Cao Bằng – Wikipedia tiếng Việt - Chuyên Trang Thông Tin Tổng Hợp Thevesta

Cao Bằng là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam.[2][3][4]

Tỉnh Cao Bằng nằm ở phía đông bắc Nước Ta, có vị trí địa lý :

Phía bắc và đông bắc giáp với khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc) với đường biên giới dài 333,125 km
Phía tây giáp tỉnh Hà Giang
Phía tây nam giáp tỉnh Tuyên Quang
Phía nam giáp các tỉnh Bắc Kạn và Lạng Sơn.

Mục lục

Các điểm cực của tỉnh Cao Bằng:

Bạn đang đọc: Cao Bằng – Wikipedia tiếng Việt

[sửa|sửa mã nguồn]

Điểm cực bắc tại: thôn Lũng Mẩn, xã Đức Hạnh, huyện Bảo Lâm.
Điểm cực đông tại: xã Lý Quốc, huyện Hạ Lang.
Điểm cực tây tại: xã Quảng Lâm, huyện Bảo Lâm.
Điệm cực nam tại: thôn Na Phai, xã Trọng Con, huyện Thạch An.

Trung tâm hành chính của tỉnh là Thành phố Cao Bằng, cách Thành Phố Hà Nội 279 km. Chiều dài của tỉnh theo chiều bắc – nam là 80 km, từ 23 ° 7 ‘ 12 ” B đến 22 ° 21 ‘ 21 ” B ( tính từ xã Trọng Con huyện Thạch An đến xã Đức Hạnh huyện Bảo Lâm ). Chiều rộng theo chiều đông – tây là 170 km, từ 105 ° 16 ‘ 15 ” Đ – 106 ° 50 ‘ 25 ” Đ ( tính từ xã Quảng Lâm, huyện Bảo Lâm đến xã Lý Quốc huyện Hạ Lang ), TT địa lý của tỉnh nằm ở xã Trương Lương, huyện Hòa An .

Điều kiện tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Tỉnh Cao Bằng có diện tích quy hoạnh đất tự nhiên 6.690,72 km², là cao nguyên đá vôi xen lẫn núi đất, có độ cao trung bình trên 200 m, vùng sát biên có độ cao từ 600 – 1.300 m so với mặt nước biển. Núi non trùng điệp. Rừng núi chiếm hơn 90 % diện tích quy hoạnh toàn tỉnh. Từ đó hình thành nên 3 vùng rõ ràng : Miền đông có nhiều núi đá, miền tây núi đất xen núi đá, miền tây nam phần đông là núi đất có nhiều rừng rậm .Trên địa phận tỉnh có hai dòng sông lớn là sông Gâm ở phía tây và sông Bằng Giang ở vùng TT và phía đông, ngoài những còn có 1 số ít sông ngòi khác như sông Quây Sơn, sông Bắc Vọng, sông Nho Quế, sông Năng, sông Neo hay sông Hiến .
Đa số diện tích quy hoạnh Cao Bằng được bao trùm bởi rừng cho nên vì thế không khí khá trong sáng ở những vùng nông thôn, những khu dân cư và ở TT thành phố. Các tuyến đường chính của Cao Bằng có mức độ ô nhiễm bụi không cao, do phương tiện đi lại giao thông vận tải ít, tỷ lệ dân số thấp. Nguồn nước sông đang bị ô nhiễm do ý thức vứt rác bữa bãi của 1 số ít người dân cùng với ngành khai thác cát đã làm cho những dòng sông ở đây bị ô nhiễm, hệ sinh thái bị ảnh hưởng tác động. Các phương tiện đi lại giao thông vận tải trong tỉnh đa phần là xe máy, phương tiện đi lại ít làm cho mức tiêu thụ nguyên vật liệu không cao, Cao Bằng không bị ô nhiễm bởi những khí thải nhà kính và nhiều khí độc khác. Tuy nhiên, so với những địa phương khác của Nước Ta, Cao Bằng là một trong những tỉnh có khí hậu trong lành và ít ô nhiễm nhất .
Nhìn chung Cao Bằng có khí hậu ôn hòa thoải mái và dễ chịu. Với khí hậu cận nhiệt đới ẩm, địa hình đón gió nên chịu ảnh hưởng tác động trực tiếp từ những đợt không khí lạnh từ phương bắc. Tuy nhiên nhiệt độ của Cao Bằng chưa khi nào xuống thấp quá 0 °C, hầu hết vào mùa đông trên địa phận toàn tỉnh không có băng tuyết ( trừ 1 số ít vùng núi cao có băng đá Open vào mùa đông ) .Mùa hè ở đây có đặc điểm nóng ẩm, nhiệt độ cao trung bình từ 30 – 32 °C và thấp trung bình từ 23 – 25 °C, nhiệt độ không lên đến 39 – 40 °C. Vào mùa đông, do địa hình Cao Bằng đón gió nên nó có kiểu khí hậu gần giống với ôn đới, nhiệt độ trung bình thấp từ 5 – 8 °C và trung bình cao từ 15 – 28 °C, đỉnh điểm vào những tháng 12, 1 và 2 nhiệt độ hoàn toàn có thể xuống thấp hơn khoảng chừng từ 6 – 8 °C, độ ẩm thấp, trời khô hanh vào đầu mùa. Mùa xuân và mùa thu không rõ ràng, thời tiết thất thường ; mùa xuân thường có tiết trời nồm, mùa thu mát, dễ chịu và thoải mái .

