Các dân tộc tại Việt Nam – Wikipedia tiếng Việt

Các dân tộc tại Việt Nam hay người Việt Nam là một danh từ chung để chỉ các dân tộc sống trên lãnh thổ Việt Nam.

Hiện nay Việt Nam có 54 dân tộc và 1 nhóm “người nước ngoài”, nêu trong Danh mục các dân tộc Việt Nam. Bản Danh mục các dân tộc Việt Nam này được Tổng cục Thống kê Việt Nam đưa ra trong Quyết định số 121-TCTK/PPCĐ ngày 02 tháng 03 năm 1979 [1], và được Ủy ban Dân tộc và Chính phủ Việt Nam công nhận [2][3]

Nguồn gốc tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Dân số những dân tộc Việt Nam lúc bấy giờ[sửa|sửa mã nguồn]

Theo số liệu tìm hiểu dân số và nhà ở năm 2019, tổng số dân của Việt Nam vào thời gian 0 h ngày 01/4/2019 là 96.208.984 người, trong đó dân số nam là 47.881.061 người ( chiếm 49,8 % ) và dân số nữ là 48.327.923 người ( chiếm 50,2 % ). Với hiệu quả này, Việt Nam là vương quốc đông dân thứ 15 trên quốc tế. [ 4 ]

54 dân tộc sống trên đất Việt Nam chia theo ngôn ngữ thì có 8 nhóm [note 1]. Dân tộc đông nhất là dân tộc Kinh, chiếm 86,2% dân số. Các dân tộc thiểu số đông dân nhất: Tày, Thái (Chữ Thái Đen: ꪼꪕ), Mường, Khmer, Hoa, Nùng, H’Mông, Dao, Người Jrai (Gia Rai), Ê Đê, Ba Na, Chăm, Sán Dìu, Ra Glai… Đa số các dân tộc này sống ở miền núi và vùng sâu vùng xa ở miền Bắc, Tây Nguyên, miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long. Cuối cùng là các dân tộc Brâu, Ơ đu và Rơ Măm chỉ có trên 300 người.

Số liệu dân số theo Kết quả toàn bộ Tổng điều tra Dân số và Nhà ở Việt Nam năm 2019.[4]

Số liệu năm trước, năm nay để tìm hiểu thêm, không có chi tiết cụ thể cho những dân tộc .
Một số dân tộc hoàn toàn có thể có một hoặc nhiều tên gọi, trong số đó hoàn toàn có thể trùng nhau :

• Dân tộc Mán có thể là: Sán Chay, Dao, H’Mông, Pu Péo, Sán Dìu (Mán quần cộc, Mán váy xẻ)
• Dân tộc Xá là tên gọi chung cho các dân tộc thiểu số tại Tây Bắc trừ người Thái và người Mường
• Dân tộc Brila có thể là: Giẻ Triêng, Xơ Đăng.
• Dân tộc Thổ có thể chỉ dân tộc Tày.

Các dân tộc chưa được xác lập rõ[sửa|sửa mã nguồn]

Đây là những dân tộc được nhắc đến trong hoạt động xã hội, tuy nhiên lại không được nêu trong danh sách 54 dân tộc tại Việt Nam.

Người Pa Kô[sửa|sửa mã nguồn]

Người Pa Kô là tên một cộng đồng thiểu số có vùng cư trú truyền thống là Trung Việt Nam và Nam Lào. Theo nghĩa trong tiếng Tà Ôi thì “Pa” là phía, “Kô” là núi, tức là người bên núi [8]. Tại Việt Nam người Pa Kô chủ yếu sống ở các huyện Hướng Hóa, Đakrông tỉnh Quảng Trị, và A Lưới tỉnh Thừa Thiên Huế [9]. Theo Ethnologue[10] tiếng Pa Kô là một ngôn ngữ riêng biệt tuy cũng có quan hệ gần với người Tà Ôi, và tại Lào thì người Pa Kô và Tà Ôi là hai dân tộc riêng biệt [11].

Tuy nhiên cộng đồng Pa Kô chưa được coi là một dân tộc riêng mà đang được xếp vào dân tộc Tà Ôi trong Danh mục các dân tộc Việt Nam.

