Người Do Thái – Wikipedia tiếng Việt

Người Do Thái (tiếng Hebrew: יְהוּדִים ISO 259-3 Yehudim, phát âm [jehuˈdim]) là một sắc tộc tôn giáo[11] và là dân tộc[12][13][14] có nguồn gốc từ người Israel,[15][16][17] còn gọi là người Hebrew,[18][19] trong lịch sử vùng Cận Đông cổ đại. Các đặc tính sắc tộc, dân tộc và tôn giáo của người Do Thái có liên quan chặt chẽ với nhau, khi mà Do Thái giáo là tín ngưỡng truyền thống của dân Do Thái, cho dù mức độ hành đạo của họ rất đa dạng, từ tuân thủ nghiêm ngặt cho tới hoàn toàn không thực hành.

Người Do Thái bắt nguồn từ một nhóm dân tộc và cũng là một nhóm tôn giáo ở Trung Đông trong thiên niên kỷ thứ hai trước công nguyên,[7] ở một phần của vùng Levant được gọi là mảnh đất của Israel.[20] Tấm bia Merneptah khẳng định sự tồn tại của một dân tộc được gọi là Israel nằm ở đâu đó trong vùng Canaan từ khoảng thế kỷ thứ XIII trước công nguyên (cuối thời đại đồ đồng).[21][22] Người Israel phát triển từ dân số Canaanite,[23] củng cố các tổ chức của họ với sự xuất hiện của Vương quốc Israel và Vương triều Judah. Một số người cho rằng các dân tộc định cư ở vùng Canaan này kết hợp với các nhóm du mục di cư đến được gọi là người Hebrew.[24] Mặc dù một vài nguồn chi tiết đề cập đến các giai đoạn lưu vong,[25] kinh nghiệm cuộc sống vong quốc của người Do Thái, từ chế độ nô lệ Ai Cập cổ đại đối với người Levant, đến sự đóng chiếm của người Assyria và chế độ lưu đày, cho đến sự chiếm đóng của người Babylonian và sự trục xuất, cho đến sự cai trị của Vương quốc Seleukos, tiếp theo là sư độ hộ của đế quốc La Mã và sự tha hương viễn xứ, và các mối quan hệ lịch sử giữa người Do Thái với quê hương của họ sau đó, trở thành đặc điểm chính của lịch sử, bản sắc và ký ức của người Do Thái.[26]

Người Do Thái đã trải qua một lịch sử vẻ vang lâu dài hơn bị đàn áp và thảm sát trên nhiều vùng đất khác nhau ; dân số và phân bổ dân cư của họ biến hóa qua nhiều thế kỷ. Số lượng người Do Thái trên khắp quốc tế đã đạt đỉnh là 16,7 triệu người trước Thế Chiến thứ Hai, [ 27 ] chiếm khoảng chừng 0,7 % tổng dân số quốc tế vào thời gian đó, nhưng khoảng chừng 6 triệu người Do Thái đã bị tàn sát có mạng lưới hệ thống [ 28 ] [ 29 ] trong suốt nạn diệt chủng Do Thái. Sau đó, dân số tăng chậm trở lại, và vào năm năm trước, theo North American Jewish Data Bank, ước tính có khoảng chừng 14,2 triệu người Do Thái, [ 30 ] [ 31 ] chiếm gần 0,2 % tổng dân số quốc tế ( khoảng chừng một trong 514 người là người Do thái ). [ 32 ] Dựa theo báo cáo giải trình, khoảng chừng 44 % trong số tổng thể người Do Thái sống ở Israel ( 6,3 triệu ), và 40 % người Do Thái ở Hoa Kỳ ( 5,7 triệu ), hầu hết số người Do Thái còn lại sống ở châu Âu ( 1,4 triệu ) và Canada ( 0,4 triệu ). [ 2 ] Những số lượng này gồm có toàn bộ những người tự xác lập là người Do Thái trong một điều tra và nghiên cứu xã hội nhân khẩu học hoặc đã được xác lập là như vậy bởi một người vấn đáp trong cùng một hộ mái ấm gia đình. [ 33 ] Tuy nhiên, số liệu đúng chuẩn của người Do Thái trên toàn quốc tế rất khó giám sát. Ngoài các yếu tố về giải pháp thống kê, các tranh chấp giữa các yếu tố nhân dạng theo luật Do Thái Halakha, thế tục, chính trị, và tổ tiên tương quan đến người Do Thái và ai là một người Do Thái cũng hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đáng kể đến số lượng thống kê tùy thuộc vào nguồn gốc. [ 34 ] Israel là vương quốc duy nhất nơi mà người Do Thái chiếm đa phần. Nhà nước Israel tân tiến được xây dựng như một nhà nước Do Thái và tự định nghĩa truyền thống của nó trong bản Tuyên bố Độc lập và Luật Cơ bản. Luật về Sự trở lại của vương quốc Israel trao quyền công dân cho bất kể người Do Thái nào nhu yếu quốc tịch Israel. [ 35 ]

Từ Do Thái hay Du Đai bắt nguồn từ phiên âm tiếng Hán: 猶太 (bính âm: Yóutài, Chú âm: ㄧㄡˊ ㄊㄞˋ, rất có thể lấy từ phiên âm Ateji của tiếng Nhật: ゆたい (yutai, ゆたい?), hay ゆだや (yudaya, ゆだや?) mượn từ tiếng Hy Lạp cổ đại: Ἰουδαῖος (Ioudaîos) chỉ vùng đất cổ của người Do Thái là Judaea.

Từ 犹大 (bính âm: Yóudà, Hán-Việt: Do Đại) cũng có thể dùng nhưng được sử dụng ở Trung Quốc, tiếng Hebrew: יְהוּדָה, ISO 259-2: yehudá và tiếng Ắc Cát: 𒅀𒌑𒁕𒀀𒀀 (ia-u2-da-a-a, IPA: /Yaʼuda/) rất có thể có nguồn gốc từ יָדָה (yadá) nghĩa là cầu nguyện rằng người Do Thái rất sùng bái Thượng đế vào thời xa xưa.

Nhân khẩu học[sửa|sửa mã nguồn]

Người Do Thái văn minh đang sinh sống ở IsraelVào năm năm nay, có khoảng chừng 14,4 triệu người Do Thái trên toàn quốc tế, người Do Thái góp phần khoảng chừng 0,2 % tổng dân số quốc tế, phần nhiều là ở Israel và Hoa Kỳ. Các ước tính khác ước đạt khoảng chừng 15 triệu người Do Thái trên toàn quốc tế. Trong hội đồng người Do Thái, người Do Thái ở Mỹ chiếm hầu hết nhất với 1,8 %, tiếp theo là Canada 1,1 % và Pháp là 0,7 %. Ở Đức, tỷ suất dân số người Do Thái là 0,1 % .Qua nhiều đợt di cư và làn sóng nhập cư, sự phân bổ của người Do Thái trên quốc tế đã biến hóa kể từ khi bước sang thế kỷ XX. Vào đầu những năm 1990, phần đông người Do Thái vẫn còn sống ở Liên bang Xô Viết. Sau khi Liên bang Xô viết tan rã, nhiều người Do Thái di cư đến Israel, Hoa Kỳ và Đức .Bảng dưới đây đề cập đến thực trạng dân khẩu người Do Thái từ ngày 1 tháng 1 năm năm nay. [ 36 ]
Dân số Do Thái lan rộng khắp các lục địa như sau ( theo năm năm nay ) [ 42 ]

1. ^ a b Cư dân ở các vùng của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, những người sống ở Châu Á Thái Bình Dương, đã được đưa vào khu vực Châu Âu .
2. ^ Bao gồm Úc và New Zealand .

Tùy thuộc vào giải pháp đếm, có xô lệch nhỏ so với bảng trên .
Thanh niên người Do Thái tân thời sống ở miền quê Israel với kiểu tóc truyền thống cuội nguồn đậm đà truyền thống dân tộc bản địa của người Do TháiIsrael, vương quốc Do Thái, là vương quốc duy nhất mà công dân người Do Thái chiếm hầu hết. [ 43 ] Israel được xây dựng như thể một vương quốc dân chủ độc lập và là một nhà nước Do Thái vào ngày 14 tháng 5 năm 1948. [ 44 ] Trong số 120 thành viên trong Quốc hội, Knesset, [ 45 ] vào năm năm nay, 14 thành viên của Knesset là công dân Ả Rập của Israel ( không gồm có người Druze ), đại diện thay mặt cho các đảng phải chính trị Ả Rập. Một trong những thẩm phán của Tòa án Tối cao Israel cũng là một công dân Ả Rập Israel. [ 46 ]Giữa năm 1948 và năm 1958, dân số Do Thái tăng từ 800.000 người Do Thái lên đến hai triệu người Do Thái. [ 47 ] Hiện tại, người Do Thái chiếm 75,4 % dân số của Israel, hay 6 triệu người. [ 48 ] [ 49 ] Những năm đầu đời của Nhà nước Israel được lưu lại bởi sự nhập cư hàng loạt của những người còn sống sót sau cuộc diệt chủng người Do Thái Holocaust và người Do Thái trốn khỏi các vùng đất của người Ả Rập. [ 50 ] Israel cũng có một số lượng lớn người Do Thái Ethiopia, nhiều người trong số đó được đưa đến Israel vào cuối những năm 1980 và đầu những năm 1990. [ 51 ] Từ năm 1974 đến năm 1979 gần 227.258 người nhập cư Do thái đến Israel, khoảng chừng 50% là từ Liên Xô. [ 52 ] Giai đoạn này cũng cho thấy sự ngày càng tăng số lượng dân nhập cư vào Israel từ Tây Âu, Châu Mỹ Latinh và Bắc Mỹ. [ 53 ]Một số người nhập cư từ các hội đồng khác cũng đã di cư đến, kể cả những người Do Thái Ấn Độ và những nhóm sắc dân người Do Thái khác, cũng như 1 số ít con cháu của những người Do Thái Ashkenazi còn sống sót sau nạn diệt chủng người Do Thái Holocaust, những người này đã định cư tại các nước như Hoa Kỳ, Argentina, Úc, Chilê và Nam Phi. Một số người Do Thái đã di cư ra khỏi Israel rồi đi đến ở nơi khác vì những yếu tố kinh tế tài chính hoặc sự vỡ mộng với các điều kiện kèm theo chính trị và cuộc xung đột giữa người Ả Rập và người Do Thái. Người Do Thái Israel di cư rời khỏi vương quốc Israel được gọi là yordim. [ 54 ]

Người Do Thái ở hải ngoại[sửa|sửa mã nguồn]