Dữ liệu khí hậu của Cao Bang
Tháng	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Năm
Trung bình cao °C (°F)	18 (64)	19 (66)	23 (73)	27 (81)	31 (88)	32 (90)	32 (90)	32 (90)	31 (88)	27 (81)	24 (75)	20 (68)	26,3
Trung bình thấp, °C (°F)	10 (50)	12 (54)	16 (61)	19 (66)	23 (73)	24 (75)	24 (75)	24 (75)	22 (72)	19 (66)	15 (59)	11 (52)	18
Lượng mưa, mm (inch)	22 (0.87)	26 (1.02)	39 (1.54)	91 (3.58)	174 (6.85)	229 (9.02)	224 (8.82)	249 (9.8)	150 (5.91)	91 (3.58)	44 (1.73)	20 (0.79)	1.359 (53,5)
Số ngày mưa TB	10	10	12	14	15	17	18	19	14	12	9	8	158
Số giờ nắng trung bình hàng tháng	62	56	93	120	186	150	186	186	180	155	120	124	1.618
Nguồn: World Climate Guide

Dân số toàn tỉnh là 530.341 người ( theo tìm hiểu dân số ngày 01/04/2019 của Cục Thống kê tỉnh Cao Bằng ) [ 5 ]. Thành thị : 123.407 người. Nông thôn : 406.934 người .Các dân tộc bản địa ở Cao Bằng gồm Tày : 216.577 người ( chiếm 40,84 % dân số ), Nùng : 158.114 người ( 29,81 % ), Mông : 61.579 người ( 11,65 % ), Dao : 54.947 người ( 10,36 % ), Kinh : 27.170 người ( 5,12 % ), Sán Chay : 7.908 người ( 1,49 % ), Lô Lô : 2.861 người ( 0,54 % ), những dân tộc bản địa khác : 1005 người ( 0.19 % ) .
Nhà Lý lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ vùng Cao Bằng, năm 1039 .Vùng đất tỉnh Cao Bằng mở màn thuộc chủ quyền lãnh thổ Nước Ta vào năm 1039, khi Lý Thái Tông đánh thủ lĩnh châu Thảng Do và châu Quảng Nguyên ( sau này là huyện Quảng Uyên ) là Nùng Tồn Phúc .Năm 1041 vợ A Nùng và con trai của Tồn Phúc là Nùng Trí Cao từ động Lôi Hỏa ( Hạ Lôi, nay là khoảng chừng hương Hạ Lôi huyện Đại Tân địa cấp thị Sùng Tả tỉnh Quảng Tây Trung Quốc, phía đông bắc huyện Trùng Khánh ) về chiếm lại 2 châu trên, nhà Lý cử quân lên đánh bắt cá được Trí Cao nhưng không giết mà cho làm quan nhà Lý quản lý những châu động trên. Nhà Lý gộp thêm những động Vật Dương, động Lôi Hỏa, động Bình An, động Bà Tư ( là những động vốn trong số 10 động thuộc quyền quản lý của Tồn Phúc ), cùng châu Thảng Do vào đất Quảng Nguyên và gọi chung là châu Quảng Nguyên. Ngoài châu Quảng Nguyên, thì năm 1041, châu Tư Lang ( nay là đất 2 huyện Trùng Khánh và Hạ Lang tỉnh Cao Bằng ) nằm ở phía đông bắc châu Quảng Nguyên, nhà Lý cũng phụ vào đất quản lý của Trí Cao, coi như đất Đại Cồ Việt vùng Trí Cao quản lý mà sau đó nhà Lý đòi chủ quyền lãnh thổ với nhà Tống gồm 2 châu Tư Lang và Quảng Nguyên ( gộp cả Bình An ( nay thuộc Cao Bằng ), Bà Tư ( nay thuộc Cao Bằng ), Thảng Do, Lôi Hỏa ( phía đông nam Vật Dương ), Vật Dương ( phía đông Vật Ác ), Vật Ác ( vùng phía nam trấn An Đức của Tĩnh Tây Quảng Tây thời nay ) ). Tuy hình thức bề ngoài thần phục nhà Lý, nhưng bên trong Nùng Trí Cao nuôi chí tự cường lập quốc gia độc lập. Năm 1048 Trí Cao lại nổi dậy đánh chiếm động Vật Ác ( vùng phía