Quy định giá sàn thu mua lúa gạo đang khiến người nông dân bị thiệt

Theo Liên minh “ Vì quyền của người nông dân và hiệu suất cao của nền nông nghiệp Nước Ta ” ( Liên minh Nông nghiệp ), cả chính sách pháp luật giá sàn thu mua lúa gạo và chính sách thu mua tạm trữ lúa gạo đều đang có nhiều chưa ổn, không mang lại quyền lợi thực sự cho nông dân .

Quy định giá sàn gây thiệt cho nông dân

tiến sỹ Nguyễn Đức Thành, nhóm điều tra và nghiên cứu của Liên minh Nông nghiệp cho rằng, chính sách lao lý giá sàn thu mua lúa, bảo vệ nông dân lãi tối thiểu 30 % có dụng ý tốt so với người nông dân, nhưng trên trong thực tiễn gây thiệt cho người nông dân .

Chính sách về tạm trữ lúa gạo đang còn nhiều bất cập (Ảnh minh họa: KT)

Bởi vì, theo khảo sát của Liên minh này, việc xác lập giá tiền sản xuất lúa khá phức tạp về thống kê và phí tổn thời hạn để bảo vệ tính đúng chuẩn, và mang tính đại diện thay mặt cho sản xuất lúa phổ cập của một vùng. Sự biến động nhanh của thị trường những yếu tố nguồn vào như phân bón, thuốc trừ sâu, hay giá lao động, … sẽ làm cho việc xác lập ngân sách tại mỗi thời gian liên tục đổi khác .
Hơn nữa, ở ĐBSCL, doanh nghiệp đa phần thu mua lúa gạo qua thương lái, nên mức giá mà người nông dân được hưởng luôn thấp hơn mức giá thu mua của công ty .
Nếu địa thế căn cứ vào số lượng công bố mức giá tiền sản xuất lúa tại những tỉnh ĐBSCL nằm trong một khoảng chừng rất rộng, ví dụ điển hình từ 3.742 – 4.908 đồng / kg như đã vận dụng so với vụ Hè Thu năm năm trước, thì những doanh nghiệp gần như cầm chắc thu mua lúa của người nông dân ở trên mức giá tiền mang tính kỹ thuật này, cộng với 30 % “ lãi ” như kỳ vọng của chính sách .
Với mức giá tiền thu mua được hình thành ( kỳ vọng ) như vậy, những doanh nghiệp xuất khẩu lúa gạo có xu thế đàm phán bán gạo với giá thấp cho quốc tế và quay trở lại ép giá người nông dân. Người nông dân cho nên vì thế luôn chỉ được hưởng mức lãi thấp do bị doanh nghiệp thu mua ép giá. Hơn nữa, người nông dân sẽ không mặn mà với việc trồng những loại lúa gạo có chất lượng cao do giá tiền trồng những loại giống lúa này cao hơn. Mức giá sàn này vô hình trung tạo ra một “ chuẩn ” thu mua thóc bất lợi cho những người nông dân trồng những loại lúa có chất lượng cao theo hợp đồng nông sản với những doanh nghiệp xuất khẩu gạo .

Như vậy, “chính sách này không những không đem lại phần lợi nhuận nhiều hơn cho nông dân mà còn vô tình phá hoại chính sách khuyến khích nông dân chuyển dịch sang trồng các loại lúa gạo có chất lượng cao”- TS Nguyễn Đức Thành, nhóm nghiên cứu của Liên minh Nông nghiệp đánh giá.

Vì thề, ông Thành đề xuất kiến nghị : Việc ấn định giá lúa gạo phải có nhiều hơn lời nói của người trồng lúa. Thành viên của “ Ủy ban Giá Lúa Gạo ” gồm có đại diện thay mặt Bộ NN-PTNT, Bộ Công Thương, đại diện thay mặt những doanh nghiệp xuất khẩu gạo, đại diện thay mặt Hội nông dân sản xuất lúa .

Nông dân không hưởng lợi trực tiếp từ chính sách thu mua tạm trữ

Chính sách thu mua tạm trữ được thực thi song hành với chính sách bảo vệ người nông dân có lãi tối thiểu 30 %. Theo nhiều nghiên cứu và phân tích, hiệu suất cao của chính sách này không thực sự rõ ràng. Chỉ rõ những sự không rõ ràng này, theo tiến sỹ Nguyễn Đức Thành : Thứ nhất, người nông dân Nước Ta không được hưởng lợi trực tiếp từ chính sách này. Khác với những chính sách thu mua tạm trữ của Thailand và Ấn Độ, nơi những doanh nghiệp nhà nước thu mua lúa ở mức giá tối thiểu trực tiếp từ nông dân, thì ở Nước Ta, những doanh nghiệp thu mua lúa gạo tạm trữ từ thương lái. Chính sách này chỉ mang lại quyền lợi gián tiếp cho người nông dân nếu như giá lúa gạo tăng trở lại .

Thứ hai, trợ cấp dưới hình thức hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp mua tạm trữ trong một khoảng thời gian (3 tháng)  thực chất là trợ cấp miễn phí chi phí lưu kho cho doanh nghiệp bởi bất kỳ doanh nghiệp kinh doanh nào cũng thường phải lưu kho một lượng gạo nhất định.

Thêm nữa, doanh nghiệp lại có lựa chọn là hoàn toàn có thể bán luôn cả phần lưu kho trong quĩ dự trữ và gật đầu không hưởng lãi suất vay. Với chính sách này, lượng lúa thu mua ngày càng tăng thêm từ chính sách dự trữ thực ra không nhiều .
Giá thu mua vẫn trọn vẹn phụ thuộc vào vào năng lực ký được hợp đồng xuất khẩu của doanh nghiệp. Và đó chính là nguyên do tại sao trong bốn lần thua mua tạm trữ từ năm 2009 đến 2012 ( vụ hè thu vào những năm 2009, 2010 ; vụ đông xuân vào những năm 2011 và 2012 ) thì có đến 2 lần thất bại, giá lúa thu mua liên tục giảm thay vì tăng trở lại .
Liên minh này đề xuất nhà nước nên sửa đổi chính sách này như sau : khi giá lúa trên thị trường xuống thấp hơn giá lúa do Ủy ban Giá Lúa Gạo công bố, Nhà nước được cho phép những HTXNN vay tiền theo khối lượng lúa của những xã viên đang tạm trữ được ứng trước một số tiền để cung ứng cho những nhu yếu cấp bách của nông hộ. Đến khi giá lúa tăng trở lại thì họ sẽ bán lúa và trả lại tiền tạm ứng của Nhà nước. Số lượng lúa tạm trữ sẽ được tương hỗ tối đa 100 % lãi suất vay cho HTXNN. Như thế người nông dân sẽ hưởng trọn vẹn sự tương hỗ của nhà nước. / .