Kinh tế chính trị Marx-Lenin – Wikipedia tiếng Việt

Karl Marx, người sáng lập ra học thuyết kinh tế chính trị Marx – Lenin

Kinh tế chính trị Marx-Lenin hay kinh tế chính trị học Marx-Lenin là một lý thuyết về kinh tế chính trị do Marx, Engels và sau này là Lenin phát triển trong giai đoạn mới, có đối tượng nghiên cứu là phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và những quan hệ sản xuất và trao đổi thích ứng với phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Stalin là người đã tạo ra khái niệm chủ nghĩa Marx – Lenin trong đó có kinh tế chính trị Marx – Lenin bằng cách kết hợp tư tưởng của Marx và Lenin đồng thời giản lược hóa chúng. Những nghiên cứu về kinh tế chính trị của Marx và Lenin cung cấp cơ sở lý luận cho những học thuyết khác về chính trị, triết học, xã hội học của họ. Cốt lõi của kinh tế chính trị Marx – Lenin là học thuyết giá trị thặng dư của Karl Marx.

Đối tượng và tính năng[sửa|sửa mã nguồn]

Đối tượng điều tra và nghiên cứu của kinh tế chính trị Marx – Lenin là quan hệ sản xuất trong sự ảnh hưởng tác động qua lại với lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng nhằm mục đích tìm ra thực chất của những hiện tượng kỳ lạ và quy trình kinh tế, phát hiện ra những phạm trù, quy luật kinh tế ở những tiến trình tăng trưởng nhất định của xã hội loài người .

Về chức năng của kinh tế chính trị Marx – Lenin, mục đích của Marx và Friedrich Engels khi nghiên cứu, sáng tạo ra kinh tế chính trị này nhằm các mục đích sau (đây cũng là chức năng của kinh tế chính trị học Marx – Lenin)

  • Chức năng nhận thức: Chức năng này thể hiện ở chỗ kinh tế chính trị Mác – Lenin cần phải phát hiện bản chất của các hiện tượng, quá trình kinh tế của đời sống xã hội, tìm ra các quy luật chi phối sự vận động của chúng, giúp con người vận dụng các quy luật kinh tế một cách có ý thức vào hoạt động kinh tế nhằm đạt hiệu quả kinh tế, xã hội cao.
  • Chức năng thực tiễn: Là chức năng nhận thức để phục vụ cho hoạt động thực tiễn có hiệu quả. Chức năng thực tiễn có quan hệ với chức năng nhận thức, ở chỗ từ việc nghiên cứu các hiện tượng và các quá trình kinh tế của đời sống xã hội, phát hiện ra bản chất, các quy luật chi phối và cơ chế hoạt động của các quy luật từ đó kinh tế chính trị cung cấp những luận cứ khoa học để hoạch định đường lối, chính sách và biện pháp kinh tế. Đường lối, chính sách và các biện pháp kinh tế dựa trên những luận cứ khoa học đúng đắn đã nhận thức được sẽ đi vào cuộc sống làm cho hoạt động kinh tế có hiệu quả cao hơn nhiều.
  • Chức năng phương pháp luận: Kinh tế chính trị là nền tảng lý luận cho một tổ hợp các khoa học kinh tế. Những kết luận của kinh tế chính trị biểu hiện ở các phạm trù và quy luật kinh tế có tính chất chung là cơ sở lý luận của các môn kinh tế chuyên ngành và các môn kinh tế chức năng, nó là cơ sở lý luận cho một số môn khoa học khác.
  • Chức năng tư tưởng: Kinh tế chính trị Marx – Lenin là cơ sở khoa học cho sự hình thành thế giới quan, nhân sinh quan và tuyên truyền cho đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân và nhân dân lao động để xây dựng chủ nghĩa cộng sản.

