Triết học phương Đông – Wikipedia tiếng Việt

Triết học phương Đông hay triết học châu Á bao gồm các triết học khác nhau bắt nguồn từ Đông và Nam Á bao gồm triết học Trung Quốc, triết học Nhật Bản và triết học Triều Tiên thống trị ở Đông Á và Việt Nam,[1] và triết học Ấn Độ (bao gồm triết học Phật giáo) chiếm ưu thế tại các vùng Nam Á, Đông Nam Á, Tây Tạng và Mông Cổ.[2][3]

Triết học Ấn Độ[sửa|sửa mã nguồn]

Triết học Ấn Độ đề cập đến những truyền thống cuội nguồn triết học cổ đại ( tiếng Phạn : dárśana ; ” Thế giới quan “, ” giáo lý ” ) [ 4 ] của tiểu lục địa Ấn Độ. Kỳ Na giáo ( Jaina giáo ) hoàn toàn có thể có nguồn gốc từ thời Văn minh lưu vực sông Ấn hơn 5000 năm trước. [ 5 ] [ 6 ] [ 7 ] Các triết lý chính thống lớn phát sinh vào khoảng chừng giữa thời gian mở màn Thời đại chung và Đế chế Gupta. [ 8 ] Những phe phái triết lý Hindu tăng trưởng những gì đã được gọi là ” Hindu tổng hợp ” sáp nhập những yếu tố chính thống của Bà La Môn và những yếu tố không chính thống từ Phật giáo và Kỳ Na giáo. [ 9 ] Tư tưởng Ấn giáo cũng lan sang phía đông đế chế Srivijaya của Indonesia và Đế quốc Khmer của Campuchia. Những truyền thống lịch sử tôn giáo-triết học này sau đó được nhóm lại dưới thương hiệu Ấn Độ giáo. Ấn Độ giáo là tôn giáo thống trị, hay cách sống, [ note 1 ] ở Nam Á. Nó gồm có Shaivism, Vaishnavism và Shaktism trong số rất nhiều giáo phái Hindu khác, và một loạt những luật và pháp luật về ” đạo đức hàng ngày ” dựa trên những chuẩn mực nghiệp, pháp và xã hội. Ấn Độ giáo là một phân loại của quan điểm trí tuệ hoặc triết học riêng không liên quan gì đến nhau, chứ không phải là một tập hợp tín ngưỡng cứng ngắc và mang tính phổ cập. Ấn Độ giáo, với khoảng chừng một tỷ Fan Hâm mộ [ 14 ] là tôn giáo lớn thứ ba trên quốc tế, sau Kitô giáo và Hồi giáo. Ấn Độ giáo đã được gọi là ” tôn giáo truyền kiếp nhất ” trên quốc tế và theo truyền thống cuội nguồn được gọi là Sanātana Dharma, ” pháp vĩnh cửu ” hay ” con đường vĩnh cửu ” ; vượt ra bên ngoài nguồn gốc của con người. Các học giả phương Tây coi Ấn Độ giáo là hợp nhất [ note 2 ] hoặc tổng hợp [ note 3 ] của những nền văn hóa truyền thống và truyền thống lịch sử Ấn Độ khác nhau, với nguồn gốc phong phú [ note 4 ] và không có người sáng lập duy nhất .Một số trong những văn bản triết học còn sống sót sớm nhất là Upraelad của thời kỳ Vệ đà sau này ( 1000 – 500 trước CN ). Các khái niệm triết học quan trọng của Ấn Độ gồm có pháp, nghiệp, luân hồi, moksha và ahimsa. Các nhà triết học Ấn Độ đã tăng trưởng một mạng lưới hệ thống lý luận nhận thức luận ( pramana ) và logic và những chủ đề được nghiên cứu và điều tra như Bản thể học ( siêu hình học, Brahman – Atman, Sunyata – Anatta ), những phương tiện đi lại tri thức đáng an toàn và đáng tin cậy ( nhận thức luận, Pramanas ), mạng lưới hệ thống giá trị. [ 28 ] [ 29 ] [ 30 ] Triết học Ấn Độ cũng đề cập đến những chủ đề như triết học chính trị như đã thấy trong Arthashastra vào khoảng chừng thế kỷ thứ 4 TCN và triết lý tình yêu như đã thấy trong Kama Sutra. Văn học Kural khoảng chừng thế kỷ thứ 1 TCN, được viết bởi nhà thơ-triết gia người Tamil, Valluvar, được nhiều học giả tin là dựa trên những triết lý của Kỳ Na giáo .

Những phát triển về sau này bao gồm sự phát triển của ảnh hưởng Mật tông và Hồi giáo Iran. Phật giáo chủ yếu biến mất khỏi Ấn Độ sau cuộc chinh phục của người Hồi giáo ở tiểu lục địa Ấn Độ, chỉ còn tồn tại ở các khu vực trên dãy núi Himalaya và miền nam Ấn Độ.[33] Thời kỳ hiện đại đầu chứng kiến sự nở rộ của Navya-Nyāya (các ‘tư duy mới’) theo các triết gia như Raghunatha Siromani (c 1460-1540.) – người sáng lập đạo mới, Jayarama Pancanana, Mahadeva Punatamakara và Yashovijaya (người đã tạo ra một phản ứng trong Kỳ Na giáo).[34]

Các phe phái chính thống[sửa|sửa mã nguồn]

Các phe phái triết học chính của Ấn Độ được phân loại là chính thống hoặc không chính thống – āstika hoặc nāstika – tùy thuộc vào một trong ba tiêu chuẩn : liệu nó có tin rằng Vedas là một nguồn tri thức hợp lệ ; liệu phe phái đó có tin vào cơ sở của Brahman và Atman hay không ; và liệu phe phái đó có tin vào quốc tế bên kia và Devas hay không. [ 35 ] [ 36 ]Có sáu phe phái lớn của triết học Hindu chính thống tại Ấn Độ – Nyaya, Vaisheshika, Samkhya, Yoga, Mīmāṃsā và Vedanta, và năm phe phái không chính thống lớn – Kỳ Na giáo, Phật giáo, Ajivika, Ajñana, và Cārvāka. Tuy nhiên, có những giải pháp phân loại khác ; ví dụ điển hình Vidyaranya xác lập mười sáu phe phái triết học Hindu Ấn Độ bằng cách gồm có cả những phe phái thuộc về truyền thống lịch sử Śaiva và Raseśvara. [ 37 ] [ 38 ]

Mỗi trường phái triết học Ấn Độ giáo có các kinh sách nhận thức luận rộng lớn gọi là Pramana -sastras.[39]

Trong lịch sử Ấn Độ giáo, sự khác biệt của sáu trường phái chính thống là hiện tại trong thời kỳ Gupta “hoàng kim” của Ấn Độ giáo. Với sự biến mất của Vaisheshika và Mīmāṃsā, nó trở nên lỗi thời bởi thời Trung cổ sau này, khi các trường phái phụ khác nhau của Vedanta (Dvaita “nhị nguyên”, Advaita Vedanta “không đối ngẫu” và những trường phái khác) bắt đầu nổi lên như là sự phân chia chính của triết học tôn giáo. Nyaya tồn tại cho đến thế kỷ 17 với tên Navya Nyaya “Neo-Nyaya”, trong khi Samkhya dần mất đi vị thế là một trường phái độc lập, với các nguyên lý của nó đã hấp thụ vào Yoga và Vedanta.