nam An Đức trấn của Tĩnh Tây Trung Quốc thời nay ), vốn thuộc nhà Lý từ năm 1039, nhà Lý đem quân lên đánh. Sau khi gây sự với nhà Lý không thành, Trí Cao đánh chiếm châu An Đức ( Ande Zhou 安德州, nay là khoảng chừng địa phận trấn An Đức của thành phố cấp huyện Tĩnh Tây ) và vùng biên giới những tỉnh Quảng Tây, Quảng Đông Trung Quốc. Nhà Tống tàn phá vương quốc của Trí Cao năm 1055. Các thủ lĩnh địa phương quản lý châu động thừa kế Trí Cao, không thực sự thần phục nhà Lý, đem 1 số ít động thuộc châu Quảng Nguyên ( là phần đất phía bắc Cao Bằng thời nay thuộc thành phố cấp huyện Tĩnh Tây Trung Quốc ) sang thần phục nhà Tốngː Nùng Tông Đán ( Tông Đản ) năm 1049 đem động Vật Ác ( sau thuộc Tống bị nhà Tống đổi thành Thuận An châu, nay là những hương trấn biên giới thuộc thành phố cấp huyện Tĩnh Tây địa cấp thị Bách Sắc khu Tự trị Dân tộc Choang Quảng Tây, nằm ở phía tây nam thành phố Tĩnh Tây tiếp giáp những huyện Hà Quảng, Trà Lĩnh tỉnh Cao Bằng, hoàn toàn có thể là vùngː hương Nam Pha, hương Thôn Bàn, hương An Ninh, trấn Long Bang ( An Bang ), … ), Nùng Trí Hội năm 1062 đem động Vật Dương sang Tống ( nhà Tống đổi tên thành Quy Hóa châu, nay là những hương trấn phía đông nam thành phố cấp huyện Tĩnh Tây, tiếp giáp huyện Trùng Khánh Cao Bằng, có lẽ rằng làː hương Nhâm Trang ( Nhâm Động ), trấn Nhạc Vũ, trấn Hồ Nhuận ( Nhuận Động ), trấn Hóa Động, … Kèm theo đất Vật Dương nhập Tống đợt này, hoàn toàn có thể có cả đất động Lôi Hỏa ( Hạ Lôi ), … ). Đến Chiến tranh Tống-Việt, 1075 – 1077, châu Quảng Nguyên ( gồm có những vùng đất thời nay là những huyện Hà Quảng, Trà Lĩnh, Quảng Uyên, Hòa An, thành phố Cao Bằng, Phục Hòa ), châu Tư Lang ( nay là Trùng Khánh, Hạ Lang ), cùng những châu nay thuộc Lạng Sơn làː Thất Nguyên ( Thất Khê, Tràng Định ), Môn ( Cao Lộc ), Tô Mậu ( Đình Lập ), bị Quách Quỳ tướng nhà Tống chiếm đóng không trả lại Đại Việt sau cuộc chiến tranh ( Giai đoạn này châu Quảng Nguyên bị nhà Tống đổi tên thành Thuận châu ) .Bằng giải pháp vừa gây xung đột biên giới ( lùng bắt Nùng Trí Hội ), vừa ngoại giao triều cống và đàm phán, từ năm 1077 đến năm 1088, vua quan nhà Lý thời Lý Nhân Tông dần thu phục lại gần như trọn vẹn những vùng đất bị nhà Tống chiếm từ nhà Lý trước đó và trong đại chiến Tống – Việt. Kết quả đàm phán của phái đoàn Đào Tông Nguyên sứ thần nhà Lý năm 1079, thu lại được hàng loạt những châu nay là đất TP Lạng Sơn ( là châu Tô Mậu, châu Môn và châu Thất Nguyên ), đất nay thuộc Cao Bằng thì thu lại được châu Tư Lang, và phần nhiều châu Quảng Nguyên ( Thuận châu nhà Tống, phần đất nhà Tống chiếm trong đại chiến 1076 – 1077 ), trừ phân đất Vật Ác ( châu Thuận An nhà Tống ), Vật Dương ( châu Quy Hóa nhà Tống ), Lôi Hỏa mất về nhà Tống trước cuộc chiến tranh thì nhà Tống không trả .

