Y Moan biography

Y Moan (6/9/1957- 1/10/2010) là một nhạc sĩ, ca sĩ Việt Nam. Giọng ca của ông đã được đông đảo công chúng đón nhận và đạt nhiều giải thưởng cao khu vực và toàn quốc và được tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân vào ngày 16 tháng 9 năm 2010.

Sự nghiệp

Y Moan tên đầy đủ là Y Moan Ênuôl, tên thật là Y Bliêo, sinh ngày 6 tháng 9 năm 1957 tại buôn M’Ðrắk (nay là huyện M’Đrắk, Đắk Lắk) trong một gia đình dân tộc Ê Đê, sau chuyển về sinh sống tại buôn Dhă, xã Lạc Giao, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Nhà nghèo, cuối lớp 6 ông phải bỏ học để giúp cha mẹ làm nương rẫy.

Năm 1975, khi 18 tuổi, ông được tuyển vào Đoàn văn công giải phóng Đắk Lắk, làm quen dần với âm nhạc chính thống và nhanh chóng trở thành một ca sĩ hát chính của Đoàn. Năm 1976, ông đoạt huy chương vàng tại hội diễn ca múa nhạc toàn quốc.

Năm 1979, ông vào học ở Nhạc viện Thành Phố Hà Nội. Tại đây, nhạc sĩ Nguyễn Cường đã phát hiện ra kĩ năng của Y Moan và tu dưỡng cho ông. Sau đó, Y Moan cũng đã liên tục được tu nghiệp tại Bungari, Đức, Nga, Hungari, Rumani .
Năm 1981, Sở Văn hóa – thông tin Ðắk Lắk mời nhạc sĩ Nguyễn Cường vào Ðắk Lắk để sáng tác những ca khúc cho tỉnh và đây cũng được coi như một bước ngoặt lớn đưa sự nghiệp của Y Moan lên đến đỉnh điểm. Tên tuổi của Y Moan được chứng minh và khẳng định từ đây, không riêng gì trong khoanh vùng phạm vi hội đồng những buôn làng Tây nguyên mà còn đưa Tây nguyên đến với công chúng Nước Ta và một số ít nước trên quốc tế .

Ông thành công với các nhạc sỹ sáng tác phong cách Tây Nguyên như: Trần Tiến, Nguyễn Cường, Y Phôn Ksơr, Mạnh Trí, Linh Nga, Đức Hùng, Quang Dũng, Vũ Lân, Sĩ Hùng… Những ca khúc của Nguyễn Cường được Y Moan biểu diễn rất thành công như “Ơi M’Ðrắk”, “Ly cà phê Ban Mê”, “Anh muốn sống bên em trọn đời”,…

Y Moan đã từng màn biểu diễn ở nhiều nước như Trung Quốc, Triều Tiên, Nước Hàn, Đất nước xinh đẹp Thái Lan, Đức, Ba Lan, Tiệp Khắc, Pháp, v.v…

Không chỉ ca hát, ông còn sáng tác nhiều bài hát về Tây Nguyên, như Bài ca quê hương, Đi chơi với gió.

Năm 1997, Y Moan được Nhà nước Việt Nam phong tặng thương hiệu Nghệ sĩ Ưu tú, ngày 4 tháng 8 năm 2010, được phong tặng thương hiệu Nghệ sĩ Nhân dân vì những góp phần cho sự nghiệp âm nhạc .

Ông qua đời lúc 15 giờ 25 ngày 1 tháng 10 năm 2010 tại Buôn Ma Thuột bởi căn bệnh ung thư dạ dày, hưởng dương 53 tuổi.
 

Sự lựa chọn

Y Moan cả một đời gắn trọn và yêu thương mảnh đất Tây Nguyên, không khi nào chịu xa rời nó. Ông vẫn sống cùng mái ấm gia đình trong một ngôi nhà của buôn làng Tây Nguyên vừa ca hát, vừa làm cafe. Ông có lần phát biểu cảm nghĩ :

Đời thường, Y Moan là một người nông dân thực thụ. Hàng ngày, ông vẫn lên nương, lên rẫy và dạy cho con em biết đàn, biết hát.
 

