8 sự kiện lịch sử dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất
Chiến tranh thế giới thứ nhất làm biến hóa trọn vẹn bản đồ chính trị thế giới, dẫn đến sự sụp đổ của những đế quốc như Áo-Hung, Ottoman và Nga, vốn đã sống sót trong nhiều thế kỷ và hình thành những vương quốc mới sửa chữa thay thế. Sau khi Thế chiến thứ nhất kết thúc, thực trạng hỗn loạn chính trị và dịch chuyển xã hội vẫn tiếp nối, dẫn đến một cuộc xung đột toàn thế giới khác, thậm chí còn còn lớn và nghiêm trọng hơn trong 2 thập kỷ sau đó .
Sự kiện gây ra Thế chiến thứ nhất là vụ ám sát người thừa kế của đế quốc Áo-Hung, Archduke Franz Ferdinand, vào năm 1914. Tuy nhiên, những nhà sử học nói rằng, Chiến tranh thế giới thứ nhất là đỉnh điểm của một chuỗi những sự kiện, lê dài từ cuối những năm 1800. Các sự kiện dẫn đến cuộc chiến tranh gồm có rất nhiều giám sát và hành vi sai lầm đáng tiếc dẫn đến những hậu quả không lường trước được .
Theo History, dưới đây là 8 sự kiện lịch sử dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất.
Bạn đang đọc: 8 sự kiện lịch sử dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất
Binh sĩ Anh đang quan sát trận địa tại Pháp. Hơn 70 triệu binh sĩ, trong đó, 60 triệu tại các nước châu Âu, đã được huy động cho Thế chiến thứ nhất. Ảnh: Daily Mail
1. Liên minh Pháp-Nga (năm 1894)
Cả Nga và Pháp, thua cuộc trong Chiến tranh Pháp-Phổ năm 1870 – 1871, đều lo âu sức mạnh đang trỗi dậy của Đức, vốn đã liên minh với Áo-Hungary và Italy. Bởi vậy, 2 vương quốc quyết định hành động hợp lực để bảo vệ lẫn nhau. Đó là sự khởi đầu của Triple Entente ( Đồng minh ba bên ) trong Thế chiến thứ nhất .
“ Theo tâm lý của tôi, chính sự hợp sức của Đồng minh ba bên tham gia theo từng quy trình tiến độ, Liên minh Pháp-Nga năm 1894, Liên minh Anh-Pháp năm 1904 và Hiệp ước Anh-Nga năm 1907, thực sự củng cố mạng lưới hệ thống những thỏa thuận hợp tác ngoại giao đã hình thành nên những khối trái chiều gây ra cuộc chiến tranh vào năm 1914 ”, Richard S. Forgarty, Phó Giáo sư lịch sử dân tộc tại Đại học Albany ( Mỹ ) lý giải. “ Hệ thống liên minh đóng vai trò quan trọng trong việc định hình đại chiến và thậm chí còn thôi thúc đại chiến khi tạo ra kỳ vọng về sự ganh đua và cạnh tranh đối đầu quốc tế ”, ông Forgarty nói thêm .
2. Luật Hải quân đầu tiên của Đức (năm 1898)
Đạo luật này, được ủng hộ bởi Bộ trưởng Hải quân Đế quốc Đức, Đô đốc Alfred von Tirpitz, đã lan rộng ra đáng kể quy mô hạm quân chiến đấu của Đức. Trong đó, Đô đốc Alfred von Tirpitz cam kết kiến thiết xây dựng một thủy quân có năng lực cạnh tranh đối đầu với Hải quân Hoàng gia Anh .
“ Ông Tirpitz buộc Anh tham gia liên minh với Đức theo điều kiện kèm theo của Đức ”, Eugene Beiriger, Phó Giáo sư điều tra và nghiên cứu về lịch sử vẻ vang, độc lập, công lý và xung đột tại Đại học DePaul ( Mỹ ) cho biết. Trong khi đó, người Anh phản ứng bằng cách đóng nhiều tàu hơn và chấm hết chủ trương “ cô lập vinh quang ” vào cuối những năm 1880 để xây dựng liên minh với Nhật Bản, Pháp và Nga .
“ Luật Hải quân của Đức đã tạo ra những hậu quả không mong ước. Cuối cùng họ đã xa lánh cả cơ quan chính phủ và công chúng của Anh trước cuộc chiến tranh ”, ông Beiriger viết trong một email .
3. Chiến tranh Nga-Nhật (năm 1904-1905)
Sa hoàng Nicholas II muốn có một cảng được cho phép thủy quân và tàu thương mại của ông tiếp cận Thái Bình Dương. Nhật coi sự gây hấn ngày càng tăng của Nga là một mối rình rập đe dọa và đã phát động một cuộc tiến công giật mình vào hạm quân của Sa hoàng Nicholas II tại Cảng Arthur. Cuộc cuộc chiến tranh, diễn ra cả trên biển và trên bộ, đã kết thúc với thắng lợi thuộc về Nhật. Ông Beiriger quan tâm rằng, cuộc cuộc chiến tranh đã giúp biến hóa cán cân quyền lực tối cao ở châu Âu .
