Ngã ba Đồng Lộc: Chuyện giờ mới kể…

Ảnh những cô gái TNXP chụp trước lúc quyết tử 2 tuần. Ảnh : Vũ Sắc
Bức ảnh thứ nhất là hình ảnh sau cuối của 10 cô gái ở Ngã ba Đồng Lộc san lấp hố bom của nhà nhiếp ảnh Văn Sắc. Anh là phóng viên báo chí Thông tấn xã Nước Ta đến TP Hà Tĩnh đầu hè năm 1968. Trưởng ty Giao thông – Vận tải ra mắt xuống Đại đội 552 và đại đội chỉ cho anh Sắc xuống A4 – A của 10 cô gái quyết tử ở Ngã ba Đồng Lộc. Văn Sắc trầm ngâm nhớ lại : Ngay từ khi được Đại đội trưởng Nguyễn Thế Linh dẫn xuống, anh rất ấn tượng vì mấy cô nghịch ngợm. Nhiều cô hát rất hay, đặc biệt quan trọng là cô Trần Thị Bích Thao và cô Bích Hường. Hường còn khoe với anh cuốn sổ tay vẽ đôi chim bồ câu chép những bài hát mà cô yêu dấu như Cô gái mở đường của Xuân Giao hay Gửi em cô gái Lam Hồng của nhạc sĩ Ánh Dương. Cuốn sổ tay đó còn lưu giữ ở Phòng truyền thống cuội nguồn Bảo tàng Đồng Lộc. Ngày đó phim chụp còn rất hiếm, nhiều cô muốn xin chụp ảnh riêng lưu niệm nhưng đành chịu. Kiểu ảnh lịch sử dân tộc được Văn Sắc bấm máy vào khoảng chừng 5 giờ chiều. Anh chọn phim 6×6 để lấy được toàn cảnh hố bom. Sau khi sắp xếp toàn tiểu đội làm trách nhiệm bên hố bom đầy nước, anh bỗng nhận ra không chỉ có 1 mà 2 lần bóng những cô soi xuống. Văn Sắc bảo với tôi : “ Bóng dưới đáy nước thì dễ lúc nào cũng hoàn toàn có thể có được, còn cái bóng nằm ngang ngay trên thành hố bom ít thấy lắm ”. Chứng tỏ mặt nước lúc đó phải rất yên bình để phản chiếu bóng người. Anh chụp ngược sáng không để vụt mất khoảnh khắc bình lặng quý giá này. Và chưa đầy 20 ngày sau, những cô đã quyết tử. Bức ảnh trở thành 1 trong 2 tác phẩm đem lại Trao Giải Nhà nước cho Văn Sắc. Bây giờ, những cô đã nằm yên trong lòng đất nhưng tiếng chuông ngân từ bức ảnh vẫn ngân vang vọng lại như hồi ức tâm linh không thể nào quên được. Bức ảnh thứ hai là tiểu đội 4 chụp với bè bạn đồng đội mà bà Bích Thao ép plastic cẩn trọng mang theo bên người khi đến viếng những cô. Bà chỉ vào bức ảnh và bảo tôi : Đây là tôi ( bà Thao ) béo rụt cổ, o Xuân đây, o Tần A trưởng đây, o Rạng, o Hường đây. Bà Thao là người sống sót của tiểu đội 4. Bà kể hôm đó bà đi màn biểu diễn văn nghệ đón đoàn pháo binh từ đất Bắc vào. Về đến đơn vị chức năng, bà đọc được dòng chữ o Xuân ghi lại : “ Thao ơi, mày đi văn nghệ về nhớ cửa hầm cho tao với, thời điểm ngày hôm nay tao đi làm đấy ”. Cô hấp tấp vội vàng thay phục trang đi ra mặt đường, được nửa đường, máy bay Mỹ trút bom như giội lửa, đất trời rung chuyển, cô bị sức ép quật ngã. Cô bàng hoàng nhìn về phía những đồng đội của mình, toàn bộ họ bị chôn vùi trong đất. Cô gắng gượng chạy về báo với Đại đội trưởng Linh : “ A4 chết hết cả rồi ” và gục xuống ngất đi. Lúc tỉnh dậy, cô nghe thấy tiếng hô hoán đau đớn : “ Mang về được 2 người rồi, được 3 người, được 4 người rồi … ”. Nước mắt giàn giụa, bà Thao ngậm ngùi kể : “ Chính tay tôi rửa mặt cho 9 cô gái đó vì o Cúc 3 ngày sau mới tìm thấy ”. Áo mưa rải ra cả bãi nghĩa trang đưa những cô lên, sau đó lấy khăn buộc ở trên đầu tóc những cô hay dùng rửa mặt với chậu nước đựng bên cạnh lau qua người, lau qua mặt thì mới nhận dạng được. Vì sức ép của bom, sức nặng của đất đá, có o thì lồi hai mắt ra, có o thì chảy máu mũi, có o thì gãy sụm hết xương sống … dù thi thể vẫn nguyên. Hồi ấy, mỗi nữ TNXP đều có 1 cái khăn trùm trên đầu hoặc buộc ở đuôi sam tóc. Cái khăn ấy có thêu tên tuổi, nếu chết thì dễ nhận ra. Lúc chết, những o đều ở tư thế ngồi ôm cái xẻng đằng trước. Bà kể : Chiều đó, những cô đang nấu cơm, nồi cá đang kho dở thì được lệnh ra mặt đường. Cái nồi kho cá ấy vẫn còn được tọa lạc ở nhà truyền thống lịch sử. Chắc là có trách nhiệm thông đường gấp cho xe qua. Mà đúng cái ngày định mệnh vì máy bay Mỹ bay qua trên rừng núi Hương Sơn giáp Lào rồi tự nhiên 3 chiếc quay lại và loạt bom giật mình ấy trùm lên những cô .