Năm 1084, phái đoàn Lê Văn Thịnh sứ thần nhà Lý, tiếp tục sang Bằng Tường Quảng Tây Trung Quốc đàm phán đòi lại đất hai động Vật Dương và Vật Ác từ nhà Tống. Nhưng thay vì trả đất hai động Vật Dương và Vật Ác của châu Quảng Nguyên, thì nhà Tống đổi lại trả cho nhà Lý vùng đất 6 huyệnː Bảo Lạc, Luyện, Miêu (Pác Miêu), Đinh, Phóng, Cận (là đất nay thuộc các huyện Bảo Lạc, Bảo Lâm tỉnh Cao Bằng) cùng 2 động Túc (Tĩnh Túc), Tang (nay là khoảng vùng đất huyện Nguyên Bình Cao Bằng). Các huyện động này vốn là các châu động ki mi nằm kẹp giữa hai nước Lý, Tống, nằm ở phía tây châu Quảng Nguyên, ở phía đông châu Bình Nguyên (Vị Xuyên, Hà Giang). Tuy nhiên, nhà Lý vẫn kiên trì tiếp tục đàm phán đòi đất 2 động Vật Dương, Vật Ác cho đến năm 1088, nhưng không thành công. Từ đó đất 2 động Vật Ác (châu Thuận An nhà Tống), Vật Dương (châu Quy Hóa nhà Tống) vĩnh viễn thuộc Trung Quốc (ngày nay chúng là vùng đất phía nam của thành phố cấp huyện Tĩnh Tây địa cấp thị Bách Sắc khu Tự trị Dân tộc Choang tỉnh Quảng Tây, tiếp giáp biên giới với các huyện Hà Quảng, Trà Lĩnh, và Trùng Khánh của Cao Bằng). Đại Việt sử ký tiền biên, Ngô Thì Sĩ chépː “Giáp Tý năm thứ 9 (1084, Tống Nguyên Phong năm thứ 7) mùa Hạ tháng 6, sai Thị lang bộ Binh là Lê Văn Thịnh sang Tống bàn việc biên giới. Họp với Hữu giang tuần kiểm nhà Tống là Thành Tác ở Quảng Tây bàn về biên giới Thuận An, Quy Hóa. Văn Thịnh đến nơi, mọi việc đều lựa chiều uốn nắn, không hề biện bác, chỉ từ từ lấy lý mà giảng giải, có câu rằngː “Bồi thần này không dám tranh chấp”. Vua Tống nghe tin, ban chiếu cho Văn Thịnh là biết theo ý kính thuận, ban cho áo dài rồi nhân đó trả cho ta 6 huyện thuộc Bảo Lạc, 6 động thuộc Túc Tang ở phía ngoài cửa ải.“[6]

Thời Lê sơ, Lê Thánh Tông cho lập thừa tuyên Thái Nguyên ( Ninh Sóc ), thì Cao Bằng là 1 trong 3 phủ của thừa tuyên Thái Nguyên. Phủ Cao Bằng lúc này gồm 4 châuː Thượng Tư Lang ( châu Thượng Lang, nay là huyện Trùng Khánh ), Hạ Tư Lang ( châu Hạ Lang, nay là huyện Hạ Lang ), Quảng Uyên ( đổi từ châu Quảng Nguyên, nay là những huyện Quảng Uyên, Phục Hòa ), Thạch Lâm ( nay là những huyện Hà Quảng, Trà Lĩnh, Thạch An, Hòa An, Nguyên Bình, và thành phố Cao Bằng ). Phần phía tây tỉnh Cao Bằng ngày này lại thuộc thừa tuyên Tuyên Quang là châu Bảo Lạc thuộc phủ Yên Bình, ( châu Bảo Lạc nay là đất những huyện Bảo Lạc, Bảo Lâm của tỉnh Cao Bằng ) .Năm 1499 niên hiệu Cảnh Thống thứ 2, vua Lê Hiến Tông tách phủ Cao Bằng ra khỏi Thái Nguyên lập thành một trấn riêng mang tên Cao Bằng. Từ đây Cao Bằng trở thành đơn vị chức năng hành chính tương tự cấp tỉnh thời nay. Nên lúc bấy giờ, Nước Ta lấy năm 1499 là năm xây dựng tỉnh Cao Bằng. [ 7 ]. Tuy nhiên, Đào Duy Anh thì cho rằng Cao Bằng chỉ thực sự tách khỏi Thái Nguyên thành một trấn ( đơn vị chức năng hành chính cấp tỉnh ) từ sau khi nhà Mạc bị diệt. Trong cuốn Đất nước Nước Ta qua những đời, Đào Duy Anh viếtː ” Phủ Cao Bằngː Nhất thống chí ( Cao Bằng ) chép rằng đời Lê Quang Thuận là phủ Bắc Bình ; đời Hồng Đức mới đổi làm Cao Bình, tức Cao Bằng. Sau khi họ Mạc bị diệt hẳn mới đổi làm trấn Cao Bằng, vẫn lãnh một phủ là phủ Cao Bằng ; đầu đời Gia Long đặt trấn thủ ; năm thứ 7 ( 1808 ) đổi tên phủ làm [ phủ ] Trùng Khánh, năm Minh Mạng thứ 12 ( 1831 ) làm tỉnh Cao Bằng. ” [ 8 ]Sau khi thất thủ Thăng Long năm 1592, nhà Mạc chạy lên Cao Bằng và kiến thiết xây dựng vùng đất này để chống lại nhà Lê Trịnh cho đến 1677 mới chấm hết .

