Luật nhân quả không thể được áp dụng như công thức

Khi luật nhân quả bị hiểu sai và giản lược

Luật nhân quả là một mạng lưới hệ thống triết học vô cùng phức tạp trong Phật Giáo. Song, nó lại hay bị đơn giản hoá thành những công thức, lời rình rập đe dọa, phán xét, và cả những trò đùa vô cùng ác ý trên mạng xã hội .
Điển hình như tranh nhân quả – một bộ minh hoạ về quả báo và điềm lành bạn sẽ gặp ở kiếp sau nếu bạn làm việc tốt hay việc xấu ở kiếp này. Về mục tiêu, hoàn toàn có thể nó hướng con người đến một đời sống thiện tâm hơn. Nhưng cách bộc lộ hoàn toàn có thể khiến tất cả chúng ta hiểu sai về Phật giáo .
Nó quy giản luật nhân quả thành một bộ công thức đơn thuần, ví dụ :

• Nếu kiếp này bạn đa tình dâm đãng, kiếp sau bạn đồng tính, gia đình tan vỡ.

  Bạn đang đọc: Luật nhân quả không thể được áp dụng như công thức

• Nếu kiếp này bạn cất giữ tiền lâu quá mà không làm phúc thiện, kiếp sau bạn hết tiền .

Bộ tranh này vừa được tọa lạc ở nhiều chùa chiền, và đôi lúc cũng trở thành meme, bị các bạn trẻ đùa cợt trên mạng xã hội .
Ngoài ra, phiên bản đơn thuần của luật nhân quả này còn được sử dụng bởi các nhóm cực đoan, hoàn toàn có thể gây hại tới cho xã hội. Đơn cử, trên Facebook gần đây Open 1 số ít group tuyên truyền cấm dục, xem nhu yếu sinh lý của con người là hung quỷ, thay vì tìm hiểu và khám phá kiến thức và kỹ năng giáo dục giới tính .
Cách đây không lâu, bà Phạm Thị Yến, hay “ cô Yến ” cũng nhân danh luật nhân quả để rao giảng ở chùa Ba Vàng rằng đồng tính là quả báo và nghiệp chướng từ kiếp trước, cho nên vì thế cần phải được chữa trị. Mượn bóng tôn giáo để tuyên truyền tư tưởng lỗi thời, “ cô Yến ” gây ra những luồng dư luận xã hội xấu đi .
Bên cạnh đó, mặc cho giáo lý của nhà Phật dạy con người phải biết vô hiệu lòng tham sân si, thì những công thức trong tranh nhân quả vẫn được sử dụng như thể sách self-help, với lời quảng cáo “ Những người biết sống thiện lương, nhân quả sẽ khéo chỉ đường thành công xuất sắc ”, đi kèm với lời dạy “ Kiếp trước chơi game tiêu tốn lãng phí thời hạn kiếp người, kiếp sau khó trở lại đầu thai làm người. ”

Luật nhân quả hay bị đơn giản hoá thành những công thức, lời đe dọa, phán xét, và cả những trò đùa vô cùng ác ý trên mạng xã hội. 

Vậy luật nhân quả là gì? Có đơn giản như truyền thông nói?