Sāmkhya và Yoga[sửa|sửa mã nguồn]

Sāmkhya là một truyền thống cuội nguồn triết học nhị nguyên thân thể-tâm trí dựa trên Samkhyakarika ( khoảng chừng năm 320 – 540 ), [ 40 ] trong khi phe phái Yoga là một truyền thống lịch sử tương quan ngặt nghèo nhấn mạnh vấn đề đến thiền định và giải thoát mà kinh văn chính là tầm cỡ Yoga ( khoảng chừng 400 CE ). [ 41 ] Tuy nhiên, những yếu tố của sáng tạo độc đáo tiền Samkhya hoàn toàn có thể được truy nguyên từ thời kỳ đầu của Upanishad. [ 42 ] Một trong những độc lạ chính giữa hai phe phái tương quan ngặt nghèo này là Yoga được cho phép sự sống sót của một vị thần, trong khi hầu hết những nhà tư tưởng Sāmkhya chỉ trích sáng tạo độc đáo này. [ 43 ]

Nhận thức luận Sāmkhya chấp nhận ba trong số sáu pramana (bằng chứng) là phương tiện đáng tin cậy duy nhất để đạt được kiến thức; pratyakṣa (nhận thức), anumāṇa (suy luận) và śabda (từ/lời chứng của các nguồn tham khảo đáng tin cậy).[44] Trường phái này đã phát triển một giải trình lý thuyết phức tạp về sự tiến hóa của ý thức và vật chất. Các nguồn Sāmkhya cho rằng vũ trụ bao gồm hai thực tại, puruṣa (ý thức) và prakṛti (vật chất).

Như đã nói đến trong Sāṁkhyapravacana Sūtra (khoảng thế kỷ 14), Sāmkhya tiếp tục phát triển trong suốt thời kỳ Trung cổ.

Trường phái nhận thức Nyāya, khám phá các nguồn tri thức (Pramāṇa) và dựa trên Nyāya Sūtras (khoảng thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên và thế kỷ thứ 2).[45] Nyāya cho rằng đau khổ của con người phát sinh từ vô minh và giải thoát có được nhờ các kiến thức đúng đắn. Do đó, họ đã tìm cách điều tra các nguồn kiến thức hoặc nhận thức luận chính xác.

Theo truyền thống, Nyāya chấp nhận bốn Pramana là phương tiện đáng tin cậy để đạt được kiến thức – Pratyakṣa (nhận thức), Anumāṇa (suy luận), Upamāṇa (so sánh và tương tự) và Śabda (từ, lời chứng của các chuyên gia đáng tin cậy trong quá khứ hoặc hiện tại).[44] Nyāya cũng có truyền thống bảo vệ một hình thức hiện thực triết học.[46]

Nyāya Sūtras là một văn bản rất có ảnh hưởng trong triết học Ấn Độ, đặt nền móng cho các cuộc tranh luận nhận thức luận cổ điển giữa các trường phái triết học khác nhau. Nó bao gồm các trường phái Ấn Độ giáo cổ điển tham gia chống lại các lập luận vô ngã (anatta) của Phật giáo.[47] Tác phẩm cũng nổi tiếng lập luận chống lại một vị thần sáng tạo (Ishvara),[48] một cuộc tranh luận đã trở thành trung tâm của Ấn Độ giáo trong thời Trung cổ.

Vaiśeṣika là một trường phái tự nhiên của chủ nghĩa nguyên tử, chỉ chấp nhận hai nguồn kiến thức, nhận thức và suy luận.[49] Triết lý này cho rằng vũ trụ có thể rút gọn thành paramāṇu (nguyên tử), không thể phá hủy (anitya), không thể phân chia và có một loại kích thước đặc biệt, được gọi là nhỏ small (aṇu). Bất cứ điều gì chúng ta trải nghiệm là một tổng hợp của các nguyên tử này.[50]

Vaiśeṣika đã tổ chức tất cả các đối tượng trải nghiệm thành cái mà họ gọi là padārthas (nghĩa đen: ‘nghĩa của một từ’) bao gồm sáu loại; Drainvya (chất), guṇa (chất lượng), karma (hoạt động), sāmānya (tính tổng quát), viśeṣa (tính đặc biệt) và samavāya (tính kế thừa). Sau này Vaiśeṣikas (rīdhara và Udayana và Śivāditya) đã thêm một loại nữa là abhava (không tồn tại). Ba loại đầu tiên được định nghĩa là artha (có thể cảm nhận được) và chúng có sự tồn tại khách quan thực sự. Ba loại cuối cùng được định nghĩa là budhyapekṣam (sản phẩm của phân biệt trí tuệ) và chúng là các loại logic.[51]

Mīmāṃsā là một trường học của nghi lễ orthopraxy và được biết đến với các nghiên cứu về thông diễn học và việc giải thích các kinh Vệ Đà.[52] Đối với truyền thống này, việc nghiên cứu về pháp như các nghi lễ và nghĩa vụ xã hội là tối quan trọng. Họ cũng cho rằng Veda là “vĩnh cửu, không có tác giả, [và] không thể sai lầm” và rằng các lệnh và thần chú Vệ Đà trong các nghi lễ là hành động được quy định có tầm quan trọng hàng đầu. Vì tập trung vào nghiên cứu và giải thích kinh sách, Mīmāṃsā cũng phát triển các lý thuyết về triết học và triết học ngôn ngữ có ảnh hưởng đến các trường phái Ấn Độ khác.[53] Họ chủ yếu cho rằng mục đích của ngôn ngữ là quy định rõ ràng hành động đúng đắn, nghi lễ và đúng pháp (bổn phận hoặc đức hạnh).[54] Mīmāṃsā cũng chủ yếu là vô thần, cho rằng bằng chứng cho sự tồn tại của Thiên Chúa là không đủ và các vị Thần có tên trong Veda không tồn tại ngoài tên, thần chú và sức mạnh của họ.