Thời Pháp thuộc[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ tỉnh Cao Bằng năm 1891Từ năm 1886 – 1945, tên gọi, địa giới và số lượng những đơn vị chức năng hành chính tỉnh Cao Bằng luôn có sự biến hóa. Cuối thế kỷ XIX, tỉnh Cao Bằng gồm có phủ Trùng Khánh ( với 3 châu : Thượng Lang, Hạ Lang, Quảng Uyên ) và phủ Hòa An ( với 3 châu : Thạch Lâm, Thạch An, Nguyên Bình ) .Tháng 10 năm 1886, thực dân Pháp đánh chiếm Cao Bằng .Năm 1888, Cao Bằng là một quân khu. Quân khu Cao Bằng gồm Tiểu quân khu Cao Bằng và những đồn binh : Cao Bằng, Sóc Giang, Nguyên Bình, Ngân Sơn, Trà Lĩnh, Trùng Khánh, Hạ Lang, Phục Hoà, Nặm Nàng .Thực dân Pháp đã phân loại địa phận từ Thanh Hoá trở ra bắc thành 14 quân khu. Mỗi quân khu do một sĩ quan cấp đại tá hoặc cấp tướng trực tiếp chỉ huy .Ngày 06/8/1891, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định bãi bỏ những quân khu và thiết lập những đạo quan binh. Đạo quan binh là đơn vị chức năng hành chính đặc biệt quan trọng do giới quân sự chiến lược nắm quyền quản lý. Mỗi đạo quan binh do một sĩ quan đứng đầu làm tư lệnh với không thiếu quyền dân sự và quân sự chiến lược, thời kỳ đầu về dân sự ngang với Thống sứ Bắc Kỳ .Ngày 20/8/1891, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định xây dựng tại Bắc Kỳ 4 đạo quan binh : Đạo quan binh 1 Phả Lại, Đạo quan binh 2 Thành Phố Lạng Sơn, Đạo quan binh 3 Yên Bái, Đạo quan binh 4 Sơn La. Đạo quan binh thứ 2 thủ phủ đặt tại Cao Bằng ( Cao Bằng là tiểu quân khu thuộc Đạo quan binh 2 ). Sau đó chuyển thành Đạo quan binh 2 Cao Bằng, đạo lỵ đặt tại Cao Bằng, gồm 3 tiểu quân khu : Cao Bằng, Bảo Lạc, Bắc Kạn .Ngày 01/01/1906, Toàn quyền Đông Dương ra quyết định hành động : ” những Đạo quan binh 2, 3 và 4 được đặt lại, về phương diện kinh tế tài chính dưới quyền của Thống sứ Bắc Kỳ và được quản lý theo luật lệ hiện hành tại những tỉnh dân sự. Việc quản lý những Đạo quan binh 2, 3 và 4 vẫn đặt dưới quyền một sĩ quan hạng sang cấp đại tá hoặc trung tá. Mỗi đạo quan binh được phân thành 2 hạt. Việc chia thành khu vực bị bãi bỏ ” .Từ sau Nghị định của Toàn quyền Đông Dương ngày 16/4/1908, đạo quan binh chia thành những đơn vị chức năng hành chính và tư pháp ngang với công sứ những tỉnh dân sự .

Năm 1926, theo sách Địa dư các tỉnh Bắc Kỳ, “Cao Bằng là Đạo quan binh thứ nhì” gồm 1 phủ: Hòa An (phủ lỵ ở Nước Hai); 7 châu: Hà Quảng, Thạch An, (châu lỵ ở Đông Khê), Nguyên Bình, Phục Hoà (châu lỵ ở Tà Lùng), Quảng Uyên, Thượng Lang (châu lỵ ở Trùng Khánh phủ) và Hạ Lang; 3 đại lý: Quảng Uyên, Nguyên Bình và Đông Khê.