Theo Oxford Bibliographies, luật nhân quả ( Buddhist Theories of Causalities ) là một học thuyết siêu hình học lý giải về cả sự sống sót của ngoài hành tinh và con người. Nó gồm có một mạng lưới hệ thống bốn khái niệm quan trọng : Nghiệp ( Karma ), Duyên khởi ( Pratītyasamutpāda ), Căn nguyên ( Hetu ) và Trợ duyên ( Pratyaya ) .
Từ “ nghiệp ” thường được tất cả chúng ta hiểu với ý nghĩa xấu đi, rằng nó là hậu quả của việc ta làm những điều không tốt với người khác. Thực tế, khái niệm Nghiệp ám chỉ hàng loạt tổng thể các hành vi của con người, vốn hoàn toàn có thể dẫn đến những tác dụng khác nhau .
Nhìn ở Lever tổng quát, ngoài hành tinh, vô cùng khó để nhìn nhận Nghiệp nào là tốt và xấu. Chúng ta chỉ hoàn toàn có thể biết, việc gì được làm cũng sẽ tạo ra tác dụng, và ta phải tâm lý kỹ về những tác dụng đó trước khi hành vi .
Từ “ duyên ” thì lại hay được sử dụng để ám chỉ việc ta được gặp người tốt, việc tốt là điều tất yếu của số phận. Những Duyên khởi có nhiều ý nghĩa hơn vậy, nó là một học thuyết về sự hình thành của thiên hà. Kể từ khởi xướng, các pháp ( dharmas ), hay các hiện tượng kỳ lạ, đều sống sót nhờ vào lẫn nhau. Nếu cái này sống sót, thì cái kia sống sót ; nếu cái này đoạn diệt, thì cái kia cũng đoạn diệt .
Căn nguyên và Trợ duyên hoàn toàn có thể hiểu đơn thuần là nguyên do và điều kiện kèm theo Open của một hiện tượng kỳ lạ nào đó. Giả dụ, bạn gieo hạt xuống đất và hạt mọc thành cây, thì căn nhân là chiếc hạt, và trợ duyên là đất, thời tiết và lao động của con người. Khi được ghép thành một cặp từ, hetu-pratyaya ( nhân duyên ) ám chỉ nguyên do dẫn đến việc tái sinh vào lại cõi người trong vòng luân hồi liên tục của thiên hà .

Tư duy phân cực – Lý do người ta thích đơn giản hoá luật nhân quả

Tư duy phân cực (polarized thinking), hay có thể hiểu là “được ăn cả, ngã về không” là một kiểu biến dạng tư duy. Kiểu tư duy này khiến ta chỉ nghĩ về hai cực cực đoan nhất của một vấn đề: nếu tốt thì tốt hẳn, nếu xấu thì xấu hẳn. 

Lối tư duy này rất tiện nghi so với những người lười phản biện, vì nó quá đơn thuần so với vô vàn các quy luật nhìn nhận tốt-xấu-đúng-sai mà giới đạo đức học trên toàn quốc tế vẫn đang phải đau đầu nghiên cứu và điều tra về .
Lợi dụng luật nhân quả, ta sẽ thấy những hành vi như “ trợ giúp người khác ”, “ chơi game ”, “ lười nhác ”, “ từ thiện ”, “ cúng dường ”, “ đồng tính ” bị tách ra khỏi văn cảnh của chúng và đặt vào một trong hai cực : nhận phước lành hoặc bị báo ứng .
Thực tế, biến dạng tư duy kiểu này Open mọi nơi trong đời sống của tất cả chúng ta. Nó cho ta thuận tiện quy chụp rằng “ Nếu bạn không từ thiện tức là bạn ích kỷ ”, “ Nếu bạn không ủng hộ Trump thì tức là bạn ngưỡng mộ Biden ”, “ Nếu bạn không theo phe cánh tả tức là bạn theo phe cánh hữu ”, …
Tư duy phân cực kiểu này đơn thuần một cách không bình thường so với thực tiễn của quốc tế này. Cũng giống như triết học Phật giáo phức tạp hơn rất nhiều so với tranh nhân quả vậy. Song nhờ núp bóng tôn giáo, tư duy phân cực thuận tiện được Viral trong công chúng .

Tư duy phân cực tư duy này khiến ta chỉ nghĩ về hai cực cực đoan nhất của một vấn đề: nếu tốt thì tốt hẳn, nếu xấu thì xấu hẳn. 

Hệ quả của việc giản lược hoá luật nhân quả là gì?