Tháp chuông và cụm tượng đài Đồng Lộc .

Tháp chuông Ngã ba Đồng Lộc tọa lạc trên quả đồi núi Mũi Mác. Công trình tháp chuông do Đại học Kiến trúc Hà Nội thiết kế được khởi công vào tháng 3/2009 và khánh thành ngày 2/1/2010. Tháp chuông có chiều cao 7 tầng (36,6m), 8 mái, kết hợp khai thác theo hình thức đại tháp và lầu vọng cảnh truyền thống được cách tân ở phần thân tháp. Tại đỉnh tháp có treo quả chuông được đúc bằng đồng nguyên chất nặng 5,7 tấn; cao 3,6m; đường kính 1,92m. Phần đế cao 2 tầng có hình thức kết cấu tường chịu lực chắc chắn. Phần thân 5 tầng cấu trúc cột, sàn thông thoáng. Hệ thống đèn chiếu sáng nghệ thuật được lắp đặt bao phủ bề ngoài tháp chuông với ánh sáng lung linh tầm nhìn xa nhiều km.

Trong lần trò chuyện với anh Trần Đình Ước – Trưởng ban Quản lý Khu di tích lịch sử, tôi lần tiên phong được nghe anh Ước kể lại những điều ngẫu nhiên mà thật huyền bí xung quanh việc xây tháp chuông Đồng Lộc. Anh Ước kể : Tòa tháp thiết kế xây dựng là một kỳ duyên do sáng tạo độc đáo của Ủy Ban Nhân Dân tỉnh TP Hà Tĩnh, Quỹ Tấm lòng vàng ( Báo Lao động ) và Báo Đầu tư. Tổng số tiền góp kiến thiết xây dựng khu công trình 24,2 tỷ đồng. Nói đến cơ duyên không hề không nhắc đến người đúc Đại hồng chung Đồng Lộc – đó là nghệ nhân Nguyễn Văn Ứng – người lính vận tải đường bộ thời trận mạc đã có lần qua Ngã ba Đồng Lộc trong cuộc chiến tranh được chọn để hoàn thành xong quả chuông như một tác phẩm của sự hòa hợp .