Sau năm 1945[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1948, nhà nước quyết định hành động bãi bỏ cấp tổng, phủ, đạo, châu. Cấp trên cấp xã và dưới cấp tỉnh thống nhất gọi là huyện. Tỉnh Cao Bằng lúc đó gồm thị xã Cao Bằng và 10 huyện : Bảo Lạc, Hạ Lang, Hà Quảng, Hòa An, Nguyên Bình, Phục Hòa, Quảng Uyên, Thạch An, Trấn Biên, Trùng Khánh .Ngày 3 tháng 10 năm 1950, Cao Bằng trọn vẹn được giải phóng khỏi ách thống trị của thực dân Pháp .Ngày 1 tháng 7 năm 1956, Cao Bằng cùng những tỉnh Bắc Kạn, Thành Phố Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang hợp thành Khu tự trị Việt Bắc .Ngày 20 tháng 3 năm 1958, huyện Trấn Biên được đổi tên thành huyện Trà Lĩnh .Ngày 14 tháng 3 năm 1963, xây dựng thị trấn Tĩnh Túc trực thuộc tỉnh Cao Bằng theo Quyết định số 26 – CP .Ngày 7 tháng 4 năm 1966, chia huyện Hà Quảng thành hai huyện Hà Quảng và Thông Nông .Ngày 8 tháng 3 năm 1967, hai huyện Phục Hòa và Quảng Uyên hợp nhất thành huyện Quảng Hòa theo Quyết định số 27 – CP .Ngày 15 tháng 9 năm 1969, giải thể huyện Hạ Lang, nhập vào hai huyện Quảng Hòa và Trùng Khánh theo Quyết định số 176 – CP .Đến ngày 27 tháng 12 năm 1975, Quốc hội nước Nước Ta Dân chủ cộng hoà ( khoá V ) kỳ họp thứ 2 quyết nghị bỏ cấp khu trong mạng lưới hệ thống những đơn vị chức năng hành chính. Tỉnh Cao Bằng và Thành Phố Lạng Sơn hợp nhất thành một tỉnh là Cao Lạng, tỉnh lỵ đặt tại thị xã Cao Bằng .Ngày 29 tháng 12 năm 1978, tái lập tỉnh Cao Bằng từ tỉnh Cao Lạng, đồng thời nhập hai huyện Ngân Sơn và Chợ Rã của tỉnh Bắc Thái vào tỉnh Cao Bằng theo Nghị quyết của Quốc hội khóa VI, kỳ họp thứ 4. Khi đó tỉnh Cao Bằng có tỉnh lị là thị xã Cao Bằng và 11 huyện : Bảo Lạc, Chợ Rã, Hà Quảng, Hòa An, Ngân Sơn, Nguyên Bình, Quảng Hòa, Thạch An, Thông Nông, Trà Lĩnh, Trùng Khánh .Ngày 17 tháng 2 năm 1979, quân Trung Quốc chiếm được thị xã Cao Bằng và đã diệt trừ phần đông toàn thị xã, những khu công trình kiến trúc đã bị phá tan tành, kể cả chùa chiền đền miếu. Khu di tích lịch sử quản trị Hồ Chí Minh tại hang Pác Bó, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng cũng bị đặt bom mìn phá sập cửa hang và những di tích lịch sử của Bác, bức bia đá Bác viết khi vừa quay trở lại Tổ quốc cũng bị nứt làm đôi .

Ngày 1 tháng 9 năm 1981, tái lập huyện Hạ Lang từ các xã đã nhập vào hai huyện Quảng Hòa và Trùng Khánh theo Quyết định số 44-HĐBT ngày 1 tháng 9 năm 1981.[9] Cùng ngày, chuyển thị trấn Tĩnh Túc trực thuộc huyện Nguyên Bình Quyết định số 44-HĐBT.