Một kinh sách quan trọng của trường phái Mīmāṃsā là Mīmāṃsā Sutra của Jaimini và các học giả lớn Mīmāṃsā bao gồm Prabhākara (khoảng thế kỷ thứ 7) và Kumārila Bhatta (khoảng năm 700). Trường phái được Mīmāṃsā gây ảnh hưởng mạnh là Vedanta, cũng được gọi là Uttara-Mīmāṃsā, tuy nhiên trong khi Mīmāṃsā nhấn mạnh karmakāṇḍa, hoặc nghiên cứu các hành động nghi lễ, sử dụng bốn kinh Vệ Đà đầu tiên, các trường phái Vedanta nhấn mạnh jñanakāṇḍa – việc nghiên cứu các kiến thức, sử dụng các phần sau của Vedas như Upaniṣhad.[52]

Bài chi tiết cụ thể : Vedanta

Vedanta (có nghĩa là “kết thúc của kinh Vệ Đà “) hoặc Uttara-Mīmāṃsā, là một nhóm các truyền thống trong đó tập trung vào các vấn đề triết học tìm thấy trong Prasthanatrayi (ba nguồn), đó là Principal Upanishads, Brahma Sutras và Bhagavad Gita. [55] Vedānta coi Vedas, đặc biệt là Upanishad, là một nguồn kiến thức đáng tin cậy.

Mối quan tâm chính của các trường này là bản chất và mối quan hệ giữa Brahman (hiện thực tối thượng, ý thức phổ quát), Ātman (linh hồn cá nhân) và Prakriti (thế giới thực nghiệm) .

Các phân nhánh của Vedānta gồm có Advaita ( không nhị nguyên ), Vishishtadvaita ( không nhị nguyên đủ điều kiện kèm theo ), Dvaita ( nhị nguyên ) và Bhedabheda ( độc lạ và không độc lạ ). [ 56 ] Do sự thông dụng của trào lưu Bhakti, Vedānta trở thành dòng chảy thống trị của Ấn Độ giáo trong thời kỳ hậu trung cổ .
Trong khi bảng liệt kê cổ xưa của những triết học Ấn Độ liệt kê sáu phe phái chính thống, có những phe phái khác đôi lúc được coi là chính thống. Chúng gồm có : [ 37 ]

• Paśupata, một trường phái khổ hạnh của Shaivism được Lakulisha thành lập (~ thế kỷ thứ 2).
• Śaiva Siddhānta, một trường phái Shaivism nhị nguyên chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Samkhya.
• Pratyabhijña (công nhận) – trường phái Utpaladeva (thế kỷ thứ 10) và Abhinavagupta (975-1025), một hình thức của Mật điển Shaiva không nhị nguyên.
• Raseśvara, trường phái lên đồng
• Pāṇini Darśana, trường phái ngữ pháp (làm rõ lý thuyết về Sphoṭa)

Trường phái không chính thống hoặc Śramaṇic[sửa|sửa mã nguồn]

Các phe phái nāstika hoặc dị thể gắn liền với những truyền thống cuội nguồn Śramaṇic không sống sót ở Ấn Độ kể từ trước thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên. [ 57 ] Các trào lưu Śramaṇa đã dẫn đến phong phú những sáng tạo độc đáo phi-Vệ Đà, từ việc đồng ý hoặc khước từ những khái niệm về atman, thuyết nguyên tử, chủ nghĩa duy vật, chủ nghĩa vô thần, thuyết bất khả tri, thuyết định mệnh để ý chí tự do, khổ hạnh cực đoan, ahimsa ( bất bạo động ) ngặt nghèo và ăn chay. [ 58 ] Triết lý đáng quan tâm là xuất phát từ trào lưu Śramaṇa là Kỳ Na giáo, Phật giáo Nguyên thủy, Cārvāka, Ajñana và Ājīvika. [ 59 ]

Triết học Jain[sửa|sửa mã nguồn]

Triết học Jain tương quan nhiều đến những yếu tố siêu hình học, trong thực tiễn, thiên hà học, bản thể học, nhận thức luận và thần học. Kỳ Na giáo về cơ bản là một tôn giáo siêu thần của Ấn Độ cổ đại. [ 60 ] : 182 Nó liên tục truyền thống cuội nguồn Śramaṇa, sống sót cùng với tôn giáo truyền thống lịch sử Vệ đà từ thời cổ đại. [ 61 ] [ 62 ] Các đặc thù độc lạ của triết học Jain gồm có thuyết nhị nguyên thân – tâm, không thừa nhận một Thiên Chúa phát minh sáng tạo và toàn năng, nghiệp, một ngoài hành tinh vĩnh cửu và không được ai tạo ra, không đấm đá bạo lực, kim chỉ nan về nhiều góc nhìn của thực sự và một đạo đức dựa trên sự giải phóng tâm hồn. Triết học Jain cố gắng nỗ lực lý giải sự hài hòa và hợp lý của sự sống sót và sống sót, thực chất của Vũ trụ và những thành phần của nó, thực chất của sự trói buộc và phương tiện đi lại để đạt được sự giải thoát. [ 63 ] Nó thường được miêu tả như thể một trào lưu khổ hạnh vì sự nhấn mạnh vấn đề can đảm và mạnh mẽ vào sự tự trấn áp, tằn tiện và từ bỏ vật chất. [ 64 ] Nó cũng được gọi là một quy mô của chủ nghĩa tự do triết học với nhấn mạnh vấn đề rằng thực sự là tương đối và có nhiều mặt và vì nó chuẩn bị sẵn sàng cung ứng mọi quan điểm hoàn toàn có thể có của những triết lý đối thủ cạnh tranh. [ 65 ] Kỳ Na giáo duy trì can đảm và mạnh mẽ thực chất cá thể của linh hồn và nghĩa vụ và trách nhiệm cá thể so với những quyết định hành động của một người ; và sự tự lực và nỗ lực cá thể tự chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cho sự giải phóng của chính bản thân. [ 66 ]Sự góp phần của những người theo Kỳ Na giáo trong sự tăng trưởng của triết học Ấn Độ là rất có ý nghĩa. Các khái niệm triết học của Jain như Ahimsa, Karma, Moksa, Samsara và những khái niệm tựa như là phổ cập trong những tôn giáo Ấn Độ khác như Ấn Độ giáo và Phật giáo dưới nhiều hình thức khác nhau. [ 67 ] Trong khi Kỳ Na giáo săn lùng triết lý của nó từ những giáo lý của Mahavira và những Tirthankara khác, thì những triết gia Jain khác nhau từ Kundakunda và Umasvati trong thời cổ đại đến Yasovijaya và Shrimad Rajchandra trong thời hạn gần đây đã góp thêm phần vào việc diễn giải triết học Ấn Độ theo phương pháp riêng của Kỳ Na giáo .

