Các yếu tố xã hội quyết định đến tình trạng sức khỏe và sự phát triển của một cộng đồng – HATE CHANGE
“ Các yếu tố xã hội quyết định ” ( social determinants ) là các yếu tố xã hội to lớn, ví dụ điển hình như bất bình đẳng về thu nhập hoặc một số ít người bị gạt ra ngoài lề xã hội, dẫn đến hoặc gây ảnh hưởng tác động đến các tác dụng về sức khoẻ và tăng trưởng. Ví dụ, một nhân viên cấp dưới trong nghành tăng trưởng hội đồng ở Mê-hi-cô cho biết, anh nhận ra rằng một trong những nguyên do đa phần của thực trạng suy dinh dưỡng ở khu vực anh ta thao tác không phải là do không đủ lương thực. Những người nông dân lĩnh canh đã trồng được đủ lương thực để nuôi sống mái ấm gia đình nhưng phải vay hạt giống từ chủ đất để trồng hoa màu của họ. Điều khoản vay mượn là, với mỗi lượng ngô giống vay mượn trong thời hạn trồng, phải trả lại gấp ba khi thu hoạch. Với mức lãi cao như vậy, nông dân ngày càng lún sâu hơn vào nợ nần, và phải mất nhiều hoa màu hơn hằng năm để trả nợ chủ đất. Vì không có quyền lực tối cao, sự đoàn kết theo nhóm và sức ảnh hưởng tác động, nông dân không hề tạo ra những điều kiện kèm theo để bảo vệ sức khoẻ và niềm hạnh phúc của mái ấm gia đình họ .
Có rất nhiều điều tra và nghiên cứu về các yếu tố xã hội quyết định tới thực trạng sức khoẻ. Trong đó, có ba yếu tố quan trọng nhất được đề cập
– Bất bình đẳng về thu nhập. Khi một quốc gia đạt đến mức độ phát triển mà trong đó hầu hết các ca tử vong xảy ra không phải từ bệnh truyền nhiễm (lao, kiết lị, tả, sốt rét, cúm, viêm phổi…) mà là từ các bệnh mạn tính (tim mạch, tiểu đường, ung thư), thì bình đẳng xã hội và kinh tế trong quốc gia đó là một yếu tố quyết định lớn hơn đối với tỷ lệ tử vong và tuổi thọ trung bình so với vị thế của quốc gia đó với các nước khác. Chẳng hạn như Mỹ hiện đang thua kém về mặt tuổi thọ của công dân nước mình, so với Nhật Bản, Thuỵ Điển, Canada, và cả nhiều nước khác với mức độ giàu có thấp hơn. Khác biệt dường như nằm ở mức độ chênh lệch giữa các phân khúc giàu và nghèo nhất của xã hội.
Bạn đang đọc: Các yếu tố xã hội quyết định đến tình trạng sức khỏe và sự phát triển của một cộng đồng – HATE CHANGE
– Liên đới xã hội. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng “cảm giác mình thuộc về một tập thể nào đó”– dù là một đại gia đình, một mạng lưới bạn bè, một tổ chức xã hội- tình nguyện, hay một cộng đồng tín ngưỡng – đều có liên quan đến mức tuổi thọ và sức khoẻ cao hơn, cũng như liên quan tới mức độ tham gia vào đời sống cộng đồng.
– Ý thức về hiệu lực cá nhân hoặc tập thể. Yếu tố này đề cập đến cảm giác kiểm soát, làm chủ được cuộc sống của bản thân. Những người có ý thức cao hơn về khả năng kiểm soát cuộc sống bản thân thường có khuynh hướng sống lâu hơn, duy trì sức khoẻ tốt hơn và tham gia mạnh hơn vào đời sống dân sự.
Nhiều trong số các yếu tố xã hội quyết định liệt kê dưới đây chính là các dạng thức hoặc tác nhân góp phần đơn cử vào ba phạm trù nêu trên. Ở Lever hội đồng thì khó hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng trực tiếp lên yếu tố bất bình đẳng thu nhập, nhưng một tổ chức triển khai phi chính phủ hoặc tổ chức triển khai hội đồng hoàn toàn có thể tiếp cận nó trải qua việc xử lý một yếu tố đơn cử. Một tổ chức triển khai quy mô nhỏ hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động nhiều hơn lên tính trực tiếp xã hội và ý thức về hiệu lực hiện hành, do hành vi tập thể hoàn toàn có thể làm tác động ảnh hưởng đến cả những giềng mối xã hội và thưởng thức về việc biến hóa hội đồng và các mạng lưới hệ thống .