Đàn ông người Do Thái hải ngoại hớt tóc cho nhau ngoài công cộng ở thành phố Uman của UkrainaNhững làn sóng di cư của người Do Thái đến Hoa Kỳ và những vương quốc khác vào cuối thế kỷ XIX, và sự sinh ra của Chủ nghĩa phục quốc Do Thái và các sự kiện tiếp theo sau đó, gồm có các cuộc tàn sát người Do Thái ở Nga, những vụ thảm sát người Do Thái Châu Âu trong nạn diệt chủng người Do thái Holocaust, và sự hồi sinh của nhà nước Israel, cuộc di dân Do Thái sau đó từ các vùng đất của các vương quốc Ả Rập, toàn bộ đều dẫn đến những đổi khác đáng kể tác động ảnh hưởng đến các TT dân cư tập trung chuyên sâu nhiều người Do Thái trên toàn quốc tế vào cuối thế kỷ XX. [ 55 ]Hơn 50% số người Do Thái sống trong các hội đồng hải ngoại của người Do Thái ( xem Bảng Dân số ). Hiện tại, hội đồng người Do Thái lớn nhất bên ngoài Israel, và cũng là hội đồng Do Thái lớn nhất hoặc lớn thứ hai trên quốc tế, lấy địa phận tại vương quốc Hoa Kỳ, với nhiều ước tính khác nhau, từ 5.2 cho đến 6.4 triệu người Do Thái. Ở những nơi khác ngoài nước Mỹ, cũng có số lượng lớn hội đồng người Do Thái ở Canada ( 315.000 người Do Thái ), Argentina ( 180.000 – 300.000 người Do Thái ), và Braxin ( 196.000 – 600.000 người Do Thái ), và số lượng người Do Thái rất ít hơn ở México, Uruguay, Venezuela, Chile, Colombia và một số ít vương quốc khác ( xem Lịch sử người Do Thái ở Châu Mỹ Latinh ). [ 56 ] Các nhà nhân khẩu học không đồng ý chấp thuận với việc liệu đất nước Hoa Kỳ có dân số Do Thái lớn hơn vương quốc Israel hay không, với nhiều người cho rằng Israel đã vượt qua Hoa Kỳ về mặt dân số người Do Thái trong những năm 2000, trong khi những nước khác cho rằng Hoa Kỳ vẫn có phần đông số lượng người Do Thái lớn nhất trên toàn quốc tế. Hiện tại, cuộc tìm hiểu dân số Do Thái được lên kế hoạch để xác lập rằng liệu điều ấy có đúng hay không về việc Israel đã vượt qua Hoa Kỳ về mặt dân số người Do Thái. [ 57 ]Tây Âu có hội đồng người Do Thái lớn nhất thứ ba trên quốc tế hoàn toàn có thể tìm thấy ở Pháp, nơi có từ 483.000 đến 500.000 người Do Thái, phần nhiều là người nhập cư hoặc người tị nạn từ các nước Bắc Phi như Algérie, Ma-rốc và Tunisia ( hoặc con cháu của họ ). [ 58 ] Vương quốc Anh có số lượng khá lớn hội đồng Do Thái là 292.000 người Do Thái. Ở Đông Âu, những số lượng đúng chuẩn rất khó xác lập được. Số lượng người Do Thái ở Nga rất khác nhau tùy theo nguồn sử dụng tài liệu tìm hiểu dân số ( yên cầu một người chọn một quốc tịch giữa hai lựa chọn gồm có ” người Nga ” và ” người Do Thái ” ) hoặc đủ tiêu chuẩn nhập cư vào Israel ( yên cầu một người có một hoặc nhiều ông bà là người Do Thái ). Theo các tiêu chuẩn sau, những người đứng đầu hội đồng người Do Thái Nga chứng minh và khẳng định rằng khoảng chừng 1,5 triệu người Nga có đủ điều kiện kèm theo cho aliyah để hồi hương cố quốc Israel. [ 59 ] [ 60 ] Tại vương quốc Đức, có khoảng chừng 102.000 người Do Thái ĐK với hội đồng Do Thái, người Do Thái ở nước Đức hiện đang là một sắc dân có dân số đang giảm dần, [ 61 ] mặc cho có làn sóng nhập cư của hàng chục ngàn người Do Thái từ Liên Xô cũ kể từ khi bức tường Berlin sụp đổ. [ 62 ] Hàng ngàn người Israel đang sống ở Đức, dù cho là vĩnh viễn hoặc trong thời điểm tạm thời, yếu tố hầu hết là vì nguyên do kinh tế tài chính. [ 63 ]Trước năm 1948, khoảng chừng 800.000 người Do Thái đã sống ở những vùng đất mà giờ đây tạo thành quốc tế Ả Rập ( không kể Israel ). Trong số này, chỉ dưới hai phần ba số người sống ở vùng Maghreb do Pháp trấn áp, 15-20 % người Do Thái ở Vương quốc Iraq, khoảng chừng 10 % người Do Thái ở Vương quốc Ai Cập và khoảng chừng 7 % người Do Thái ở Vương quốc Yemen. Hơn 200.000 người Do Thái sống ở Pahlavi Iran và Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ. Ngày nay, thì có khoảng chừng 26.000 người Do Thái đang sinh sống ở các nước Ả Rập [ 64 ] và khoảng chừng 30.000 người Do Thái đang sinh sống ở Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Một cuộc di cư quy mô nhỏ đã khởi đầu ở nhiều vương quốc trong những thập niên đầu của thế kỷ XX, mặc dầu aliyah đáng kể duy nhất đến từ Yemen và Syria. [ 65 ]Bên ngoài Châu Âu, Châu Mỹ, Trung Đông, và phần còn lại của châu Á, thì có nhiều người Do Thái ở Úc ( 112.500 người Do Thái ) và Nam Phi ( 70.000 người Do Thái ). [ 27 ]

Các TT của người Do Thái ở hải ngoại[sửa|sửa mã nguồn]

Kiryas Joel là khu vực có 99 % dân cư sinh sống tại đây là dân Do TháiDanh sách dưới đây là những khu vực mà người Do Thái có số lượng % đáng kể

Sự đồng nhất người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Hai chàng trai người Do Thái chưa được đồng nhất trên đường phố ở nước Mỹ Hoa KỳKể từ thời kỳ của người Hy Lạp cổ đại, một tỷ suất lớn người Do Thái đã hòa nhập và đồng điệu vào xã hội dân ngoại to lớn xung quanh họ, do tại sự lựa chọn tự nguyện của chính bản thân của người Do Thái hoặc là do sự cưỡng bức và vũ lực bắt buộc người Do Thái phải làm vậy, những người Do Thái sau đó bị đồng điệu thì ngừng lại hoặc chấm hết các hoạt động giải trí tương quan đến Do Thái giáo và họ vứt bỏ đi truyền thống dân tộc bản địa Do Thái cũng như vứt bỏ danh tính cũ của họ trước đây là người Do Thái. [ 94 ] Sự đồng nhất xảy ra ở tổng thể các khu vực và trong suốt tổng thể các khoảng chừng thời hạn của chiều dài lịch sử dân tộc [ 94 ]. Một số hội đồng Do Thái, ví dụ như người Do Thái khai phương ở Trung Quốc thì bị biến mất trọn vẹn. [ 95 ]Sự Open của người Do Thái được giác ngộ vào thế kỷ XVIII và việc giải phóng nô lệ Do Thái ở châu Âu và châu Mỹ vào thế kỷ XIX đã đẩy nhanh tình hình, khuyến khích người Do Thái ngày càng hòa nhập và trở thành một phần của xã hội thế tục. Kết quả là khuynh hướng đồng điệu người Do Thái ngày càng ngày càng tăng can đảm và mạnh mẽ, khi một người Do Thái mà kết hôn với dân ngoại thì người Do Thái đó ngừng tham gia và chấm hết các hoạt động giải trí và hoạt động và sinh hoạt hội đồng mà có dính líu với hội đồng Do Thái. [ 96 ]

Sự di cư của người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Trong suốt quy trình lịch sử vẻ vang của người Do Thái, người Do Thái đã liên tục bị trục xuất theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp ngay tại chính cả quê nhà nguyên thủy khởi đầu của họ là vùng đất Israel, và nhiều khu vực mà người Do Thái đã định cư. Kinh nghiệm dầy dặn của những người tị nạn này đã hình thành nên truyền thống Do Thái và do đó người Do Thái thực hành thực tế tôn giáo theo nhiều cách khác nhau, và cho nên vì thế đó cũng là một yếu tố chính trong lịch sử vẻ vang Do Thái. [ 97 ] Sau đây là list chưa vừa đủ của các di dân đáng kể và đáng chú ý quan tâm khác của người Do thái gồm có nhiều trường hợp như bị trục xuất hoặc chạy trốn vì áp lực đè nén ép buộc :1. Vị tộc trưởng lịch sử một thời Abraham được miêu tả là một người đàn ông di dân đến từ vùng đất Canaan ở Ur của Chaldees [ 98 ] sau khi Vua Nimrod tìm cách giết Abraham. [ 99 ]2. Những con cháu dòng dõi dân Do Thái, do Moses dẫn dắt, chạy trốn quân đội Pharaoh, trong câu truyện Kinh thánh có tính lịch sử dân tộc không chắc như đinh, đã thực thi cuộc Xuất Hành ( có nghĩa là ” khởi hành ” hoặc ” xuất cảnh ” trong tiếng Hy Lạp ) từ Ai Cập cổ đại, đã được ghi lại trong Sách Xuất Hành. [ 100 ]3. Chính sách của người Assyria là trục xuất và sửa chữa thay thế sắc dân trên các dân tộc bản địa đã bị chinh phục, và ước tính khoảng chừng 4.500.000 người trong số những người bị giam giữ phải chịu sự thay thế sửa chữa sắc dân trong ba thế kỷ theo luật lệ Assyria. [ 101 ] Đối với Israel, Tiglath-Pileser III công bố ông đã trục xuất 80 % dân số của tiểu vùng hạ lưu Galilee, khoảng chừng 13.520 người. [ 102 ] Khoảng 27.000 người Do Thái, 20-25 % dân số của Vương quốc Israel, được diễn đạt là bị trục xuất bởi Sargon II, và được sửa chữa thay thế bởi các nhóm sắc dân bị trục xuất khác và người Do Thái bị lưu đày vĩnh viễn bởi Assyria đến các tỉnh Thượng lưu Mesopotamian của Đế chế Assyrian, [ 103 ] [ 104 ]4. Giữa 10.000 đến 80.000 người Do Thái ở Vương quốc Judah bị Babylonia lưu đày, [ 101 ] sau đó người Do Thái trở lại xứ xở Judea với sự tương hỗ của Cyrus Đại Đế của Đế quốc Achaemenid Ba Tư, [ 105 ] và sau đó nhiều người Do Thái lại bị Đế quốc La Mã trục xuất. [ 106 ]5. Sự lưu vong 2 nghìn năm của người Do Thái khởi đầu từ Đế quốc La Mã, khi người Do Thái sống rải rác khắp mọi nơi trong đế quốc La Mã, và từ vùng đất này đến miền đất khác, người Do Thái định cư ở bất kỳ nơi nào mà họ hoàn toàn có thể được sống tự do đủ để thực hành thực tế Do Thái giáo của họ. Trong quy trình di cư, TT đời sống Do Thái vận động và di chuyển từ Babylonia [ 107 ] đến bán đảo Iberia [ 108 ] rồi đến Ba Lan [ 109 ] rồi lại đến Hoa Kỳ [ 110 ] và tiếp theo là Chủ nghĩa phục quốc Do Thái để quay trở về vùng đất Israel. [ 111 ]6. Nhiều vụ trục xuất trong thời Trung Cổ và thời đại khai sáng ở Châu Âu, gồm có : năm 1290, 16.000 người Do Thái bị trục xuất khỏi nước Anh ; vào năm 1396, 100.000 người Do Thái bị trục xuất khỏi nước Pháp ; Năm 1421 hàng nghìn người Do Thái đã bị trục xuất khỏi nước Áo. Nhiều người trong số là những người Do Thái định cư ở Đông Âu, đặc biệt quan trọng là Ba Lan. [ 112 ]7. Sau vụ bách hại đạo ở Tây Ban Nha, khoảng chừng 200,000 người Do Thái Sephardi bị trục xuất khỏi Tây Ban Nha, tiếp theo là vào năm 1493 ở Sicily ( 37.000 người Do Thái bị trục xuất ) và Bồ Đào Nha vào năm 1496. Đa số những người Do Thái bị trục xuất đã chạy trốn đến Đế quốc Ottoman, Hà Lan, và Bắc Phi, những người người Do Thái khác cũng di cư đến Nam Âu và Trung Đông. [ 113 ]8. Trong thế kỷ XIX, các chủ trương của nước Pháp về quyền lợi và nghĩa vụ công minh cho toàn bộ công dân bất kể tôn giáo nào đã dẫn tới sự nhập cư ồ ạt của người Do Thái ( đặc biệt quan trọng là người Do Thái đến từ Đông Âu và Trung Âu ). [ 114 ]9. Sự Open của hàng triệu người Do Thái trong Thế giới Mới, gồm có làn sóng nhập cư của hơn hai triệu người Do Thái Đông Âu đến Hoa Kỳ từ năm 1880 cho tới năm 1925. [ 115 ]10. Các cuộc tàn sát người do thái ở Đông Âu, [ 116 ] sự nổi dậy của cuộc cách mạng bài Do Thái, [ 117 ] nạn diệt chủng người Do Thái Holocaust, [ 118 ] và sự tăng trưởng của chủ nghĩa dân tộc bản địa Ả Rập [ 119 ] tổng thể đều là nguyên do hậu thuẫn cho trào lưu di cư ào ạt của những bộ phận lớn của người Do Thái từ vương quốc này sang quốc gia khác và từ lục địa này đến lục địa khác, cho đến khi người Do Thái hàng loạt cùng nhau trở về quê nhà lịch sử dân tộc Israel với số lượng lớn. [ 111 ]11. Cuộc cách mạng Hồi giáo Ba Tư của Iran đã làm cho nhiều người Do Thái Ba Tự chạy trốn thoát khỏi Iran. Hầu hết người Do Thái Ba Tư tìm được nơi quê nhà mới ở Mỹ ( đặc biệt quan trọng là Los Angeles, California và Long Island, Thành Phố New York ) và Israel. Các hội đồng nhỏ khác của người Do Thái Ba Tư sống sót ở Canada và Tây Âu. [ 120 ]12. Khi Liên bang Xô viết sụp đổ, nhiều người Do Thái trong chủ quyền lãnh thổ bị ảnh hưởng tác động ( những người đã bị phủ nhận nhập cư ) đùng một cái được phép nhập cư. Điều này đã tạo ra một làn sóng di cư đến Israel của người Do Thái vào đầu những năm 1990. [ 54 ]