Cārvāka ( triết học duy vật khoái lạc )[sửa|sửa mã nguồn]

Cārvāka hay Lokāyata là một triết lý vô thần của chủ nghĩa không tin và chủ nghĩa duy vật, là chủ nghĩa đã bác bỏ Veda và toàn bộ những học thuyết siêu nhiên tương quan. [ 68 ] Các nhà triết học Cārvāka như Brihaspati phê phán nóng bức những phe phái triết học khác thời bấy giờ. Cārvāka coi kinh Veda bị vấy bẩn với ba lỗi lầm là không trung thực, tự xích míc và tautology. [ 69 ] Họ tuyên bố kinh Veda là những tác phẩm không mạch lạc do con người sáng tác với sự hữu dụng duy nhất là cung ứng sinh kế cho những người giảng đạo. [ 70 ]Tương tự như vậy, họ cũng phủ định Phật giáo và Kỳ Na giáo, chế giễu khái niệm giải thoát, tái sinh và tích góp công đức hoặc mất công đức do nghiệp chướng. [ 71 ] Họ tin rằng, quan điểm từ bỏ niềm vui để tránh đau đớn là ” lý luận của những kẻ ngu ngốc “. [ 69 ] Nhận thức luận Cārvāka giữ nhận thức là nguồn kỹ năng và kiến thức chính, trong khi bác bỏ suy luận mà hoàn toàn có thể là không hợp lệ. [ 72 ] Các kinh văn chính của Cārvāka, như tầm cỡ Barhaspatya ( khoảng chừng năm 600 TCN ) đã bị thất truyền. [ 73 ]
Ājīvika được Makkhali Gosala xây dựng. Đây là một trào lưu Śramaṇa và là đối thủ cạnh tranh chính của Phật giáo Nguyên thủy và Kỳ Na giáo thời kỳ đầu. [ 74 ]

Kinh sách gốc của trường phái triết học Ājīvika có thể đã từng tồn tại, nhưng những kinh sách này hiện đã thất truyền. Các triết lý được trích ra từ các đề cập về Ajivika trong các nguồn thứ cấp của văn học Ấn Độ và văn học Hindu cổ đại Ấn Độ, đặc biệt là từ các kinh sách của Kỳ Na giáo và Phật giáo, với những lời chỉ trích trường phái Ajivika.[75] Trường phái Ājīvika được biết đến với học thuyết Niyati về tính quyết định tuyệt đối (số phận), với khẳng định rằng không hề có ý chí tự do, rằng mọi thứ đã xảy ra, đang xảy ra và sẽ xảy ra hoàn toàn được xếp đặt trước và là một chức năng của các nguyên tắc vũ trụ.[76] Ājīvika coi giáo lý vềnghiệp chướng là một ngụy biện.[77] Những người theo Ājīvika là những người vô thần [78] và từ chối uy quyền của Veda, nhưng họ tin rằng trong mỗi sinh vật là một ātman – tiền đề trung tâm của Ấn Độ giáo và Kỳ Na giáo.[79][80]

Ajñana là một trường phái Śramaṇa của chủ nghĩa hoài nghi Ấn Độ cực đoan và là đối thủ của Phật giáo và đạo Jain thời kỳ đầu. Họ cho rằng không thể có được kiến thức về bản chất siêu hình hoặc xác định giá trị chân lý của các đề xuất triết học;[81] và ngay cả khi kiến thức về những vấn đề này là có thể tồn tại, nó là vô ích và bất lợi cho sự cứu rỗi cuối cùng. Họ được xem như những người ngụy biện chuyên về bác bỏ ý kiến người khác mà không truyền bá bất kỳ học thuyết tích cực nào của riêng họ. Jayarāśi Bhatta (khoảng năm 800), tác giả của tác phẩm về chủ nghĩa hoài nghi Tattvopaplavasiṃha (“Con sư tử ăn tất cả các con khác” / “Sự xáo trộn của tất cả các nguyên tắc”), đã được xem như là một nhà triết học quan trọng của trường phái Ajñana.[82]

Triết học Phật giáo[sửa|sửa mã nguồn]

Đại học và tu viện Phật giáo Nalanda là một trung tâm học tập lớn ở Ấn Độ từ thế kỷ thứ 5 đến năm 1200.

Các nhà sư tranh cãi giáo lý tại Tu viện Sera, Tibet, 2013

Triết học Phật giáo mở màn với giáo lý của Tất-đạt-đa Cồ-đàm ( khoảng chừng giữa thế kỷ thứ sáu và thứ tư TCN ) và được bảo tồn trong những tầm cỡ Phật giáo sơ khai. Nó thường đề cập đến những nghiên cứu và điều tra tìm tòi về triết học được tăng trưởng giữa những phe phái Phật giáo khác nhau ở Ấn Độ và sau đó lan rộng khắp châu Á trải qua con đường tơ lụa. Tư tưởng Phật giáo là xuyên khu vực và xuyên văn hóa truyền thống. Tư tưởng này là truyền thống cuội nguồn triết học thống trị ở Tây Tạng và những nước Khu vực Đông Nam Á như Sri Lanka và Myanmar .Mối chăm sóc chính của Phật giáo là thần học, được định nghĩa là tự do thoát khỏi dukkha ( khổ ). [ 83 ] Bởi vì sự thiếu hiểu biết về thực chất thực sự của con người và quốc tế xung quanh được coi là một trong những nền tảng của đau khổ, những nhà tư tưởng Phật giáo chăm sóc đến những câu hỏi triết học tương quan đến nhận thức luận và việc sử dụng lý trí. [ 84 ] Các khái niệm chính của Phật giáo gồm có Tứ diệu đế, Anatta ( vô ngã ) – một hình thức phê phán về một truyền thống cá thể cố định và thắt chặt, tính nhất thời của tổng thể mọi thứ – Anicca ( vô thường ) và một sự không tin nhất định về những câu hỏi siêu hình. Các nhà tư tưởng Phật giáo ở Ấn Độ và sau đó ở Đông Á đã đề cập đến những chủ đề phong phú như hiện tượng kỳ lạ học, đạo đức, bản thể học, nhận thức luận, logic và triết học về thời hạn .Các truyền thống cuội nguồn triết học Phật giáo sau này đã tăng trưởng tâm ý hiện tượng kỳ lạ học phức tạp gọi là ‘ Abhidharma ‘. Các triết gia Đại thừa như Nagarjuna và Vasubandhu đã tăng trưởng những kim chỉ nan về Shunyata ( tính không của tổng thể những hiện tượng kỳ lạ ) và Vijnapti-matra ( vẻ bên ngoài ), một hình thức của hiện tượng học hoặc chủ nghĩa duy tâm siêu việt. [ 85 ] Trường phái Trần-na ( khoảng chừng 480 – 540 ) của Pramana tăng trưởng và tiếp thị một hình thức phức tạp của nhận thức luận và logic Phật giáo. Truyền thống này đã góp phần cho cái được gọi là ” bước ngoặt nhận thức ” trong triết học Ấn Độ. [ 86 ] Thông qua khu công trình của Dharmakirti, truyền thống lịch sử logic Phật giáo này đã trở thành mạng lưới hệ thống nhận thức luận chính được sử dụng trong triết học và tranh luận của Phật giáo Tây Tạng. [ 87 ]Sau khi Phật giáo biến mất khỏi Ấn Độ, những truyền thống cuội nguồn triết học này liên tục tăng trưởng trong những truyền thống lịch sử Phật giáo Tây Tạng, Phật giáo Đông Á và Phật giáo Nguyên thủy. Ở Tây Tạng, truyền thống lịch sử Ấn Độ liên tục được tăng trưởng dưới tác phẩm của những nhà tư tưởng như Sakya Pandita, Tsongkhapa và Ju Mipham. Ở Trung Quốc, sự tăng trưởng mới của Phật giáo được những nhà tư tưởng như Xuangzang, người viết những tác phẩm mới về Yogacara ( Duy thức tông ), Trí Nghĩ người sáng lập ra Thiên Thai tông và tăng trưởng một kim chỉ nan mới của Trung đạo và Khuê Phong Tông Mật – người đã viết sách về Hoa Nghiêm và Thiền .