Người Nguồn là tên gọi hội đồng người gồm 35 ngàn nhân khẩu, sống ở huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, Việt Nam. Hiện vẫn còn chưa có sự thống nhất về việc người Nguồn có phải là một sắc tộc riêng hay không. Tại Hội thảo khoa học xác lập dân tộc Nguồn tổ chức triển khai ngày 19 tháng 10 năm 2004 tại Đồng Hới, Quảng Bình, có quan điểm đề xuất xếp người Nguồn vào dân tộc Mường, Thổ hoặc Chứt, và cũng có quan điểm tách người Nguồn thành một dân tộc thiểu số riêng. [ 12 ]. Tiếng Nguồn hiện được Glottolog xếp là một ngôn từ riêng [ 13 ] .

Người Arem là tộc người hiện có 42 hộ với 183 người, sống ở vùng vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, hiện được xếp là người Chứt. Năm 1992 họ được bộ đội biên phòng phát hiện trong các hang đá và đưa về sống với cộng đồng, hiện ở xã Tân Trạch, Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình [14]. Họ nói tiếng Arem nhưng cũng nói được tiếng của những tộc láng giềng: gặp người Khùa họ nói tiếng Khùa, gặp người Ma Coong họ dùng tiếng Ma Coong để giao tiếp [15].

Người Đan Lai[sửa|sửa mã nguồn]

Người Đan Lai có dân số khoảng chừng hơn 3000 người, sống đa phần ở vùng núi tại những bản Co Phạt, Khe Khặng, xã Môn Sơn huyện Con Cuông tỉnh Nghệ An .

Người Đan Lai được coi là có nguồn gốc từ người Kinh, trước đây ở làng Đan Nhiệm bỏ lên núi sống do các xung đột trong xã hội. Hiện tại họ được xếp vào dân tộc Thổ.

Người Tà Mun[sửa|sửa mã nguồn]

Người Tà Mun là cộng đồng cỡ 3.000 người, với gần 2.000 người sống ở Tây Ninh và trên 1.000 người ở Bình Phước. Sở VH-TT-DL tỉnh Tây Ninh đã chủ trì một đề tài khoa học là “Nghiên cứu, xác định thành phần dân tộc của người Tà Mun tại Tây Ninh”, trong đó đã xác định là khoảng những năm 1945 – 1954 nhóm người Tà Mun trú ngụ ở sóc 5, xã Tân Hiệp, huyện Bình Long (nay là huyện Hớn Quản, Bình Phước) đã di cư đến Tây Ninh. Người Tà Mun theo chế độ mẫu hệ. Theo người già thuật lại thì giấy chứng nhận sắc tộc trước kia hiện còn giữ lại, đã công nhận “sắc dân Tà Mun” là “đồng bào Thượng miền Nam”. Sau năm 1975, trong CMND của người Tà Mun vẫn được ghi là dân tộc Tà Mun. Đến khi lập danh mục thành phần dân tộc VN thì người Tà Mun không còn vị thế riêng mà xếp vào nhóm dân tộc “được coi là có quan hệ gần gũi về văn hóa, ngôn ngữ trên địa bàn là người Xtiêng và Khmer”. Tuy nhiên bà con người Tà Mun luôn khẳng định mình là người Tà Mun và không liên quan gì tới người Xtiêng, Khmer, hay Chơ Ro [16][17][18].

Người Thủy là dân tộc sinh sống đa phần tại tỉnh Quý Châu, Trung Quốc, và được công nhận là một trong 56 dân tộc tại CHND Nước Trung Hoa. Người Thủy nói tiếng Thủy, là một ngôn từ thuộc Ngữ hệ Tai-Kadai. Tại Việt Nam có 26 hộ với 104 khẩu người Thủy sống tại xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang, tuy nhiên họ không được công nhận chính thức là một dân tộc thiểu số. [ 19 ]

Những năm trước đây các giấy tờ cá nhân như Chứng minh nhân dân đã ghi mục “Dân tộc” là “Thủy” (bản CMND năm 2006). Tuy nhiên “bắt đầu từ năm 2016 công an tỉnh Tuyên Quang dừng cấp chứng minh nhân dân cho tộc người Thủy” và việc này gây rắc rối cho hoạt động của họ.[20]

Người Xạ Phang[sửa|sửa mã nguồn]

Người Xạ Phang hay Thượng Phương là một hội đồng dân tộc có dân số hơn 2 nghìn người, di trú từ Trung Quốc vào đầu thập niên 60 thế kỷ 20. Họ có cùng nguồn gốc với dân tộc Hoa và sử dụng tiếng Hoa là ngôn từ chính, tuy nhiên phục trang, tập tục có nét giống với người H’Mông và người Lô Lô. Họ sinh sống rải rác ở những xã, huyện biên giới Nậm Pồ, Mường Chà, Mường Nhé, Tủa Chùa của tỉnh Điện Biên. [ 21 ] [ 22 ]

Người Pú Nả[sửa|sửa mã nguồn]

Người Pú Nả còn có tên gọi khác như Củi Chu, Pố Y, Sa Quý Châu… sinh sống ở xã San Thàng, thị xã Lai Châu.