Xem thêm: Bản đồ các nước Đông Nam Á khổ lớn phóng to năm 2022

Ngày 6 tháng 11 năm 1984, huyện Chợ Rã đổi tên thành huyện Ba Bể theo Quyết định số 144 – HĐBT. [ 10 ]Cuối năm 1995, tỉnh Cao Bằng có 1 thị xã Cao Bằng và 12 huyện : Ba Bể, Bảo Lạc, Hạ Lang, Hà Quảng, Hòa An, Ngân Sơn, Nguyên Bình, Quảng Hòa, Thạch An, Thông Nông, Trà Lĩnh, Trùng Khánh .Năm 1996, trả hai huyện Ngân Sơn và Ba Bể về tỉnh Bắc Kạn mới tái lập .Ngày 25 tháng 9 năm 2000, chia huyện Bảo Lạc thành huyện Bảo Lạc mới và huyện Bảo Lâm theo Nghị định số 52/2000 / NĐ-CP. [ 11 ]Ngày 13 tháng 12 năm 2001, tái lập hai huyện Phục Hòa và Quảng Uyên từ huyện Quảng Hòa. [ 12 ]Ngày 25 tháng 8 năm 2012, chuyển thị xã Cao Bằng thành thành phố Cao Bằng theo Nghị quyết 60 / NQ-CP. [ 13 ]Ngày 1 tháng 2 năm 2020, sáp nhập huyện Thông Nông vào huyện Hà Quảng. [ 14 ]Ngày 1 tháng 3 năm 2020, sáp nhập huyện Phục Hòa, huyện Quảng Uyên và xã Quốc Toản thuộc huyện Trà Lĩnh thành huyện Quảng Hòa ; sáp nhập phần còn lại của huyện Trà Lĩnh vào huyện Trùng Khánh. [ 15 ]Tỉnh Cao Bằng có 1 thành phố và 9 huyện như lúc bấy giờ .
Tỉnh Cao Bằng có 10 đơn vị chức năng hành chính cấp huyện, gồm có 1 thành phố và 9 huyện với 161 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm có 14 thị xã, 8 phường và 139 xã. [ 15 ]
Nằm ở phía bắc vùng Việt Bắc, nơi địa đầu Tổ quốc, Cao Bằng được vạn vật thiên nhiên khuyến mại những tiềm năng du lịch đa dạng và phong phú .
Cao Bằng có núi, rừng, sông, suối trải dài hùng vĩ, bát ngát, vạn vật thiên nhiên còn nhiều nét hoang sơ, nguyên sinh .Khu vực thác Bản Giốc và động Ngườm Ngao tại huyện Trùng Khánh là một thắng cảnh đẹp. Thác nằm trên dòng chảy của sông Quây Sơn, được ca tụng là một trong những thác nước đẹp nhất trong khu vực và trên quốc tế. Động Ngườm Ngao ( dịch theo tiếng địa phương là hang hổ ) là quốc tế của nhũ đá vạn vật thiên nhiên gồm hàng nghìn hình khối khác nhau, có cái như đụn gạo, đụn vàng, đụn bạc, hình voi, rồng, hổ báo, mây trời, cây cối, hoa lá, chim muông, những khe suối ngầm róc rách lạnh lẽo. Nơi đây đã hình thành điểm du lịch mê hoặc, lôi cuốn những hành khách đến từ khắp nơi trong và ngoài nước đến thưởng ngoạn .Ngoài ra phải kể đến hồ núi Thang Hen ở huyện Quảng Hòa, núi Phia Oắc ở huyện Nguyên Bình .Ngày 12-4-2018, tại Kỳ họp lần thứ 204 tại Paris, Hội đồng Chấp hành UNESCO đã trải qua Nghị quyết công nhận Công viên Địa chất Non Nước Cao Bằng là Công viên địa chất toàn thế giới UNESCO ( CVĐCTC ). Với thương hiệu này, CVĐC non nước Cao Bằng trở thành CVĐC toàn thế giới thứ 2 ở Việt nam, sau CVĐC Cao nguyên đá Đồng Văn, Hà Giang .

Du lịch văn hóa truyền thống[sửa|sửa mã nguồn]

Bia mộ anh Kim ĐồngCao Bằng là vùng đất có truyền thống cuội nguồn cách mạng truyền kiếp, là nơi cội nguồn của cách mạng Nước Ta. Tiêu biểu như khu di tích lịch sử lịch sử dân tộc cách mạng Pác Bó, thuộc xã Trường Hà, huyện Hà Quảng. Nơi đây quản trị Hồ Chí Minh đã đặt chân về nước, sống và thao tác, chỉ huy cách mạng Nước Ta giành độc lập cho dân tộc bản địa từ năm 1941 đến 1945 .Khu di tích lịch sử Kim Đồng được thiết kế xây dựng gồm có mộ anh Kim Đồng và tượng đài khang trang tại chân Rặng núi đá cao đồ sộ, tượng đài anh Kim Đồng với bộ quần áo nùng và tay nâng cao con chim bồ câu đưa thư, trước tượng đài có 14 bậc đá và 14 cây lát vươn cao trong xanh. Nơi đây có một khoảng chừng sân rộng, hàng năm thiếu niên và Nhi đồng của tỉnh Cao Bằng, cả nước thường tụ hội tại đây cắm trại, đi dạo ca hát .Khu di tích lịch sử lịch sử dân tộc Rừng Trần Hưng Đạo, huyện Nguyên Bình, nơi đây đã xây dựng Đội Nước Ta tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội Nhân dân Nước Ta, hay được gọi là Việt Minh. Ở gần đây có Di tích về thắng lợi của Việt Minh trước quân đội Pháp đã chiếm đóng ở hai đồn Phai Khắt và Nà Ngần .Khu di tích lịch sử Đông khê thuộc huyện Thạch An tỉnh Cao Bằng : Là chứng tích ghi lại thắng lợi lịch sử vẻ vang thời kỳ đầu kháng chiến của Nước Ta dân chủ cộng hòa chống lại chính quyền sở tại Pháp để giải phóng quốc gia : Đồn Đông Khê và khu tưởng niệm Hồ Chí Minh đã chỉ huy mặt trận .Đền Xuân Lĩnh ở huyện Thạch An thờ Trần Quyết. Năm 1682, ông làm tướng tiên phong đi đánh nhà Mạc bị trọng thương và mất. Ông được phong làm Phúc thần, tên hiệu là Kỳ Lịch Đại Vương được dân bản dựng đền thờ phụng. Di tích có ý nghĩa lịch sử vẻ vang về truyền thống lịch sử đấu tranh, khát vọng độc lập thống nhất của dân tộc bản địa trên vùng cao biên cương địa đầu Tổ quốcChùa Viên Minh tọa lạc tại xã Xuân Lĩnh, huyện Thạch An. Chùa được thiết kế xây dựng từ thời Lê đầu đời Cảnh Hưng, chùa từng bị hoang phế. Đến lúc yên hàn chùa được lan rộng ra tiền đường Phật điện, đúc chuông lớn chu vi 7 thước 5 tấc. Chùa là điểm văn hóa truyền thống tâm linh và điểm du lịch của vùng .Làng rèn Phúc Sen là một làng nghề truyền thống lịch sử ở một vùng sơn cước núi đá vôi thuộc huyện Quảng Uyên đã có cách đây hơn một trăm năm .Lễ hội mời Mẹ Trăng là liên hoan của người Tày vùng Đông Khê được tổ chức triển khai vào đầu mùa xuân sau tết Nguyên Đán lê dài 7 đến 10 ngày. Hội chỉ mở riêng trong từng bản hoặc có mời thêm những người thân trong gia đình từ những bản lân cận cùng tham gia. Lễ hội với mong ước cầu Mẹ Trăng ban điều tốt đẹp, mùa màng bội thu, gia súc cũng nhanh lớn không ốm đau. Lễ hội có nhiều trò vui như giao lưu, đánh quay, đánh yến … Lễ hội kết thúc gọi là Slống Hai tức là tiễn trăng về trời .Thành Bản Phủ thời nhà Mạc và chùa Đống Lân thời Đinh ở huyện Hòa An .