Tiếng hát Y Moan với những ca khúc nổi tiếng

1. Nhạc sỹ Nguyễn Cường
   • Ơi M’Drak;
   • Ly cà phê Ban Mê;
   • Xôn xang mênh mang cao nguyên;
   • H’Zen lên rẫy;
   • Thênh thênh ọ ơi;
   • Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột.
2. Nhạc sỹ Y Phôn Ksơr
   • Đi tìm lời ru nữ thần mặt trời;
   • Đôi chân trần.
3. Nhạc sĩ Y Sơn Niê
   • Hoa suối.
4. Nhạc sĩ Trần Tiến
   • Giấc mơ Chapi.

Đánh giá

Giải thưởng nghệ sỹ và Phong tặng

• Huy chương Vàng Liên hoan ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc tại Quy Nhơn (1977);
• Huy chương Bạc Hội diễn ca múa nhạc toàn quốc tại Hà Nội (1980);
• Giải Nhì liên hoan ca múa nhạc toàn quốc tại Hà Nội (1983);
• Huy chương Vàng Hội diễn ca múa nhạc toàn quốc (1985);
• Giải Ca sĩ xuất sắc tại Hội diễn ca nhạc nhẹ tại Nha Trang (1989);
• Giải Nhì Cuộc thi đơn ca nhạc nhẹ toàn quốc (1991);
• Huy chương Vàng Hội thi ca múa nhạc dân tộc (1992);
• Huy chương Vàng Hội diễn ca múa nhạc toàn quốc tại Đà Nẵng (1995);
• Huy chương Vàng Liên hoan ca múa nhạc chuyên nghiệp các tỉnh miền Trung – Tây Nguyên (2002);
• Huy chương vàng hội diễn ca múa nhạc toàn quốc tại TP. Hồ Chí Minh (2005);
• Huy chương Vì sự nghiệp văn hóa Việt Nam (Bộ Văn hóa – Thông tin tặng năm 2000).
• Nghệ sỹ Ưu tú (1997);
• Nghệ sỹ Nhân dân (2010).

Gia đình

Năm 1976 khi 20 tuổi ông cưới một người cô gái gốc Bắc là Nguyễn Thị Minh Ngẫu. Họ đã có hai con trai (Y Vol Ênuôl sinh 1977, Y Garia Ênuôl sinh 1982) và một con gái (H’Dresden Ênuôl sinh 1992).

