Dân tộc Kinh – Địa Ốc Thông Thái
Mục lục
Tổng quan về người Kinh
- Tên gọi khác: Việt.
- Ngôn ngữ: Người Việt có tiếng nói và chữ viết riêng. Tiếng Việt nằm trong nhóm ngôn ngữ Việt Mường (ngữ hệ Nam Á).
- Dân số: 82.085.826 người (Tổng điều tra dân số 2019).
- Cư trú: Người Kinh cư trú khắp tỉnh, nhưng đông nhất là các vùng đồng bằng và thành thị.
- Lịch sử: Tổ tiên người Việt từ rất xa xưa đã định cư chắc chắn ở Bắc bộ và bắc Trung bộ. Trong suốt tiến trình phát triển của lịch sử Việt Nam, người Việt luôn là trung tâm thu hút và đoàn kết các dân tộc anh em xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Hình ảnh dân tộc Kinh trong trang phục truyền thống. Tác giả: Nguyễn Minh Ngọc.
Trang phục truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa Kinh
Có đủ những chủng loại y phục khăn áo, váy, quần, khố ( trước kia ), mũ nón, giày dép … và trang sức đẹp. Có đặc trưng riêng về phong thái mỹ thuật khác với những dân tộc bản địa cùng nhóm ngôn từ và lân cận .
Trang phục nam
Trang phục thường nhật :
Nhìn chung người Việt (Bắc, Trung, Nam), thường ngày mặc áo cách nâu, xẻ ngực, cổ tròn, xẻ tà, hai túi dưới. Ðây là loại áo ngắn mặc với quần lá tọa ống rộng. Ðó là loại quần có cạp hoặc dùng dây rút. Trước đây nam để tóc dài, búi tó, hoặc thắt khăn đầu rìu, đóng khố…
Bạn đang đọc: Dân tộc Kinh – Địa Ốc Thông Thái
Trong lễ, tết, hội hè :
Nam thường mặc áo dài màu đen, hoặc loại vải the có lót trắng bên trong, đầu đội khăn xếp, quần tọa màu trắng. Ðó là loại áo dài, xẻ nách phải không trang trí hoa văn, nếu có chỉ là loại hoa văn dệt cùng màu tinh xảo trên vải. Chân đi guốc mộc .
Trang phục nữ
Trang phục thường nhật :
Phụ nữ miền Bắc và bắc Trung bộ thường mặc áo cách ngắn vải nâu phía trong mặc yếm. Ðó là loại áo cổ tròn, viền nhỏ, tà mở ; nếu mặc với yếm thì thường không cài cúc ngực. Chiếc yếm màu vàng tơ tằm hay hoa hiên, nâu non, là vuông vải mang chéo trước ngực, góc trên khoét tròn hay chữ v để làm cổ. Cổ yếm có dải vải buộc ra sau gáy, dưới có hai dải vải dài buộc sau lương hình chữ nhật hoặc tam giác. Váy là loại váy kín ( ống ), có nơi mặc ngắn đến ống chân như Bắc và Trung bộ. Thắt lưng là bao sống lưng bằng vải màu ( có nơi gọi là ruột tượng ) quấn ra ngoài cạp váy. Khi ra đường họ thường mang khăn vuông đội theo lối “ mỏ quạ ” hoặc những loại nón : thúng, ba tầm …
Trang phục trong lễ, tết, hội hè :
Trong những dịp này phụ nữ Việt thường mang áo dài. Áo dài có hai loại : Loại xẻ ngực buông vạt không cài cúc bên trong thường mặc áo “ cổ xây ” cho kín kẽ ; loại thứ hai là loại áo năm thân, xẻ nách phải cổ đứng. Có loại mặc theo lối vạt đè chéo lên nhau dùng dây sống lưng buộc ngang thân rồi buông xuống phía trước. Họ thường để tóc dài vấn khăn thành vành tròn quanh đầu, ngoài trùm khăn hoặc đội nón ba tấm, nón thúng. Các thiếu nữ thường búi tóc đuôi gà. Mùa rét thông dụng quấn trên đầu chiếc khăn vuông màu thâm. Ðồ trang sức đẹp thường mang là những loại trâm, vòng cổ, hoa tai, nhẫn, vòng tay mang phong thái từng vùng .
