Từ ‘bùng binh’, ‘vòng xoay’ đến ‘vòng xuyến’: nhập gia nên tùy tục

Biển báo vòng xuyến Nguyễn Thái Sơn gây tranh cãi – Ảnh N.C.T.

Đa số quan điểm không ưng ý với việc dùng từ ” vòng xuyến ” thay cho “ vòng xoay ” hay “ bùng binh ” ở TP HCM .
Trong Tự điển Nước Ta đại trà phổ thông của tác giả Đào Văn Tập do Nhà in Vinh Bảo in xong tại Hồ Chí Minh ngày 10-6-1952 không có định nghĩa cho “ vòng xoay ” hay “ vòng xuyến ” ; “ bùng binh ” cũng không có trong tự điển này .

Cũng dễ hiểu vì thiết kế giao thông ở Sài Gòn bấy giờ chủ yếu là các ngã ba, ngã tư đường. Tìm hiểu trong Từ điển tiếng Việt do Viện ngôn ngữ học thuộc Viện Khoa học xã hội Việt Nam do Trung tâm Từ điển ngôn ngữ ấn bản tại Hà Nội năm 1992 cũng chỉ có định nghĩa về hai chữ “bùng binh’ mà thôi.

Càng về sau theo thời hạn, tiếng Việt càng đa dạng chủng loại và phong phú. Các từ ngữ tượng hình cũng không nằm ngoài quy luật đó và mê hoặc thêm nhờ cách gọi của từng vùng miền. Gần đây nhất là những từ điển tiếng Việt … trên mạng ( mạng vốn nhanh ) thì chữ vòng xoay hay bùng binh đã Open và đều để chỉ vòng xoay giao thông vận tải, quốc tế gọi “ traffic circle ” .
Từ “ vòng xuyến ” không Open trên nhiều loại từ điển tiếng Việt. Nhưng tựu trung – bùng binh, vòng xoay hay vòng xuyến gì cũng đều nhằm mục đích để chỉ nơi có tối thiểu năm ngả đường tỏa đi những hướng, nên được dùng để phân biệt với những ngã ba, ngã tư .
Một số bạn đọc cho rằng dùng từ “ vòng xuyến ” là đúng vì được sử dụng trong … văn bản Luật giao thông vận tải. Nhưng việc tra cứu, thống nhất định nghĩa về từ ngữ thì không hề theo … Luật giao thông vận tải, mà phải dùng từ điển .
Vì vậy tôi cho rằng có lẽ rằng trước khi làm luật – cơ quan soạn luật nên nghiên cứu và điều tra thêm Từ điển tiếng Việt để chọn từ ngữ đúng chuẩn .
Với cách dùng “ vòng xuyến ”, thì chữ “ xuyến ” là theo một từ mà những từ điển tiếng Việt định nghĩa là “ một vòng trang sức đẹp bằng sắt kẽm kim loại ( thường là bằng vàng hay ngọc ) mà phụ nữ đeo ở tay ”. Vì thế Luật giao thông vận tải sử dụng từ vòng xuyến – để chỉ nơi có tối thiểu năm ngả đường tỏa đi những hướng – sẽ không ổn .
Thay vào đó nên dùng những từ “ bùng binh ” ( có quan điểm cho là gốc từ tiếng Pháp – rond-point : điểm tròn ) hay “ vòng xoay ” vì cũng sát nghĩa với từ quốc tế “ traffic circle ” – vòng xoay giao thông vận tải .
Có thể là từ “ vòng xuyến ” người miền Bắc dùng để chỉ vừa là món trang sức đẹp, vừa là … ” traffic circle ”. Nhưng không hề đem cái gì đó của vùng miền này mà áp đặt trong những văn bản luật. Và càng không hề bắt những vùng miền khác phải tuân theo mà phải tôn trọng tính phong phú và phong phú và đa dạng của tiếng Việt theo từng vùng miền .
Cán bộ kháng chiến ta xưa đến vùng miền nào, một trong những nhu yếu tiên phong là học và nói theo phương ngữ của vùng miền đó để thân thiện với bà con. Tôi không hề đến nhà một người bạn thân vốn là dân TP. Hà Nội mà bắt bạn mình dùng chữ chén thay cho chữ bát, dùng chữ mền thay cho chữ chăn được .
Đó cũng là cách tôn trọng người dân địa phương ; tôn trọng phương ngữ vùng miền vốn tạo nên truyền thống ngôn từ đa đạng, nhiều mẫu mã tuyệt vời trên quốc gia ta .
* Bài viết biểu lộ quan điểm của tác giả – một bạn đọc .

Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Tin