Phật giáo tân tiến[sửa|sửa mã nguồn]

Thời kỳ văn minh tận mắt chứng kiến sự tăng trưởng của chủ nghĩa tân tiến Phật giáo và Phật giáo nhân văn dưới ảnh hưởng tác động của phương Tây và sự tăng trưởng của một Phật giáo phương Tây với những ảnh hưởng tác động từ tâm lý học văn minh và triết học phương Tây. Những người có góp phần quan trọng cho chủ nghĩa tân tiến Phật giáo gồm có Anagarika Dharmapala ( 1864 – 1933 ) và người Mỹ Henry Steel Olcott, người tân tiến Trung Quốc Taixu ( 1890 – 1947 ) và Yin Shun ( 1906 – 2005 ), Học giả chuyên về Thiền DT Suzuki, và học giả Tây Tạng Gendun Chöphel ( 1903 – 1951 ). Chủ nghĩa văn minh Phật giáo đề cập đến ” những hình thức của Phật giáo đã Open từ một sự tham gia với những lực lượng văn hóa truyền thống và trí tuệ thống trị của thời tân tiến. ” [ 88 ] Các lực lượng ảnh hưởng tác động đến những người theo chủ nghĩa văn minh như Dhammapala và Yin Shun gồm có những giá trị Khai sáng và Khoa học phương Tây. Một trào lưu Tân Phật giáo được nhà chỉ huy Dalit Ấn Độ có tác động ảnh hưởng BR Ambedkar xây dựng vào những năm 1950, với việc nhấn mạnh vấn đề vào cải cách xã hội và chính trị. [ 89 ]Chủ nghĩa tân tiến Phật giáo gồm có nhiều trào lưu khác nhau như Phật giáo nhân văn, Phật giáo thế tục, trào lưu Vipassana và Phật giáo lao vào. Phật giáo nhân văn Trung Quốc hay ” Phật giáo nhân sinh ” ( tiếng Trung : 人生 佛教 ; bính âm : rénshēng fójiào, phiên âm : Nhân sinh Phật giáo ) vốn không có tín ngưỡng siêu nhiên cũng là một hình thức có ảnh hưởng tác động của Phật giáo tân tiến ở châu Á. [ 90 ]

Triết lý đạo Sikh[sửa|sửa mã nguồn]

Đạo Sikh là một tôn giáo Ấn Độ được Đạo sư Nanak (1469-1539) phát triển ở vùng Punjab trong Thời đại Mughal. Kinh sách chính của họ là Guru Granth Sahib. Những niềm tin cơ bản bao gồm thiền định tâm linh liên tục về tên của Thiên Chúa, được Đạo sư hướng dẫn thay vì mang lại sự thất thường, sống cuộc sống của một chủ nhà thay vì tu viện, hành động trung thực với dharam (công bình, bổn phận đạo đức), bình đẳng của tất cả con người và tin vào ân sủng của Thiên Chúa.[91][92] Các khái niệm chính bao gồm Simran, Sewa, Ba trụ cột của đạo Sikh và Năm tên trộm.

Triết học Ấn Độ tân tiến[sửa|sửa mã nguồn]

Để đáp lại chủ nghĩa thực dân và liên hệ với triết học phương Tây, người Ấn Độ thế kỷ 19 đã tăng trưởng những cách tâm lý mới được gọi là Neo-Vedanta và chủ nghĩa văn minh của Ấn Độ giáo. Ý tưởng của họ tập trung chuyên sâu vào tính phổ quát của triết học Ấn Độ ( đặc biệt quan trọng là Vedanta ) và sự thống nhất của những tôn giáo khác nhau. Chính trong thời kỳ này, những người theo chủ nghĩa văn minh của Ấn Độ giáo đã trình diễn một ” Ấn Độ giáo ” duy nhất được lý tưởng hóa và thống nhất. mẫu mực bởi triết lý của Advaita Vedanta. [ 93 ] Họ cũng bị tác động ảnh hưởng bởi những ý tưởng sáng tạo phương Tây. [ 94 ] Phong trào tiên phong trong số đó là Brahmo Samaj của Ram Mohan Roy ( 1772 – 1833 ). [ 95 ] Swami Vivekananda ( 1863 – 1902 ) có ảnh hưởng tác động rất lớn trong việc tăng trưởng những trào lưu cải cách của Ấn Độ giáo và đưa thế giới quan này đến phương Tây. [ 96 ] Thông qua việc làm của những người Ấn Độ như Vivekananda cũng như người phương Tây như những người đề xướng xã hội Thần học, tư tưởng Ấn Độ giáo tân tiến cũng có tác động ảnh hưởng đến văn hóa truyền thống phương Tây. [ 97 ]Tư tưởng chính trị của chủ nghĩa dân tộc bản địa Hindu cũng là một dòng chảy quan trọng khác trong tư tưởng Ấn Độ tân tiến. Tác phẩm của Mahatma Gandhi, Deendayal Upadhyaya, Rabindranath Tagore, Aurobindo, Krishna Chandra Bhattacharya và Sarvepalli Radhakrishnan đã có ảnh hưởng tác động lớn đến triết học Ấn Độ văn minh. [ 98 ]Kỳ Na giáo cũng có những người diễn dịch và bảo vệ trong thời tân tiến, như Virchand Gandhi, Champat Rai Jain, và Shrimad Rajchandra ( còn được biết đến như một người thầy tâm linh của Mahatma Gandhi ) .

