Iii. Cứu Cánh Giải Thoát

III
.- CỨU CÁNH

” Khi tâm lý nhận thấy mọi sự cấu trúc đều vô thường, bản ngã là đau khổ và hư huyễn, lúc đó tâm lý mới hợp nhất với bản thể bất diệt của cõi Niết Bàn tuyệt đối ” Kinh trường A Hàm

Giải
thoát

Giải thoát là mục tiêu tối cao, là chiêu thức cứu cánh của đạo Phật. Giải thoát sẽ ứng hiện ngay nơi tâm hạnh của con người nếu con người muốn cứu cánh giải thoát và giải thoát cứu cánh. Tâm niệm con người luôn luôn xao động, uyển chuyển với vọng tưởng điên đảo và phiền não chấp trược. Chấp trược hình sắc là thường còn, là đẹp tốt, là xấu xa, là người, là ta v.v… Chấp trược sự cảm thụ là sung sướng là đau khổ, là không sướng, không khổ. Chấp trược tư tưởng là hay, dở, phải, trái là không hay, không dở, không phải, không trái. Chấp trược những hành vi là đúng, là không đúng, là hài hòa và hợp lý, là không hài hòa và hợp lý. Chấp trược sự nhận thức là cá thể, mái ấm gia đình, vương quốc, núi, sông, đất đai, vuông, tròn, to, nhỏ v.v… Đã chấp trược cố nhiên phải ham muốn và bảo thủ. Đã ham muốn, bảo thủ tức là bị ham muốn, bảo thủ chi phối và ràng buộc. Trong thực trạng bị chi phối, ràng buộc con người chịu bao nổi đau khổ, áp bức, thiếu tự do, có khác chi tù nhân bị giam giữ nơi ngục thất. Con người sở dĩ bị ràng buộc như thế một phần nhỏ bởi ngoại cảnh, một hầu hết tại nội tâm gây nên. Và những nổi áp bức, giằng xé, thôi thúc của dục vọng lại càng khắc nghiệt bằng mười thực trạng chung quanh. Ngục thất giam hãm của cường quyền bất công còn thoáng đãng hơn ngục thất tối tăm của cái ” ta ” ích kỷ. Những xiềng xích trói buộc tù nhân còn ít bền chắc hơn những xiềng xích của ham muốn đê hèn trong mỗi cá thể. Nhận thấy cảnh nô lệ đáng thương của con người bởi dục vọng gây ra, nên đạo Phật chú trọng nhất đến sự giải thoát cho mỗi người bằng chiêu thức diệt dục. Dục vọng càng bớt, tự do càng nhiều, cái vỏ ích kỷ bị phá vở, tâm hồn càng được phóng khoáng thảnh thơi. ” Gió muôn phương chỉ bay về nơi khoảng rộng, lòng người tự bưng bít không hề cảm thông được với ý tình muôn hướng “. Muốn giải thoát tức là muốn cởi mở sự chi phối, ràng buộc, muốn ra khỏi nơi áp bức nhốt để hưởng lấy niềm vui tươi hồn nhiên, hấp thụ bầu không khí tự do và tắm trong ánh nắng của độc lập huy hoàng, chân như trong thực tiễn, đem lại quyền lợi cho mình và cho người. Bỏ ham muốn, dùng ham muốn vô hiệu ham muốn, không bị ham muốn chi phối là cứu cánh giải thoát, là giải thoát cứu cánh.

1.-
HIỂU BIẾT LÝ VÔ THƯỜNG

” Chúng ta không khi nào tắm hai lần cùng một dòng sông “. Héraclite ” Tất cả những Pháp, sự vật, động hay bất động trong trần gian đều là tướng hư hoại vô thường “. Vũ trụ không tĩnh, thiên hà luôn động, ngoài hành tinh không phải là ao tù, ngoài hành tinh là một ngọn thác luôn luôn chảy xiết, những giọt nước hợp thành luôn luôn sau đó đổi khác. Sự vật không có thực thể, sự vật chỉ do những nhân duyên phát sinh, sống sót, hủy hoại trong sự chuyển biến không ngừng và hòa đồng với khoảng trống vô biên, thời hạn vô tận. Cái bàn là tổng hợp tướng của đinh, gỗ, công phu người thợ, nhưng nó sẽ là vật vô dụng của một ngày kia hư hỏng. Cái nhà là hiệu quả của bao nhiêu vôi, gạch, ngói, đất, gỗ, cát, công nhân và sẽ đem lại một hình tướng không ngờ của ngày đổ nát. Cái áo xanh xinh đẹp của cô thiếu nữ mặc trên mình cũng chịu cho định lý nhân duyên chi phối và ngày lại ngày sẽ phải phai lạt, sẽ nhuốm màu thời hạn mà ngã sang một màu khác. Cho đến cái kim, cái tách cũng thế và cũng bị tan vỡ … Nghĩa là tổng thể đều bị định lý vô thường chi phối. Định lý ấy chưa khi nào chứng tỏ một cách rõ ràng bằng đời hiện tại. Tìm hiểu để kiến thiết xây dựng Định lý vô thường, đem lại cho tất cả chúng ta một trực nhận : Sự vật không phải là chân thực, bền chắc và thường còn, sự vật không phải là đơn độc riêng không liên quan gì đến nhau trong những thành kiến ích kỷ và tư hữu, do đó nó thúc dục con người dứt bỏ lòng ham muốn, chấp trược nơi mình, mạnh dạn bước vào đời, thiết kế xây dựng nền an nhàn, giải thoát cho quả đât. Hiểu biết lý vô thường để thể nhập tính chân thường.

