TT.Thích Chân Quang thuyết giảng chủ đề “Làm sao để có trí thông minh”

Tối ngày 05/09/năm Bính Thân (05/10/2016), TT.Thích Chân Quang đã thuyết giảng tại chùa Tương Mai (231 Trương Định, Hoàng Mai, Hà Nội) về đề tài “Làm sao để có trí thông minh”, với sự tham dự trên 4000 người ở khắp các tỉnh miền Bắc. 

Đây là một đề tài có ý nghĩa về mặt tinh thần, một dạng tâm thức chung, nét tính cách căn bản của con người. Bài Pháp thoại đã giúp cho các phật tử nhìn ra được các dấu hiệu của sự thông minh, nắm được các cách rèn luyện để có trí thông minh. Đồng thời, mọi người biết sử dụng trí thông minh của mình để giúp đỡ người khác, cống hiến phụng sự cho đất nước, biến nó thành tuệ giác để nâng thân phận mình lên thành bậc Thánh giữa cuộc đời. Đây là một đề tài có ý nghĩa về mặt ý thức, một dạng tâm thức chung, nét tính cách cơ bản của con người. Bài Pháp thoại đã giúp cho những phật tử nhìn ra được những tín hiệu của sự mưu trí, nắm được những cách rèn luyện để có trí mưu trí. Đồng thời, mọi người biết sử dụng trí mưu trí của mình để giúp sức người khác, góp sức phụng sự cho quốc gia, biến nó thành tuệ giác để nâng thân phận mình lên thành bậc Thánh giữa cuộc sống .

Đi vào nội dung bài Pháp, tiên phong Thượng tọa đặt câu hỏi : Tại sao con người làm chủ quốc tế này ? Thượng tọa chứng minh và khẳng định rằng : Nhờ có trí mưu trí nên con người mới làm chủ được quốc tế. Con người thua những loại động vật hoang dã khác về mọi phương diện : Cân nặng, độ cao, sức khỏe thể chất, … Nhưng rồi biết bao giống loài như cá voi là loài cá linh thiêng của đại dương ; hổ là chúa tể sơn lâm cũng từ từ bị tuyệt chủng bởi con người. Con người làm chủ đến đâu thì tàn phá tới đó, vì cậy vào trí mưu trí của mình.

Có thể nói, con người mưu trí nhất nhưng không có nghĩa là những loài khác không mưu trí. Sự mưu trí của chúng được đo theo đặc tính. Ví dụ, tập tính của loài ong, loài kiến là tính đoàn kết và chịu khó rất cao ; tập tính của loài chó là sự trung thành với chủ với chủ ; tập tính của loài khỉ là bắt chước. Với con người, tập tính cho thấy trí mưu trí tiêu biểu vượt trội chính là sự phát minh sáng tạo. Nhờ có sự phát minh sáng tạo nên con người mới hoàn toàn có thể làm chủ hành tinh này. Thậm chí, làm chủ một cách tàn tệ, tàn phá mọi thứ, tàn phá nhiều động vật hoang dã. Tuy nhiên, sự tàn khốc đó nhiều lúc lại giúp con người ngộ ra được chân lý để nâng mình lên, trở thành bậc Thánh.

Trong quốc tế này, con người đứng lơ lửng ở giữa hai cõi : Lên cao là cõi Thánh, xuống thấp là cõi súc sinh. Nếu con người biết dùng trí mưu trí của mình một cách đúng đắn để giúp người, giúp đời, để tu tập thì sẽ có ngày ta mưu trí siêu việt hơn, đến mức hoàn toàn có thể có được tuệ giác của một bậc Thánh. Ngược lại, nếu dùng sai thì trí mưu trí sẽ mất khiến ta tụt xuống làm thú.

Thử hỏi, người mưu trí có làm điều ác không ? Con người khi mưu trí hơn, tự nhiên họ nhận ra được điều thiện điều ác, nên họ từ bỏ điều ác. Người hiền lành thường là người mưu trí. Còn người ác mà mưu trí thì sự mưu trí đó chỉ là tạm bợ, chóng phai tàn. Đây cũng là quy luật của nhân quả.