Triết học Đông Á[sửa|sửa mã nguồn]

Quốc tử giám (Guozijian) (Đại học Hoàng gia) ở trung tâm thành phố Một trong những hội trường chính của ( Đại học Hoàng gia ) ở TT thành phố Bắc Kinh, tổ chức triển khai học tập cao nhất ở Trung Quốc tiền tân tiến
Tư tưởng triết học Đông Á mở màn từ Trung Quốc cổ đại, và triết học Trung Quốc mở màn từ thời nhà Thương và những thời kỳ sau khi nó sụp đổ khi ” Bách gia chư tử ( Trăm phe phái tư tưởng ) ” tăng trưởng ( thế kỷ thứ 6 đến năm 221 TCN ). [ 99 ] [ 100 ] Thời kỳ này được đặc trưng bởi sự tăng trưởng văn hóa truyền thống và trí tuệ quan trọng và tận mắt chứng kiến sự tăng trưởng của những phe phái triết học lớn của Trung Quốc ( Nho giáo, Pháp gia và Đạo giáo ) cũng như nhiều phe phái ít tác động ảnh hưởng hơn ( Mặc gia, Danh gia, Âm Dương gia ). Những truyền thống cuội nguồn triết học này đã tăng trưởng những kim chỉ nan siêu hình, chính trị và đạo đức, cùng với Phật giáo Trung Quốc, có tác động ảnh hưởng trực tiếp đến phần còn lại của khu vực văn hóa truyền thống Đông Á. Phật giáo khởi đầu đến Trung Quốc vào thời nhà Hán ( 206 – 220 ), trải qua việc truyền tải tư tưởng qua con đường tơ lụa một cách chậm rãi và từ từ tăng trưởng những hình thức độc lạ của Phật giáo tại Trung Quốc ( như Thiền tông ) .

Khổng giáo (Kǒngjiào – “học thuyết của Khổng Tử”), còn được gọi là “Nho giáo” (bính âm:Rújiào – “học thuyết của các học giả”), là một hệ thống triết học của Trung Quốc với các ứng dụng trong nghi lễ, đạo đức và tôn giáo.[101] Học thuyết này phát triển xung quanh những lời dạy của Khổng Phu Tử (Kǒng Fūzǐ, “Thầy Khổng”, 551-479 TCN), người đã xem mình là người truyền tải các giá trị và thần học của những tổ tiên trước ông.[102] Các nhà triết học Nho giáo cổ điển có ảnh hưởng khác bao gồm Mạnh Tử và Tuân Tử, những người nổi tiếng với việc cho rằng bản chất bẩm sinh của con người là ác.

Nho giáo tập trung vào các giá trị nhân văn như hòa hợp với gia đình và xã hội, hiếu (孝, bính âm:xiào), nhân (仁, “lòng nhân từ” hoặc “tính nhân văn”) và lễ (禮/礼) – một hệ thống các chuẩn mực nghi lễ quyết định cách thức một người nên hành động để hòa hợp với luật trời. Khổng giáo theo truyền thống cho rằng những giá trị này dựa trên nguyên tắc siêu việt được gọi là Thiên (天, Tiān), và cũng bao gồm niềm tin vào các linh hồn hoặc các vị thần.[103]

Nho giáo là một hệ tư tưởng chính của nhà nước đế quốc trong triều đại nhà Hán ( 206 TCN – 220 ) và được hồi sinh thành chủ nghĩa Nho giáo mới trong triều đại nhà Đường ( 618 – 907 ). Trong những triều đại sau này của Trung Quốc như nhà Tống ( 960 – 1297 ) và nhà Minh ( 1368 – 1644 ) cũng như triều đại Joseon ( 1392 – 1897 ) ở Nước Hàn, một hình thức Nho giáo mới hồi sinh được dẫn dắt bởi những nhà tư tưởng như Chu Hi ( 1130 – 1200 ) và Vương Dương Minh ( 1472 – 1529 ) đã trở thành phe phái tư tưởng thống trị, và được nhà nước đế quốc tôn vinh. Bắt đầu từ thời nhà Tống, tầm cỡ Nho giáo là nền tảng của những kỳ thi cấp vương quốc và trở thành triết lý cốt lõi của giai cấp quan lại. Nho giáo bị thất bại trong thế kỷ 20, nhưng gần đây đang trải qua một cuộc phục hưng, được gọi là Nho giáo mới. [ 104 ]Theo truyền thống lịch sử, những nền văn hóa truyền thống và những vương quốc trong nghành văn hóa truyền thống Đông Á chịu ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ của Nho giáo, gồm có Trung Quốc đại lục, Hồng Kông, Ma Cao, Nhật Bản, hai miền Triều Tiên, Đài Loan và Nước Ta cũng như những vùng chủ quyền lãnh thổ hải ngoại khác có nhiều người Hoa ở quốc tế, như Nước Singapore .

Pháp gia (bính âm: Fǎjiā; trường phái của “phương pháp” hoặc “tiêu chuẩn”) [105] là một truyền thống triết học tập trung vào luật pháp, quản lý thực tế và quản lý bộ máy nhà nước.[106] Phần lớn những người theo trường phái này bỏ qua đạo đức hoặc quan điểm lý tưởng hóa của xã hội phải như thế nào, mà chỉ tập trung vào việc điều hành chính phủ một cách thực dụng thông qua sức mạnh của chế độ chuyên quyền và nhà nước. Mục tiêu của họ là đạt được trật tự, an ninh và ổn định.[107] Ban đầu họ bị những ý tưởng của Mặc gia ảnh hưởng.[108] Một nhân vật quan trọng của trường này là quan lại và triết gia chính trị Thân Bất Hại (khoảng 400-337 TCN).[109] Một nhân vật trung tâm khác, Thương Ưởng (390-338 TCN), là một chính khách và nhà cải cách hàng đầu, người đã biến nước Tần thành cường quốc thống trị và chinh phục phần còn lại của Trung Quốc vào năm 221 TCN.[110] Người kế tục của Thương Ưởng, Hàn Phi (khoảng 280-233 TCN) đã tổng hợp các lý thuyết khác của Pháp gia trong tác phẩm cùng tên, Hàn Phi tử, một trong những sách về Pháp gia có ảnh hưởng nhất đã được hàng loạt thế hệ các vua quan Trung Quốc sử dụng như một hướng dẫn cho người có địa vị và tổ chức bộ máy quản lý của nhà nước.[111][112]

Mặc gia (Mòjiā), được Mặc Tử (khoảng 470-391 TCN) và các môn đồ của ông thành lập. Đó là một trường phái tư tưởng lớn và là đối thủ của Nho giáo và Đạo giáo trong thời kỳ Xuân Thu và Chiến Quốc (khoảng 770-221 TCN). Kinh điển chính của trường phái này là Mặc gia (sách). Tư tưởng hành chính của Mặc gia sau đó đã được Pháp gia tiếp thu, phần đạo đức của trường phái này được Nho giáo tiếp thu và các cuốn sách của nó cũng được hợp nhất vào giáo luật Đạo giáo, vì Mặc gia đã biến mất, không còn là một trường phái độc lập sau thời nhà Tần.