Về Y Moan: Giọng ca của núi rừng đại ngàn

Tình cờ giữa vòng xoay ồn ào, hối hả của phố phường, tôi bắt gặp anh, một người con núi rừng Tây Nguyên hoang sơ và hùng vĩ.Vẫn con người rừng rực lửa của năm xưa, trông anh như chẳng hề già đi. Tự nhiên tôi lại thấy muốn tìm về với Tây Nguyên, một Tây Nguyên nắng gió bao đời nhưng dường như vẫn cất giấu những điều bí ẩn cho riêng mình. Và anh cũng là một điều bí ẩn.Cậu bé Y Moan ngày đó sống trong buôn Thha prong, suốt ngày chỉ làm bạn với rừng, với núi và với chim muông. Hàng ngày, cậu vừa chăn bò trên rẫy vừa ê a học bài. Tuổi thơ của cậu là những ngày rong ruổi trong rừng, đi bộ đóng khố vượt qua quãng đường dài trên 12 cây số xuyên qua cánh rừng già để đến trường. Những bài học thời thơ ấu và những vũ khúc của núi rừng cứ thấm dần trong cậu lúc nào không biết.Từng con suối, từng tảng đá, từng cánh hoa e ấp nở đã dần hình thành trong cậu một tình yêu đối với núi rừng, nương rẫy và cậu muốn cất cao tiếng hát hòa cùng âm vang của núi rừng. Lớn thêm chút nữa, cậu bé Y Moan đã biết cảm nhận được những điệu múa, điệu hát dân gian mà người bác của cậu thường hay hát trong những ngày vui của buôn làng.Giờ đây cậu đã biết dòng sông, con suối, ngọn núi của mình tên gì, rồi từng mảnh đất, từng rẫy nương của mình tên gọi là gì. Giọng hát của cậu đã trở thành bài ca ca ngợi quê hương trong những đêm cao nguyên cháy đỏ.Và rồi chiến tranh đã tràn đến bản làng, người con của những con suối, con sông ấy đã tình nguyện lên đường chiến đấu. Ở đâu anh cũng đem lời ca tiếng hát của mình như là một vũ khí đắc lực để cổ động tinh thần chiến đấu cho đồng đội. Sau đó anh được cơ quan cử đi học ở miền Bắc.Hai miền Nam Bắc thống nhất nhưng đất nước vẫn chưa yên. Mặt trận phía Tây Nam lại thôi thúc anh lên đường. Mãi đến năm 1979, khi tiếng súng tạm yên anh mới trở ra Bắc, học ở Nhạc viện Hà Nội. Và bước ngoặt cuộc đời anh được đánh dấu từ đây. Anh đã gặp được người thầy của mình là nhạc sĩ Nguyễn Cường, người đã phát hiện ra được Tây Nguyên hùng vĩ trong con người anh và phát triển anh theo đúng thiên hướng của mình.Từ đây trong nền âm nhạc Việt Nam đã có tên Y Moan. Những bài dân ca Tây Nguyên, những bài hát viết về Tây Nguyên đã được anh xử lý với một chất giọng khỏe, vừa hừng hực cháy bỏng vừa sâu lắng nhẹ nhàng. Nói đến Y Moan, mọi người đều nghĩ ngay đến Tây Nguyên. Không dừng ở đó, anh vẫn miệt mài lao vào học tập, nghiên cứu.Anh đã từng đi sang Nga, Hungari, Rumani học hỏi và lĩnh hội những cái hay của nền nghệ thuật nước bạn để nâng cao thêm tâm hồn cũng như giọng hát của mình. Cùng với nghệ sĩ lãng du Trần Tiến trong nhóm “Du ca Đồng nội”, Y Moan rong ruổi qua mọi nẻo đường. Anh đã mang cái đẹp trong âm nhạc của Tây Nguyên đi khắp nơi, cả trong và ngoài nước.Anh đã từng biểu diễn ở nhiều nước như Trung Quốc, Triều Tiên, Hàn Quốc, Thái Lan, Đức, Ba Lan, Tiệp Khắc, Pháp v.v… Ở những nơi Y Moan đi qua anh đều được khán giả hoan nghênh, chào đón và đánh giá cao phong cách trình diễn. “Tôi thật sự hãnh diện vì đã mang được nền văn hóa dân tộc giới thiệu cho bạn bè khắp năm châu cùng biết”.Với những cống hiến của mình cho nền nghệ thuật dân tộc, Y Moan xứng đáng được nhận danh hiệu cao quý của Nhà nước: Nghệ sĩ ưu tú. Và khi cởi bỏ lớp áo của người nghệ sĩ, Y Moan lại trở về là một người nông dân thực thụ. Hàng ngày anh vẫn lên nương, lên rẫy và dạy cho những đứa em biết đàn, biết hát. Một thế hệ đàn em sau anh giờ đây đã trưởng thành như là những Y Zak, Y Phôn, H’Lim, H’Giang, Kasim Hoàng Vũ v.v…Mơ ước của anh là sẽ tìm kiếm và đào tạo thêm những đứa em người dân tộc hát hay hơn nữa về mảnh đất Tây Nguyên mang đậm vẻ đẹp văn hóa của ngàn đời. “Đất là bầu sữa mẹ, rừng là tâm hồn của bài hát, sông là huyết máu của văn hóa.Còn văn hóa là còn dân tộc. Còn dân tộc thì còn nương, còn rẫy. Tôi muốn làm một điều nho nhỏ cho đồng bào Tây Nguyên. Cầu chúc cho những người nghe nhạc Tây Nguyên sẽ luôn yêu thương, quý trọng và bao dung hơn nữa cho mảnh đất cao nguyên”.
 