Phụ nữ Nam Bộ thường ngày mặc áo bà ba với những kiểu cổ tròn, cổ trái tim, cổ bà lai. Phụ trang đi kèm với bộ bà ba là chiếc khăn rằn thường có ô vuông xen kẽ hai màu, là loại khăn có nguồn gốc của người khơ me mà người Việt đã ảnh hưởng tác động. Chiếc nón lá có sườn nón gồm những nan tre xếp thẳng dọc và khoảng chừng 16 vòng nan tre xếp tròn đường kính từ nhỏ bé trên đỉnh nón đến lớn dần theo vành nón. Ngày nay, chiếc nón lá thường được sử dụng trong lớp phụ nữ tầm trung và ở vùng nông thôn, vì công dụng của nó phần đông che nắng cho người lao động khó khăn vất vả, nên phải chắc bền và tương đối trưởng thành chớ không nhẹ nhàng, mỏng mảnh như nón lá bài thơ ở Huế .
Nhà của người Kinh
* Nhà người Việt miền Bắc :
Nhà người Việt miền Bắc có nhiều kiểu, nhiều dạng khác nhau bộc lộ ở cấu trúc bộ khung nhà, đa phần là ở những kiểu vì kèo, ở bình đồ, ( tổng hợp nhà ), ở tổ chức triển khai mặt phẳng hoạt động và sinh hoạt … Song kiểu nhà ba gian hai chái với vì kèo suốt – giá chiêng – sáu hàng cột là tiêu biểu vượt trội hơn cả. Cũng có thề là vì kẻ chuyền ( một biến dạng gần của vì kèo suốt ). Tổ hợp hai nhà : nhà chính và nhà phụ tích hợp với nhau theo hình “ thước thợ “. Mặt bằng hoạt động và sinh hoạt : gian giữa đặt bàn thờ cúng tổ tiên, phản gỗ ( ghế ngựa ) dành cho chủ nhà và bàn và ghế tiếp khách. Hai gian bên của gian giữa kê giường tủ giành cho những thành viên nam trong nhà. Hai gian chái có vách ( đố hoặc tường ) ngăn với ba gian giữa. Trong những gian này dành cho hoạt động và sinh hoạt của những thành viên nữ, đồng thời còn là nơi để cất lương thực và những thứ lặt vặt khác. Ðó là ngôi nhà chính, còn nhà phụ : một gian hai chái, vì kèo thường đơn thuần ( vì kèo cầu hoặc vì kèo – ba cột ). nhà này thường là căn phòng nhà bếp phối hợp làm nơi để nông cụ, cối xay, cối giã, và chuồng trâu …
* Nhà người Việt miền Trung :
Nhà miền Trung, một kiểu nhà rất thông dụng, đó là nhà rường. Vì kèo bốn cột không có giá chiêng, đặt trên sống lưng trếng ( xà lòng ) của hai vì kèo gian giữa người ta đặt một cái giương dùng làm kho. Yếu tố này tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy ở nhà một số ít dân cư thuộc ngôn từ Môn-Khơ me cực nam Trung Bộ : Mạ, Chil. Cơ ho, Xtiêng … Cách sắp xếp trong nhà có khác nhà miền Bắc đôi chút .
Nói đến nhà miền Trung còn phải kể đến một kiểu nhà khá đặc biệt quan trọng, đó là nhà lá mái. Nhà gồm hai lớp nóc : lớp trong bằng đất, lớp ngoài lợp lá, đa phần là để chống gió Lào .
Tập tục khi làm nhà mới
Người Việt có câu : “ Lấy vợ hiền hoà, làm nhà hướng nam ”. Nhà hướng nam thì ấm về mùa đông và mát về mùa hè. Khi làm nhà, ngoài việc chọn hướng còn phải xem tuổi và định ngày tháng tốt để khai công xây đắp. Và khi làm xong thì chọn ngày tốt cúng rước tổ tiên về nhà mới và ăn mừng nhà mới .