Tiếp thu và thừa kế[sửa|sửa mã nguồn]

Karl Marx và Engels đã nghiên cứu và điều tra, thừa kế nhiều triết lý về kinh tế học trước đó như những phe phái chủ nghĩa trọng nông ( tôn vinh nông nghiệp ), chủ nghĩa trọng thương ( tôn vinh yếu tố thương mại, mua và bán, trao đổi … ) và chịu ảnh hưởng tác động của kinh tế học cổ xưa Anh với những đại biểu như Adam Smith, David Ricardo hay William Petty để tạo ra một kim chỉ nan kinh tế mới của họ. Hai người đã thực thi một cuộc cách mạng trong kinh tế chính trị học khi đi sâu vào thực chất của tư bản và xem xét những yếu tố mà khoa kinh tế chính trị học đã bỏ lỡ như khủng hoảng kinh tế từ đó đưa ra Dự kiến về sự tiến hóa của xã hội loài người sang một hình thái kinh tế xã hội mới là xã hội cộng sản. Marx được xem là một học giả điển hình nổi bật trong kinh tế học phi chính thống, một kẻ làm mưa làm gió trong khoa kinh tế chính trị có ảnh hưởng tác động lớn đến lịch sử vẻ vang trái đất. Ông đã thừa kế kinh tế học cổ xưa đồng thời chỉ ra sự bất lực của nó trong việc lý giải nhiều hiện tượng kỳ lạ kinh tế cũng như phủ định luôn kinh tế học cổ xưa bằng cách coi chủ nghĩa tư bản được kinh tế học cổ xưa nghiên cứu và điều tra cũng chỉ là một quá trình trong lịch sử vẻ vang loài người sẽ bị thay thế sửa chữa bằng một quy trình tiến độ tiến hóa cao hơn là chủ nghĩa cộng sản .Kinh tế chính trị của Marx và Engels thiết kế xây dựng có khác so với những kim chỉ nan trước đó ở chỗ những học thuyết, triết lý trước Marx và Engels đa phần tập trung chuyên sâu điều tra và nghiên cứu sâu về yếu tố kinh tế, những quan hệ kinh tế đơn thuần và tập trung chuyên sâu cho mục tiêu kinh tế và hoạt động giải trí kinh tế, hay hiệu suất cao kinh tế, những giải pháp kinh doanh thương mại … trong khi đó kim chỉ nan của Marx và Engels thì gắn chặt kinh tế với chính trị dùng kinh tế để lý giải chính trị, lý giải những hiện tượng kỳ lạ chính trị – xã hội theo tư duy của chủ nghĩa duy vật lịch sử vẻ vang .

Một số nội dung cơ bản[sửa|sửa mã nguồn]

Tư bản cuốn sách chứa đựng nội dung của kinh tế chính trị Mác – Lê nincuốn sách tiềm ẩn nội dung của kinh tế chính trị Mác – Lê ninKinh tế chính trị Marx – Lenin tập trung chuyên sâu nghiên cứu và điều tra, phẫu thuật những quan hệ kinh tế trong lòng xã hội tư bản và điều tra và nghiên cứu sâu về những quy luật của nền sản xuất này, đơn cử là

  • Đề cập về hàng hóa, sản xuất hàng hóa và các quy luật kinh tế của sản xuất hàng hóa (trong chủ nghĩa Tư bản)
  • Tập trung mổ xẻ quy luật kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản mà cốt lõi là việc sản xuất giá trị thặng dư
  • Phân tích sự vận động của tư bản cá biệt và tái sản xuất tư bản xã hội
  • Xem xét các hình thái tư bản và các hình thức biểu hiện của giá trị thặng dư
  • Nghiên cứu về chủ nghĩa tư bản độc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước (phần này do Lenin có công đóng góp rất lớn)

Từ những nội dung cơ bản mà Marx và Engels đã kiến thiết xây dựng nên một mạng lưới hệ thống những phạm trù có tương quan một cách đồ sộ như : tái sản xuất xã hội, phương pháp sản xuất, quan hệ sản xuất, tư bản lưu động, tư bản cố định và thắt chặt, tư bản không bao giờ thay đổi, tư bản khả biến, giá trị, giá trị sử dụng, sản phẩm & hàng hóa sức lao động, sức lao động, đối tượng người tiêu dùng lao động, tư liệu lao động, tư liệu sản xuất …..

Một số phát hiện quan trọng[sửa|sửa mã nguồn]

Marx và Engels đã góp vốn đầu tư sức lực lao động tập trung chuyên sâu nghiên cứu và điều tra những quy luật kinh tế của chủ nghĩa Tư bản và có những phát hiện quan trọng làm nền tảng cho lý luận khoa học của hai ông .