2.-
HIỂU BIẾT LÝ VÔ NGÃ

” Chúng sanh là giả danh tiện lợi, để chỉ một phối hợp của nhiều nguyên tố không bền vững và kiên cố : Mọi pháp luôn đổi khác “. A. Migot

Vô
ngã

Kinh Tứ Thập Nhị Chương nói : ” Bốn phần đông ( tứ đại ) trong mình ta mỗi phần đều có một tên riêng, đều không có gì là ” ta ” cả. Đã không có ta thì nó chỉ là trò dối mà thôi ! ” Cái ta chỉ là một danh từ trống rỗng, nó là hình thành của nhiều yếu tố khác như : đất, nước, gió, lửa v.v… Nó dựa vào cá thể, vương quốc, xã hội hay lý tưởng mà có sự phân biệt. Nó luôn luôn chuyển biến trong vòng sinh, trụ, dị, diệt. Cái ” ta ” năm phút sau không còn là cái ta của mấy phút trước. Sợi tóc giờ đây không còn là sợi tóc vừa qua. Nó đổi khác, nó làm cho mái tóc xanh từ từ sẽ điểm bạc, cái thân tráng kiện, năm tháng sẽ yếu già. Có điểm bạc, có yếu già, tức là không có cái gì đủ sức bảo vệ chắc như đinh cho nghĩa chữ ” ta ” nữa ! Tất cả đều không có ta ( vô ngã ) nếu ly khai toàn bộ. Khi cái đã không còn thì dục vọng còn dựa vào đâu để yên cầu cho cái ta riêng không liên quan gì đến nhau. Ích kỷ cũng không còn thấy cái kỷ để mà ích. Biên giới thành trì ngăn cách giữa mình và người được san phẳng sự tranh chấp sẽ không còn, mình và người sẽ giao hòa trong một biển sống bát ngát không bờ lũy, không ngần ngại và nắm chặt tay nhau, cùng nhau chung sức thiết kế xây dựng nền tự do vĩnh cửu và niềm hạnh phúc chân thực cho trái đất. Đạo lý vô ngã là động cơ thôi thúc con người dũng tiến trong việc làm phụng sự quả đât.

 
3.-
THỰC HÀNH GIỚI, ĐỊNH, TUỆ 

” Trên đường tu tập, gắng làm tăng trưởng những năng lực nội thức, để phát sinh trí tuệ. Trí tuệ sáng suốt thì những vọng động hỗn độn và mờ ám được tiêu trừ “. Pau Adam Giới, Định, Tuệ là nguyên tắc tu, học và hành để triển khai mục tiêu giác ngộ và giải thoát Nhà khoa học đem lại một hiệu quả thực tiễn cho quả đât không phải là ít công phu trong sự khám phá, gạt bỏ loạn tưởng, lắng tâm bình tĩnh và đánh giá và nhận định sáng suốt. Con người muốn thành người, muốn giải thoát cũng không hề thiếu được Giới, Định, Tuệ. Ngài giác ngộ trong lúc tâm lý vẳng lặng và sáng suốt trọn vẹn. Sự giác ngộ của ngài không những là tự giải thoát mà còn là một gương sáng hoàn mỹ soi tỏ và đem lại cái chân lý sẳn có nơi chúng sinh mà chúng sinh không hiểu. Chân lý ấy ở bất kể thành viên nào, ở phương sở nào nó chỉ yên cầu một tâm lý trong lặng, sáng suốt và hòa hợp với một lòng thương to lớn là sẽ thấy được nó, tức là được giác ngộ, được giải thoát. Giới, Định, Tuệ là ba môn học không dời đổi, là chìa khóa mở cửa ngõ Niết Bàn giải thoát.

