Xương chày: Vị trí, cấu tạo và chức năng – YouMed
Cẳng chân là một trong những vùng chịu trọng lực nhiều nhất cơ thể. Để đảm nhận được chức năng đó, cẳng chân có cấu tạo rất chắc chắn về cơ, xương và khớp. Trong bài viết này, chúng ta cùng tìm hiểu về xương chày – một trong hai xương cẳng chân.
Mục lục
1. Vị trí
- Xương chày nằm ở phía trước trong của cẳng chân và là xương có size lớn. Nó có vai trò rất quan trọng trong hoạt động giải trí của hàng loạt chi dưới. Xương này có trách nhiệm điều hòa những hoạt động giải trí ở khớp gối và khớp cổ chân. Đồng thời, nó cũng chịu lực tì nén chính của khung hình, được cho phép vận động và di chuyển một cách linh động .
- Xương chày ở đầu trên tiếp khớp với xương đùi, bên dưới khớp với những xương cổ chân .
-
Xương chày của người Việt dài khoảng 33,6 cm, rất dẹt ngang. Ngoài ra, do thói quen ngồi xổm hay vắt chân, nó bị cong nhiều ra sau ở đầu trên.
Bạn đang đọc: Xương chày: Vị trí, cấu tạo và chức năng – YouMed
- Nếu đặt xương thẳng đứng :
- Đầu nhỏ xuống dưới .
- Mấu của đầu nhỏ vào trong .
- Bờ sắc, rõ ra phía trước .
2. Cấu tạo của xương chày
Thân
Xương chày hơi cong hình chữ S, nửa trên hơi cong ra ngoài còn dưới hơi cong vào trong. Thân xương hình lăng trụ tam giác trên to, dưới nhỏ lại dần. Đến 1/3 dưới cẳng chân thì chuyển thành hình lăng trụ tròn. Vì vậy, đây là điểm yếu dễ bị gãy xương .
Các mặt
- Mặt trong phẳng, nằm sát ngay dưới da .
- Phía mặt ngoài lõm. Khi tới đầu dưới, mặt ngoài vòng ra trước thành mặt trước .
- Mặt sau có đường cơ dép bám vào .
Các bờ
- Bờ trước nằm ngay sát dưới da. Do đó, nó rất dễ bị chấn thương nếu va chạm mạnh .
- Bờ gian cốt mỏng dính, đối lập với xương mác .
- Bờ trong thường không rõ ràng lắm .
Mô tả cấu trúc và tương quan
- Đầu gần là một khối xương to do lồi cầu trong và lồi cầu ngoài tạo nên. Mặt trên của mỗi lồi cầu lõm thành mặt khớp trên tiếp khớp với một lồi cầu xương đùi. Trên mặt sau – dưới lồi cầu ngoài xuất hiện khớp mác tiếp khớp với chỏm xương mác. Các mặt khớp trên của hai lồi cầu được ngăn cách nhau bằng vùng gian lồi cầu. Vùng này gồm có lồi gian lồi cầu nằm giữa những diện gian lồi cầu trước và sau .
- Thân xương có lồi củ chày nằm ở trước, dưới và giữa hai lồi cầu. Phần trên của mặt sau thân có một đường gờ chạy chếch xuống dưới và vào trong đường cơ dép .
- Đầu xa nhỏ hơn đầu gần, xuất hiện khớp dưới hướng xuống dưới tiếp khớp với xương sên và khuyết mác hướng ra ngoài tiếp khớp với đầu dưới xương mác. Đầu dưới lê dài xuống thành một mỏm ở trong xương sên tạo nên mắt cá trong .
Xương chày và xương mác link với nhau như sau :
Đầu trên hai xương nối với nhau bằng khớp chày – mác trên. Đây là một khớp hoạt dịch thuộc loại khớp phẳng. Trong đó, mặt khớp chỏm mác mặt trong tiếp khớp với mặt khớp mác của lồi cầu ngoài xương chày. Khớp này được giữ vững bởi những dây chằng chỏm mác sau và trước .
Bờ gian cốt của hai thân xương được nối với nhau bằng màng gian cốt cẳng chân. Đầu dưới của hai xương link với nhau bằng khớp sợi chày – mác. Mô sợi link mặt trong mắt cá ngoài ( đầu dưới xương mác ) với khuyết mác của đầu dưới xương chày .
Tiếp khớp với xương đùi
Mâm chày là phần xương đầu trên xương chày. Mặt xương này khớp với lồi cầu của xương đùi để tạo nên khớp gối. Diện khớp này rất linh động, giúp cử động khớp gối được nhẹ nhàng trong những hoạt động và sinh hoạt thông thường hằng ngày như gập gối khi ngồi, duỗi gối khi đi. Mâm chày có cấu tạo xốp với mặt phẳng sụn. Vị trí đơn cử của mâm chày là tiếp khớp với lồi cầu trong và lồi cầu ngoài tùy thuộc vào mâm chày trong và mâm chày ngoài. Cấu tạo phía giữa những mâm chày gồm những gai mâm chày. Gai này có công dụng giống như điểm bám cho những loại dây chằng khác nhau tại đây ( Dây chằng chéo trước và dây chằng chéo sau ) .