Tổ chức Y tế Thế giới, trong ấn phẩm The Solid Facts ( Các dữ kiện đáng đáng tin cậy ), nhìn nhận sự thiết yếu phải chia nhỏ các yếu tố này thành nhiều mảng nhỏ dễ quản trị hơn. Tài liệu này liệt kê ra 10 yếu tố tác động ảnh hưởng đến sức khoẻ và tuổi thọ, và ủng hộ xử lý từng yếu tố một trong khuôn khổ của một chương trình bảo vệ xã hội tổng lực nhằm mục đích xử lý tổng thể các yếu tố đó trong một xã hội. Mười yếu tố đó là :
– Đường dốc xã hội ( được hiểu là mức độ bình đẳng hoặc chênh lệch về sự thịnh vượng và thời cơ giữa những người giàu nhất và nghèo nhất )
– Sự stress
– Trải nghiệm đầu đời
– Tình trạng bị gạt ra ngoài lề xã hội ( trái chiều với sự trực tiếp xã hội )
– Công việc
– Tình trạng thất nghiệp
– Trợ giúp xã hội
– Tình trạng nghiện ngập
– Lương thực – thực phẩm
– Điều kiện luân chuyển, đi lại
Trong hầu hết các trường hợp, các yếu tố liệt kê dưới đây có tính đơn cử hơn ba yếu tố quyết định có tính bao quát rộng hơn ở bên trên. Tuy nhiên trong việc xử lý các yếu tố xã hội quyết định, hãy lưu tâm đến các yếu tố có tính bao quát rộng hơn này, và hướng các chương trình và chủ trương vào việc gây ảnh hưởng tác động đến những yếu tố đó ở bất kể mức độ nào mà bạn hoàn toàn có thể, địa thế căn cứ vào các nguồn lực và quy mô của tổ chức triển khai của bạn .
Như đã liệt kê trên đây, có những yếu tố hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh được mà hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ đến sức khoẻ và chất lượng sống của các thành viên hội đồng. Hãy xem một đoạn video miêu tả một trong các yếu tố này :
Các yếu tố xã hội quyết định của một yếu tố đơn cử về sức khoẻ hoặc tăng trưởng của hội đồng hoàn toàn có thể là mang tính đặc trưng, riêng có so với một hội đồng hoặc một nhóm đơn cử, hoặc cũng hoàn toàn có thể sống sót ở xã hội với quy mô to lớn hơn. Người dân từ các nền văn hoá nhập cư khác nhau, các những tầng lớp xã hội khác nhau, hay có trình độ giáo dục khác nhau hoàn toàn có thể thưởng thức cùng một yếu tố bằng những cách rất khác nhau, do bởi các yếu tố xã hội khác nhau .
Các yếu tố xã hội quyết định hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động đến các nhóm dân cư đơn cử theo 3 cách hầu hết. Chúng cũng hoàn toàn có thể được coi là những đòn kích bẩy – các điểm can thiệp ( points of intervention ) – hoàn toàn có thể được dùng để xử lý các yếu tố xã hội quyết định đó và làm giảm nhẹ ảnh hưởng tác động của chúng .
1. Khác biệt về mức độ tiếp xúc/phơi nhiễm. Các nhóm dân số nào đó, vì lý do kinh tế, địa lý hoặc vì các yếu tố khác, có thể gặp phải những rủi ro cụ thể về sức khoẻ nhiều hơn các nhóm khác. Chẳng hạn người nghèo rất có thể sẽ bị căng thẳng nhiều hơn, bất ổn về kinh tế và tình trạng ốm đau hơn những người giàu có hơn trong cùng quốc gia đó.Thí dụ cụ thể: Ở các nước đang phát triển hoặc thậm chí các nước có thu nhập trung bình, các làng xóm nghèo ở nông thôn có thể phải lấy các loại nước mà họ cần: nước để uống, giặt giũ, xử lý chất thải và cho các mục đích sử dụng khác – từ một nguồn duy nhất trên mặt đất, chẳng hạn như sông, hồ. Trong trường hợp đó, dân làng rất dễ bị tiếp xúc với các nguồn bệnh tật và chất gây ô nhiễm qua nguồn nước hơn là những người hàng xóm giàu có hơn, đủ tiền để mua nước đóng chai hoặc khoan giếng.