Những thành phố có đông người Do Thái sinh sống[sửa|sửa mã nguồn]

Thành phố New York của Mỹ có số lượng dân do thái đông nhất thế giới ở hải ngoại bên ngoài quốc gia IsraelDanh sách dưới đây là những thành phố có số lượng người Do Thái sinh sống đông đúc tại các vương quốc khác nhau trên quốc tế

Sự tăng trưởng dân số người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Đàn ông người Do Thái đang ngồi trên băng ghế và đọc kinh cầu nguyện ở Jerusalem mộ Vua DavidIsrael là vương quốc duy nhất có dân số người Do Thái tăng trưởng liên tục qua sự tăng trưởng dân số tự nhiên, mặc dầu dân số người Do Thái ở các nước khác, đặc biệt quan trọng là hội đồng người Do Thái ở châu Âu và ở Bắc Mỹ gần đây đã tăng lên trải qua làn sống di dân nhập cư. Trong hội đồng người Do Thái hải ngoại, ở hầu hết mọi vương quốc thì dân số của người Do Thái nói chung đang suy giảm hoặc đang ở trong mức không thay đổi, nhưng hội đồng người Do Thái Chính thống và hội đồng người Do Thái Haredi, trong hai hội đồng người Do Thái này thì các thành viên thường bỏ lỡ việc trấn áp sinh đẻ và khước từ kế hoạch hóa mái ấm gia đình vì nguyên do đức tin tôn giáo, hai hội đồng người Do Thái trên có sự ngày càng tăng dân số nhanh nhất. [ 223 ]Đạo Do Thái Giáo Chính Thống và nhánh Do Thái Giáo Bảo Thủ không khuyến khích truyền đạo Do Thái và cải đạo cho dân ngoại. Nhưng nhiều nhóm người Do Thái đã nỗ lực tiếp cận với các hội đồng người Do Thái được đồng điệu ở hải ngoại để họ hoàn toàn có thể kết nối lại với nguồn gốc Do Thái của mình .Cũng có một khuynh hướng của các cuộc cách mạng được khởi xướng từ phái Do Thái giáo Chính thống để tương hỗ và giúp sức những người Do Thái thế tục hướng về một truyền thống Do Thái truyền thống lịch sử đậm đà truyền thống dân tộc bản địa Do Thái để giảm thiểu tỷ suất kết hôn khác chủng tộc và việc kết hôn khác tôn giáo. Nhờ những nỗ lực của các cuộc cách mạng ấy cùng với các nhóm Do Thái khác, trong 25 năm qua đã có một khuynh hướng ( được gọi là cuộc cách mạng Baal Teshuva ) đã làm cho những người Do Thái thế tục trở thành những người Do Thái sùng đạo, mặc dầu các ảnh hưởng tác động về nhân khẩu học của cuộc cách mạng này chưa được tìm hiểu rõ ràng. [ 224 ] Thêm vào đó, cũng có một tỷ suất lớn những người dân ngoại cải đạo quy đổi sang đạo Do Thái Giáo được gọi là Người Do Thái của Sự Lựa Chọn của các dân ngoại là những người quyết định hành động gia nhập đại gia đình dân tộc bản địa Do Thái. [ 225 ]

Ngôn ngữ của người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Một ông lão người Do Thái ghi chép kinh thánh Torah. Ngôn ngữ được sử dụng trong thánh kinh Torah là tiếng HebrewTiếng Hebrew là ngôn từ thiêng liêng của người Do Thái ( được gọi là lashon ha-kodesh, ” ngôn từ thần thánh ” ) Tiếng Hebrew là ngôn từ chính được sử dụng trong các kinh sách của người Do Thái ( Tanakh ) được sáng tác, và người Do Thái nói ngôn từ này hằng ngày trong nhiều thế kỷ. Vào thế kỷ thứ V trước Công nguyên, tiếng Aramaic có họ hàng với tiếng Hebrew, ngôn từ Aramaic đã sáp nhập với ngôn từ Hebrew và là ngôn từ được nói và được sử dụng ở xứ Judea. [ 226 ] Vào thế kỷ thứ III trước Công nguyên, 1 số ít người Do Thái ở hải ngoại nói tiếng Hy Lạp. [ 227 ]Trải qua nhiều thế kỷ, người Do Thái trên toàn quốc tế đã nói ngôn từ địa phương hoặc sử dụng ngôn từ thông dụng tại các vùng mà người Do Thái di cư đến, người Do Thái thường tăng trưởng các phương ngữ địa phương và sau này trở thành những ngôn từ độc lập. Yiddish là ngôn từ Đức Do Thái được tăng trưởng bởi những người Do Thái Ashkenazi di cư sang Trung Âu. Ladino là ngôn từ Do Thái-Tây Ban Nha được tăng trưởng bởi những người Do Thái Sephardic di cư sang bán đảo Iberia. Do nhiều yếu tố, gồm có sự ảnh hưởng tác động của nạn diệt chủng người Do Thái Holocaust so với người Do Thái Châu Âu, cuộc di cư của người Do Thái từ các vương quốc Ả rập và các vương quốc Hồi giáo, và sự di cư tràn ngập từ các hội đồng Do Thái khác trên khắp quốc tế, thì những ngôn từ Do Thái cổ và độc lạ của một số ít hội đồng Do Thái, gồm có Do Thái Georgian, Do Thái Ả Rập, Do Thái Berber, Krymchak, Do Thái Malayalam và nhiều ngôn từ khác của người Do Thái, hầu hết những ngôn từ Do Thái đó không còn được sử dụng nữa. [ 3 ]
Trẻ em người Do Thái học Kinh Thánh Torah với thầy đạo người Do TháiTrải qua hơn mười sáu thế kỷ, tiếng Hebrew được sử dụng hầu hết trong vai trò là một ngôn từ phụng vụ đọc kinh cầu nguyện, và được sử dụng trong vai trò là một ngôn từ tôn giáo được sử dụng trong hầu hết các sách có nội dung tương quan đến Do Thái giáo, vài người chỉ nói tiếng Hebrew duy nhất vào ngày Sa bát. [ 228 ] Tiếng Hebrew đã được Eliezer ben Yehuda hồi sinh để tiếng Hebrew sống lại thành một ngôn từ nói, ông đã đến Palestine năm 1881. Tiếng Hebrew đã không được sử dụng trong vai trò là một tiếng mẹ đẻ kể từ thời kỳ Tannaic. [ 226 ] Ngôn ngữ Hebrew văn minh thì lúc bấy giờ là một trong hai ngôn từ chính thức của Nhà nước Israel cùng với ngôn từ Ả Rập văn minh. [ 229 ]Mặc dù có những nỗ lực để Phục hồi tiếng Hebrew thành một ngôn từ dân tộc bản địa chính thức của người Do Thái, nhưng hầu hết người Do Thái trên khắp quốc tế không biết tiếng Hebrew và hầu hết người Do Thái có rất ít kiến thức và kỹ năng và hiểu biết hạn hẹp về tiếng Hebrew, thay vào đó tiếng Anh là ngôn từ toàn thế giới của người Do Thái trên toàn quốc tế. [ 230 ] [ 231 ] [ 232 ] [ 233 ] [ 234 ]Mặc dù nhiều người Do Thái đã có đủ kỹ năng và kiến thức và trình độ ngôn từ về tiếng Hebrew để nghiên cứu và điều tra các văn học Do Thái cổ điển, và các ngôn từ Do Thái khác như tiếng Yiddish và tiếng Ladino thường được sử dụng gần đây vào đầu thế kỷ XX, là những ngôn từ Do Thái mà hầu hết người Do Thái ngày này thiếu kỹ năng và kiến thức ; và tiếng Anh đã thay thế sửa chữa hầu hết các ngôn từ khác của người Do Thái. Ba ngôn từ phổ cập nhất được sử dụng rộng rải bởi những người Do Thái lúc bấy giờ là tiếng Hebrew, tiếng Anh và tiếng Nga. Một số ngôn từ Romance, đặc biệt quan trọng là tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha, cũng được sử dụng phổ cập. [ 3 ] Trải qua chiều dài lịch sử vẻ vang Do Thái, tiếng Yiddish đã được nhiều người Do Thái sử dụng nhất trong lịch sử vẻ vang hơn bất kể ngôn từ Do Thái nào khác, [ 235 ] nhưng thời nay sau cuộc thảm họa diệt chủng người Do Thái Holocaust và việc vận dụng tiếng Hebrew văn minh theo cuộc cách mạng của Chủ nghĩa phục quốc Do Thái và Nhà nước Israel thì tiếng Yiddish ít được sử dụng hơn .Ở một số ít nơi khác, ngôn từ mẹ đẻ của hội đồng Do Thái này độc lạ với ngôn từ mẹ đẻ của hội đồng Do Thái khác hoặc các nhóm dân cư chiếm hầu hết. Chẳng hạn như thể ở Quebec, đa phần người Do Thái Ashkenazi nói tiếng Anh, còn người Do Thái Sephardi sử dụng tiếng Pháp làm ngôn từ chính. [ 236 ] [ 237 ] [ 238 ] Tương tự như vậy, những người Do Thái Nam Phi sử dụng tiếng Anh thay vì tiếng Afrikaans. [ 239 ] Do chủ trương của cả chế độ Sa hoàng và chính sách Xô viết, [ 240 ] [ 241 ] Tiếng Nga đã sửa chữa thay thế tiếng Yiddish là ngôn từ của người Do Thái Nga, nhưng những chủ trương này cũng ảnh hưởng tác động đến các hội đồng người Do Thái lân cận. [ 242 ] Ngày nay, tiếng Nga là ngôn từ mẹ đẻ của nhiều hội đồng người Do Thái ở một số ít vương quốc hậu Xô viết, ví dụ điển hình như Ukraine và Uzbekistan, cũng tương tự như như người Do Thái Ashkenazi ở Azerbaijan, Georgia, và Tajikistan. Mặc dù các hội đồng người Do Thái thời nay ở Bắc Phi nhỏ và rất ít, người Do Thái ở đó đã chuyển từ một nhóm đa ngôn ngữ sang một ngôn từ đơn nhất ( hoặc gần như vậy ), người Do Thái nói tiếng Pháp ở Algérie, Maroc, và thành phố Tunis. [ 243 ] [ 244 ] [ 245 ] [ 246 ]

Người Do Thái và đạo Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Vua David là ông vua vĩ đại nhất trong lịch sử vẻ vang của người Do Thái, tranh vẽ của Giovanni Francesco Barbieri ( il Guercino ) c. 1768Nguồn gốc của người Do Thái theo truyền thống lịch sử là vào lúc 1800 TCN với những câu truyện ghi lại trong Kinh Thánh về sự sinh ra của đạo Do Thái. Tấm bia Merneptah, có niên đại vào khoảng chừng 1200 TCN, là một trong những tài liệu khảo cổ xưa nhất của người Do Thái sinh sống trong vùng đất Israel, nơi Do Thái giáo, tôn giáo độc thần tiên phong được tăng trưởng. Theo những câu truyện chép lại trong Kinh Thánh, người Do Thái tận hưởng những quá trình tự chủ tiên phong dưới những quan tòa từ Othniel cho tới Samson, sau đó vào khoảng chừng năm 1000 TCN, vua David thiết lập Jerusalem như là kinh đô của Vương quốc Israel và Judah Thống nhất và từ đó quản lý Mười hai chi tộc Israel .