Hoạt động sản xuất – kinh tế tài chính
Nông nghiệp lúa nước đã được hình thành và tăng trưởng ở người Việt từ rất sớm. Trải qua bao đời cày cấy, ông cha ta đã tổng kết kinh nghiệm tay nghề làm ruộng rất thâm thúy : “ Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống ”. Hệ thống đê điều kì vĩ thời nay là sự chứng tỏ hùng hồn ý thức ngoan cường khắc chế tự nhiên để sống và sản xuất nông nghiệp của ông cha ta. Chăn nuôi lợn, gia súc, gia cầm, thả cá … cũng rất tăng trưởng. Ðặc biệt con trâu trở thành “ đầu cơ nghiệp ” của nhà nông. Người Việt nổi tiếng “ có hoa tay ” về nghề thủ công nghiệp, tăng trưởng bách nghệ – trăm nghề mà nghề nào có vẻ như cũng đạt đến đỉnh điểm của sự khôn khéo tài hoa. Không ít làng bằng tay thủ công đã tách khỏi nông nghiệp. Chợ làng, chợ phiên, chợ huyện … rất sầm uất. Hiện nay, những đô thị và những khu công nghiệp đang ngày càng tăng trưởng trong tiến trình công nghiệp hoá và hiện đại hoá quốc gia .
Phương tiện luân chuyển
Phương tiện luân chuyển của người Việt rất đa dạng và phong phú và hoàn toàn có thể phân hai loại như sau :
Bằng đường đi bộ có : gánh ( gánh quang, gánh cặp, đòn gánh, đòn sóc, đòn càn … ) vác, khiêng ( đòn khiêng ), cáng, đội, đeo ( bị, tay nải … ), cõng ( balo, bao tải … ). Thồ, chở bằng những loại xe : xe đạp điện, xe kéo, xe đẩy, xe ngựa, xe trâu, xe bò …
Bằng đường thuỷ có : thuyền, bè, xuồng, tàu … Mỗi loại này lại có nhiều mẫu mã, to nhỏ, vật tư chế tác và trang thiết bị khác nhau .
Tổ chức hội đồng người Kinh
Làng người Kinh thường trồng tre bảo phủ xung quanh, nhiều nơi có cổng làng chắc như đinh. Mỗi làng có đình là nơi hội họp và thờ cúng chung .
Quan hệ xã hội
Ðại bộ phận người Việt sinh sống thành từng làng, dăm ba làng họp lại thành một xã .
Nhiều xã cũng chỉ gồm có một làng lớn và một số ít xóm độc lập mới tách ra từ làng lớn. Trong làng thường có nhiều xóm, có xóm lớn tương tự với thôn và thôn Bắc bộ gần tương tự như như một ấp của Nam bộ. Trước Cách mạng tháng Tám, mỗi làng có một tổ chức triển khai hành chính – tự quản riêng khá ngặt nghèo. Tổ chức Phe Giáp làm nơi quy tụ của dân làng để lo toan nhiều việc làm của làng xã từ quản trị nhân đinh đến việc hiểu, việc tế lễ Thành hoàng. Những làng thủ công bằng tay còn có tổ chức triển khai phường hội của những người cùng nghề nghiệp. Ðặc biệt, trong làng, sự phân loại dân nội tịch và dân ngoại tịch ( ngụ cư ) được pháp luật rõ trong Hương khoán ước của làng. Lệ làng được pháp luật một cách tương đối tổng lực và ngặt nghèo về những mặt hoạt động giải trí của làng buộc mọi người thừa nhận và tự giác thực thi .
Gia đình của người Việt hầu hết và những mái ấm gia đình nhỏ gồm 2 thế hệ theo chính sách phụ quyền nhưng phụ nữ vẫn giữ vai trò quan trọng, thường là người quản trị kinh tế tài chính trong mái ấm gia đình .