2. Khác biệt về tính dễ bị tổn thương. Do nghèo khó, dễ bị căng thẳng và gặp tình trạng bấp bênh, hoặc các yếu tố khác, chính những nhóm dân cư này dễ bị tổn thương hơn những người khác trong các vấn đề về sức khoẻ. Việc không có khả năng chi trả để được chăm sóc sức khoẻ định kỳ hoặc điều trị y tế làm gia tăng khả năng mắc bệnh mạn tính. Trong ví dụ về ngôi làng trên đây, sự thiếu dinh dưỡng do nghèo đói, và không thể làm một cái giếng để dùng chung cả cả làng, có thể làm tăng khả năng dễ bị tổn thương của người dân trước các bệnh tật truyền qua đường nước sinh hoạt.
3. Khác biệt về hệ quả. Chênh lệch về sự giàu có, vị thế xã hội, sự kết nối và các yếu tố khác có thể dẫn đến những hệ quả rất khác nhau về các vấn đề sức khoẻ. Với một gia đình trung lưu hay thượng lưu ở nhiều nước, một vấn đề sức khoẻ nhỏ – mất vài ngày làm việc, mất một khoản tiền khiêm tốn để điều trị – có lẽ chỉ là chuyện nhỏ. Đối với một gia đình nghèo, hệ quả đó có thể cực kỳ nghiêm trọng và là gánh nặng lớn. Sự phân biệt đối xử, mức độ căng thẳng cao, điều kiện làm việc và các yếu tố khác có thể dẫn đến bất bình đẳng về sức khoẻ và chăm sóc y tế giữa các nhóm khác nhau.
Có 1 số ít yếu tố xã hội cần xử lý để cải tổ các điều kiện kèm theo về sức khoẻ và tăng trưởng. Một số yếu tố phổ cập nhất cần xử lý là :
CÁC YẾU TỐ KINH TẾ.
Thí dụ tỷ suất thất nghiệp có tác động ảnh hưởng lớn đến các yếu tố như đấm đá bạo lực mái ấm gia đình, lạm dụng chất gây nghiện, trầm cảm, hoặc bệnh tật. Bất bình đẳng về kinh tế tài chính ảnh hưởng tác động đến mức độ căng thẳng mệt mỏi của dân cư, sự tiếp xúc với đấm đá bạo lực và các chất ô nhiễm, triển vọng giáo dục, năng lực tiếp cận các dịch vụ, các hành vi có độ rủi ro đáng tiếc cao và tỷ suất tử trận .
HOÀ NHẬP XÃ HỘI.
Liên đới xã hội và sự kết nối của hội đồng đã cho thấy là có mối quan hệ trực tiếp với việc nâng cao sức khoẻ và giảm tỷ suất tử trận. Các yếu tố này cũng hoàn toàn có thể khuyến khích sự tham gia của người dân vào việc biến hóa các điều kiện kèm theo ảnh hưởng tác động đến các tiềm năng của nhóm .
GIÁO DỤC.
Mức độ giáo dục cao hơn không chỉ giúp có được việc làm tốt hơn và khá giả hơn mà còn làm tăng ý thức trấn áp được đời sống của mình. Những người có học vấn cao hơn sẽ có nhiều lựa chọn hơn về y tế, nhà tại, nghề nghiệp và các nghành khác ảnh hưởng tác động đến chất lượng đời sống của họ .
ĐỊNH KIẾN VỀ CHỦNG TỘC, SẮC TỘC.
Tình trạng bị gạt ra ngoài lề xã hội hoàn toàn có thể là tác dụng của những định kiến, dẫn đến mức độ tiếp cận khác nhau so với các dịch vụ chăm nom sức khoẻ, giáo dục, vv .