Các liên minh của Nga là Pháp và Anh, vốn là liên minh với Nhật Bản, đã ký thỏa thuận hợp tác riêng vào năm 1904 để tránh bị lôi kéo vào đại chiến. Sau đó, Pháp đã thuyết phục Nga tham gia liên minh với Anh, đặt nền móng cho liên minh trong Thế chiến thứ nhất .
4. Áo-Hungary sáp nhập Bosnia và Herzegovina (năm 1908)
Theo một hiệp ước năm 1878, Áo-Hung đang quản lý Bosnia và Herzegovina, mặc dầu mặt kỹ thuật, họ vẫn là một phần của đế chế Ottoman. Tuy nhiên, sau khi cơ quan chính phủ Áo-Hung sáp nhập chủ quyền lãnh thổ của họ, hành động này đã vấp phải sự phản đối. Hai tỉnh có dân số hầu hết là người Slav muốn có quốc gia riêng của họ, trong khi người Slav ở gần Serbia có tham vọng chiếm đoạt những tỉnh .
Một đoàn tàu chở binh lính rời nhà ga trong cuộc khủng hoảng thôn tính Bosnia năm 1908. Ảnh: Getty Images
“Trong các đế chế đa sắc tộc, lòng tự hào dân tộc đã thúc đẩy sự phản kháng đối với những người thống trị. Căng thẳng tăng lên ở vùng Balkan, nơi những người Slav chống lại sự thống trị của Áo-Hung”, Doran Cart, người phụ trách Bảo tàng và Đài tưởng niệm Chiến tranh Thế giới thứ nhất cho biết. Ngoài ra, động thái này đã đưa Nga, nước tự coi mình là người bảo vệ của Serbia, tiến tới một cuộc đối đầu với đế quốc Áo-Hung.
5. Cuộc khủng hoảng Ma-rốc thứ hai (năm 1911)
Pháp và Đức đã tiến công Ma-rốc trong nhiều năm, nơi Hoàng đế Kaiser Wilhelm II của Đức can thiệp vào việc gây áp lực đè nén với liên minh Pháp-Anh. Trong Cuộc khủng hoảng cục bộ Ma-rốc lần thứ nhất năm 1905, Hoàng đế Kaiser Wilhelm II đi thuyền đến Tangiers để bày tỏ sự ủng hộ so với Quốc vương Ma-rốc nhằm mục đích chống lại những quyền lợi của Pháp. Tuy nhiên, thay vì lùi bước trước cuộc xung đột, Anh lại ủng hộ Pháp .
Tuần dương hạm nhỏ SMS Berlin nhằm củng cố vị trí của quân Đức ngoài khơi Agadir, Ma-rốc vào tháng 7/1911. Ảnh: Getty ImagesTrong Cuộc khủng hoảng cục bộ Ma-rốc thứ hai vào năm 1911, Ngoại trưởng Đức Alfred von Kiderlen-Wächter đã gửi một tàu tuần dương thủy quân đến neo đậu tại một bến cảng trên bờ biển Ma-rốc, để phản ứng với một cuộc nổi dậy của bộ lạc mà Đức cho rằng đang được Pháp hậu thuẫn với nguyên do giành lấy quốc gia. Một lần nữa, Anh lại ủng hộ Pháp. Cuối cùng, Đức buộc phải đồng ý chấp thuận công nhận một chính sách bảo lãnh của Pháp ở Ma-rốc. Hai cuộc khủng hoảng cục bộ đã đưa Anh và Pháp xích lại gần nhau hơn và thôi thúc một cuộc cạnh tranh đối đầu với Đức .
6. Italy xâm lược Libya (năm 1911)
Nhà nước Italy thời tân tiến, kể từ năm 1861, “ phần nhiều bị gạt ra khỏi cuộc tranh giành đã thiết kế xây dựng Anh, Pháp và những cường quốc khác thành những đế chế trên toàn thế giới ”, Phó Giáo sư Forgarty lý giải .
Chính phủ Italy tuyên chiến với Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 1911 vì nước này từ chối cho phép Italy chiếm đóng quân sự ở Tripoli. Quân đội Italy đổ bộ sau trận pháo kích ở Benghazi. Ảnh: Getty Imagesnhà nước Italy đã nhắm tiềm năng vào Libya, một vương quốc Bắc Phi chưa bị một cường quốc Tây Âu nào công bố chủ quyền lãnh thổ, và quyết định hành động lấy nó từ đế chế Ottoman. Chiến tranh Italy-Thổ Nhĩ Kỳ kết thúc bằng một hiệp ước tự do, nhưng quân đội Ottoman đã rời Libya và cho Italy làm thuộc địa. Đây là cuộc xung đột quân sự chiến lược tiên phong có ném bom trên không, nhưng ý nghĩa thực sự là nhằm mục đích trình diện sự lung lay của đế chế Ottoman và sự trấn áp lỏng lẻo so với những chủ quyền lãnh thổ hải ngoại. Đó là một trong những yếu tố dẫn đến Thế chiến thứ nhất, mà ông Forgarty cho là “ đại chiến của những đế chế, một số ít đang lan rộng ra hoặc tìm cách bành trướng, 1 số ít muốn giữ lấy những gì họ có, một số ít khác không muốn mất những gì họ đã để lại ” .
