi, sự thể hiện và chứng thực bản thân quá mức.

Chúng ta không xem trọng lịch sử dân tộc, không xem trọng kho tàng kinh nghiệm tay nghề sẵn có của quả đât cho việc đào tạo và giảng dạy và tăng trưởng trí tuệ của tất cả chúng ta. Chúng ta nhìn nhận cao những thứ mới mẻ và lạ mắt, khác lạ, sành điệu và hợp thời để cung ứng những mong ước nhất thời và sự buồn chán vô tận của tất cả chúng ta .Chúng ta không xem trọng thực ra, chiều sâu và tính hài hòa và hợp lý ; tất cả chúng ta nhìn nhận cao bất kỳ thứ gì hoàn toàn có thể bày bán, tiếp thị và rao bán với sự hào nhoáng, điệu đàng và mê hoặc .Trong “ Thời đại của Postman ” ( Age of Postman ), tổng thể những khuynh hướng giải trí này đang được sử dụng để chống lại tất cả chúng ta, làm suy giảm năng lực tư duy của tất cả chúng ta, và do đó làm tan biến xã hội vốn dựa vào những công dân thấu đáo và có hiểu biết để sống sót .Một thực sự trớ trêu là nước Mỹ chưa khi nào tràn ngập thông tin nhưng lại thiếu khôn ngoan đến vậy. Tôi đã nói điều này trong nhiều năm : “ Với sự đồng thuận đầy nhiệt thành của dân cư, mạng xã hội đang biến người lớn thành trẻ nhỏ. ” Đây cũng chính là điều mà Postman đã tiên đoán : Một thời gian mà những cuộc đàm thoại sẽ “ từ bỏ tính logic, lý trí, trình tự và không có tiêu chuẩn kép ” để chuyển sang giải trí đơn thuần. Cụ thể là, về mặt thẩm mỹ và nghệ thuật thì Open trào lưu thẩm mỹ và nghệ thuật làm mưa làm gió đi ngược lại những giá trị xã hội, chính trị, văn hóa truyền thống đương thời ( chủ nghĩa Dada ) ; về mặt triết học thì có chủ nghĩa hư vô ( chối bỏ tôn giáo và những nguyên tắc đạo đức, coi cuộc sống là không có ý nghĩa ) ; về góc nhìn tâm lý học thì có chứng tinh thần phân liệt .Một xã hội tự do sẽ lâm vào tình cảnh nguy hại cùng cực khi con người trọn vẹn tha hóa và cơ quan chính phủ bằng cách này hay cách khác là hình ảnh phản chiếu của những người dân đó. Các chính trị gia ép buộc tất cả chúng ta, và đến lượt tất cả chúng ta phải nếm trải những trái đắng khi bị nhấn chìm bởi một luồng kích thích liên tục từ bên ngoài mà không cần một chút ít nỗ lực tư duy nào. Nó trọn vẹn mang tính cảm xúc, chỉ mê hoặc những dục vọng và bản năng thấp kém nhất của loài người — phần “ con ” trong mỗi tất cả chúng ta. Chính năng lực tư duy là yếu tố phân biệt con người với động vật hoang dã. Do đó, sự tha hóa ở đây chính là sự tha hóa thực chất cơ bản nhất của loài người : nhân tính .Postman cảnh báo nhắc nhở, đây đúng chuẩn là thứ mà những bạo chúa tìm mọi cách để đạt được :

“Mọi bạo chúa luôn biết giá trị của việc cung cấp cho quần chúng những thú vui như một phương tiện để xoa dịu sự bất mãn. Nhưng hầu hết bạo chúa sẽ không thể kỳ vọng rằng quần chúng sẽ phớt lờ những điều mà họ cho là không thú vị. Đó là lý do tại sao bạo chúa luôn dựa vào sự kiểm duyệt. Rốt cuộc, kiểm duyệt là một cống vật các bạo chúa dành cho giả định rằng công chúng hiểu sự khác biệt giữa đàm luận nghiêm túc và giải trí — và họ quan tâm đến điều đó. Tất cả các vị Vua, Nga hoàng và Quốc trưởng trong quá khứ sẽ vui mừng biết bao khi biết rằng kiểm duyệt không phải là điều cần thiết khi tất cả các diễn ngôn chính trị đều dưới hình thức một trò đùa.”