 
A.-
THỰC HÀNH GIỚI HỌC

” Giới bổn rất cao quý, nguyên tịnh để dìu dắt chúng sinh đến nơi giải thoát ” Lời Phật dạy ” Giới ” là lời răn dạy, ngăn cấm không được làm sự gì trái với thực sự, trái với điều thiện, trái với đường lối giải thoát. ” Giới ” là chiêu thức điều trị những tội lỗi do thân, miệng, ý phát sinh ra, hầu đem lại quyền lợi cho mình và cho người. Trong khi thực hành thực tế giới học, cần nhất phải giữ gìn thân, miệng hình thức bề ngoài cho đúng với Giới luật thì tâm lý bên trong mới được trong sáng. Trong, ngoài trong sáng, tất yếu dung nhiếp nhau từ chỗ mê đến chỗ ngộ. muốn đạt đến chỗ ngộ, cần phải hướng về những giới điều dưới đây :

a/
Nhiếp luật nghi giới

Là những Giới luật, uy nghi có công suất gìn giữ thân tâm, không phạm vào những điều ác, khiến thân tâm được an định, trong sáng như năm điều răn v. v …

b/
Nhiếp thiện pháp giới

Là những Giới luật răn làm những việc lành, lợi mình, lợi người như làm mười điều thiện v.v… Nhờ vậy mà phúc đức, uy tín, tự do được thêm lên, khỏi vương vào sự ràng buộc của cảnh giới người và không còn bị cảnh giới người chi phối

c/
Nhiếp- ích hữu tình giới

Là
những lời răn dạy để hóa độ, cứu giúp chúng sinh làm
những hạnh cứu độ và lợi ích cho toàn thể.

Như thế nếu thực hành thực tế đúng Giới học tất yếu thân tâm được giải thoát được mọi sự ràng buộc và không sinh khởi ra những hành vi trái lẽ phải. Nhờ có sức mạnh của Giới học mà hoàn toàn có thể vượt trên sự chi phối của ngoại cảnh, của nội tâm, để tìm đến thực sự, để đạt tới chỗ giải thoát chân thực.

B.-
THỰC HÀNH ĐỊNH HỌC

” Trong cõi vẳng lặng trọn vẹn của nội thức, tâm hồn được an vui thanh tịnh “. Caufernau ” Định ” là một giải pháp chú tâm vào một cảnh, không cho tâm tác động ảnh hưởng tán loạn và không cho tâm rong ruổi theo những duyên, vì rong ruổi tất sinh vọng niệm, đã có vọng niệm thời bị mê mờ. Nên tu định là cốt trừ những vọng niệm, những tư tưởng mê lầm. Muốn được như thế điều kiện kèm theo trước nhất là phải dứt bỏ những món tà niệm bằng cách đem những tư tưởng chân chính mà ngăn dẹp. Nghĩa là trong khi đi, đứng, nằm, ngồi có tà niệm khởi lên cần đem chính niệm nén dẹp ngay lại. Khi diệt được tà niệm rồi vẫn còn những niệm tưởng trong sáng loạn động luôn luôn khởi diệt lại cần phải dứt luôn những niệm tưởng ấy tâm mới được an định. Khi giữ tâm định rồi phải luôn xa cái niệm gìn giữ cho tâm định ấy tức là tự tâm an trụ không còn vọng động nữa, vì nếu còn niệm gìn giữ cho tâm định là còn vọng niệm. Trong sự thực hành để đạt tới chỗ thành tựu, cần phải vận dụng những pháp môn sau đây tùy theo trình độ của từng người :

a/
Pháp môn sổ tức
Tu
hành phương pháp điều hòa hơi thở, rồi y theo hơi thở ra
vào, khiến tâm không loạn động.

b/
Pháp môn tịnh niệm

Giữ
niệm cho trong sạch an tĩnh, khiến tâm an trụ vào một niệm
thanh tịnh.

c / Pháp môn thiền định Thiền là nhất tâm quán vật, định là nhất cảnh tịnh niệm. Là pháp môn dùng sự tâm lý mà điều tra và nghiên cứu, tìm xét cho đến nhất cảnh thanh tịnh. Định học đem lại cho tâm lý được điều hòa khỏi tán loạn, tối tăm, trí tuệ được tăng trưởng và năng lượng được phát sinh, nếu biết thực hành thực tế đúng chiêu thức của nó