Vào năm 970 TCN, con của vua David là vua Solomon trở thành vua của Israel[247]. Trong vòng mười năm, Solomon bắt đầu xây dựng Đền thờ thiêng liêng được biết đến như là Đền thờ Đầu tiên. Khi Solomon chết (khoảng 930 TCN), mười chi tộc phía bắc tách ra để thành lập Vương quốc Israel. Vào năm 722 TCN người xứ Assyria chinh phục vương quốc Israel và làm người Israel phải sống lưu vong, bắt đầu một cộng đồng hải ngoại. Vào thời đại di chuyển và du hành khá hạn chế, người Do Thái trở thành những người dân tỵ nạn đầu tiên và dễ bị chú ý nhất. Ngày xưa cũng như bây giờ, dân di cư được đối xử với sự nghi ngờ.

Giai đoạn Đền Thờ thứ nhất kết thúc vào thời gian 586 trước Công Nguyên, khi vua nước Babylon là Nebuchadnezzar II thân chinh đốc suất đại binh phạt Vương quốc Judah và tàn phá Đền thờ Do Thái [ 248 ]. Ông ta cướp bóc sạch sành sanh các kho tàng trong đền thờ, và còn đày ải nhiều người Do Thái [ 249 ]. Những người Do Thái khác từ đó cũng phải đi tha hương để định cư ở nơi khác [ 250 ]. Vào năm 538 trước Công Nguyên, vua Belshazzar khi đang dự yến tiệc ở kinh thành Babylon thì bỗng thấy có bàn tay người hiện ra viết một dòng chữ lên tường thành, vội triệu tiên tri Daniel vào hỏi thì ông giải nghĩa dòng chữ, rằng Thiên Chúa đã phán quyết Đế quốc Babylon đã đến hồi diệt vong. Quả nhiên, vua nước Ba Tư thân chinh điều động binh mã tinh luyện phạt nước Babylon và lật đổ Belshazzar, hủy hoại luôn cả Đế quốc của ông ta. Sau thắng lợi vang dội này, Cyrus Đại đế liền ban bố thánh chỉ [ 251 ] [ 252 ] [ 253 ] :

Thế rồi, không những dân Do Thái mà tất cả các dân tộc tù đày trong Đế quốc Babylon đều được vua Cyrus Đại Đế ban bố tự do cho trở về cố hương. Khác xa các vua Ai Cập và Babylon trước đây, ông là vị vua anh minh, nhân đạo và có ngự bút viết: “Trẫm đã quy tụ tất cả các dân tộc đó và Trẫm cho phép họ được về quê hương của chính họ”[253]. Theo huấn lệnh của nhà vua, quan Tổng đốc tỉnh Judah là Sheshbazzar – người có dòng dõi vua David – dẫn nhóm người Do Thái đầu tiên trở về thành Jerusalem. Hai năm sau, tức năm 536 trước Công Nguyên, người cháu của David là Zerubabbel dẫn thêm một nhóm người Do Thái thứ hai trở về cố hương, chấm dứt kiếp tù đày của họ. Trở về, trước cảnh hoang tàn của thành Jerusalem họ hết mực đau buồn[253]. Kể từ triều đại Cyrus Đại Đế, dân Do Thái cũng xuất hiện ở Iran[254]. Ông cũng ban của cải và vật liệu xây dựng đền thờ cho vị quan Tổng đốc này. Từ năm 538 TCN cho đến năm 535 TCN, quan Tổng đốc Zerubabbel đã dẫn dắt nhóm người Do Thái đầu tiên về quê hương. Với chính sách tự do tôn giáo, triều đình Cyrus Đại Đế còn bỏ ra tiền của ngân khố quốc gia Ba Tư giúp nhân dân Do Thái xây dựng lại đền thờ[255][256]. Việc xây dựng Đền thờ thứ hai, được hoàn thành vào năm 516 TCN dưới triều vua Darius Đại Đế 70 năm sau khi Đền thờ Thứ nhất bị phá hủy[257][258]. Khi Alexander Đại Đế chinh phục Đế quốc Ba Tư, vùng đất Israel rơi vào quyền cai trị của người Hy Lạp cổ (Hellenistic Greek), cuối cùng lại mất vào tay Vương quốc Ptolemaios rồi lại mất vào tay Vương quốc Seleukos.

Triều đình Seleukos nỗ lực tái tạo lại Jerusalem khi một thành phố theo văn minh Hy Lạp trở thành người đứng đầu sau khởi nghĩa Maqabim thành công xuất sắc năm 168 TCN chỉ huy bởi tu sỹ Mattathias cùng với 5 người con trai của ông chống lại Antiochus Epiphanes, và họ xây dựng Vương quốc Hasmoneus năm 152 TCN với Jerusalem một lần nữa là kinh đô của vương quốc [ 259 ]. Vương quốc Hasmoneus lê dài trên một trăm năm, nhưng sau đó khi Đế quốc La Mã trở nên hùng mạnh hơn họ đưa Herod lên làm vua chư hầu người Do Thái. Vương quốc của vua Herod cũng lê dài trên một trăm năm. Bị người Do Thái vượt mặt trong cuộc khởi nghĩa Do Thái thứ nhất năm 70, cuộc cuộc chiến tranh Do Thái – La Mã tiên phong và cuộc khởi nghĩa Bar Kokhba năm 135 đã góp phần đáng kể vào số lượng và địa lý của hội đồng Do Thái ở quốc tế, do một phần đông dân số Do Thái của vùng đất Israel bị trục xuất rồi bị bán làm nô lệ trong toàn Đế quốc La Mã. Kể từ đó, những người Do Thái đã sống trên mọi quốc gia của quốc tế, đa phần là ở châu Âu và vùng Trung Đông lan rộng ra, trải qua nhiều sự ngược đãi, đàn áp, nghèo nàn, và ngay cả diệt chủng ( xem : chủ nghĩa bài Do Thái, Holocaust ), với nhiều lúc một vài quá trình tăng trưởng hưng thịnh về văn hóa truyền thống, kinh tế tài chính, và gia tài cá thể ở nhiều nơi khác nhau ( ví dụ điển hình như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Đức, Ba Lan và Hoa Kỳ ) .

Cho đến cuối thế kỷ XVIII, từ Do Thái và theo đạo Do Thái được xem là đồng nghĩa trong thực tế, và đạo Do Thái là yếu tố chính thống nhất người Do Thái mặc dù mức độ theo đạo đó có khác nhau. Trong thời kỳ của chủ nghĩa Khai sáng chuyên chế, một vị vua nổi tiếng của Vương quốc Phổ là Friedrich II Đại Đế đã tiến hành khoan dung tôn giáo và gia tăng quyền lợi của cộng đồng Do Thái[260]. Vào năm 1750, ông ra Thánh chỉ phán rằng người Do Thái được quyền làm chủ các trường học, giáo đường và nhà nguyện của họ[261]. Theo sau Thời đại Khai sáng và thời đại Haskalah tương ứng theo truyền thống Do Thái, một sự thay đổi dần dần đã diễn ra mà qua đó nhiều người Do Thái cho mình là thành viên của nước Do Thái là khái niệm khác biệt với theo đạo Do Thái.

Từ “Yehudi” (số nhiều Yehudim) trong tiếng Hebrew nguyên thủy được dùng để chỉ chi tộc Judah. Sau này, khi phần phía bắc của Vương quốc Israel Thống nhất tách khỏi phần phía nam, thì phần phía nam của Vương quốc bắt đầu đổi tên theo của chi tộc lớn nhất của họ, tức là thành Vương quốc Judah. Từ này ban đầu đề cập đến cư dân của vương quốc phương nam, mặc dù từ B’nei Yisrael (Israelite, người Israel) vẫn được sử dụng cho cả hai nhóm. Sau khi người Assyria chinh phục vương quốc phía bắc để lại mỗi vương quốc phía nam còn tồn tại, từ Yehudim dần dần được dùng để chỉ toàn thể những người theo Do Thái giáo, hơn là chỉ những người trong chi tộc hay là trong Vương quốc Judah. Từ Jew trong tiếng Anh được bắt nguồn từ Yehudi (xem #Thuật ngữ). Sử dụng đầu tiên trong Kinh thánh Tanakh để chỉ đến toàn bộ dân tộc Do Thái được tìm thấy trong Sách Esther.

Nguồn gốc của người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Abraham tổ phụ tiên phong của người Do Thái tự cắt bao quy đầu của ông để lập giao ước với Thiên ChúaViệc Phục hồi lại thông tin về nguồn gốc của người Do Thái rất là khó khăn vất vả và phức tạp. Việc phục dựng này yên cầu phải kiểm tra tối thiểu là 3.000 năm lịch sử vẻ vang cổ đại của trái đất bằng cách sử dụng nhiều tài liệu với số lượng đồ sộ và phong phú được viết bằng tối thiểu mười ngôn từ ở vùng cận Đông. Những mày mò khảo cổ học nhờ vào vào các nhà nghiên cứu và các học giả từ nhiều Trụ sở khác nhau, tiềm năng là phải lý giải toàn bộ các dữ kiện trong thực tiễn, tập trung chuyên sâu vào kim chỉ nan hài hòa và hợp lý nhất. Trong trường hợp này thì việc này rất là phức tạp bởi sự tác động ảnh hưởng của các yếu tố chính trị lâu dài hơn và các thành kiến về tôn giáo và văn hoá. [ 262 ]Những tài liệu tiền sử và dân tộc bản địa học của người Do Thái có tương quan ngặt nghèo với ngành khảo cổ học, sinh học, và các bản ghi chép lịch sử dân tộc, cũng như các tài liệu tôn giáo và những tài liệu thần thoại cổ xưa. Nhóm dân tộc bản địa sơ khai nguyên thủy mà người Do Thái bắt đầu có nguồn gốc với tổ tiên của họ là một liên minh của các bộ lạc nói ngữ hệ Semetic thời kỳ đồ sắt được gọi là người Israel sống ở khu vực nằm trong một phần của miền đất Canaan trong thời kỳ bộ lạc và thời kỳ chánh thể. [ 263 ] Những người Do Thái văn minh xuất thân từ Vương quốc Judah ở miền nam Israel, là các bộ lạc của chi tộc Judah và chi tộc Benjamin kể từ khi mười bộ lạc phía Bắc bị mất sau khi họ bị bắt giam ở Assyria. [ 264 ] [ 265 ]Theo bản tường thuật Kinh Thánh Hebrew, tổ tiên của người Do Thái được truy ra là có nguồn gốc từ các bậc tổ phụ trong Kinh thánh như Abraham, con trai của Abraham là Isaac, con trai của Isaac là Jacob, và các mẫu phụ như Sarah, Rebecca, Leah và Rachel, những người này đã sống ở Canaan. Mười hai bộ lạc được diễn đạt là con cháu hậu duệ thuộc dòng dõi của mười hai người con trai của Jacob. Jacob và mái ấm gia đình ông di cư đến Ai Cập cổ đại sau khi được chính tay Pharaoh mời đến sống cùng với con của ông là Joseph. Dòng dõi con cháu hậu duệ của các bậc tổ phụ sau này trở thành những người nô lệ cho đến khi quy trình tiến độ xuất hành được Moses dẫn dắt. Joshua là người thừa kết vai trò chỉ huy dân tộc bản địa Do Thái sau khi Moses qua đời. Joshua là người đã chỉ huy người Israel lấn chiếm vùng đất của người Canaan .Phần lớn các nhà khảo cổ học tân tiến đã vô hiệu tính lịch sử vẻ vang của bài tường thuật Kinh Thánh này, [ 266 ] vì bài tường thuật này đã được tái tạo thành một câu truyện truyền thuyết thần thoại mang khí chất dân tộc bản địa đầy cảm hứng của người Israel. Tuy nhiên, người Israel và nền văn hóa truyền thống của họ, theo các tài liệu khảo cổ học tân tiến, đã không hề lấn chiếm vùng đất của người Canaan bằng vũ lực, nhưng thay vào đó thì người Israel đã tách ra khỏi dân tộc bản địa Canaan và tạo ra sự độc lạ văn hoá trải qua việc tăng trưởng một truyền thống riêng không liên quan gì đến nhau là tín ngưỡng độc thần và sau này là tôn giáo độc thần, đức tin tập trung chuyên sâu vào Yahweh là một trong những vị thần cổ đại của dân Canaan. Sự tăng trưởng của niềm tin trung thành với chủ với Yahweh, cùng với 1 số ít thực hành thực tế văn hoá, đã từ từ làm cho nhóm dân tộc bản địa Israel độc lạ để tách khỏi những người Canaan khác. [ 267 ] [ 268 ] [ 269 ]Các nghiên cứu và điều tra di truyền về người Do Thái cho thấy hầu hết đa phần người Do Thái trên toàn quốc tế đều có một di sản di truyền thông dụng có chung tổ tiên nguồn gốc từ Trung Đông, và tác dụng cho thấy sự giống nhau nhiều nhất giữa người Do Thái với các dân tộc bản địa của vùng Trăng lưỡi liềm Màu mỡ. [ 270 ] [ 271 ] [ 272 ] Thành phần di truyền của các nhóm người Do Thái khác nhau cho thấy người Do Thái có chung một cụm gien di truyền từ 4.000 năm nay, đó là một tín hiệu về nguồn gốc tổ tiên chung của họ. Mặc dù các nhóm người Do Thái sinh sống tách biệt nhau lâu bền hơn, các hội đồng Do Thái vẫn duy trì các đặc thù chung trong văn hoá, truyền thống lịch sử và ngôn từ. [ 273 ]