Mâu thuẫn giữa hai thuộc tính của sản phẩm & hàng hóa[sửa|sửa mã nguồn]

Mâu thuẫn giữa thuộc tính giá trị và giá trị sử dung của sản phẩm & hàng hóa là sản phẩm & hàng hóa không giống hệt về chất nhưng lại như nhau về chất. Giá trị và giá trị sử dụng cùng sống sót trong bản thân sản phẩm & hàng hóa nhưng lại tách rời về mặt khoảng trống và thời hạn. Cụ thể là

  • Nếu xét ở góc độ là giá trị sử dụng thì các hàng hóa không đồng nhất về chất. Nhưng ngược lại, với tư cách là giá trị thì các hàng hóa lại đồng nhất về chất, đều là sự kết tinh của lao động tức đều là sự kết tinh của lao động, hay là lao động đã được vật hoá.
  • Tuy giá trị sử dụng và giá trị cùng tồn tại trong một hàng hóa, nhưng quá trình thực hiện chúng lại tách rời nhau về cả mặt không gian và thời gian: giá trị được thực hiện trước trong lĩnh vực lưu thông, còn giá trị sử dụng được thực hiện sau trong lĩnh vực tiêu dùng.

Và từ phát hiện này, Karl Marx liên tục có phát hiện quan trọng thứ hai có tương quan .

Tính chất hai mặt của lao động sản xuất sản phẩm & hàng hóa[sửa|sửa mã nguồn]

Lao động của người sản xuất sản phẩm & hàng hóa có đặc thù hai mặt một mặt nó vừa mang đặc thù đơn cử ( lao động đơn cử ) mặt khác nó lại vừa mang đặc thù trừu tượng ( lao động trừu tượng ). Và chính cái mà người công nhân, người lao động bị bóc lột là cái lao động trừu tượng của họ chứ không phải là lao động đơn cử, những việc làm đơn cử, thời hạn đơn cử và chính vì tính trừu tượng như vậy nên khó nhận ra sự bóc lột, đặc biệt quan trọng là sự bóc lột phức tạp .Tính chất hai mặt của lao động sản xuất sản phẩm & hàng hóa phản ảnh đặc thù tư nhân và đặc thù xã hội của lao động của người sản xuất sản phẩm & hàng hóa

Công thức chung của tư bản[sửa|sửa mã nguồn]

Theo Karl Marx thì tiền trong lưu thông hàng hóa giản đơn vận động theo công thức: H – T – H (Hàng – Tiền – Hàng) còn tiền trong nền sản xuất tư bản chủ nghĩa thì theo công thức: T – H – T’ (Tiền – Hàng – Tiền’).

Ông đã so sánh hai công thức này và phát hiện điểm khác cơ bản là lưu thông hàng hóa giản đơn bắt đầu bằng hành vi bán (H – T tức là Hàng – Tiền) và kết thúc bằng hành vi mua (T – H tức là Tiền – Hàng), ngoài ra điểm xuất phát và điểm kết thúc đều là hàng hóa, tiền chỉ đóng vai trò trung gian, mục đích là giá trị sử dụng.

Trong khi đó, lưu thông của tư bản bắt đầu bằng hành vi mua (T – H tức Tiền – Hàng) và kết thúc bằng hành vi bán (H – T’ tức Hàng – Tiền’), ở sơ đồ này, tiền vừa là điểm xuất phát, vừa là điểm kết thúc, còn hàng hóa chỉ đóng vai trò trung gian. Mục đích của lưu thông tư bản là giá trị, và giá trị lớn hơn.

Như vậy thì tư bản phải vận động theo công thức T-H-T’ để có giá trị mới. T’ (tức là Tiền sau một vòng lưu thông sẽ được tính bằng công thức: T’ = T + ΔT, trong đó: ΔT là số tiền trội hơn (giá trị lớn hơn) được gọi là giá trị thặng dư (Karl Marx ký hiệu nó bằng m). Còn số tiền ứng ra ban đầu (Tiền ban đầu dùng để mua hàng ở đầu chu trình lưu thông này) với mục đích thu được giá trị thặng dư trở thành tư bản và tiền chỉ biến thành tư bản khi được dùng để mang lại giá trị thặng dư cho nhà tư bản.