Lễ tang NSND Y Moan đẫm nước mắt

Đúng 7 h30phút sáng 5/10, con chim đầu đàn của đại ngàn Tây Nguyên – NSND Y Moan đã bay về trời xanh. Bầu trời Buôn Mê trong xanh hơn khi nào hết để đón Y Moan về với tổ tiên. Chỉ có lòng người còn lưu luyến, xót thương vỡ òa trong tiếng khóc nghẹn ngào .

Chiếc xe tang chở linh cữu NSND Y Moan từ từ đi qua nhà văn hóa trung tâm tỉnh Đăk Lăk, nơi ông đã từng làm việc, hòa cùng âm vang của bài hát “giấc mơ cha pi” để đi về nghĩa trang tại buôn Dhă Prông, xã Cư Pur, TP Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk. Cùng với sự xót thương của hàng nghìn người từ khắp nơi về tiễn đưa NSND Y Moan về trời xanh.
 
Có lẽ hơi “khác người”, nhưng tôi chợt thấy rằng, câu nói của bác xe ôm hôm trước “chết đâu mà chết” quả thật không sai. NSND Y Moan vẫn còn sống, sau 35 năm cống hiến cho sự nghiệp âm nhạc, “ngọn lửa cao nguyên” luôn “cháy” hết mình trên sân khấu. Báo chí đã đưa tin nhưng nhiều người vẫn không tin rằng, NSND Y Moan ra đi… Chính vì sự cống hiến lâu dài mà không biết mệt mỏi ấy, nên bây giờ ông mới tìm kiếm cho mình một giấc ngủ.

Chúng ta vẫn còn đó giọng ca đại ngàn, sẽ vang vọng mãi…. Hãy chúc cho Y Moan – người nghệ sĩ của nhân dân có một giấc ngủ yên bình, đừng nói vĩnh biệt giọng ca của đại ngàn Tây Nguyên.
 
Nếu vẫn chưa tin, tất cả những người đã từng nghe “con chim đầu đàn” của đại ngàn Tây Nguyên hát, hay những khán giả yêu quý NSND Y Moan, hãy xem lại đâu đó trong ngôi nhà của mình, hay quán cà phê… vẫn còn “cháy mãi” giọng ca của người nghệ sĩ nhân dân Y Moan.
 

Ông Tút VuTha, đại diện thay mặt tỉnh Môn đôn Kimi, Campuchia đến viếng NSND Y Moan

 
Nhạc sĩ Nguyễn Cường, người thầy đã dìu dắt Y Moan lên đọc lời chia buồn đưa tiễn

Ca sĩ Phương Thanh và Siu Black đến tiễn đưa NSND Y Moan

 
Xe chở linh cửu NSND Y Moan đi qua nhà văn hóa tỉnh để ông tạm biệt nơi mình đã từng làm việc

 
Mẹ của NSND Y Moan khóc thương con

Các con của NSND Y Moan …

… vợ ông …

… và bà con làng xóm đều không cầm được nước mắt

Vĩnh biệt người nghệ sỹ lớn của Tây Nguyên!

(St)

‘Siu black và Y Moan phù hợp với âm nhạc của tôi’
Ca sĩ Y Moan qua đời
Những giờ phút cuối đời của NSND Y Moan
Y Moan – Người gieo hạt trong cơn bạo bệnh
Y Moan được đúc tượng đồng

Source: https://thevesta.vn
Category: Giải Trí