Toàn cảnh Ngã ba Đồng Lộc .
Lúc tháp chuông mới thiết kế xây dựng xong tầng 1, một đêm, anh Hà Văn Thạch – người mà Giao thừa nào cũng lên đây thắp hương từ lúc anh còn là Bí thư Tỉnh đoàn đặt nhiều tận tâm, sức lực lao động vào khu công trình này mơ thấy : Thật lạ, quả chuông không hề đưa lọt qua cửa. Sáng sớm mai, anh Ước và Ban quản trị thấy anh Thạch trực tiếp lên và cùng ra hiện trường kiểm tra đo đạc lại thì thấy quả thật với kích cỡ quả chuông đang đúc ngoài làng Ngũ Xá đã đổ xong khuôn thì không hề lọt qua cửa. Rất may là mới xây xong tầng 1 trong khi khu công trình cao 7 tầng. Lập tức, một giải pháp đặt ra là phải cẩu quả chuông vào tầng 1 vì lúc đó xây còn thấp, sau đó mới xây tiếp lên. Nhưng lại một điều lạ nữa là khi xe chở quả chuông về bãi đậu cạnh tháp để cần cẩu trục lên đặt vào lòng tháp tự nhiên chiếc xe tải loay hoay mãi khi tiến, khi lùi, xoay ngang, xoay dọc đủ cách mà không sao vào được đúng chỗ đặt cần cẩu. Mọi người đo lường và thống kê bao giải pháp vẫn không thực thi được. Thì ra, từ trước tới nay, ở đây khi nào thi công động thổ hay triển khai xong khu công trình nào đó, dù rất nhỏ cũng có một nghi lễ truyền thống lịch sử là thắp hương trước mộ 10 cô gái và khấn xin làm việc làm. Quả nhiên, sau nghi lễ thiêng liêng đó, chiếc xe lập tức vào đúng điểm đặt thông suốt chỉ sau một cú nhấn ga của tài xế, thật tuyệt ! Một điều huyền bí nữa là sợi xích treo quả chuông nặng gần 6 tấn phải đặt ở cảng Hải Phòng Đất Cảng. Theo đo lường và thống kê và phong cách thiết kế thì sợi dây chỉ cần dài hơn 8 m, để dự trù độ dư đã chọn mua sợi dây 9 m. Nhưng kỳ lạ thay, khi lắp dây vào treo chuông để chuẩn bị sẵn sàng tối mai khánh thành thì sợi dây thiếu vắng. Ban chỉ huy khu công trình lập tức cho người ra cảng TP. Hải Phòng ngay trưa đó đổi mua lại sợi dây xích dài 10 m thì lạ thay vừa khít luôn không thiếu không thừa, thật đẹp ! Ở Đồng Lộc, số lượng 10 ( trùng với 10 cô gái quyết tử ) có sự trùng hợp kỳ lạ. Chị Yến – nguyên Phó ban Quản lý có rất nhiều công lao sưu tầm những hiện vật của những cô có lần kể với tôi : Cứ sắp đến ngày giỗ những cô thì ở hồ nước gần đó nở đúng 10 bông hoa súng sắc đỏ, đẹp rỡ ràng. Có lẽ, trong tâm lý của nghệ nhân đúc chuông Nguyễn Văn Ứng luôn bị ám ảnh hình ảnh 10 cô gái TNXP mà buổi trưa trước ngày khánh thành, khi hai cha con ông đang tập trung chuyên sâu làm nốt việc làm đánh bóng chuông, trưa tĩnh mịch, im ắng, chỉ có tiếng chim cu gáy gù vọng xa xa, toàn bộ không một bóng người, tự nhiên ông sửng sốt nghe tiếng cười nói rộn ràng của những cô gái ở dưới chân tháp chuông. Giật mình, cha con ông chạy xuống nhưng chả thấy bóng ai, chỉ có tháp chuông cao vời vợi. Ông vội chạy về nhà Ban quản trị khu di tích lịch sử và kể lại câu chuyện trong sự kinh ngạc của mọi người …
Ngã ba Đồng Lộc đã hoàn thành xong khu công trình “ Đền thờ Đồng Lộc ”. Anh Ước kể : Lần đầu định xây đền thờ 10 cô gái nhưng khi làm lễ khấn thắp hương cho những cô và xin keo thì những cô không đồng ý. Đến lúc chuyển thành xây đền thờ chung cho những anh hùng liệt sĩ quyết tử ở đây thì được liền. Mới biết Đồng Lộc thật rất thiêng – rất thiêng cả những người đã ngã xuống nơi này. Chắc ở quốc tế bên kia họ vẫn thường gặp nhau, vẫn ở trong cùng đội hình chiến đấu. Tháp chuông Đồng Lộc chính là tiếng vọng tâm linh thắp lòng dân, tụ hội lòng dân ở Ngã ba này …

Source: https://thevesta.vn
Category: Tâm Linh