Giải thích rõ hơn về điều này, Thượng tọa nhắc lại một điều trong Luật Nhân Quả là nếu ta có thứ gì đó nhưng lại sử dụng sai thì nó sẽ mất đi. Ví dụ như người có sức khỏe thể chất, có tiền nhưng sử dụng sai lầm đáng tiếc phung phí thì sẽ mất hết sức khỏe, không còn tiền tài. Hoặc ta có trí mưu trí nhưng dùng nó để thống kê giám sát chuyện bậy bạ thì ta sẽ không còn mưu trí nữa, từ từ trở nên ngu ngơ điên cuồng. Quy luật này đúng với cả tài lộc, nhan sắc, vị trí xã hội, v.v…

Trong khoanh vùng phạm vi đề tài này, Thượng tọa xoáy sâu đến việc làm sao để tăng trí mưu trí lên, vì đa số con người không đủ trí mưu trí. Hơn nữa, cùng là con người nhưng mỗi vùng, mỗi giống nòi đều có cái gene về mưu trí khác nhau. Và dân tộc bản địa nào mưu trí hơn sẽ được lợi thế về cạnh tranh đối đầu trong quyền lực tối cao, kinh tế tài chính, chính trị, quân sự chiến lược … Sự mưu trí là chìa khóa để người ta nâng một vương quốc lên trở thành hùng mạnh. Vì nếu một vương quốc mà cứ nghèo nàn lỗi thời thì sẽ đi tới sự suy yếu, mà nếu suy yếu rồi thì trước sau gì cũng bị nước khác đô hộ.

Nên giữa hội đồng con người này, những người mưu trí thường vượt lên chiếm lợi thế, trở thành người chỉ huy, được nhiều nổi tiếng, được nhiều quyền hạn, được cái quyền sai khiến kẻ khác. Vì vậy, trí mưu trí luôn là điều mà ai cũng thèm khát.

Thông minh là gì và làm thế nào để nâng chỉ số mưu trí của con người lên cao hơn ? Để mọi người hiểu rõ về hai từ “ Thông minh ”, Thượng tọa đã chỉ ra một số ít biểu lộ của nó là : Hiểu yếu tố rất nhanh ; nhớ lâu ; phát minh sáng tạo giỏi ; năng lực suy luận nhanh, đúng mực từ những tài liệu rất ít ; trực giác nhạy bén. Nắm được năm bộc lộ này, tất cả chúng ta mới có chìa khóa để mở ra những giải pháp giúp mình trở nên mưu trí hơn.

Sau khi nghiên cứu và phân tích năm biểu lộ trên, Thượng tọa chứng minh và khẳng định rằng không có một loại thuốc nào hoàn toàn có thể làm cho con người trở nên mưu trí. Trí mưu trí nằm trên nhân quả. Chính “ Tấm lòng ” giúp ta mở ra những chiêu thức để hoàn toàn có thể trở nên mưu trí.

Đầu tiên, người mưu trí là người thấy được những góc rất nhỏ, tinh xảo của yếu tố. Đó là cánh cửa để ta mở trí mưu trí ra. Ví dụ khi bước vào một ngôi chùa, ta thấy gì ? Nếu chỉ thấy ngôi chùa lớn quá thì cái trí ta nhỏ. Ngược lại nếu mưu trí, ta sẽ thấy thêm nhiều cụ thể rất nhỏ … rất nhỏ. Chẳng hạn, khi bước vào chùa, ta gặp chú điệu trong chùa bước ra chắp tay chào khách với ánh mắt, thái độ có sự đàng hoàng ân cần. Thì ta nhìn nhận người này không kiêu ngạo, rất nhã nhặn. Như vậy, Tăng chúng trong ngôi chùa này tu hành đàng hoàng, có đạo đức, có đường lối. Vì vậy, chắc như đinh phật tử sẽ đến đông, ngôi chùa giáo hóa được nhiều. Hoặc lúc gặp thầy trụ trì bước ra, vừa thoáng thấy ánh mắt của thầy trụ trì nhìn vào người đệ tử của mình và ánh mắt của người đệ tử đó nhìn lại, ta hiểu mức độ thầy trò yêu thương, kính trọng nhau như thế nào, chỉ là ánh mắt thoáng qua thôi. Đó là những điều rất nhỏ.