Mặc gia được biết đến nhiều nhất với ý tưởng “yêu thương vô tư” (tiếng Trung:兼愛; bính âm: jiān ài; Hán Việt: kiêm ái).[113] Theo Mặc Tử, mọi người nên quan tâm như nhau đối với tất cả các cá nhân khác, bất kể mối quan hệ thực sự giữa họ. Mặc Tử cũng ủng hộ chế độ nhân tài vô tư, với việc chính phủ nên dựa trên tài năng chứ không phải quan hệ huyết thống. Mặc Tử đã chống lại nghi thức Nho giáo, thay vì nhấn mạnh thực dụng để tồn tại thông qua làm ruộng, lập pháo đài, và thực hiện hành chính công. Mặc gia là không không nhất quán và con người cần một hướng dẫn ngoài truyền thống để xác định truyền thống nào được chấp nhận. Hướng dẫn đạo đức sau đó phải thực hiện để thúc đẩy và khuyến khích các hành vi xã hội tối đa hóa lợi ích chung. Là động lực cho lý thuyết của mình, Mặc gia mang đến Thiên ý, nhưng thay vì tôn giáo, triết lý của ông lại tương đồng với chủ nghĩa vị lợi.

Mặc gia cũng được liên kết và chịu ảnh hưởng của một trường phái triết học riêng biệt được gọi là Danh gia (Míngjiā), tập trung vào triết học về ngôn ngữ, định nghĩa và logic.

Đạo giáo (hay Lão giáo) là một thuật ngữ cho các triết lý và hệ thống tôn giáo khác nhau, trong đó nhấn mạnh sự hài hòa với Đạo (tiếng Trung: 道; bính âm: Dào; nghĩa đen: “Con đường”) được coi là nguyên tắc là nguồn gốc, khuôn mẫu và chất của tất cả mọi thứ tồn tại.[114] Đạo giáo có xu hướng nhấn mạnh các đức tính như vô vi (hành động dễ dàng), ziran (tự nhiên), pu (đơn giản) và tự phát trong khi ít chú trọng đến các quy tắc và nghi lễ (trái ngược với Nho giáo). Đạt đến được sự bất tử thông qua thuật giả kim bên ngoài (ngoại đan) và thuật giả kim bên trong (nội đan) là một mục tiêu quan trọng đối với nhiều đệ tử Đạo giáo trong lịch sử.[115]

Các hình thức đầu tiên của Đạo giáo đã phát triển vào thế kỷ thứ 4 TCN, chịu ảnh hưởng của các lý thuyết vũ trụ học của Âm Dương gia và Kinh Dịch. Trường phái Tự nhiên hay Âm dương gia là một trường phái triết học khác tổng hợp các khái niệm về âm dương và Ngũ hành; Trân Diễn được coi là người sáng lập phái này.[116]

Đạo đức kinh (Tao-Te-Ching, khoảng thế kỷ thứ 4 TCN), theo truyền thống được cho là của Lão Tử, và Nam hoa kinh (Trang Tử) được coi là văn bản chính của trường phái này.[117] Hình thức tổ chức đầu tiên của Đạo giáo, trường phái Thiên sư đạo phát sinh vào thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên. Xuanxue (“học sâu”, cũng là “Đạo giáo mới”) là một phong trào triết học lớn chịu ảnh hưởng của học bổng Nho giáo, tập trung vào việc giải thích Kinh Dịch, Daodejing và Zhuangzi và phát triển trong thế kỷ thứ ba đến thế kỷ thứ sáu.[118] Các triết gia quan trọng nhất của phong trào này là Hà Yến, Vương Bật, Trúc lâm thất hiền, Cát Hồng và Guo Xiang.[119] Những nhà tư tưởng như He Yan và Wang Bi tập trung vào bản chất sâu sắc của Tao, cái mà họ thấy là được minh họa rõ nhất bằng thuật ngữ “Vô” (hư vô, không tồn tại, tiêu cực).[120]

Các phe phái khác đã nổi lên trong suốt lịch sử vẻ vang Trung Quốc, như phe phái Thượng Thanh trong triều đại nhà Đường ( 618 – 907 ), phe phái Lingbao trong triều đại nhà Tống ( 960 – 1279 ) và phe phái Toàn Chân tăng trưởng trong thế kỷ thứ 13 và trong thế kỷ 14 của triều đại nhà Nguyên. [ 121 ] Các truyền thống lịch sử Đạo giáo sau này cũng chịu tác động ảnh hưởng của Phật giáo Trung Quốc. [ 122 ]

Triết học Đông Á tân tiến[sửa|sửa mã nguồn]

Tư tưởng Trung Quốc hiện đại thường được xem là bắt nguồn từ Nho giáo cổ điển (Jingxue), Khổng giáo mới (Lixue), Phật giáo, Đạo giáo và Xixue (Tây học, khởi đầu vào cuối triều đại nhà Minh).[123]

Cuộc chiến tranh thuốc phiện năm 1839-42 đã chứng kiến sự khởi đầu của các cuộc xâm lược và bóc lột Trung Quốc của Nhật Bản, làm các nhà tư tưởng Trung Quốc cảm thấy nhục nhã. Cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 đã chứng kiến các nhà tư tưởng Trung Quốc như Trương Chí Động hướng đến kiến thức thực tiễn của phương Tây như một cách để bảo tồn văn hóa truyền thống Trung Quốc, một học thuyết mà ông định nghĩa là Học Trung Quốc là cơ bản và Học phương Tây là vận dụng (Zhongti Xiyong).[124]

Sau cuộc cách mạng Tân Hợi năm 1911 và sự kết thúc của nhà Thanh, Phong trào Ngũ Tứ đã tìm cách xóa bỏ trọn vẹn những thể chế và tập quán đế quốc cũ của Trung Quốc ( như mạng lưới hệ thống công vụ cũ ). Có hai khuynh hướng triết học chính trong thời kỳ này. Một là chống truyền thống lịch sử và thôi thúc học tập và sáng tạo độc đáo phương Tây. Một nhân vật quan trọng của dòng chảy chống truyền thống cuội nguồn này là Yan Fu ( 1853 – 1921 ), người đã dịch những tác phẩm triết học phương Tây khác nhau gồm có Sự phong phú của những vương quốc và Bàn về tự do. [ 125 ] Cũng có những nỗ lực phối hợp những tư tưởng dân chủ phương Tây và chủ nghĩa cộng hòa vào triết học chính trị Trung Quốc, đáng chú ý quan tâm là Tôn Dật Tiên ( 1866 – 1925 ) vào đầu thế kỷ 20. Một triết gia Trung Quốc tân tiến có ảnh hưởng tác động khác là Hồ Thích, một sinh viên của John Dewey tại Đại học Columbia. Ông đã thôi thúc một hình thức của chủ nghĩa thực dụng .