Người Pú Nả hiện được xếp vào dân tộc Giáy, và có văn hóa truyền thống giống người Giáy ở Tỉnh Lào Cai nhưng nói tiếng Pú Nả mà người Giáy không nghe được. Họ có nguồn gốc từ tỉnh Quý Châu ( Trung Quốc ) di cư về Việt Nam cách đây từ 150 – 200 năm. [ 23 ]
Người Ngái hiện được xếp là một dân tộc sinh sống tại Việt Nam, tuy nhiên những dân tộc được xếp vào người Ngái sống sót rất nhiều độc lạ về nguồn gốc, ngôn từ .Tiếng nói của người Ngái là tiếng Ngái, một ngôn từ thuộc ngữ hệ H’Mông – Miền, tuy nhiên nhiều hội đồng có nguồn gốc từ người Khách Gia, người Nùng, người Hoa ( như người Hoa Nùng tại Đồng Nai ) cũng được xếp vào nhóm dân tộc Ngái .
Ngoài ra còn có thiểu số người Đản Gia là một dân tộc sống trên sông nước tại miền Nam Trung Quốc, tại Việt Nam họ cũng được xếp vào dân tộc Ngái. [ 1 ]
Người En nói tiếng Nùng Vẻn hay còn gọi là tiếng En gồm 200 người sinh sống tại xóm Cả Tiểng xã Nội Thôn, huyện Hà Quảng, Cao Bằng. Năm 1998, tiếng Nùng Vẻn được những nhà nghiên cứu đã xác lập tiếng En là một ngôn từ thuộc nhóm Bố Ương, không phải nhóm Tày-Nùng .

Người Mơ Piu[sửa|sửa mã nguồn]

Tiếng Mơ Piu là một ngôn từ H’mông chưa được phân loại được nói ở làng Nậm Tu Thượng, xã Nậm Xé, mạn tây huyện Văn Bàn, tỉnh Tỉnh Lào Cai. Nó được ghi nhận lần tiên phong vào năm 2009 bởi một nhóm những nhà ngôn ngữ học Pháp, tiếng Mơ Piu rất độc lạ so với những ngôn từ H’Mông lân cận ở Việt Nam .

Người Thu Lao, Pa Dí[sửa|sửa mã nguồn]

Người Thu Lao và người Pa Dí sinh sống ở huyện Mường Khương, tỉnh Tỉnh Lào Cai, hiện được xếp vào dân tộc Tày. Người Thu Lao nói tiếng Thu Lao thuộc ngữ chi Tráng Đại và có truyền thống văn hóa truyền thống riêng. Cư dân Thu lao đặt chân đến mảnh đất Tỉnh Lào Cai từ thế kỷ 17 – 18. Nơi tiên phong họ cư trú là xã Tả Gia Khâu, huyện Mường Khương. Sau đó, do thiếu nguồn nước và đất canh tác, họ chuyển dần sang địa phận xã Thảo Chư Phìn và Bản Mộ huyện Si Ma Cai và xã Mường Khương, xã Thanh Bình của huyện Mường Khương và định cư cho đến ngày này. Người Pa Dí sinh sống hầu hết ở Mường Khương tỉnh Tỉnh Lào Cai với dân số khoảng chừng 2000 người .