Người Việt có rất nhiều dòng họ, có những họ rất thông dụng như Nguyễn, Trần, Lê, Phạm, Vũ … có vẻ như địa phương nào cũng có. Mỗi tộc họ, thường có nhà thời thánh tổ riêng, họ lại chia ra làm nhiều chi phái và mỗi chi phái lại gồm có nhiều nhánh. Mỗi nhánh lại gồm có những bạn bè cùng cha mẹ, ông bà. Quan hệ họ nội được truyền giữ bền chắc qua nhiều đời. Anh em họ hàng ( kể cả họ nội và họ ngoại đều yêu thương giúp sức lẫn nhau ) .
Văn hóa nghệ thuật và thẩm mỹ
Vốn văn học cổ của người Kinh khá lớn : có văn học miệng ( truyện cổ, ca dao, tục ngữ ), có văn học viết bằng chữ ( những áng thơ, văn, bộ sách, bài hịch ). Văn học dân gian với nhiều thể loại nhiều mẫu mã : truyện cổ tích, ca dao, dân ca, tục ngữ … phản ánh hàng loạt mọi mặt đời sống của dân tộc bản địa. Văn học dân gian góp thêm phần to lớn vào việc giữ gìn truyền thống dân tộc bản địa. Văn học viết cũng đã đạt được những thành tựu to lớn ở quy trình tiến độ Lý – Trần và đặc biệt quan trọng từ thế kỷ XV về sau với những cây bút thiên tài : Nguyễn Trãi, Nguyễn Bình Khiêm, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương …
Nghệ thuật phát triển sớm và đạt trình độ cao về nhiều mặt: ca hát, âm nhạc, điêu khắc, hội họa, múa, diễn xướng. Hội làng hàng năm là một dịp sinh hoạt văn nghệ rôm rả, hấp dẫn nhất ở nông dân.
Văn hóa ẩm thực – món ăn tiêu biểu vượt trội
“ Cơm tẻ, nước chè ” là đồ ăn, thức uống cơ bản hàng ngày của người Việt. Ðồ nếp chỉ gặp trong những ngày lễ tết. Trong bữa ăn hàng ngày thường có món canh rau hay canh cua, cá … Ðặc biệt người Việt rất ưa dùng những loại mắm ( mắm tôm, cá, tép, cáy … ) và những loại dưa ( cải, hành, cà, kiệu ). Tương và những loại gia vị như ớt, tỏi, gừng … cũng thường thấy trong những bữa ăn. Rượu được dùng trong những dịp lễ tết, liên hoan … ¡ n trầu, hút thuốc lào trước kia chẳng những là nhu yếu, thói quen mà còn đi vào cả lễ nghi phong tục .
Phong tục hôn nhân gia đình của người Kinh
Trong mái ấm gia đình người Kinh, người chồng ( người cha ) là chủ. Con cái lấy họ theo cha và họ hàng phía cha là “ họ nội ”, còn đằng mẹ là “ họ ngoại ’. Con trai đầu có nghĩa vụ và trách nhiệm tổ chức triển khai thờ phụng cha mẹ, ông bà đã khuất. Mỗi họ có nhà thời thánh họ, có người trưởng họ quán xuyến việc chung .
Hôn nhân theo chính sách một vợ một chồng. Việc cưới xin phải trải qua nhiều nghi thức, nhà trai hỏi vợ và cưới vợ cho con. Người Kinh coi trọng sự trinh tiết, đức hạnh của những cô dâu, đồng thời quan tâm đến thế lực xuất thân của họ .
Phong tục cưới hỏi của người Kinh
Người Việt rất coi trọng tình yêu trong trắng chung thuỷ. Dưới thời phong kiến thường là “ cha mẹ đặt đâu còn ngồi đấy ”, thời nay nam nữ tự tìm hiểu và khám phá. Ðể đi đến hôn nhân gia đình – thành vợ thành chồng, nghi lễ cưới xin truyền thống cuội nguồn ở người Việt phải trải qua mấy bước cơ bản sau :
Dạm : nhờ một người làm mối đến nhà gái ướm hỏi trước .
Hỏi : Sắp lễ vật sang thưa chuyện chính thức với mái ấm gia đình và họ hàng nhà gái .
Cưới : Tổ chức lễ trình tổ tiên, ra đời họ hàng làng xóm, tổ chức triển khai rước râu về nhà trai .