CÁC TIÊU CHUẨN XÃ HỘI VỀ VIỆC CHẤP NHẬN CÁC HÀNH VI HOẶC THỰC HÀNH CỤ THỂ.
Hút thuốc, hoặc thậm chí còn lạm dụng rượu bia, hoàn toàn có thể là một phần được gật đầu trong văn hoá của một hội đồng. Trong trường hợp đó, nhiều người sẽ tiếp đón và hình thành những hành vi, thói quen đó hơn là trong một hội đồng mà những việc này bị phản đối, chê trách .
CÁC YẾU TỐ VĂN HÓA.
Có nhiều yếu tố văn hoá hoàn toàn có thể tương quan đến sự hòa nhập xã hội, tính hiệu lực thực thi hiện hành và bất bình đẳng về thu nhập .
– Vai trò giới tính ( biểu lộ giới tính ) trong các nền văn hoá khác nhau hoàn toàn có thể dẫn đến chênh lệch về thời cơ cho phái mạnh và phái đẹp, và độc lạ về chất lượng dinh dưỡng, sức khoẻ, giáo dục và cả thời cơ sống cho con cháu họ .
– Sở thích về siêu thị nhà hàng trong các nền văn hoá khác nhau hoàn toàn có thể làm tác động ảnh hưởng trầm trọng đến sức khoẻ. Ví dụ trong nhiều thế kỷ người Nhật đã có một chính sách ăn gồm cơm, rau và cá, và do đó tối thiểu một phần, họ ít gặp phải yếu tố về sức khoẻ tim mạch hơn so với những người ăn thịt và khoai tây ở Mỹ .
Trong nhiều trường hợp, những người mà mới chỉ thoát khỏi đời sống nghèo khó ở nông thôn khoảng chừng 1 thế hệ trở lại đây – điển hình như nhiều dân nhập cư gốc Đông Âu vào nước Mỹ đầu thế kỷ 20 – hoàn toàn có thể ăn nhiều chất béo hơn vì việc được ăn các thực phẩm chứa mỡ, ví dụ điển hình như thịt, là hình tượng cho sự phong phú trong văn hoá nông dân. Nhiều dân nhập cư đến Mỹ ở buổi giao thời đầu thế kỷ 20 – thế hệ ông bà của những người Mỹ đương đại – cho rằng trẻ nhỏ béo tức là trẻ khỏe mạnh, vì béo rõ ràng là do có đủ ăn, ngược lại với chuyện bị đói. Tình trạng đói kém là mối nguy thực sự vào tiến trình và nơi ở lúc họ còn nhỏ .
– Tôn giáo hoàn toàn có thể có tác động ảnh hưởng thâm thúy đến cả yếu tố sức khoẻ và tăng trưởng .
– Thái độ so với nền văn hoá chủ lưu hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến mọi thứ, từ chăm nom y tế đến chuyện học viên trung học phổ thông hoàn toàn có thể tham gia khiêu vũ hay không. Việc này, đến lượt mình, lại ảnh hưởng tác động đến mô hình và mức độ chăm nom sức khoẻ nhận được, ý thức về sự liên kết trong hội đồng và nhiều yếu tố khác .
– Rào cản ngôn từ hoàn toàn có thể làm cho người ta không được chăm nom sức khoẻ hay tiếp cận các dịch vụ khác, làm cho khó tìm ra và giữ được những công ăn việc làm không thay đổi, đàng hoàng, và ảnh hưởng tác động đến việc học tập của con cháu họ .
ẢNH HƯỞNG CỦA TRUYỀN THÔNG ĐẠI CHÚNG.
Các phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo, nhất là truyền hình, hoàn toàn có thể gửi đi những thông điệp can đảm và mạnh mẽ về sức khoẻ và tăng trưởng hội đồng. Trong những năm 1950 ở Mỹ, việc hút thuốc được miêu tả trong phim ảnh, tạp chí và truyền hình, là đẹp điệu đàng và tinh xảo. Hiện nay, trên TV không có bất kể quảng cáo nào về thuốc lá, trong phim ảnh cũng hầu hết không có ai hút thuốc, và các thông điệp chống thuốc lá có ở khắp nơi. Những chuyện này một mặt phản ánh và mặt khác cũng là nguyên do vì sao hiện chỉ có chưa đầy 25 % người lớn ở Mỹ hút thuốc .