Nhưng tất cả chúng ta không cần sự Open của Postman mới nhận ra mối nguy khốn này. Chúng ta chỉ cần chú ý quan tâm đến những lời cảnh báo nhắc nhở của những Tổ phụ lập quốc .Tổ phụ nói với tất cả chúng ta những thử nghiệm của Hoa Kỳ ( American experiment ) rất đặc biệt quan trọng, nhưng bản thân tất cả chúng ta thì không. Người Mỹ tất cả chúng ta cũng giống như toàn bộ mọi người. Ngài John Adams cảnh báo nhắc nhở : “ Chúng ta tự làm cho mình trở thành nổi tiếng bằng cách nói với đồng bào rằng tất cả chúng ta đã mày mò, thai nghén ra những ý tưởng và triển khai những nâng cấp cải tiến. Chúng ta hoàn toàn có thể khoa trương rằng tất cả chúng ta là người được chọn, tất cả chúng ta thậm chí còn hoàn toàn có thể tạ ơn Chúa rằng tất cả chúng ta không giống như những người đàn ông khác. Nhưng, xét cho cùng, đó chỉ là sự xu nịnh, sự ảo tưởng và tự dối mình như người Pharisêu. ”Như tôi đã viết vào năm năm nay, “ Nhắc lại Tuyên ngôn Độc lập của tất cả chúng ta — khi một đoàn tàu dài gồm những điều tầm thường và tiêu khiển, theo đuổi đến cùng một tiềm năng giống nhau là hướng tới sự tự do, nụ cười và giải trí, thì đó là gánh nặng, sự trừng phạt và ‘ quả ’ của người dân khi cùng lúc đó họ phải gánh chịu tai ương do một nền chính trị đã mục ruỗng và thối nát bởi sự tha hóa đạo đức và năng lượng trí tuệ của họ gây ra. ”Thay vì Open những điều mà ngài Churchill vào những năm 1930 gọi là “ sự phục sinh đạo đức và khí phách hùng vĩ ”, một thời đại mới đã ló dạng, hoặc tối thiểu đã chín muồi — đó là một thời đại nham hiểm và quỷ quyệt hơn nhiều so với những gì tất cả chúng ta nhận ra .

Thời đại của chúng ta là thời đại của “Giải trí đến chết”.

Joshua Charles là cựu thành viên viết bài phát biểu tại Tòa Bạch Ốc cho cựu Phó Tổng thống Mike Pence, ông là nhà sử học, diễn giả và là tác giả của một số cuốn sách bán chạy số 1 trên Thời báo New York Times. Ông cũng là cố vấn lịch sử cho một số bộ phim tài liệu và xuất bản sách về các chủ đề khác nhau, từ Tổ phụ lập quốc, Israel, đến tác động của Kinh Thánh đối với nền văn minh nhân loại. Ông là biên tập viên cao cấp, nhà phát triển khái niệm của “Kinh Thánh tác động toàn cầu”, được xuất bản bởi Bảo tàng Kinh Thánh có trụ sở tại D.C. vào năm 2017, đồng thời cũng là học giả thành viên của Trung tâm Khám phá Niềm tin và Tự do ở Philadelphia. Ông là một thành viên của Tikvah và Philos, đã diễn thuyết khắp đất nước về các chủ đề như lịch sử, chính trị, đức tin và thế giới quan. Ông cũng là một nghệ sĩ dương cầm có bằng thạc sĩ chính phủ và bằng luật. Quý vị có thể theo dõi ông trên Twitter @JoshuaTCharles hoặc truy cập JoshuaTCharles.com.

Minh Vi biên dịch
Tham khảo bản gốc từ The Epoch Times

Xem thêm:

• Một cuốn sách phải đọc cho người yêu nước: Báo cáo năm 1776

• Trí tuệ trong những cuốn sách xưa: Đừng quên phẩm chất đàn ông

• Facebook xóa quảng cáo cho cuốn sách của giáo sư phê bình ‘nữ tính độc hại’

Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Tin