Chiến tranh và những vụ khủng bố[sửa|sửa mã nguồn]

Sa Hoàng Nga -Dừng lại sự bức hại tàn nhẫn của ông lên người Do Thái 1904 Pinchas Polonsky một người Do Thái gốc NgaNgười Do Thái và đạo Do Thái giáo đã trải qua nhiều vụ khủng bố khác nhau trong những trang lịch sử dân tộc Do Thái. Vào hậu kỳ cổ đại và thời Sơ kỳ Trung Cổ, Đế quốc La Mã ( trong các quy trình tiến độ sau này được gọi là Đế quốc Byzantine ) đã đàn áp bách hại dân tộc bản địa Do Thái nhiều lần, thứ nhất bằng cách trục xuất người Do Thái rời khỏi quê nhà của họ trong thời kỳ La Mã cổ đại ngoại giáo, và sau đó chính thức áp đặt người Do Thái là công dân hạng nhì trong kỷ nguyên Thiên chúa giáo La Mã. [ 274 ] [ 275 ]Theo James Carroll, ” Người Do Thái chiếm 10 % tổng dân số của Đế quốc La Mã. Nếu tỷ suất này không bị các yếu tố khác ảnh hưởng tác động, sẽ có 200 triệu người Do Thái trên quốc tế, thay vì 13 triệu người Do Thái thời nay “. [ 276 ]Sau đó trong Tây Âu thời trung cổ, những cuộc bức hại người Do Thái được khởi xướng bởi các Kitô hữu đã xảy ra, đặc biệt quan trọng là trong các cuộc Thập Tự chinh – khi người Do Thái trên khắp nước Đức bị thảm sát – và một loạt các vụ trục xuất từ Vương quốc Anh, Đức, Pháp, và đợt trục xuất lớn nhất là ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha sau khi Reconquista ( Cuộc cách mạng tái chiếm bán đảo Iberia ), nơi mà cả hai người Do Thái Sephardi chưa được rửa tội và những tầng lớp quản lý là người Hồi giáo Moors đã được trục xuất. [ 277 ] [ 278 ]Trong các tiểu bang của Đức Giáo hoàng, sống sót cho đến năm 1870, người Do Thái được nhu yếu chỉ sống trong các thành phố riêng không liên quan gì đến nhau được chỉ định gọi là ghettos. [ 279 ]Hồi giáo và Do Thái giáo có một mối quan hệ phức tạp. Theo truyền thống cuội nguồn, người Do Thái và Kitô hữu sống ở các vùng đất Hồi giáo, được gọi là dhimmis, người Do Thái và Kitô hữu được phép thực hành thực tế tôn giáo của họ và quản trị các việc làm nội bộ của họ, nhưng người Do Thái và Kitô hữu phải tuân thủ theo một số ít điều kiện kèm theo nhất định. [ 280 ] Người Do Thái và người Kitô hữu phải trả tiền thuế jizya ( thuế trung bình đầu người được vận dụng so với phái mạnh tự do mà không phải là người Hồi giáo ) sinh sống ở trong nhà nước Hồi giáo. [ 280 ]Dhimmis có vị thế thấp kém hơn dưới sự quản lý của người Hồi giáo. Họ có một số ít khuyết tật về mặt xã hội và về mặt pháp lý như cấm đối tượng người dùng mang vũ khí phòng thân hoặc đưa ra lời khai tại tòa án nhân dân trong các trường hợp có tương quan đến người Hồi giáo. [ 281 ] Sự khuyết tật này có tính hình tượng. Một trong những miêu tả của Bernard Lewis là ” làm suy nhồi nhất ” [ 282 ] Mặt khác, người Do Thái hiếm khi đương đầu với tử vì đạo hoặc đày ải, hoặc bị cưỡng bách đổi khác tôn giáo của họ, và họ phần đông được tự do lựa chọn nơi cư trú và nghề nghiệp. [ 283 ] là nhu yếu phải mặc quần áo độc lạ. Mặt khác, người Do Thái ít khi phải đương đầu với án tử đạo hoặc bị lưu đày, hoặc bắt buộc phải biến hóa tôn giáo của họ, và họ hầu hết được tự do lựa chọn nơi ở và nghề nghiệp. [ 283 ]Các trường hợp ngoại lệ đáng chú ý quan tâm gồm có vụ thảm sát người Do Thái và bắt buộc người Do Thái phải cải đạo bởi các nhà quản lý thuộc triều đại Almohad ở Al-Andalus vào thế kỷ XII, [ 284 ] cũng như là ở Hồi giáo Ba Tư, [ 285 ] và sự ép buộc cưỡng bách người Do Thái Ma Rốc vào các thành phố được gọi là mellahs khởi đầu từ thế kỷ XV và đặc biệt quan trọng vào đầu thế kỷ XIX. [ 286 ] Trong thời tân tiến, chủ đề bài Do Thái trở thành một tiêu chuẩn để phối hợp với các ấn phẩm chống lại người Do Thái và các công bố từ các trào lưu Hồi giáo như Hezbollah và Hamas, trong các công bố của các cơ quan khác nhau của Cộng hòa Hồi giáo Iran, thậm chí còn trong các tờ báo và các ấn phẩm khác của Thổ Nhĩ Kỳ Refah Partisi. ” [ 287 ]Trong suốt chiều dài lịch sử vẻ vang, nhiều nhà quản lý, các đế quốc và các vương quốc đã đàn áp quần chúng Do Thái của họ hoặc tìm cách để vô hiệu trọn vẹn nhân dân Do Thái. Các giải pháp được sử dụng gồm có từ việc trục xuất Do Thái sang diệt chủng Do Thái trọn vẹn ; trong các vương quốc, thường những rình rập đe dọa của những giải pháp cực đoan này đủ để làm yên lặng sự sự không tương đồng quan điểm. Lịch sử của chủ nghĩa bài Do Thái gồm có cuộc thập tự chinh đệ nhất dẫn đến cuộc tàn sát người Do Thái ; [ 277 ] cuộc bách đạo Tây Ban Nha ( đứng vị trí số 1 bởi Tomás de Torquemada ) và cuộc bách đạo Bồ Bào Nha, với cuộc đàn áp và hành vi đức tin để chống lại những người Kitô hữu Mới và người Do Thái Marrano ; [ 288 ] vụ thảm sát Bohdan Chmielnicki Cossack ở Ukraine ; [ 289 ] những vụ tàn sát Pogrom được hậu thuẫn bởi các Sa hoàng Nga ; [ 290 ] cũng như những vụ trục xuất người Do Thái rời khỏi Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Anh, Pháp, Đức và các vương quốc khác mà người Do Thái đã định cư. [ 278 ] Theo một nghiên cứu và điều tra năm 2008 được công bố trên tạp chí Journal of Human Genetics của Mỹ, 19,8 % dân số Iberia tân tiến có tổ tiên là người Do Thái Sephardi, [ 291 ] cho biết rằng số lượng người Do Thái cải đạo hoàn toàn có thể đã cao hơn nhiều so với dự kiến khởi đầu. [ 292 ] [ 293 ]Cuộc đàn áp người Do Thái đạt đến đỉnh điểm trong Giải pháp sau cuối của Đức Quốc Xã Nazi, dẫn đến việc diệt chủng người Do Thái Holocaust và giết mổ khoảng chừng 6 triệu người Do Thái. [ 294 ] Trong số 15 triệu người Do Thái trên khắp toàn quốc tế vào năm 1939, hơn 1/3 số người Do Thái bị giết trong nạn diệt chủng người Do Thái Holocaust. [ 295 ] [ 296 ]Nạn diệt chủng người Do Thái Holocaust là những cuộc khủng bố và những vụ diệt chủng người Do Thái Châu Âu mang đặc thù mạng lưới hệ thống của nhà nước ( và 1 số ít hội đồng người Do Thái Bắc Phi bị trấn áp tại Bắc Phi ) và các nhóm dân tộc bản địa châu Âu thiểu số khác trong Thế Chiến thứ II do Đức và các liên minh của Đức đã gây ra thì thời nay vẫn là dấu ấn lịch sử vẻ vang điển hình nổi bật nhất về sự đàn áp bách hại chống lại người Do Thái. [ 297 ] Cuộc bức hại và diệt chủng người Do Thái đã được triển khai theo từng quá trình. Tạo ra những bộ luật mới để vô hiệu người Do Thái trọn vẹn khỏi xã hội dân sự và đã được phát hành nhiều năm trước khi Thế Chiến thứ II bùng nổ ra. [ 298 ] Các trại tập trung được xây dựng với mục tiêu sử dụng sức lao động của các tù nhân người Do Thái làm nô lệ cho đến khi các phạm nhân người Do Thái chết vì bị kiệt sức hoặc bị trúng bệnh tật. [ 299 ] Trường hợp Đế chế thứ ba chinh phục các chủ quyền lãnh thổ mới nằm ở vùng Đông Âu, các đơn vị chức năng chuyên biệt được gọi là Einsatzgruppen đã giết hại người Do Thái và các đối thủ cạnh tranh chính trị người Do Thái trong các vụ nổ súng hàng loạt. [ 300 ]Hầu như mọi cánh tay của cỗ máy quan liêu chính phủ nước nhà Đức đều tham gia vào việc hậu thuẫn cho các vụ giết người hàng loạt, biến vương quốc Đức thành cái mà một học giả Holocaust phải thốt nên là ” một dân tộc bản địa diệt chủng. ” [ 301 ]

Các sắc tộc Do Thái khác nhau[sửa|sửa mã nguồn]

Người Do Thái không phải là một dân tộc bản địa thống nhất nhưng là một dân tộc bản địa có nhiều sắc tộc khác nhau. Mỗi sắc tộc Do Thái mang một nền văn hóa truyền thống, truyền thống cuội nguồn, và truyền thống dân tộc bản địa cũng rất khác nhau. Ngày nay, các bộc lộ của những độc lạ này giữa các sắc tộc người Do Thái hoàn toàn có thể được quan sát thấy trong các biểu lộ văn hóa truyền thống ở trong mỗi hội đồng Do Thái, gồm có sự phong phú ngôn từ mà người Do Thái nói, sở trường thích nghi nhà hàng siêu thị, các phong tục nghi lễ tôn giáo, các giải thích giáo lý Do Thái Giáo, và nguồn gốc gien di truyền. [ 302 ]Đa số người Do Thái thường chọn một trong hai nhóm sắc tộc chính của người Do Thái là người Ashkenazi và người Sephardi. Ashkenazi có nghĩa là người Đức ( Ashkenazim số nhiều và Ashkenazi số ít ) và trong tiếng Hebrew thì Ashkenaz có nghĩa là nước Đức, tên gọi Ashkenazim ám chỉ nguồn gốc thổ nhưỡng và truyền thống văn hóa truyền thống Đức Do Thái .Trong khi đó thì tên gọi Sephardim ám chỉ nguồn gốc thổ nhưỡng từ vùng bán đảo Iberia và truyền thống văn hóa truyền thống Tây Ban Nha Bồ Đào Nha Do Thái. Danh từ Sephardim còn được vận dụng cho những người Mizrahi ở Israel. Mizrahim nghĩa là người Do Thái phương Đông ám chỉ nhóm người Do Thái gốc Trung Đông và Bắc Phi. Vì nguyên do phong tục tập quán tín ngưỡng nên người Mizrahi được gộp chung trong nhóm sắc tộc Sephardim mặc dầu người Sephardi và người Mizrahi là hai sắc tộc độc lạ. [ 303 ]