C.-
THỰC HÀNH TUỆ HỌC

” Nếu người có trí tuệ soi tỏ mọi lẽ thì dù là con mắt thịt mà chính là người thấy tỏ hết cả “. Kinh Di Giáo ” Tuệ ” là phân biệt sự, lý, lựa chọn những pháp, dứt sự hoài nghi, chứng lý chân thực, Tuệ là năng lực khai sáng của tâm lý, quán chiếu sự vật, thể nhập và chứng ngộ chân lý. Tuệ là pháp sáng suốt của tự tâm, luôn luôn thường còn và ai ai cũng sẳn có, chỉ vì mê mờ nên không tự biết, làm cho trí tuệ không được tăng trưởng.

Phương
pháp cần thiết

Trong khi thực hành thực tế tuệ học, trước hết nên y cứ nơi văn tự để xét nghĩ và hiểu rõ chính lý, rồi dùng chính lý ngăn dẹp tà niệm. Khi tà niệm đã hết chỉ còn chính tuệ thì dùng chính tuệ soi sáng sự vật, tăng trưởng thực sự. Đến khi chính tuệ đã thể nhập được chân lý, giác ngộ được thực sự, tính sáng suốt của tự tâm luôn luôn Open là thành bậc chính giác. Như thế nhờ có tuệ học sẽ dứt trừ được phiền não mê lầm, biết được thực tính, thực tướng của sự vật, soi rõ tâm, cảnh là chân không và chứng ngộ được chân lý như thật. Tóm lại, chủ đích của đạo Phật là muốn toàn thể chúng sinh giác ngộ được thực sự, sống theo thực sự, để được tự tại và giải thoát. Nhưng, muốn được thế cần phải lấy sự hành trì làm cơ bản, mà nguyên tắc chính của tổng thể sự hành trì là Giới, Định và Tuệ. Vậy tất cả chúng ta nên đặc biệt quan trọng chú trọng vào ba môn đó mà thực hành thực tế. Vì chỉ có sự thực hành theo đúng nguyên tắc cơ bản mới đưa đến mục tiêu giải thoát và giác ngộ của đạo Phật. ” Nếu ai ráng tu tập và trao dồi tâm lý để thoát khỏi vòng phiền não : tham, sân, si tất yếu người ấy sẽ được trọn vẹn giải thoát “.