Lại mặt : Cô dâu, chú rể về thăm lại nhà cha mẹ đẻ ( nhà gái ) .
Qua những bước này và đương nhiên trước đó phải qua đăng ký kết hôn thì đôi trai gái chính thức trở thành cặp vợ chồng mới .
Phong tục tang ma của người Kinh
Việc tổ chức triển khai tang ma của người Việt rất trang nghiêm, chu tất và thường được thực thi qua những bước cơ bản sau : liệm, nhập quan, đưa đám, hạ huyệt, cúng cơm, cúng tuần “ tứ cửu ”, cúng “ bách mật ”, để tang, giỗ đầu, cải táng … và cứ mỗi độ Thanh Minh, mỗi kỳ giỗ tết, những mái ấm gia đình lại đi đắp lại mộ và tổ chức triển khai cúng lễ. Cải táng là một phong tục rất thiêng liêng của người Việt .
Phong tục thờ cúng của người Kinh
Thờ cúng tổ tiên là tín ngưỡng quan trọng nhất của người Việt. Bàn thờ được đặt ở nơi sang chảnh nhất trong nhà : được cúng lễ vào những ngày giỗ, tết và những dịp tuần tiết trong năm. Tục thờ ông thổ ông địa, táo quân, ông địa thông dụng ở những nơi. Rất nhiều mái ấm gia đình thờ Thành hoàng, chùa thờ Phật, nơi thờ Ðức Khổng Tử hay đền thờ phúc thần … Một bộ phận dân cư ở nông thôn hay thành thị còn theo đạo Thiên chúa, Tin lành và và những tôn giáo khác như Cao đài, Hoà hảo … .
Phong tục ngày tết
Tết nguyên đán là cái tết lớn nhất trong một năm. Sau tết nguyên đán là những hội mùa xuân. Ngoài ra còn có nhiều lễ tết truyền thống cuội nguồn khác trong một năm : Rằm tháng giêng, tết Thanh minh, lễ Hạ điền, lễ Thượng điều, tết Ðoan Ngọ, rằm tháng bẩy tết Trung thu, lễ cơm mới … Mỗi tết đều có ý nghĩa riêng và lễ thức thực thi cũng khác nhau .
Lịch của người Kinh
Âm lịch từ lâu đã đi vào đời sống, vào phong tục tập quán và tín ngưỡng của người Việt. Nhân dân ta dùng âm lịch để tính tuổi, tính ngày giỗ, tính thời vụ sản xuất, tính ngày tốt xấu để dùng cho những việc làm lớn của cuộc sống như làm nhà, cưới hỏi, cải táng … Dương lịch là lịch pháp chính thức lúc bấy giờ, ngày càng được dùng thoáng rộng trong đời sống .
Chữ viết và học tập của người Kinh
Người Việt từ lâu đã sử dụng chữ Hán, chữ Nôm và ngày này chữ Quốc ngữ. Và ở kinh thành Thăng Long, ngay từ thời lý đã lập Văn Miếu – Quốc Tử Giám đào tạo những tri thức bậc cao, được coi là Trường Ðại học tiên phong của Nước Ta .
Lễ hội và đi dạo của người Kinh
Người Việt có rất nhiều game show cho mỗi lứa tuổi, mỗi giới, mỗi mùa, cho cá thể và cho tập thể. Có những game show biểu lộ thú chiêm ngưỡng và thưởng thức rất thanh cao như thả chim, thả diều, cờ tướng … Lại có những game show mang tính thể thao và hội đồng can đảm và mạnh mẽ như kéo co, đánh đu, đánh vật, đua thuyền. Rất nhiều game show mang dấu ấn lịch sử dân tộc và đậm đà truyền thống như vật cù, nấu cơm thi, đánh pháo đất. Trò chơi trẻ nhỏ thì rất nhiều và mỗi địa phương mỗi sắc thái khác nhau. Lễ hội mùa xuân là nơi tập trung chuyên sâu rất nhiều cho chơi dân tộc bản địa .
5/5 – ( 2 bầu chọn )
Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Đồ