Khớp mắt cá
- Phần trong đầu dưới xương thấp tạo thành mắt cá trong, nằm ngay dưới da. Mặt ngoài mắt cá trong có diện khớp mắt cá tiếp xúc với diện mắt cá trong của ròng rọc xương sên. Diện khớp mắt cá thẳng góc với diện khớp dưới ở đầu xương chày. Diện khớp dưới tiếp khớp với diện trên của ròng rọc xương sên .
- Mặt ngoài đầu dưới hình tam giác có khuyết mác. Đây là nơi xương chày tiếp xúc với đầu dưới xương mác .
Mạch máu
Mạch máu nuôi dưỡng xương chày gồm 3 nguồn mạch là :
- Động mạch nuôi xương. Đi vào lỗ nuôi xương ở mặt sau chỗ nối 13 giữa và 1/3 trên xương chày .
- Động mạch đầu hành xương và động mạch màng xương có nguồn gốc từ những động mạch cơ .
Mạch máu nuôi xương chày rất nghèo và càng về phía dưới thì ít có sự nối thông. Vì thế, gãy xương chày rất khó liền, nhất là đoạn dưới cẳng chân .
3. Chức năng của xương chày
- Chịu lực trực tiếp từ hàng loạt khối lượng khung hình. Cấu tạo đặc biệt quan trọng của nó cùng những diện khớp giúp vị thế chân thẳng. Từ đó giúp tư thế và dáng đi của khung hình thẳng .
- Tạo nên khớp gối và khớp mắt cá giúp khung hình hoạt động giải trí linh động .
4. Gãy xương chày
Xương chày là một trong những vùng xương thường bị gãy nhất trong khung hình. Tùy theo mức độ của chấn thương mà những triệu chứng của gãy xương chày hoàn toàn có thể bộc lộ từ bầm tím đến đau kinh hoàng ở cẳng chân .
>> Tìm hiểu thêm: Gãy xương: Dấu hiệu nhận biết và cách xử trí sao cho hợp lý?
Phân loại gãy xương chày
Để phân loại và chẩn đoán loại chấn thương, bác sĩ sẽ triển khai khám lâm sàng và đề xuất 1 số ít xét nghiệm để kiểm tra thực trạng gãy xương chày .
Gãy đầu trên xương chày
- dây thần kinhVỡ hoặc gãy đầu trên xương chày thường là hậu quả của tai nạn đáng tiếc té ngã từ trên cao hoặc tai nạn thương tâm giao thông vận tải. Các mô mềm hoàn toàn có thể bị tác động ảnh hưởng nghiêm trọng vào thời gian gãy xương. Đó hoàn toàn có thể là những phần quan trọng như dây chằng, da, cơ, , mạch máu … Do vậy, bác sĩ sẽ kiểm tra và nhìn nhận mọi tín hiệu tổn thương mô mềm. Điều này ảnh hưởng tác động nhiều tới kế hoạch giải quyết và xử lý phần gãy xương .
Gãy đầu dưới xương chày ( Gãy pilon )
-
Gãy đầu dưới xương chày là một chấn thương nghiêm trọng với đường gãy đi vào diện khớp cổ chân. Loại gãy này thường xảy ra sau khi chân chịu lực va đập mạnh. Ví dụ như rơi từ độ cao xuống hoặc tai nạn giao thông.
- Gãy đầu dưới xương chày thường gây sưng đau kèm theo sưng tấy lớn, đau đớn rõ ràng, gây sưng cổ chân và biến dạng cấu trúc cổ chân. Một số trường hợp gãy Pilon kèm theo những mảnh xương vỡ chồi qua da ( gãy xương hở ) thì cần điều trị nhanh gọn bằng phẫu thuật để giảm rủi ro tiềm ẩn nhiễm trùng .
Nguyên nhân
Những nguyên do thường gặp nhất gây gãy xương chày là :
- Do té ngã từ độ to lớn hoặc rơi xuống mặt phẳng cứng. Thường xảy ra với người già, người đi không vững và những vận động viên .
- Thực hiện những hoạt động xoắn như xoay vòng. Thường xảy ra do những môn thể thao như trượt băng, trượt tuyết, đối kháng .
- Do va chạm mạnh. Nguyên nhân do tai nạn thương tâm xe máy, xe hơi hoàn toàn có thể dẫn đến chấn thương gãy xương chày nghiêm trọng nhất .