Ngoài hai nhóm sắc tộc Do Thái chính kia, thì còn có những nhóm sắc tộc Do Thái thiểu số khác như là các nhóm Ấn Độ Do Thái bao gồm Bene Israel, Bnei Menashe, Cochin Do Thái, và Bene Ephraim. Người Romaniotes của Hy Lạp; người Do thái Ý (“Italkim” hoặc “Bené Roma”); Teimanim từ Yemen; những nhóm người Do Thái Châu Phi khác nhau, trong đó có nhiều nhất là Beta Israel của Ethiopia; và người Trung Hoa Do Thái, nổi bật nhất là người Khai Phong Do Thái, cũng như các cộng đồng khác biệt nhưng bây giờ gần như tuyệt chủng.[304]

Người Sephardi Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Người Do Thái Sephardi với các đặc thù của người Trung ĐôngSephardi có nghĩa là Tây Ban Nha hay Hispanic có nguồn gốc từ danh từ Sepharad là một địa điểm trong Kinh Thánh. [ 305 ] Người Sephardi Do Thái là những người Do Thái thuộc dòng dõi của những người Do Thái đã từng sống ở Bán đảo Iberia vào cuối thế kỷ XV. Vì nguyên do tôn giáo người Do Thái Sephardi phải di cư rời khỏi Tây Ban Nha vào năm 1492. Con cháu hậu duệ dòng dõi của những người Do Thái này mặc dầu có sinh ra ở bất kỳ nơi đâu vẫn được gọi là người Sephardi Do Thái. Mặc dù những người Do Thái này được trục xuất rời khỏi Bán đảo Iberia, những người Do Thái này lưu vong tìm những nơi trú ẩn mới như Maghreb, Ai Cập, Ý, Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ, Syria, Đất Thánh, Hà Lan, và Tân Thế giới. [ 306 ]Người Sephardi Do Thái nói ngôn từ Ladino hay tiếng Do Thái Tây Ban Nha, những người Do Thái Sephardi có phong tục tập quán và văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử và nghi thức tôn giáo Do Thái riêng của họ. Năm 1924, Đại tướng Don Miguel Primo de Rivera y Orbaneja, Marquis đệ Nhị của Estella, thứ 22 của Sobremonte, Hiệp sĩ của Calatrava đã cấp quốc tịch Tây Ban Nha cho những người Do Thái Sephardi vì nguyên do ” lịch sử vẻ vang ” và điều này đã cứu được nhiều mạng sống của người Do Thái trong thời kỳ Chiến tranh Thế giới Thứ Hai. Lãnh sự quán Tây Ban Nha Ángel Sanz Briz đã cứu sống được 5200 mạng người Do Thái ở Hungary để tránh khỏi nạn diệt chủng người Do Thái Holocaust bằng cách làm sách vở giả cho những người Do Thái Hungary. [ 307 ] [ 308 ] [ 309 ] Tuyên bố rằng người Do Thái Sephardic là công dân Tây Ban Nha và do đó người Sephardi Do Thái thuộc thẩm quyền của chính phủ nước nhà Tây Ban Nha. [ 310 ]Vào năm 1991, Yad Vashem ( Bảo tàng Holocaust ở Israel ) đã công nhận hành vi tốt đẹp của Sanz Briz, trao cho anh ta thương hiệu Người Dân Ngoại Công Chính và khắc ghi tên của nhà lãnh sự quán Tây Ban Nha trên đài tưởng niệm Shoah. Năm 1994, cơ quan chính phủ Hungary đã trao tặng cho ông Huân chương Thập tự Cộng hòa Hungary. Sanz Briz là nhà ngoại giao Tây Ban Nha tiên phong được Open trên một con dấu bưu điện ở Tây Ban Nha .

Người Sephardi Do Thái nổi tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

Một số khuôn mặt nổi tiếng là người Sephardi Do Thái

Nghệ thuật, Văn hoá và Văn học[sửa|sửa mã nguồn]

Giới chính trị gia và những người hoạt động giải trí trong cơ quan chính phủ[sửa|sửa mã nguồn]

Thể thao thể dục[sửa|sửa mã nguồn]

Kinh doanh và Tài chính[sửa|sửa mã nguồn]

Người Mizrahi Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Nhà bác học người Do thái Mizrahi Serge Haroche đạt giải Nobel Vật Lý năm 2012Người Do Thái Mizrahi hay còn gọi là người Do Thái phương Đông là những người Do Thái có nguồn gốc từ những hội đồng người Do Thái ở vùng Trung Đông từ thời kỳ thánh kinh cho đến đương đại. Họ là hậu duệ của những người Do Thái Babylon, và các bộ tộc người Do Thái vùng thượng mà ngày này gồm có những vương quốc như Iraq, Syria, Bahrain, Kuwait, Dagestan, Azerbaijan, Iran, Uzbekistan, Caucasus, Kurdistan, Afghanistan, Ấn Độ và Pakistan .Trước khi hồi sinh vương quốc Israel lúc bấy giờ, thì người Do Thái Mizrahi không xác lập bản thân họ là một nhóm Do Thái riêng không liên quan gì đến nhau. Thay vào đó, người Do Thái Mizrahi thường coi chính bản thân họ là Sephardi, vì họ theo phong tục truyền thống lịch sử tôn giáo của Do Thái giáo Sephardi .Một điều tra và nghiên cứu do Cục Thống kê Trung ương Israel ( ICBS ) triển khai, những người Do Thái Mizrahi ít có năng lực theo học ĐH hơn so với người Do Thái Ashkenazi. Những người Do Thái Ashkenazi sinh ra ở Israel có năng lực theo học ĐH cao gấp hai lần so với người Do Thái Mizrahi ở Israel. [ 311 ] Hơn nữa, tỷ suất người Do Thái Mizrahi theo đuổi sự nghiệp học vấn tại ĐH vẫn còn rất thấp so với các nhóm di dân thế hệ thứ hai có nguồn gốc từ người Do Thái Ashkenazi, ví dụ điển hình như người Nga. [ 312 ] Theo một cuộc khảo sát của Trung tâm Adva, thu nhập trung bình của người Do Thái Ashkenazi cao hơn 36 % so với thu nhập trung bình của người Do Thái Mizrahi năm 2004. [ 313 ]

Người Mizrahi Do Thái nổi tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

Một số khuôn mặt nổi tiếng là người Mizrahi Do Thái

Nghệ thuật, Văn hoá và Văn học[sửa|sửa mã nguồn]

Giới chính trị gia và những người hoạt động giải trí trong cơ quan chính phủ[sửa|sửa mã nguồn]

Thể thao thể dục[sửa|sửa mã nguồn]

Kinh doanh và Tài chính[sửa|sửa mã nguồn]

Người Ashkenazi Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Người Ashkenazi Do Thái chiếm hầu hết hầu hết dân số người Do Thái văn minh, với tối thiểu 70 % người Do Thái trên toàn quốc tế ( và lên đến 90 % trước Chiến tranh quốc tế II và Holocaust ). Do sự di cư của họ từ châu Âu, người Ashkenazi cũng đại diện thay mặt cho phần đông người Do Thái ở các lục địa Thế giới Mới, ở các vương quốc như Hoa Kỳ, Canada, Argentina, nước Australia và Brasil. Hiện nay thì hội đồng người Do Thái ở nước Mỹ đa phần là Người Ashkenazi Do Thái chiếm 90 % tổng dân số người Do Thái ở nước Mỹ. [ 314 ] [ 315 ] Ở xứ Pháp, sự nhập cư của người Do Thái từ Algérie ( Người Do Thái Sephardi ) đã dẫn họ vượt qua người Do Thái Ashkenazi. [ 316 ]Tại Hoa Kỳ thì người Ashkenazi Do Thái chỉ chiếm khoảng chừng 2 % dân số Hoa Kỳ gồm có người gốc Ashkenazi Do Thái cả cha và mẹ. [ 317 ] 27 % người Mỹ đoạt giải Nobel trong thế kỷ XX là người Ashkenazi Do Thái, [ 317 ] [ 318 ] 25 % người thắng lợi Huy chương Fields và 25 % người thắng lợi giải ACM Giải Turing cũng là người Ashkenazi Do Thái. [ 317 ]Tại Israel thì người Do Thái gốc Ashkenazi chiếm khoảng chừng 47,5 % tổng dân số người Do Thái ở Israel ( và do đó người Do Thái gốc Ashkenazi chiếm 35-36 % tổng dân số người Israel ). [ 319 ] Người Do Thái Ashkenazi đã đóng một vai trò rất lớn và điển hình nổi bật trong nền kinh tế tài chính, tiếp thị quảng cáo và chính trị của vương quốc Israel kể từ khi quốc gia Israel tân tiến từ trong tiến trình trứng nước cho đến khi được xây dựng. Các đời tổng thống Israel từ khi vương quốc này được xây dựng năm 1948 cho đến hiện này đều là người Ashkenazi Do Thái. [ 320 ]Chỉ số trí mưu trí IQ trung bình của người Ashkenazi Do Thái đã được giám sát là 112 – 115 ( Cochran et al. ) [ 321 ]

Người Ashkenazi Do Thái nổi tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

Một số khuôn mặt nổi tiếng là người Ashkenazi Do Thái

Nghệ thuật, Văn hoá và Văn học[sửa|sửa mã nguồn]

Giới chính trị gia và những người hoạt động giải trí trong chính phủ nước nhà[sửa|sửa mã nguồn]

Thể thao thể dục[sửa|sửa mã nguồn]

Kinh doanh và Tài chính[sửa|sửa mã nguồn]

Xung đột giữa các sắc tộc của người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Các mối quan hệ giữa người Do Thái Sephardi và người Do Thái Ashkenazi nhiều lúc rất stress và thiếu đi sự cảm thông bởi lòng kiêu ngạo, tính hời hợt và những chứng minh và khẳng định về tính ưu việt chủng tộc của hai phe Do Thái, với cả hai bên chê bai nhau về sự thấp kém của bên kia, dựa trên các nét văn hóa truyền thống đặc trưng và đặc tính sức khỏe thể chất .Người Do Thái Sephardi và người Do Thái Berber từ Bắc Phi thường được người Do Thái Ashkenazi coi là công dân hạng hai trong thập kỷ tiên phong sau khi nhà nước Israel được xây dựng. Điều này đã dẫn tới các cuộc cách mạng phản kháng như Những con báo đen Israel được khởi xướng bởi Saadia Marciano, một người Do Thái Maroc .