Tóm lại, công thức chung của chủ nghĩa tư bản là: dưới đây

THT’ với T’ = T + m

Mâu thuẫn trong công thức chung[sửa|sửa mã nguồn]

Karl Marx cũng đã phát hiện được xích míc trong công thức chung này đó là giá trị thặng dư vừa không được sinh ra trong quy trình lưu thông nhưng lại được sinh ra trong quy trình lưu thông .Cụ thể, trong công thức chung của chủ nghĩa tư bản chỉ có 2 tác nhân là Hàng ( H ) và Tiền ( T ) và quy trình lưu thông thì cũng là sự sắp xếp theo trật tự khác nhau của 2 tác nhân này và không có một sự ảnh hưởng tác động nào bên ngoài hay có một tham số khác trong công thức này nhưng vẫn phát sinh ra tác nhân mới là T ‘ tức là số tiền trội hơn ( ΔT ) hay giá trị thặng dư ( m ) .Nếu xét đơn thuần vẻ bên ngoài thì giá trị thặng dư có vẻ như được sinh ra trong lưu thông vì phát sinh không ngoài công thức này ( với hai đại lượng cơ bản là Hàng và Tiền ). Tuy nhiên, nếu mua – bán ngang giá thì chỉ có sự biến hóa hình thái của giá trị từ tiền thành hàng hoặc từ hàng thành tiền. Còn tổng số giá trị trong tay mỗi người tham gia trao đổi trước sau vẫn không đổi khác .Trong trường hợp trao đổi không ngang giá, sản phẩm & hàng hóa hoàn toàn có thể bán cao hơn hoặc thấp hơn giá trị thực của nói nhưng cũng chưa thể Tóm lại là có giá trị mới vì trong nền kinh tế sản phẩm & hàng hóa, mỗi người sản xuất đều vừa là người bán, vừa là người mua ( tính chung tổng thể và toàn diện ). Cái lợi mà họ thu được khi bán sẽ bù lại cái thiệt khi mua hoặc ngược lại. Trong trường hợp có những kẻ chuyên mua rẻ, mua may, bán đắt hay lừa lọc, ép giá, nói thách, nói xạo để được lợi thì chính bản thân người thực thi hành vi đó được lợi nhưng tổng giá trị toàn xã hội cũng không hề tăng lên, chính bới số giá trị mà những người này thu được chẳng qua chỉ là sự ăn chặn, đánh cắp số giá trị của người khác. Điều này cũng tựa như như việc lưu thông tiền tệ trong sòng bài, chiếu bạc có người thắng, người thua nhưng quan trọng là người thắng thì lấy tiền từ kẻ thua ( tiền chuyển từ tay người này qua tay người kia ) chứ không sinh lợi thêm như nhiều người vẫn vọng tưởng .

Như vậy lưu thông và bản thân tiền tệ trong lưu thông không hề tạo ra giá trị hay giá trị mới. Nhưng mặt khác, nếu người có tiền không tiếp xúc gì với lưu thông, tức là đứng ngoài lưu thông (ví dụ như đem chôn, cất, dấu, tích trữ, tàng trữ, không đầu tư gì cả….) thì cũng không thể làm cho tiền của mình tăng thêm lên được (sẽ không có hiện tượng lãi mẹ đẻ lãi con).

Từ nghiên cứu và phân tích này Karl Marx Kết luận :

Vậy là tư bản không thể xuất hiện từ lưu thông và cũng không thể xuất hiện ở bên ngoài lưu thông. Nó phải xuất hiện trong lưu thông và đồng thời không phải trong lưu thông
— Karl Marx[1]

Đó là mâu thuẫn của công thức chung của tư bản. Chính Karl Marx là người đầu tiên phân tích và giải quyết mâu thuẫn đó bằng một phát hiện tiếp theo đó là hàng hóa sức lao động.

Hàng hóa sức lao động[sửa|sửa mã nguồn]

Để giải quyết mâu thuẫn của công thức chung của tư bản thì hướng giải quyết là cần tìm trên thị trường một loại hàng hóa mà việc sử dụng nó có thể tạo ra được giá trị lớn hơn giá trị của bản thân nó, loại hàng hóa đặc biệt này chính là hàng hóa sức lao động. Trong quá trình lao động, sức lao động tạo ra một lượng giá trị mới lớn hơn giá trị của bản thân nó, phần giá trị dôi ra so với giá trị sức lao động là giá trị thặng dư. Đây được coi là đặc điểm riêng có của giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động và đặc điểm này là chìa khoá để giải quyết mâu thuẫn trong công thức chung của tư bản.