D.-
THỰC CHỨNG SỰ LÝ GIẢI THOÁT

” Đạo diệt khổ tức là chân đạo, ngoài những không còn đạo nào khác nữa ” Kinh Di Giáo ” Giải thoát là chung kết của sự mong ước tương đối và sự hiểu biết trọn vẹn tuyệt đối ” Giải thoát là khuynh hướng chung của loài người. Trong khi con người đang lâm vào thực trạng đau khổ, mê lầm, tất yếu con người chỉ mong cầu được an nhàn giải thoát. Nhưng sự mong cầu ấy, ít khi đem lại cho họ một tác dụng mỹ mãn, vì họ chỉ tìm giải thoát nơi ngoài mình, chứ họ không tìm giải thoát nơi trong mình. Chính con người là nguyên do, là hình ảnh của đau khổ, mê lầm thì con người cũng là nguyên do, là hình ảnh của an nhàn giải thoát. Cho nên khi nào con người biết dứt bỏ mê lầm, hiểu thấu chân lý, coi những sự khoái lạc, huy hoàng đều là giả dối, biết vận dụng làm quyền lợi cho chúng sinh lúc đó mới là giải thoát chân thực trọn vẹn cả sự lẫn lý. ” Tự tín chân thực còn mê mờ thì phúc nào cứu thoát được ” Kinh Pháp Bảo Đàn Căn cứ vào sự, lý giải thoát, nơi đây hoàn toàn có thể nghiên cứu và phân tích làm ba loại : a / Giải thoát về thực trạng Hoàn cảnh con người nhiều khi đem lại cho con người một sự đau khổ trực tiếp nên con người chỉ mong cầu một đời sống thoáng đãng, tự do, không bị ràng buộc về vật chất cũng như về ý thức, tùy theo tư tưởng của con người. _ Có người muốn sống một đời sống vật chất rất đầy đủ như cơm ăn, áo mặc, đồ vật, vợ đẹp, con xinh, nhà cao, cửa rộng, quyền thế to tát, giàu sang thừa thải và không bị một quyền lực tối cao gì áp bức, ngưng trệ, mặc sức cho họ thỏa mãn nhu cầu dục vọng. _ Có người muốn xa lìa vật chất, coi vật chất là mồi ngon của dục vọng, là trợ lực của đấu tranh, họ chỉ muốn tìm nơi thanh vắng để huân tu đạo nghiệp. Khi tu tập đã thành công xuất sắc thì vật chất bên ngoài không hề chi phối được họ, do đó mà họ được giải thoát. So sánh hai ý niệm giải thoát thực trạng trên đây, thì thấy họ đều nghiêng về một phương diện, một bên ưa sống trong đời sống vật chất rất đầy đủ, một bên không chăm sóc đến vật chất bên ngoài, chỉ cần rèn luyện tâm lý mà thôi. Đã nghiêng về một phương diện quyết định hành động chưa được giải thoát trọn vẹn b / Giải thoát về tự tâm Con người tuy đã vượt qua được thực trạng ràng buộc theo ý muốn của mình nhưng, chưa thể giải thoát được nỗi thống khổ lớn lao do nọc độc : tham, sân, si … phun ra. Đói cơm thiếu áo là khổ thì dục vọng là hiện thân của tham, sân, si cũng không phải là kém phần đau khổ. Thực tế đã chứng tỏ : biết bao người ngậm hờn trên gấm vóc, nuốt lệ trong ngọc ngà, kết cuộc họ cũng hoàn toàn có thể chết mòn mỏi như những người nghèo nàn, rét mướt, hoặc còn khổ hơn và chiếm phần hầu hết là khác. Nghĩa là họ bị dục vọng tham, sân, si thúc dục. Muốn giải thoát trong mọi nổi thống khổ ấy không chi bằng diệt trừ nguyên do đau khổ, tức diệt trừ lòng ham muốn, tức giận và si mê, lan rộng ra một đường thẳng đến mục tiêu của giải thoát lâu bền hơn, vượt ngoài vòng sinh tử luân hồi. ” Chỉ không còn sinh tử mới là an vui tuyệt đối “. Kinh Đại Niết Bàn c / Giải thoát trọn vẹn Con người đã thoát khỏi sự ràng buộc của phiền não, thoát ly được sinh tử luân hồi nhưng vẫn chưa được trọn vẹn giải thoát, vì còn có tướng giải thoát. Nghĩa là còn sự chấp trược là ” được giải thoát “. Còn chấp trược tất yếu sự hiểu biết chưa được cứu cánh, sự thực hành chưa được dung thông. Trái lại khi nào sự hiểu biết không còn bị thời hạn và khoảng trống hạn chế, không còn bị tâm ý, sinh lý tầm thường chi phối, ra vào chỗ trong sáng không vui thích, chỗ ô uế không nhiễm trược, tức là khi nào đã chứng nhập được chân tướng của sự vật, thể nhập bản thể của ngoài hành tinh và được tự tại vô ngại, thì lúc đó mới là giải thoát cứu cánh. Bản chất của gương là trong sáng, thì để đâu cũng sáng, sự vật nào soi vào cũng được, soi xong gương vẫn là gương, trong sáng vẫn là trong sáng. Bản chất của cây sen, hoa sen là trong sáng là vô ngại thì ở khoảng chừng bùn tanh hôi cũng vẫn như như bất động. Bản thể của điện là nhanh, sáng, thì mặc dầu dùng vào hình thức nào nó vẫn nhanh sáng và khi ly khai hình thức ấy ra nó vẫn là ” điện “. Như thế, giải thoát cứu cánh có nghĩa là không còn một chút ít gì ràng buộc trong sự hiểu biết và thực hành thực tế mà đều được viên dung, tự tại. Cho nên trong hành vi, trong ý nghĩ của người nào mà có được đôi phần đức tính của chân giải thoát thì mới thật là con người có giải thoát, có an vui và có quyền lợi thật sự cho tổng thể mọi người, mọi vật.

Kết
luận

Con người cùng uyển chuyển trong bản thể thiên hà, cùng chịu luật tiến hóa chung của ngoài hành tinh, nhưng kèm theo với đặc tính và hình thể riêng không liên quan gì đến nhau, tùy thuộc vào định luật nhân quả của nó.

Con
người là chủ nhân ông của tất cả hành vi, sự nghiệp
của con người. Con người được thành người hay được
giải thoát cứu cánh chỉ khi nào con người biết rèn luyện thân tâm, hiểu biết nghĩa vụ, diệt trừ ham muốn, thẳng
tiến trên đường lợi sinh, không còn bị hạn chế và ngăn
ngại.

” Con người là tất cả và trên tất cả ! … “là toàn bộ và trên tổng thể ! … “

Source: https://thevesta.vn
Category: Phật Pháp