Trong khi người kém mưu trí chỉ thấy những điều to lớn. Như vậy, muốn mở ra trí mưu trí, hãy tập nhìn yếu tố ở những điểm rất nhỏ. Để trẻ mưu trí cha mẹ phải dạy con từ những điều rất nhỏ, nói năng phải uốn nắn từng câu chữ, đi đứng phải uốn nắn từng bước. Như vậy trẻ sẽ dần tinh xảo, khôn ngoan mưu trí lên.

Đức Phật đã từng dạy những vị Tỳ kheo : “ … Thấy sự nguy khốn trong từng lỗi li ti ”. Ví dụ có người đeo hình tượng Phật trên cổ, rồi mang đi theo vào Tolet. Đó là lỗi rất nhỏ, nhưng sau này tự nhiên mọi thời cơ tốt đẹp trong cuộc sống họ biến mất hết. Đáng lẽ họ phải được quyền chức, sang giàu thì lại vuột mất thời cơ. Đáng lẽ họ phải thi đỗ nhưng lại trượt mất … Ta nghĩ là xui, nhưng thật ra bắt nguồn từ những lỗi rất nhỏ trong quá khứ, có khi chỉ vì đã đeo hình tượng Phật vào nơi ô uế. Lỗi thì nhỏ nhưng quả báo lại rất lớn.

Do đó, so với mọi việc trên đời này, người có trí tuệ là người nhìn ra những điều rất là nhỏ và biết đến hậu quả rất lớn phía sau đó. Đây là cánh cửa đi vào trí mưu trí. Từ đây khi nhìn một yếu tố gì, đừng khi nào nhìn một cách tổng quát, sơ sài. Đừng nghĩ rằng tôi hiểu rồi, tôi thấy rồi. Hãy xét lại, có khi ta chỉ thấy một phần của nó thôi, còn chín điều khác trình diện trước mắt, nhưng ta không thấy chính do trí mưu trí ta kém.

Cho nên để tập luyện trí mưu trí thì điều kiện kèm theo tiên phong là hãy khởi đầu tập nhìn những điều rất là li ti trong đời sống này. Đó không phải là sự chấp nhất, lặt vặt, nhưng là sự quan sát tinh xảo đến những điều rất nhỏ.

Chúng ta thấy rằng khoa học chỉ văn minh khi loài người ý tưởng ra kính hiển vi, phóng đại mọi sự vật lên để nhìn cho rõ ràng. Nhờ có kính hiển vi, tất cả chúng ta mới biết đến vi trùng, nguyên tử, … giúp khoa học tiến được những bước tiến dài. Chỉ những điều nhỏ thôi mà con người đã ý tưởng ra rất nhiều thứ, bộc lộ sự mưu trí đã tăng lên gấp bội. Thêm một dẫn chứng nữa là rất nhiều giải Nobel đã được trao cho những nhà nghiên cứu, những nhà khoa học thấy được những điều rất nhỏ như tế bào, nguyên tử, phân tử. Tóm lại, cánh cửa tiên phong mở ra trí mưu trí cho ta là biết nhận xét, nghiên cứu và phân tích thâm thúy một cách thụ động từ những điều rất nhỏ, mà chưa cần ảnh hưởng tác động hay phát minh sáng tạo gì.

Yếu tố thứ hai để thông minh hơn liên quan đến nhân quả. Có một số nghiệp nhân đưa đến quả báo thông minh: 

– Một là thường tính toán tìm cách giúp người.

– Hai là tương hỗ cho người khác được học tập. – Ba là lòng kính ngưỡng với những Vĩ nhân, Thánh nhân.

– Bốn là tâm khiêm hạ.