Sức lao động theo kinh tế chính trị Marx – Lenin là hàng loạt những năng lượng ( thể lực và trí lực ) sống sót trong một con người và được người đó sử dụng vào sản xuất, nó là cái có trước, còn lao động là cái có sau và chính là quy trình sử dụng sức lao động .Theo chủ nghĩa Marx – Lenin thì trong mọi xã hội, sức lao động là yếu tố của sản xuất, nhưng sức lao động chỉ trở thành sản phẩm & hàng hóa khi thoả mãn đồng thời hai điều kiện kèm theo :

  • Người lao động phải được tự do về thân thể, có quyền sở hữu sức lao động của mình và chỉ bán sức lao động ấy trong một thời gian nhất định.
  • Người lao động không có tư liệu sản xuất cần thiết để tự mình đứng ra tổ chức sản xuất nên muốn sống chỉ còn cách bán sức lao động cho người khác sử dụng.

Thông qua sản phẩm & hàng hóa sức lao động này mà tạo ra sự chuyển hóa trong lưu thông, tạo ra giá trị mới, theo đó công thức T – H – T ‘ hoàn toàn có thể được hiểu là :

  • T là tư bản, là số tiền đầu tư ban đầu, trong đó một phần sẽ đầu tư vào để mua máy móc, nhà xưởng, một phần mua nguyên liệu và một phần thuê nhân công;
  • H chính là hàng hóa sức lao động, thông qua sức lao động của con người sẽ tác động vào máy móc, vật liệu để tạo nên những H’
  • H’ là hàng hóa có giá trị cao hơn so với giá trị ban đầu và nhà tư bản chỉ việc chiếm đoạt H’ này và bán để thu về T’
  • T’ là giá trị mới, cao hơn và đã bao hàm trong đó là giá trị thặng dư.

Và đơn cử việc sử dụng sản phẩm & hàng hóa sức lao động này như thế nào để phát sinh giá trị thặng dư thì Karl Marx liên tục có phát hiện tiếp theo là bóc trần tiến trình sản xuất giá trị thặng dư .

Sản xuất giá trị thặng dư[sửa|sửa mã nguồn]

Nhà tư bản sẽ ứng trước ra một số tiền mua tư liệu sản xuất và sức lao động là để tạo ra giá trị thặng dư. Quá trình tạo ra giá trị thặng dư được Karl Marx nghiên cứu và phân tích rất kỹ lưỡng qua bài toán kéo sợi giả dụ của ông .Để sản xuất ra 01 kg sợi, nhà tư bản phải ứng ra số tiền gồm :

  • 20.000 đơn vị tiền tệ để mua 1 kg bông
  • 3.000 đơn vị tiền tệ cho hao phí máy móc
  • 5.000 đơn vị tiền tệ để mua sức lao động của công nhân điều khiển máy móc trong 01 ngày (10 giờ).
    • Tổng cộng: 28.000 đơn vị tiền tệ.

Giả định việc mua này đúng giá trị và mỗi giờ lao động của công nhân tạo ra giá trị mới kết tinh vào loại sản phẩm là 1.000 đơn vị chức năng .

Trong quá trình sản xuất, bằng lao động cụ thể, công nhân sử dụng máy móc để chuyển 1 kg bông thành 1 kg sợi, theo đó giá trị của bông và hao mòn máy móc cũng được chuyển vào sợi. Tỷ dụ chỉ trong 5 giờ công nhân đã kéo xong 1 kg bông thành 1 kg sợi, thì giá trị 1 kg sợi được tính theo các khoản chi phí như sau:

  • Giá trị 1 kg bông chuyển vào = 20.000 đơn vị
  • Hao mòn máy móc = 3.000 đơn vị
  • Giá trị mới tạo ra: 5 giờ X 1.000 đơn vị = 5.000 đơn vị
    • Tổng cộng = 28.000 đơn vị tiền tệ.

Nếu quy trình lao động ngừng ở đây thì nhà tư bản chưa có được giá trị thặng dư vì nếu bán hàng hóa đi thì ngân sách này bằng với ngân sách khởi đầu đã bỏ ra và chỉ huề vốn .