Truyền thông hoàn toàn có thể giúp ích hoặc gây cản trở các nỗ lực khác nhằm mục đích cải tổ sức khoẻ ( ví dụ điển hình qua có những chương trình trên tiếp thị quảng cáo cho thấy mọi người tập tành thể dục thể thao là chuyện đương nhiên, hoặc cho thấy cũng họ ăn thức ăn nhanh chứa nhiều chất béo hoặc uống quá nhiều ). Tương tự như vậy, tiếp thị quảng cáo cũng hoàn toàn có thể khuyến khích sự bao dung hoặc bất dung so với người khác, thôi thúc các nghị trình chính trị, bỏ lỡ hoặc lên án các hành vi như xử lý tranh chấp bằng đấm đá bạo lực và quan hệ tình dục không bảo đảm an toàn .
CHÍNH TRỊ.
Công bằng mà nói, mọi yếu tố của hội đồng đều có tính chính trị ở một mức độ nào đó. Chẳng hạn nếu việc xả thải một nhà máy sản xuất đang đầu độc các giếng nước của thành phố, các quan chức địa phương phải đương đầu với việc chọn không xử lý nguyên do thực sự của yếu tố ( đổ chất thải ) và gây nguy khốn cho sức khoẻ của người dân hoặc xử lý yếu tố đổ chất thải và đe doạ tới công ăn việc làm của dân cư. Các chính trị gia với lượng cử tri lớn hơn, bằng cách sử dụng các tài liệu thăm dò ý kiến, hoàn toàn có thể cố thoả mãn cái mà họ cảm nhận được như lòng ích kỷ và thành kiến của người dân, bằng việc trải qua các luật đạo hoặc đưa ra các chủ trương phân biệt đối xử với nhóm này hoặc nhóm kia, hay đối ngược hẳn với quyền lợi của công chúng. Ngay cả những sự độc lạ thành thực về quan điểm chính trị – ví dụ như việc chính phủ nước nhà có nên đứng ra phân phối các dịch vụ xã hội hay không – hoàn toàn có thể có những hệ quả to lớn trong hội đồng .
ĐIỀU KIỆN SỐNG.
Nhà cửa dột nát hoặc không đủ nhà tại, đường phố đầy rẫy nguy khốn, tiếng ồn và các thành phố tiêu điều đều ảnh hưởng tác động đến những người phải chịu đựng chúng hằng ngày. Ngược lại, những hình ảnh ngăn nắp ngăn nắp và thiên nhiên và môi trường yên tĩnh cũng gây tác động ảnh hưởng tích cực với con người. Sự stress, bức bối khi phải sinh sống trong một thực trạng khó khăn vất vả sẽ gây tác động ảnh hưởng lên nhiều mặt khác của đời sống .
ĐỊA LÝ.
Vị trí (địa lý) có thể có liên quan rất nhiều đến việc người dân có nhận được các dịch vụ hay không. Chẳng hạn ở các nước đang phát triển, trẻ em ở các thôn làng biệt lập nơi miền núi hoặc ven biển có thể không có cơ hội đi học hay chăm sóc y tế. Ở Mỹ, như đã nói trước đây, khả năng tiếp cận với y tế và các dịch vụ khác có thể tuỳ thuộc vào sự sẵn có của đường sá và các phương tiện di chuyển. Tại các vùng đô thị, cơ hội đó có thể liên quan nhiều đến khu phố mà các dịch vụ được đặt địa điểm: lãnh địa của một băng đảng khác hoặc một khu phố bị coi là thù địch có thể xảy ra tình trạng từ chối cung cấp các dịch vụ, như thể là chúng không tồn tại.
Nguồn bài : Addressing Social Determinants of Health and Development
Nguồn ảnh bìa : http://www.healthproconsulting.com
Comments
Share this:
Source: https://thevesta.vn
Category: Sức Khỏe