Sự phân biệt tẩy chay chủng tộc của người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Người Do Thái Châu Phi bên trái và người Do Thái da trắng Ashkenazi bên phảiVào tháng 5 năm năm ngoái, trang báo Do Thái nổi tiếng The Jewish Daily Forward đã miêu tả hội đồng người Do Thái Ethiopia ở Israel là một trong những nhóm sắc tộc ” đã than phiền về sự tẩy chay, sự phân biệt chủng tộc và sự bần hàn. ” [ 322 ] Cộng đồng người Do Thái Ethiopia phải đương đầu với thái độ phân biệt tẩy chay chủng tộc trong xã hội Israel. [ 323 ]Năm 2004, chủ nghĩa phân biệt chủng tộc được cho là có tương quan về sự chậm trễ trong việc cấp phép cho người Do Thái Ethiopia di cư đến Israel theo Luật hồi hương của người Do Thái. [ 324 ] Tuy nhiên, sự chậm trễ hoàn toàn có thể là do các động cơ tôn giáo hơn là chủ nghĩa kỳ thị chủng tộc, vì đã có cuộc tranh luận liệu người Ethiopia có thực sự là người Do Thái hay không. [ 325 ] [ 326 ]Trong năm 2005, chủ nghĩa kỳ thị phân biệt chủng tộc bị cáo buộc khi thị trưởng của Or Yehuda khước từ việc gật đầu sự ngày càng tăng lớn của người nhập cư người Do Thái Ethiopia do lúng túng giá trị bất động sản của thị xã sẽ giảm hoặc tỷ suất tội phạm ngày càng tăng. [ 327 ]Một cuộc tìm hiểu được đăng lên trên tờ báo Jerusalem Post năm 2005 cho thấy 43 % người Israel không kết hôn với người Do Thái Ethiopia và không muốn con cháu và con cháu của họ kết hôn với một thành viên người Do Thái Ethiopia trong hội đồng. [ 328 ]Trong năm 2009, học viên người Do Thái Ethiopia đã bị phủ nhận nhập học vào ba trường bán công Haredi ở Petah Tikva. Một quan chức chính phủ nước nhà Israel đã chỉ trích khu đô thị Petah Tikva và các trường học. Lãnh đạo niềm tin Shas Ovadia Yosef đe doạ sẽ đuổi việc bất kể hiệu trưởng của trường học nào trong mạng lưới hệ thống trường học của Shas, những người phủ nhận nhận học viên người Do Thái Ethiopia. Bộ Giáo dục đào tạo Israel quyết định hành động rút kinh phí đầu tư khỏi các trường học Lamerhav, Da’at Mevinim và Darkei Noam, những trường này đã phủ nhận đồng ý sinh viên người Do Thái Ethiopia. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã lên tiếng chống lại việc phủ nhận gật đầu trẻ nhỏ Ethiopia, gọi đó là ” một cuộc tiến công khủng bố đạo đức ” [ 329 ] [ 330 ]

Bạo lực của công an người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Cảnh sát người Do Thái ở Israel tiến công và bắt giữ dân thườngVào tháng 4 năm năm ngoái, một người lính Ethiopia trong quân đội IDF trở thành nạn nhân của một cuộc tiến công phân biệt tẩy chay chủng tộc không mang tính khiêu khích, người lính Ethiopia bị một công an người Israel đánh đập và vụ tiến công này đã được thu lại trên video. Tờ báo Do Thái Jerusalem Post ghi nhận vào năm năm ngoái rằng, đã có một loạt các báo cáo giải trình trong báo chí truyền thông Israel về các hành vi đấm đá bạo lực của công an Do Thái so với người do thái Ethiopia ở Israel, và nhiều người trong hội đồng nói rằng họ bị đối xử bất công bằng và bị đối xử một cách tàn khốc khắc nghiệt khó khăn vất vả hơn so với các công dân khác. [ 331 ] [ 332 ]

Chính sách y tế của người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Vào ngày 24 tháng 1 năm 1996, tờ Ma’ariv đã bật mý về chủ trương Magen David Adom gây chú ý quan tâm dư luận dẫn đến các chỉ trích nặng nề ở Israel và trên toàn quốc tế. [ 333 ] [ 334 ] [ 335 ] Theo chủ trương mà Bộ Y tế Israel hay các nhà hỗ trợ vốn đã không chú ý quan tâm đến, các mẫu hiến máu nhận được từ người nhập cư Ethiopia và con cháu của họ đã được vứt bỏ một cách bí hiểm. Cuộc tìm hiểu công khai minh bạch lần thứ hai đã dẫn đến việc hiểu sai về hướng dẫn năm 1984 để lưu lại các mẫu hiến máu từ người nhập cư Ethiopia do tỷ suất cao bị nhiễm vi trùng HBsAg và tác dụng cho thấy các ca nhiễm bệnh viêm gan B rất cao trong các mẫu máu lấy từ quần thể này .Vài ngày sau cuộc tìm hiểu, mười ngàn người Do Thái Ethiopia đã vây hãm quanh Văn phòng Thủ tướng nhà nước. Lực lượng công an đã bị giật mình và công an đã không chuẩn bị sẵn sàng trước cho vụ đấm đá bạo lực bùng phát này, khiến các công an bị thương do người Do Thái Ethiopia ném đá, đánh đập bằng gậy và thanh thép. Cảnh sát đã đẩy lùi những người biểu tình bằng đạn cao su đặc, súng nước. 41 công an và 20 người biểu tình đã bị thương và 200 chiếc xe thuộc lực lượng nhân viên cấp dưới Văn phòng Thủ tướng nhà nước đã bị hư hỏng .Vào ngày 6 tháng 11 năm 2006, hàng trăm người Do Thái Ethiopia đã đụng độ với công an khi những người Ethiopia biểu tình cố chặn lối vào Jerusalem để chống lại quyết định hành động của Bộ Y tế Israel vẫn liên tục chủ trương MDA về việc hủy bỏ các mẫu hiến máu các nhóm có rủi ro tiềm ẩn mang mầm bệnh cao. [ 336 ]Cho đến lúc bấy giờ, MDA đã cấm sử dụng máu hiến Tặng từ người bản xứ ở vùng Châu Phi hạ Sahara, ngoại trừ Nam Phi, người địa phương từ Khu vực Đông Nam Á, người địa phương từ Caribê và người địa phương từ các vương quốc bị ảnh hưởng tác động thoáng đãng bởi đại dịch AIDS, kể cả các khoản quyên góp từ người địa phương gốc Ethiopia. Kể từ năm 1991, tổng thể người nhập cư từ Ethiopia đều trải qua các cuộc xét nghiệm HIV bắt buộc, bất kể họ có dự tính hiến máu. [ 337 ] [ 338 ] [ 339 ]Theo một chương trình truyền hình vào năm 2012, người nhập cư Ethiopia là phái đẹp hoàn toàn có thể đã được cấp thuốc ngừa thai Depo-Provera mà không có lý giải rất đầy đủ về công dụng của thuốc, [ 340 ] mặc dầu Bộ Y tế Israel đã thông tư cho toàn bộ các tổ chức triển khai bảo dưỡng sức khoẻ không sử dụng giải pháp điều trị này trừ khi bệnh nhân hiểu được những công dụng phụ. Phụ nữ Do Thái Ethiopia đang chờ hồi hương aliyah đã được trấn áp việc sinh đẻ trong khi đang ở các trại chuyển tiếp. Thuốc này đã sống sót khoảng chừng ba mươi năm nhưng chỉ có khoảng chừng năm Tỷ Lệ phụ nữ lựa chọn sử dụng chiêu thức ngừa thai này ở Hoa Kỳ. [ 341 ] Tác dụng của thuốc Depo-Provera lê dài trong vòng ba tháng .Việc sử dụng thuốc tránh thai Depo-Provera lần tiên phong được báo cáo giải trình trong năm 2010 bởi Isha le’Isha ( Hebrew : phụ nữ so với phụ nữ ), một tổ chức triển khai đấu tranh cho quyền hạn của phụ nữ Israel. Hedva Eyal, tác giả của báo cáo giải trình, nói : ” Chúng tôi tin rằng đó là chiêu thức giảm số lượng sinh sản trong một hội đồng đa phần là người da đen và hầu hết là người nghèo. ” [ 342 ]

Gen di truyền của người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Theo các điều tra và nghiên cứu khoa học thì đa phần người Do Thái có tổ tiên nguồn gốc Trung Đông. Những đặc thù của người Trung Đông hoàn toàn có thể nhận thấy được trên khuôn mặt của những người Do Thái .Các nghiên cứu và điều tra Nhiễm sắc thể Y có khuynh hướng ý niệm một số lượng nhỏ những người tổ tiên trong một quần thể cổ đại mà các thành viên đã tách ra và đi theo những con đường di cư khác nhau. [ 343 ] Trong hầu hết các quần thể Do Thái, những tổ tiên của người Do Thái hầu hết là người Trung Đông. Ví dụ, người Do Thái Ashkenazi san sẻ nhiều dòng dõi hệ cha phổ cập hơn với các nhóm Do Thái và các nhóm người Trung Đông khác so với những người không phải là người Do Thái ở các khu vực nơi người Do Thái sinh sống ở Đông Âu, Đức và thung lũng Rhine của Pháp. Điều này tương thích với truyền thống lịch sử Do Thái tin rằng hầu hết nguồn gốc của người Do Thái đến từ khu vực Trung Đông. [ 344 ] [ 345 ] trái lại, dòng dõi mẹ của các nhóm Do Thái, điều tra và nghiên cứu bằng cách nhìn vào DNA ty thể, nói chung là không giống hệt hơn. [ 346 ] Các học giả như Harry Ostrer và Raphael Falk tin rằng điều này cho thấy nhiều phái mạnh người Do Thái tìm được những người bạn đời mới từ các hội đồng Âu Châu và các hội đồng khác ở những nơi họ di cư đến trong các hội đồng di dân sau khi bị trục xuất khỏi vương quốc Israel cổ đại. [ 347 ] Trái lại, Behar đã tìm thấy dẫn chứng cho thấy rằng khoảng chừng 40 % người Do Thái Ashkenazi có nguồn gốc từ bốn bà mẹ tổ tiên, những người phụ nữ này có nguồn gốc Trung Đông. Các quần thể của hội đồng người Do Thái Sephardi và người Do Thái Mizrahi cho thấy không có dẫn chứng của hiệu ứng tổ tiên ít. [ 346 ] Các điều tra và nghiên cứu tiếp theo của Feder et al. đã xác nhận phần nhiều nguồn gốc mẹ không phải là người địa phương trong số những người Do Thái Ashkenazi. Kết quả điều tra và nghiên cứu này phản ánh những phát hiện của họ tương quan đến nguồn gốc mẹ của những người Do Thái Ashkenazi. Các tác giả Kết luận : ” Rõ ràng, sự độc lạ giữa người Do Thái và dân ngoại là rất nhiều so với những người thực hành thực tế tôn giáo trong hội đồng Do Thái. Do đó, sự độc lạ giữa các hội đồng người Do Thái hoàn toàn có thể bị bỏ lỡ khi dân ngoại không được đưa vào trong so sánh. [ 348 ] [ 349 ] [ 350 ]Các nghiên cứu và điều tra về gen di truyền tính trạng trội gồm có việc nghiên cứu và phân tích hàng loạt hỗn hợp DNA, thì việc ngày càng trở nên quan trọng khi công nghệ tiên tiến khoa học kỹ thuật ngày càng tăng trưởng. Các nhà khoa học điều tra và nghiên cứu cho thấy rằng dân số Do Thái có khuynh hướng hình thành các nhóm quan hệ tương đối mật thiết trong các hội đồng độc lập, đa phần các thành viên trong một hội đồng san sẻ chung một tổ tiên. [ 351 ]Đối với các hội đồng người Do Thái ở hội đồng lưu vong của người Do Thái, thành phần di truyền của các nhóm người Do Thái Ashkenazi, Sephardi và Mizrahi đã cho thấy một số lượng lớn các tổ tiên gốc gác Trung Đông. Theo Behar, lời lý giải hài hòa và hợp lý nhất cho tổ tiên người Do Thái có nguồn gốc Trung Đông này là ” tương thích với công thức lịch sử dân tộc của người Do Thái xuất phát từ người Hebrew và người Do Thái cổ đại ở vùng Levant ” và ” sự phân tán lưu vong của người dân tộc bản địa Israel cổ đại trong Cựu Thế giới Cổ Đại. [ 352 ]

Do Thái Giáo[sửa|sửa mã nguồn]