Thời gian lao động (5 giờ) mà người công nhân tạo ra một lượng giá trị ngang với giá trị sức lao động của mình gọi là thời gian lao động tất yếu tương tự, lao động trong khoảng thời gian ấy gọi là lao động tất yếu.

Tuy nhiên, nhà tư bản đã mua sức lao động trong 1 ngày với 10 giờ, chứ không phải 5 giờ. Như vậy, trong 5 giờ lao động tiếp theo, nhà tư bản chỉ phải chi thêm 20.000 đơn vị để mua 1 kg bông và 3.000 đơn vị hao mòn máy móc mà không phải chi thêm tiền công mướn lao động nữa. Và với 5 giờ lao động sau, người công nhân vẫn tạo ra 5.000 đơn vị giá trị mới (mà không được chi thêm đồng nào theo đợt thứ 2 này) và nhà tư bản lại có thêm 1 kg sợi bán đi với giá trị 28.000 đơn vị.

Và bảng giá tính tiền trong 5 giờ sau vẫn giống như 5 giờ khởi đầu gồm ngân sách nguyên vật liệu : 20.000 đơn vị chức năng, hao mòn máy móc : 3.000 đơn vị chức năng, giá trị mới : 5.000 đơn vị chức năng, tổng số : 28.000 đơn vị chức năng. Nhưng khác với bảng giá lần 1, ngân sách nguồn vào lần 2 này không có khoản 5.000 đơn vị chức năng để mua sức lao động .

Tổng cộng số tiền nhà tư bản chi ra để có được 2 kg sợi sẽ là:

  • Tiền mua bông: 20.000 x 2 lần sản xuất = 40.000 đơn vị
  • Hao mòn máy móc (máy chạy 10 tiếng): 3.000 x 2 lần sản xuất = 6.000 đơn vị
  • Tiền lương công nhân sản xuất cả ngày (trong 10 giờ, tính theo đúng giá trị sức lao động) = 5.000 đơn vị
    • Tổng cộng = 51.000 đơn vị

Tổng giá trị của thu được của 2 kg sợi là: 2 kg x 28.000/kg = 56.000 đơn vị

Như vậy, lượng giá trị thặng dư thu được là : 56.000 ( bán được ) – 51.000 ( ngân sách ) = 5.000 đơn vị chức năng ( 5.000 dư này là do chiếm đoạt lao động không công của công nhân mà có ) .Thời gian lao động ( 5 giờ ) để tạo ra giá trị thặng dư gọi là thời hạn lao động thặng dư, và lao động trong thời hạn ấy gọi là lao động thặng dư và Giá trị thặng dư là một bộ phận của giá trị mới dôi ra ngoài giá trị sức lao động do công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không. Nhà tư bản chi phối được số lao động không công ấy vì nhà tư bản là người chiếm hữu tư liệu sản xuất .

Bí quyết của sự tự tăng thêm giá trị của tư bản quy lại là ở chỗ tư bản chi phối được một số lượng lao động không công nhất định của người khác
— Karl Marx[2]

Bản chất của tiền công[sửa|sửa mã nguồn]

Từ ví dụ trên và qua phân tích giá trị thặng dư, Karl Marx đã phát hiện tiền công chính là biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hóa sức lao động, là giá cả của hàng hóa sức lao động và không nên nhầm tiền công là giá cả của lao động. cho dù nhà tư bản trả tiền công cho công nhân sau khi công nhân đã lao động để sản xuất ra hàng hóa hay tiền công được trả theo thời gian lao động (giờ, ngày, tuần, tháng), hoặc theo số lượng hàng hóa đã sản xuất được. Ở đây, cái mà nhà tư bản mua của công nhân không phải là lao động, mà là sức lao động (bỏ tiền để mướn sức của công nhân) cho nên tiền công không phải là giá trị hay giá cả của lao động (lao động đến đâu trả tiền đến đó), mà chỉ là giá trị hay giá cả của hàng hóa sức lao động (tức nhà tư bản đã mua loại hàng hóa này để tùy nghi sử dụng sao cho có lợi nhất).

  1. ^ C.Mác và Ph. Ăngghen : Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia-Sự thật, TP. Hà Nội, năm 1993, tập 23, trang 249
  2. ^ C.Mác và Ph. ăngghen : Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia-Sự thật, TP. Hà Nội, năm 1993, tập 23, trang 753