Nếu trong quá khứ ta hay dùng đầu óc của mình để giúp người, hay lao tâm khổ tứ tâm lý tìm cách góp phần cho hội đồng thì sau này ta mưu trí lên. Còn ai dùng cái trí của mình để hại người thì sau này sẽ phải đọa thành giống loài ngu dại, không mưu trí. Ngược lại, người mà càng nặng lòng lo cho người khác thì càng mưu trí. Nhìn họ, ta thấy toát lên được sự hiền lành, đạo đức, tốt bụng. Còn những người cứ vô tư, vô tâm, sống mà không lo cho ai thì trí mưu trí giảm dần, càng lớn thì trí tuệ càng mất đi.

Hiểu điều này, tâm ta phải đặt tình yêu thương hội đồng và lòng yêu nước lên trên. Dù không làm được nhiều việc, nhưng tình yêu đó sẽ tạo ra sự thôi thúc ngầm, thôi thúc ta khi nào cũng biết trăn trở cho hội đồng, cho quốc gia và quả đât. Chính điều này cũng đưa đến nhân quả cho những kiếp sau. Như vậy, nếu gieo nhân trợ giúp người khác trong quá khứ và hiện tại thì ta sẽ được quả báo lại là sự mưu trí.

Nghiệp nhân thứ hai là tìm cách giúp cho người được học tập. Hoặc là chính ta đứng ra dạy học tận tình, hoặc ta tương hỗ về vật chất để họ yên tâm học tập.

Nhân thứ ba, để có trí mưu trí thì ta phải biết thật lòng ngưỡng mộ những bậc Thánh triết, những Doanh nhân. Sự ngưỡng mộ này phải thật thâm thúy, chân thành chứ không phải là sự hời hợt, lúc nhớ lúc quên. Bởi thường thì tất cả chúng ta có xúc cảm bồng bột nhiều hơn. Khi nghe người khác khen ai ta cũng nức lòng thêm một chút ít, rồi sau đó quên đi nhanh gọn. Ngoài việc ngưỡng mộ trong lòng, ta còn phải biết bày tỏ nó với người khác trải qua những lời khen ngợi ( hay viết thành những bài văn khen ngợi ) cho nhiều người cùng biết thì đó cũng chính là cái nhân của sự mưu trí.

Với những bậc cha mẹ, để giúp con mình trở nên mưu trí thì hãy liên tục kể cho con nghe những chuyện tốt đẹp, kể về những vĩ nhân, những người kinh doanh, để con khởi được lòng kính ngưỡng. Khi có lòng kính ngưỡng rồi thì nhân quả của sự mưu trí sẽ linh ứng ngay trong kiếp này.

Thêm nữa, để có được sự mưu trí, ta phải biết quan sát, tìm ra và khen ngợi ưu điểm của người khác. Nếu thấy điều gì không tốt ở người khác thì tất cả chúng ta góp ý thẳng thắn trước mặt họ và chỉ nói cho một mình họ biết, không được đem cái đó đi nói xấu, chê bai họ sau sống lưng với người khác. Ngược lại, khi ta khen ai thì phải khen sau sống lưng một cách chân thành, khen cho nhiều người khác cũng nghe. Lời khen trước mặt không đem lại quả báo lớn bằng khen sau sống lưng.

Cũng vậy, trong việc dạy trẻ, những bậc cha mẹ không nên nói xấu người khác trước mặt con. Đồng thời, cũng phải dạy con cách khen ưu điểm và góp ý về điểm yếu kém của người khác cho đúng đắn, nghiêm khắc.

Hoặc từ bi sinh ra trí tuệ. Nhân quả này cực kỳ công minh đúng mực. Cứ mỗi ngày ta quỳ trước Phật hãy nguyện rằng : “ Xin Phật gia hộ cho con trải được lòng yêu thương toàn bộ chúng sinh ”. Thì tự dưng ta sẽ uyên bác, trí tuệ, sáng suốt, nhìn yếu tố rất sắc bén thấu đáo, do tại ta đã gieo nhân từ bi nên gặt được quả trí tuệ. Việc làm đơn thuần vậy thôi nhưng lại hiệu suất cao vô cùng.