- tiểu đường tuýp 2Tình trạng sức khỏe thể chất ở người bệnh cũng hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến gãy xương chày. Ví dụ như bệnhvà bệnh lý về xương có từ trước như viêm xương khớp .
Dấu hiệu gãy xương chày
Các triệu chứng điển hình như :
- Cảm giác đau kinh hoàng ở phần dưới cẳng chân .
- Tê hoặc ngứa ran ở chân .
- Bên chân bị thương không có năng lực chịu lực .
- đầu gốiBị biến dạng vùng bị thương ( cẳng chân, , mắt cá chân, ống chân … ) .
- Sưng tấy, bầm tím ở xung quanh vùng bị chấn thương .
- Thấy xương chồi ra khỏi chỗ rách nát da ( gãy xương hở ) .
- Các hoạt động uốn cong và xung quanh đầu gối bị hạn chế .
- Hạn chế những hoạt động uốn cong và xung quanh đầu gối .
Nếu nó bị đứt gãy thì xương mác cũng thường bị ảnh hưởng tác động .
Các giải pháp chẩn đoán
Để chẩn đoán gãy xương chày, bác sĩ sẽ hỏi về thực trạng sức khỏe thể chất đồng thời quan sát những tín hiệu điển hình như :
- Các biến dạng, dị dạng dễ nhận thấy .
- Tình trạng da ( rách nát hay lành ) .
- Mức độ xương nhô ra ngoài ( nếu có ) .
- Đánh giá độ sưng và bầm tím .
- Cảm giác không ổn định, đau .
- Đánh giá sức mạnh cơ bắp .
Thực hiện xét nghiệm X quang, chụp CT để xác nhận chẩn đoán gãy xương. Các xét nghiệm hình ảnh còn giúp khảo sát khớp gối, khớp mắt cá chân có bị ảnh hưởng tác động bởi gãy xương chày hay không .
Các giải pháp điều trị
Trên thực tiễn, thời hạn hồi sinh gãy xương chày tùy thuộc vào mức độ gãy xương. Bộ phận này rất lâu lành, hoàn toàn có thể cần từ 4 đến 6 tháng. Để điều trị gãy xương chày, hoàn toàn có thể bác sĩ sẽ xem xét chiêu thức điều trị nội khoa gồm có :
- Bó bột .
- Cố định và hạn chế tính năng cơ chân nhưng vẫn được cho phép một số ít cử động .
- Vật lý trị liệu .
- Tập luyện tại nhà .
- Dùng nạng .
>> Phương pháp điều trị bằng bó bột vẫn chiếm một phần lớn trong gãy xương. Đọc thêm: Bó bột sau gãy xương: Những điều cần biết.
Trong một số ít trường hợp điều trị nội khoa không có công dụng hoặc chấn thương quá phức tạp như gãy xương hở, gãy vụn hoặc xương chân yếu … bác sĩ hoàn toàn có thể yêu cầu bệnh nhân triển khai phẫu thuật. Các kỹ thuật sau hoàn toàn có thể được sử dụng để điều trị gãy xương chày :
- Cố định xương chày bị gãy tại chỗ bằng ốc vít, thanh hoặc tấm thép .
- Cố định bên ngoài, liên kết ốc vít hoặc những đinh chốt xương gãy bằng một thanh sắt kẽm kim loại bên ngoài để giữ chân xác định .
-
Kết hợp vật lý trị liệu, tập luyện chức năng tại nhà và dùng thêm thuốc giảm đau.
Sống chung với thương tổn
Giai đoạn hồi sinh khởi đầu ngay sau khi điều trị phẫu thuật hay không phẫu thuật. Trong quá trình này, bệnh nhân phải tuân theo những khuyến nghị của bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình. Đây là điều đặc biệt quan trọng quan trọng vì bệnh nhân cần phải hiểu rõ những hướng dẫn của bác sĩ phẫu thuật về việc chịu lực, hoạt động khớp gối và sử dụng những thiết bị cố định và thắt chặt ngoài ( băng bột hay nẹp cố định và thắt chặt ). Bác sĩ cũng sẽ trao đổi về những ảnh hưởng tác động hoàn toàn có thể có trong hoạt động và sinh hoạt hằng ngày, đời sống, việc làm, nghĩa vụ và trách nhiệm với mái ấm gia đình và những hoạt động giải trí vui chơi .
Xương chày là xương lớn vùng cẳng chân chịu lực chủ yếu của cơ thể. Do áp lực lớn và gần sát da nên bộ phận này thường hay gặp chấn thương. Hiểu biết về cấu tạo, chức năng giúp chúng ta chủ động trong việc phòng chống và điều trị tổn thương xương chày cũng như khớp gối và cổ chân.
Bác sĩ Lương Sỹ Bắc
Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Tin