Trong khi đó, những người theo chủ nghĩa truyền thống đã tìm cách hồi sinh và củng cố các trường phái triết học truyền thống của Trung Quốc. Tư tưởng Phật giáo Trung Quốc được thúc đẩy bởi các nhà tư tưởng như Yang Rensan và Ou-Yang Jingwu [126] trong khi một phong trào có ảnh hưởng khác là Nho giáo mới (tiếng Trung: 新 儒家; bính âm: xīn rú jiā). Nho giáo mới là một sự hồi sinh truyền thống của tư tưởng Nho giáo ở Trung Quốc bắt đầu từ Trung Hoa Dân Quốc thế kỷ 20 cũng gắn liền với chủ nghĩa bảo thủ mới. Những nhà Nho mới của thế hệ đầu tiên là Hùng Thập Lực và Fung Youlan.[127] Thế hệ thứ hai (1950-1979) bao gồm các cá nhân như Tang Junyi, Mou Zongsan và Xu Fuguan, cả ba đều là môn đệ của Hùng Thập Lực. Cùng với Zhang Junmai, thế hệ thứ hai đã xuất bản Tuyên ngôn Nho giáo mới vào năm 1958.

Ảnh hưởng của chủ nghĩa Mác so với tư tưởng chính trị văn minh của Trung Quốc là rất lớn, đặc biệt quan trọng là qua tác phẩm của Mao Trạch Đông, nhà tư tưởng nổi tiếng nhất của Triết học Mác xít Trung Quốc. Chủ nghĩa Mao là một triết học Mácxít Trung Quốc dựa trên những lời dạy của nhà chỉ huy cách mạng Đảng Cộng sản Trung Quốc thế kỷ 20 Mao Trạch Đông. Nó dựa một phần vào những triết lý trước kia của Marx và Lenin, nhưng bác bỏ giai cấp vô sản đô thị và nhấn mạnh vấn đề của chủ nghĩa Lenin vào công nghiệp hóa nghành công nghiệp nặng, mà ủng hộ một cuộc cách mạng được tương hỗ bởi nông dân, và một nền kinh tế tài chính nông nghiệp phi tập trung chuyên sâu dựa trên nhiều trang trại hợp tác xã. nhà nước hiện tại của Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc liên tục đống ý một hình thức chủ nghĩa xã hội thực dụng như là hệ tư tưởng chính thức của đảng mà nó gọi là Chủ nghĩa xã hội với đặc thù Trung Quốc. Khi Đảng Cộng sản Trung Quốc lên nắm quyền lực tối cao, những phe phái tư tưởng trước kia như Đạo giáo và Nho giáo ( trừ Pháp gia ) đã bị tố cáo là lỗi thời, và sau đó bị thanh trừng trong Cách mạng Văn hóa đầy đấm đá bạo lực. Cuộc cách mạng này đã tận mắt chứng kiến nhiều ngôi đền và tổ chức triển khai Đạo giáo và Phật giáo bị tàn phá .
Fukuzawa Yukichi (1862) một nhà hoạt động dân quyền và nhà tư tưởng tự do người NhậtTư tưởng Nhật Bản tân tiến chịu tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ của khoa học và triết học phương Tây. Hiện đại hóa nhanh gọn của Nhật Bản một phần được tương hỗ bởi điều tra và nghiên cứu khởi đầu về khoa học phương tây ( được gọi là Rangaku ) trong Thời kỳ Edo ( 1603 – 1868 ). Một trào lưu trí tuệ khác trong thời Edo là Kokugaku ( điều tra và nghiên cứu vương quốc ), tìm cách tập trung chuyên sâu vào nghiên cứu và điều tra tư tưởng Nhật Bản cổ đại, văn bản cổ xưa và văn hóa truyền thống trên và chống lại văn hóa truyền thống Phật giáo và Trung Quốc quốc tế. [ 128 ] Một nhân vật quan trọng của trào lưu này là Motoori Norinaga ( 1730 – 1801 ), người lập luận rằng thực chất của văn học và văn hóa truyền thống cổ xưa Nhật Bản là một ý nghĩa gọi là mono no aware ( ” nỗi buồn khi sơ tán ” ). [ 129 ]

Vào thời Minh Trị (1868-1912), Meirokusha (Meiji 6, được thành lập năm 1874) xã hội tri thức đã thúc đẩy tư tưởng giác ngộ châu Âu. Các triết gia Meirokusha như Mori Arinori, Nishi Amane và Fukuzawa Yukichi đã tìm cách kết hợp các ý tưởng phương Tây với văn hóa và các giá trị của Nhật Bản. Thời kỳ Shōwa (1926-1989) chứng kiến sự trỗi dậy của Thần đạo Quốc gia và chủ nghĩa dân tộc Nhật Bản.

Triết học Phật giáo Nhật Bản bị tác động ảnh hưởng bởi tác phẩm của Trường phái Kyoto, vốn lấy tri thức từ những nhà triết học phương Tây ( đặc biệt quan trọng là triết học Đức ) và tư tưởng Phật giáo, gồm có Kitaro Nishida, Keiji Nishitani, Hajime Tanabe và Masao Abe. Xu hướng quan trọng nhất trong tư tưởng Phật giáo Nhật Bản sau khi xây dựng phe phái Kyoto là Phật giáo phê phán, lập luận chống lại một số ít khái niệm Đại thừa như Phật tính và giác ngộ nguyên thủy. [ 90 ]
Bài cụ thể : JucheJuche, thường được dịch là ” tự lực “, là hệ tư tưởng chính trị chính thức của Bắc Triều Tiên, được chính sách diễn đạt là ” góp phần nguyên bản, xuất sắc và mang tính cách mạng của Kim Nhật Thành cho tư tưởng vương quốc và quốc tế “. Tư tưởng này nói rằng một cá thể là ” gia chủ của số mệnh ” [ 130 ] và rằng quần chúng Bắc Triều Tiên sẽ đóng vai trò là ” người thầy của cách mạng và thiết kế xây dựng “. [ 130 ]

Source: https://thevesta.vn
Category: Phật Pháp