Hoặc là gieo nhân khiêm hạ để gặt quả kĩ năng. Chúng ta thấy nước cứ chảy về chỗ thấp, chỗ trũng. Cũng vậy, khi ta cúi mình thấp xuống thì mọi kỹ năng và kiến thức, mọi năng lực của trần gian này đổ vào tim ta. Ngược lại, nếu khi nào cũng tự tôn vinh bản thân, cho ta là nhất thì kiến thức và kỹ năng, sự mưu trí sẽ tự chảy đi mất. Nên người nào khi nào cũng thấy mình kém dở, nhìn ai cũng tôn trọng thì càng lúc kiến thức và kỹ năng càng lớn bát ngát, họ biết được rất nhiều điều trên cuộc sống này, đụng tay vào việc gì cũng giỏi.

Ngoài ra, thiền định cũng là một trong những phương pháp giúp ta mở ra sự thông minh. Tập thiền định đúng cách,khi tâm bắt đầu rỗng rang, giảm dần sự suy nghĩ rồi thì trực giác sẽ xuất hiện.

Như trên, Thượng tọa đã nghiên cứu và phân tích bốn yếu tố của sự mưu trí gồm có : Hiểu nhanh, nhớ lâu, phát minh sáng tạo, suy luận giỏi, và ở đầu cuối là trực giác. Tuy nhiên, muốn có được trực giác thì phải có hai yếu tố : Một là đời sống rất đạo đức ; hai là công phu tu tập thiền định.

Cuối cùng, còn một điều nữa Thượng tọa nhắc nhở mọi người phải mở màn sử dụng, khai thác, củng cố trí mưu trí mà mình có được. Nghĩa là ta bắt tay hoạch định kế hoạch việc làm. Mà tập nhìn thấy, tính trước những cụ thể nhỏ nhất chưa ai thấy được.

Trước khi kết thúc bài Pháp thoại, Thượng tọa chứng minh và khẳng định lại vai trò quan trọng của trí mưu trí trong việc giữ gìn và tăng trưởng quốc gia cũng như trong việc làm của mỗi cá thể. Trong cuộc sống này, ai có trí mưu trí là người đó được tôn trọng, người đó có giá trị, và dễ thành công xuất sắc. Một dân tộc bản địa mà người dân có trí mưu trí cao thì dân tộc bản địa đó sẽ hùng mạnh.

Để có trí mưu trí, mỗi người cần tự giác, siêng năng rèn luyện. Và khi đã có trí mưu trí rồi, mọi người cần sử dụng cho đúng đắn, phải chăng để sự mưu trí đó ngày càng nảy nở. Đặc biệt, phải biết dùng sự mưu trí của mình để giúp sức người khác, làm nhiều điều thiện, biến nó thành tuệ giác để nâng thân phận ta lên trở thành bậc Thánh.

Tóm lại, bằng những lời lẽ rất là đơn thuần cùng với những ví dụ trong thực tiễn, Thượng tọa đã mang đến những luồng kỹ năng và kiến thức mới xung quanh yếu tố “ Thông minh ”. Nhờ vậy, mọi người nhận thức được rõ ràng hơn về tầm quan trọng, biểu lộ, cách sử dụng cũng như những chiêu thức để nâng cao trí mưu trí. Từ đây, mọi người hoàn toàn có thể tự rèn luyện để nâng tầm trí tuệ của mình, bắt kịp với sự tăng trưởng của thời đại.

Bên cạnh đó, bài Pháp cũng đã gửi một thông điệp vô cùng quan trọng đến với mọi người. Đó là ai cũng thông minh nhưng không phải ai cũng biết cách để mở và gìn giữ sự thông minh của mình. Vậy nên, mọi người cần trau dồi kiến thức, tích cực rèn luyện để trí thông minh của mình được mở ra và nảy nở. Đồng thời, mọi người phải biết sử dụng trí thông minh đó một cách hiệu quả để nó ngày càng phát triển mà không bị thui chột đi. Ngoài việc sử dụng trí thông minh cho mình, chúng ta còn phải biết sử dụng nó để giúp đỡ người khác. Đây vừa là cách để ta phụng sự, cống hiến cho xã hội, cho đất nước, vừa là cách để ta gìn giữ và phát triển trí thông minh cho bản thân mình.

Tuệ Đăng

Source: https://thevesta.vn
Category: Phật Pháp