Phân bố chủ quyền lãnh thổ[sửa|sửa mã nguồn]

Người Kinh là dân tộc đa phần, sinh sống trên khắp những vùng chủ quyền lãnh thổ nhưng hầu hết ở vùng đồng bằng, những hải đảo và tại những khu đô thị .Hầu hết những nhóm dân tộc thiểu số ( trừ người Hoa, người Khmer, người Chăm ) sinh sống tại những vùng trung du và miền núi. Trong đó những dân tộc thuộc nhóm Hán-Tạng ( trừ người Hoa ), Tai-Kadai và Hmong-Dao phân bổ hầu hết ở Miền Bắc. Nhóm Nam Đảo chỉ sinh sống ở Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ. Riêng nhóm Nam Á phân bổ trải dài trên hàng loạt chủ quyền lãnh thổ Việt Nam .
Các nhóm dân tộc thiểu số khác không có những chủ quyền lãnh thổ riêng không liên quan gì đến nhau ; nhiều nhóm sống hòa trộn với nhau. Một số nhóm dân tộc này đã di cư tới miền Bắc và Bắc Trung bộ Việt Nam trong những thời hạn khác nhau : người Thái đến Việt Nam trong khoảng chừng từ thế kỷ VII đến thế kỷ XIII ; người Hà Nhì, Lô Lô đến vào thế kỷ X ; người Dao vào thế kỷ XI ; những dân tộc H’Mông, Cao Lan, Sán Chỉ, và Giáy di cư đến Việt Nam từ khoảng chừng 300 năm trước .Hiện nay do hệ quả của những làn sóng di cư mới, nhiều người Kinh đã lên sinh sống tại những tỉnh miền núi, trong đó những tỉnh Tây Nguyên đã có hầu hết dân cư là người Kinh. Nhiều dân tộc thiểu số sinh sống tại những tỉnh phía Bắc như Tày, Nùng, Mường, Hmông … cũng di cư với số lượng lớn vào những tỉnh Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Nam Trung Bộ .

Chế độ mái ấm gia đình[sửa|sửa mã nguồn]

Ngoài ngôn từ và văn hóa truyền thống, những dân tộc ở Việt Nam còn được phân loại dựa trên quy mô mái ấm gia đình. Có 3 nhóm chính sách mái ấm gia đình chính ở Việt Nam là

• Phụ hệ: Con lấy theo họ bố và được xem là thuộc về gia đình bên phía bố. Vợ chồng sau khi cưới thì về sống bên nhà chồng và người vợ trở thành 1 thành viên của gia đình chồng. Người đàn ông là chủ của gia đình và có toàn quyền quyết định trong các vấn đề quan trọng. Tài sản thừa kế được để lại cho các con trai và con trai trưởng được ưu tiên.
• Mẫu hệ: Con lấy theo họ mẹ và được xem là thuộc về gia đình bên phía mẹ. Vợ chồng sau khi cưới thì về sống bên nhà vợ và người chồng trở thành 1 thành viên của gia đình vợ. Người phụ nữ là chủ của gia đình, nhưng quyền quyết định các vấn đề quan trọng có thể vẫn phụ thuộc vào người chồng hoặc các họ hàng nam giới bên dòng họ mẹ. Tài sản thừa kế được để lại cho các con gái
• Không phân biệt tử hệ (đôi khi được hiểu là Song hệ nhưng quy định về các thuật ngữ trên trong tiếng Việt vẫn chưa được thống nhất): Không có họ hoặc có cách tính họ khác với 2 cách trên, con cái được xem là thuộc về cả dòng bên mẹ lẫn bên bố. Vợ chồng tự quyết định sống bên phía vợ hoặc phía chồng hoặc sống riêng tùy theo tính thuận tiện và điều kiện kinh tế. Quyền quyết định các vấn đề của gia đình phụ thuộc vào cả vợ lẫn chồng. Tài sản thừa kế được dành cho cả con trai lẫn con gái hoặc có các quy tắc thừa kế riêng.[25]

Trong hội đồng những dân tộc ở Việt Nam : [ 26 ]

Hiện nay nhiều nét của chế độ Không phân biệt tử hệ cũng dần phổ biến ở người Kinh và một số dân tộc thiểu số khác do hệ quả của các phong trào tuyên truyền và vận động đòi quyền Bình đẳng giới. Các quy định của pháp luật về thừa kế cũng được biên soạn trên cơ sở không phân biệt giới tính giữa các con.

Do quá trình di cư và đồng hóa diễn ra liên tục trong lịch sử, hầu hết các dân tộc Việt Nam đều không thuần chủng. Trong một công trình nghiên cứu kết quả phân tích DNA trên nhiễm sắc thể Y của nam giới thuộc 2 nhóm dân tộc Kinh Việt Nam và Chăm cho thấy[27]

1. ^ Không được dùng từ ” Mọi ” để chỉ những dân tộc

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://thevesta.vn
Category: Bản Đồ