Kinh tế – xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 2018, Cao Bằng là đơn vị chức năng hành chính Nước Ta đông thứ 60 về số dân, xếp thứ 62 về Tổng sản phẩm trên địa phận ( GRDP ), xếp thứ 62 về GRDP trung bình đầu người, đứng thứ 49 về vận tốc tăng trưởng GRDP. Với 540.400 người dân [ 17 ], GRDP đạt 14.429 tỉ Đồng ( tương ứng với 0,6267 tỉ USD ), GRDP trung bình đầu người đạt 26,7 triệu đồng ( tương ứng với 1.160 USD ), vận tốc tăng trưởng GRDP đạt 7,15 %. [ 18 ]Trong bảng xếp hạng về Chỉ số năng lượng cạnh tranh đối đầu cấp tỉnh của Nước Ta năm 2018, tỉnh Cao Bằng xếp ở vị trí thứ 58/63 tỉnh thành. [ 19 ]Thực hiện quá trình 5 năm năm nay – 2020, Cao Bằng không ngừng thay đổi, tăng trưởng, đã đạt được những tác dụng quan trọng : Tăng trưởng kinh tế tài chính ước đạt 6,57 % / năm ; thu nhập trung bình đầu người ước đạt 1.100 USD / người / năm ; tổng vốn góp vốn đầu tư toàn xã hội đạt 58,72 % so với GRDP ; thu ngân sách trên địa phận tỉnh có bước tăng trưởng không thay đổi, vượt so với dự trù Trung ương giao trung bình 27 % / năm ; tỷ suất giảm nghèo trung bình trên 3 % / năm, trong đó những huyện nghèo giảm trung bình trên 4 % / năm ; tỷ suất bao trùm rừng 54,5 % ; tỷ suất dân cư thành thị được dùng nước sạch đạt trên 86 % ; tỷ suất dân cư nông thôn được dùng nước hợp vệ sinh trên 88 %. Giai đoạn năm nay – 2018, có 87 dự án Bất Động Sản được cấp ghi nhận góp vốn đầu tư, với tổng số vốn góp vốn đầu tư : 12.308 tỷ đồng .Dự kiến cả 17/17 chỉ tiêu đều đạt và vượt kế hoạch đề ra, trong đó một số ít chỉ tiêu chính như sau : Tốc độ tăng trưởng kinh tế tài chính ( GRDP ) ước tăng 7 % ; GRDP trung bình đầu người / năm ước đạt 24,9 triệu đồng, tương tự 1.100 USD, đạt kế hoạch ; tổng thu ngân sách trên địa phận ước đạt 1.550 tỷ đồng, tăng 37,9 % so với dự trù TW giao ; tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu qua địa phận ước đạt 680 triệu USD. Tổng kim ngạch tính cả kim ngạch giám sát đạt trên 2.500 triệu USD ; giảm tỷ suất hộ nghèo trên 3 % theo chuẩn nghèo đa chiều ; tỷ suất bao trùm rừng 54,5 %. Năm 2018, có 26 dự án Bất Động Sản được cấp ghi nhận góp vốn đầu tư, với tổng số vốn góp vốn đầu tư 2.025 tỷ đồng .