7. Các cuộc chiến tranh Balkan (năm 1912-1913)
Serbia, Bulgaria, Montenegro và Hy Lạp, những vương quốc đã tách khỏi đế chế Ottoman trong những năm 1800, đã xây dựng một liên minh gọi là Liên đoàn Balkan. Liên minh này do Nga hậu thuẫn nhằm mục đích lấy đi nhiều hơn nữa chủ quyền lãnh thổ còn lại của Thổ Nhĩ Kỳ ở Balkan .
Trong Chiến tranh Balkan lần thứ nhất năm 1912, Serbia, Hy Lạp và Montenegro đã vượt mặt những lực lượng Ottoman, và buộc họ phải đồng ý chấp thuận với một hiệp định đình chiến. Tuy nhiên, Liên đoàn Balkan nhanh gọn tan rã, và trong Chiến tranh Balkan lần thứ hai, Bulgaria đã chiến đấu với Hy Lạp và Serbia tại Macedonia, đồng thời đế quốc Ottoman và Romania cũng lao vào đại chiến chống lại Bulgaria .
Binh lính trên chiến trường trong Chiến tranh Balkan. Ảnh: Getty ImagesCuối cùng Bulgaria đã bị vượt mặt. Các cuộc cuộc chiến tranh Balkan khiến khu vực này càng trở nên không ổn định hơn. Trong khoảng chừng trống quyền lực tối cao do đế quốc Ottoman để lại, căng thẳng mệt mỏi ngày càng ngày càng tăng giữa Serbia và Áo-Hung. Điều này đã khiến đế quốc Áo-Hung và liên minh của họ, Đức, quyết định hành động rằng một đại chiến với Serbia là thiết yếu vào một thời gian nào đó để củng cố vị thế của Áo-Hung. “ Nhiều nhà sử học coi những cuộc Chiến tranh Balkan là sự khởi đầu thực sự của Chiến tranh thế giới thứ nhất ”, Phó Giáo sư Forgarty nói .
8. Vụ ám sát Thái tử Archduke Franz Ferdinand của Áo (năm 1914)
Archduke Franz Ferdinand, người thừa kế ngai vàng Áo-Hung, đã đến Sarajevo để kiểm tra quân đội đóng ở Bosnia và Herzegovina. Thái tử Ferdinand và vợ Sophie bị bắn chết trong xe hơi.
“ Vụ ám sát làm điển hình nổi bật chủ nghĩa dân tộc bản địa đang kéo đế quốc Áo-Hung chia rẽ ”, ông Forgarty nói .
Bên cạnh đó, căng thẳng mệt mỏi giữa những cường quốc châu Âu ngày càng ngày càng tăng, khi họ đứng về những bên khác nhau trong cuộc khủng hoảng cục bộ. Theo History, vụ ám sát Thái tử Archduke đã đặt cả đế quốc Áo-Hung và Nga, vốn tự coi mình là người bảo vệ người Serbia, vào thế ràng buộc. Không bên nào trong số này muốn lùi bước và tỏ ra yếu thế. Lo sợ một đại chiến sẽ kéo theo Nga, Áo-Hung đã nhu yếu sự giúp sức từ Đức. Đức cam kết sẽ ủng hộ nếu Áo-Hung sử dụng vũ lực chống lại người Serbia. Sự ủng hộ của Đức đã khuyến khích Áo-Hung tuyên chiến với Serbia vào ngày 28/7/1914 .
Hai ngày sau, quân đội Nga được kêu gọi và Đức nhận thấy rằng họ cũng đang ở trong thế bị ràng buộc. Đức không muốn chiến đấu với cả Nga và liên minh của họ là Pháp trên hai mặt trận cùng một lúc, thế cho nên bắt buộc phải loại quân đội Pháp ra khỏi đại chiến trước khi Nga chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu. Đức tuyên chiến với Nga vào ngày 1/8/1914 và 2 ngày sau đó tuyên chiến với Pháp. Các lực lượng của Đức đã tập trung chuyên sâu tại biên giới của Bỉ, nơi họ dự tính sẽ vượt qua để xâm lược Pháp. Sau đó, Bỉ lôi kéo sự giúp sức, và vào ngày 4/8/1914, Anh tuyên chiến với Đức. Chiến tranh thế giới thứ nhất nổ ra từ đó. / .
Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Đồ