Tấn công các nhóm yếu thế

Nếu chú ý, bạn sẽ thấy “ quả báo ” của những người kiếp trước làm điều sai lầm trong tranh nhân quả đều là kiếp này trở thành một phần của nhóm yếu thế. Nó khẳng định chắc chắn rằng nếu kiếp trước bạn sống lỗi, kiếp này bạn trở thành người nghèo, người thuộc hội đồng LGBTQ +, người khuyết tật, người ốm yếu, …
Quan điểm này vô cùng nguy hại, vì nó miễn trừ nghĩa vụ và trách nhiệm của xã hội trong việc giúp sức những kẻ yếu bị bỏ lại phía sau. Giống vấn đề “ cô Yến ” chùa Ba Vàng nói về người đồng tính nữ và thảm kịch nữ sinh giao gà bị giết hại, nếu ta tin vào phiên bản giản lược của luật nhân quả, ta sẽ không mảy may đồng cảm với người rơi vào tình cảnh bần hàn. Vì đó là nghiệp chướng kiếp trước của họ mà kiếp này họ phải tự chịu đựng .

Tuyên truyền mê tín dị đoan và tư duy định kiến

Định kiến vẫn luôn sống sót trong xã hội. Và dù tất cả chúng ta đấu tranh chống lại định kiến, không có nghĩa là tất cả chúng ta lên án những con người đơn cử. Thời thế biến hóa và lớp người đi trước phải thích nghi từ từ với thực trạng .
Song mượn lời tôn giáo và xuyên tạc tôn giáo để tuyên truyền định kiến là trọn vẹn sai lầm. Trong công chúng, tôn giáo luôn là thứ gì đó đúng đắn, hướng về lẽ phải. Điều đó chỉ đúng, nếu người ta thực sự điều tra và nghiên cứu về các giáo lý cổ xưa và giữ niềm tin phê bình thiện chí để thừa kế vẻ đẹp của tư tưởng .
Còn nếu đơn giản hoá luật nhân quả để Giao hàng quyền lợi của một nhóm người nhỏ, những yếu tố xấu đi sẽ phát sinh như “ giải nghiệp ” bằng cách đuổi vong, xua vong mê tín dị đoan dị đoan .

Sùng bái vật chất

Trong khi Phật pháp dạy con người buông bỏ, nhiều diễn biến trong các phiên bản luật nhân quả rút gọn lại chỉ ra các “ mánh ” giúp con người thành công xuất sắc về tiền tài và vị thế hơn trong đời sống .

Đơn cử như chi tiết “Kiếp này tôn kính cúng dường Bậc Thành, kiếp sau đắc đạo cao siêu”, ta sẽ thấy luật nhân quả rút gọn gợi ý một công thức tu tập thành công không thể nào đơn giản hơn: cúng dường. Tương tự với “Kiếp trước đố kỵ người giỏi hơn mình, kiếp sau trở thành bất tài” hoặc “Trong hoàn cảnh khó khăn vẫn giúp đỡ người nghèo khổ thì sẽ thoát kiếp nghèo”.

Sống trong một xã hội văn minh, tất cả chúng ta cũng sẽ có quyền yên cầu số tiền cúng dường phải được minh bạch. Đồng thời nhận thức được rằng cúi đầu trước thánh thần và sống chỉ bằng niềm tin không phải nguyên cớ của sự thành công xuất sắc .

Tôn giáo chỉ đúng khi ta thực sự nghiên cứu về các giáo lý cổ xưa và giữ tinh thần phê bình thiện chí để kế thừa vẻ đẹp của tư tưởng. 

Kết

Bản chất của tôn giáo là hướng thiện. Nhưng để thực sự chạm đến cái thiện lành ấy, tất cả chúng ta cần cất công khám phá về giáo lý, cũng như biết phê bình, giữ khoảng cách so với những phiên bản biến tướng của tôn giáo .
Trên tổng thể, Phật giáo đẹp không chỉ vì những lời răn dạy đạo đức, mà còn vì đặc thù mạng lưới hệ thống, tường minh và triết học trong giáo lý của mình .

Source: https://thevesta.vn
Category: Phật Pháp