Người Do Thái đạo gốc dòng dõi chính tông Hai nam nhân người Do Thái cải đạo đứng phía bên tay phảiDân tộc Do Thái và tôn giáo của người Do thái là Do Thái Giáo có quan hệ mật thiết ngặt nghèo gắn bó link với nhau. Những người quy đổi sang đạo Do Thái giáo thì những người đó đạt được quý phái ngang hàng với người Do Thái bị sinh ra trong dân tộc bản địa Do Thái. [ 353 ] Tuy nhiên, 1 số ít người quy đổi cải đạo sang Do Thái giáo, cũng như những người Do Thái đã rời bỏ dân tộc bản địa Do Thái, thì những người đó đã công bố rằng những người theo đạo Do Thái được coi như là những người Do Thái hạng hai bị coi thường bị khinh bỉ bị xem thường trong đôi mắt của nhiều người Do Thái được sinh ra trong dân tộc bản địa Do Thái ( người Do Thái đạo gốc dòng dõi chính tông mang huyết thống máu mủ dân tộc bản địa Do Thái ). [ 354 ] Sự cải đạo không được khuyến khích bởi đạo Do Thái chính thống và sự quy đổi đạo được coi là một trách nhiệm khó khăn vất vả gian truân phức tạp. Đa số đối tượng người tiêu dùng của các cuộc cải đạo quy đổi sang đạo Do Thái Giáo là các trẻ nhỏ con cháu của các cuộc hôn nhân gia đình khác chủng tộc, hoặc có vợ hoặc có chồng là người Do Thái. [ 355 ]Kinh thánh Hebrew, theo cách hiểu tôn giáo đề cập đến các truyền thống lịch sử và lịch sử vẻ vang nguyên thủy của người Do Thái, đã thiết lập nên một trong những tôn giáo tiên phong của Các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham, lúc bấy giờ được thực hành đạo nghĩa bởi 54 % tổng dân số quốc tế quả đât. Đạo Do Thái giáo hướng dẫn những Fan Hâm mộ Do Thái thực hành thực tế trong cả thực tiễn lẫn niềm tin, và Do Thái Giáo không chỉ là một tôn giáo, mà Do Thái Giáo còn là một ” lối sống ” của người Do Thái. [ 356 ] Thật là quá khó khăn vất vả cho Đạo Do Thái Giáo để đưa ra sự phân biệt rõ ràng giữa Do Thái giáo, văn hoá Do Thái, và truyền thống Do Thái. Trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc, trong những thời đại và những nơi độc lạ phong phú đa văn hóa đa chủng tộc như quốc tế Hy Lạp cổ đại [ 357 ] ở Châu Âu trước và sau Thời kỳ Khai sáng [ 358 ] ở đế chế Hồi giáo Tây Ban Nha và Bồ đào nha Al-Andalus [ 359 ] ở Bắc Phi và Trung Đông [ 359 ] ở Ấn Độ [ 360 ] ở Nước Trung Hoa [ 361 ] hay ngay cả thời kỳ văn minh ở nước Mỹ và nước Do Thái Israel [ 362 ] [ 363 ] nơi mà các hiện tượng kỳ lạ văn hoá đã tăng trưởng theo một nghĩa nào đó mà có cái chất Do Thái nhưng không phải là cái chất tôn giáo đơn cử .
Đóng góp của người Do Thái qua giải NobelThực tế cho thấy tỷ suất Xác Suất nhỏ bé rất rất ít của người Do Thái trong tổng dân số quả đât, nhưng người Do Thái đã tác động ảnh hưởng đáng kể và đã góp thêm phần vào sự văn minh của loài người trong nhiều nghành nghề dịch vụ, gồm có lãnh vực triết học, [ 364 ] luân lý học, [ 365 ] văn chương, chính trị, kinh doanh thương mại bán sỉ, nghệ thuật và thẩm mỹ và kiến trúc, tôn giáo, âm nhạc, phim ảnh kịch nghệ, [ 366 ] và điện ảnh và nền y dược [ 367 ] [ 368 ] cũng như khoa học công nghệ tiên tiến kỹ thuật tiên tiến và phát triển và cả về mặt lịch sử dân tộc lẫn thời tân tiến .Cộng đồng Do Thái có những góp phần rất lớn so với các nghành hoạt động giải trí của quả đât ; như : khoa học, thẩm mỹ và nghệ thuật, chính trị và thương mại [ 369 ] [ 370 ]. Số người Do Thái giành được giải Nobel ước tính khoảng chừng 160 người thuộc tổng thể các nghành nghề dịch vụ, chiếm khoảng chừng 20 % ( tức 1/5 ) số phần thưởng của toàn quốc tế .
Không có bất kỳ một cơ quan quản trị duy nhất nào cho hội đồng người Do Thái, cũng không có một nhóm thẩm quyền duy nhất nào có bất kể nghĩa vụ và trách nhiệm gì về học thuyết tôn giáo Do Thái. [ 371 ] Thay vào đó, một loạt các tổ chức triển khai thế tục và những tổ chức triển khai tôn giáo ở cấp địa phương, ở cấp vương quốc và ở cấp quốc tế đã dẫn dắt các bộ phận khác nhau của hội đồng Do Thái về nhiều yếu tố. [ 372 ]

Ai là người Do Thái ?[sửa|sửa mã nguồn]

Người Do Thái truyền thống lịch sử trong phục trang tôn giáoDo Thái giáo san sẻ những đặc thù của một dân tộc bản địa, một sắc tộc, một tôn giáo, và một nền văn hóa truyền thống. Điều này làm cho định nghĩa ” ai là người Do Thái ” biến hóa chút ít tùy thuộc vào cách tiếp cận tôn giáo hay dân tộc bản địa để xác lập [ 373 ] [ 374 ] .Nói chung, trong xã hội tân tiến thế tục, người Do Thái được chia thành ba nhóm : những người sinh ra trong mái ấm gia đình Do Thái không kể đến việc có theo đạo hay không, những người có tổ tiên hoặc dòng máu ( nhiều lúc gồm có cả những người không có nguồn gốc đúng theo mẫu hệ ), những người không có tổ tiên hoặc dòng máu Do Thái nhưng đã cải đạo quy đổi tôn giáo sang đạo Do Thái giáo và do đó là Fan Hâm mộ của tôn giáo .Định nghĩa truyền thống cuội nguồn lịch sử vẻ vang về truyền thống Do Thái dựa trên nền tảng cơ bản của pháp luật đạo Do Thái giáo Halakha qua chính sách mẫu hệ, và việc cải đạo quy đổi tôn giáo theo lao lý đạo Do Thái giáo Halakha .
Các Fan Hâm mộ người Do Thái nhảy múa với thánh kinh Torah Người Do Thái trong quân đội Israel đang đọc kinh cầu nguyệnĐịnh nghĩa lịch sử vẻ vang ” ai là người Do Thái ” trở về pháp điển hóa của Kinh Thánh Torah Khẩu Truyền vào Talmud Babylonia vào khoảng chừng năm 200. Giải thích theo Kinh Thánh Tanakh như đoạn 7 : 1 – 5 trong sách Sách Đệ Nhị Luật, được sử dụng bởi các nhà hiền triết người Do Thái để lời cảnh báo nhắc nhở đối chống lại việc hôn nhân gia đình khác đạo giữa người Do Thái và người Canaan chính bới theo Sách Đệ Nhị Luật 7 : 1 – 5 có ghi chép rằng [ 375 ] ,

Trong Sách Lêvi 24 : 10 [ 376 ] của người Do Thái có ghi chép rằng :

Điều này được bổ trợ bởi Ezra 10 : 2-3 [ 377 ], nơi người Israel trở lại từ Babylon lập Giao ước với Thiên Chúa là sẽ đuổi vợ dân ngoại và con cháu dân ngoại của họ .Trong thế kỷ tiên phong, Babylon là nơi người Do Thái di cư đến sau cuộc chinh phục của người Babylon cũng như sau khi cuộc Khởi nghĩa Bar Kokhba kết thúc vào năm 135. Dân số người Do Thái lúc đó tăng trưởng nhanh gọn [ 378 ], ước tính khoảng chừng 1 triệu người Do Thái tăng lên khoảng chừng 2 triệu [ 379 ] dân Do Thái trong quy trình tiến độ từ năm 200 đến năm 500. Sự tăng trưởng dân số của người Do Thái là do sự tăng trưởng tự nhiên và dòng người nhập cư của người Do Thái từ nhiều vùng đất của Israel, chiếm khoảng chừng 1/6 dân số Do Thái quốc tế tại thời kỳ đó [ 379 ]. Tại thời gian việc cải đạo quy đổi tôn giáo đã chiếm một phần của sự tăng trưởng dân số của người Do Thái. Một số người cho rằng trong thế kỷ tiên phong của kỷ nguyên Kitô giáo, ví dụ, dân số tăng hơn gấp đôi, từ bốn đến 8-10 triệu trong khoanh vùng phạm vi của đế quốc La Mã, tác dụng của một làn sóng cải đạo quy đổi tôn giáo [ 380 ] .Các nhà sử học khác tin rằng việc cải đạo quy đổi tôn giáo trong thời kỳ La Mã được số lượng giới hạn về số lượng và không chiếm đáng kể đến sự tăng trưởng dân số của người Do Thái, do nhiều yếu tố khác nhau như quy đổi phạm pháp của phái mạnh Do Thái Giáo trong quốc tế La Mã từ giữa thế kỷ II. Một yếu tố khác hoàn toàn có thể gây khó khăn vất vả trong việc cải đạo quy đổi tôn giáo trong quốc tế La Mã là nhu yếu pháp luật đạo Do Thái Giáo Halakha về việc cắt bao quy đầu, một nhu yếu mà những nhà truyền giáo Kitô giáo đã nhanh gọn vô hiệu. Thuế dành riêng cho người Do Thái trong Đế quốc La Mã vào năm 70 cũng hạn chế sức mê hoặc của Do Thái giáo [ 381 ] .

Chủ nghĩa chuộng Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Tranh sơn dầu một ông lão người do thái của họa sỹ Isidor Kaufmann

Chủ nghĩa chuộng Do Thái là một sở thích bao gồm sự quan tâm, tôn trọng, và yêu thích người Do Thái, lịch sử dân tộc Do Thái, và sự ảnh hưởng của đạo Do Thái Giáo tới toàn thế giới, đặc biệt là sự ảnh hưởng lên dân ngoại. Trong cộng đồng Do Thái, Chủ nghĩa chuộng Do Thái là tình yêu đối với bản sắc tôn giáo văn hóa Do Thái và tất cả mọi thứ liên quan đến Do Thái.

Tư tưởng của Chủ nghĩa chuộng Do Thái không phải là điều mới mẻ và lạ mắt. Tư tưởng của Chủ nghĩa chuộng Do Thái được đồng ý bởi nhà tư tưởng triết gia người Phổ thế kỷ XIX Friedrich Nietzsche. Friedrich Nietzsche xem bản thân ông là người không ưa Chủ nghĩa Bài Do Thái. [ 382 ] Chủ nghĩa chuộng Do Thái xuất phát từ lòng ham mê học hỏi tìm hiểu và khám phá tò mò về Do Thái Giáo, người Hebrew, và ngôn từ Do Thái .Văn hào Mark Twain cũng nhận xét rất tích cực về người Do Thái qua cuốn sách Liên quan đến người Do Thái của ông : ” Người Ai Cập, người Babylon, và Hoa Hồng Ba Tư ( người Ba Tư ), tăng trưởng sinh sôi nảy nở trên mặt đất với nổi tiếng vang dội lẫy lừng và ánh sáng huy hoàng, nhưng sau đó đã trở nên phai mờ nhạt nhòa như những giấc mơ và rồi đã biến mất ; người Hy Lạp và người La Mã chạy theo bánh xe đổ đó, và họ tạo ra tiếng tăm lẫy lừng thật lớn, và rồi thời đại huy hoàng của họ cũng đã trôi qua ; những dân tộc bản địa khác cũng đã nổi lên và giơ cao ngọn đuốc vinh quang của họ trong một thời hạn, nhưng ngọn đuốc đó đã đốt cháy hết, và họ ngồi trong ánh hoàng hôn, hoặc họ đã biến mất. Người Do Thái đã chạm trán tổng thể, vượt mặt toàn bộ họ, và giờ đây người Do Thái mãi mãi không bị suy đồi, không có sự yếu ớt của tuổi tác, không có sự suy yếu của các bộ phận khung hình, nguồn nguồn năng lượng của người Do Thái không bị chậm rãi, tâm lý của người Do Thái không bị lưu mờ và ý chí rất hung hăng. Tất cả mọi thứ đều đã chết, nhưng người Do Thái thì không. Tất cả các quyền lực tối cao khác đã biến mất, nhưng người Do Thái vẫn sống sót. Bí mật trong sự bất tử của người Do Thái là gì ? ” [ 383 ]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Tổ chức thế tục quan trọng của người Do Thái[sửa|sửa mã nguồn]

Cộng đồng Do Thái trên toàn thế giới[sửa|sửa mã nguồn]

Người Do Thái nổi tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

Tư liệu về tôn giáo[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Đồ