Đề số 5 – bộ đề ôn thi học sinh giỏi Địa lý 10 chuyên đề hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời – Học chăm

• Facebook
• Twitter

• LinkedIn

  Bạn đang đọc: Đề số 5 – bộ đề ôn thi học sinh giỏi Địa lý 10 chuyên đề hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời – Học chăm

• Pinterest

ĐỀ THI VÀ ĐÁP ÁN

Câu 41. Hãy tính góc chiếu sáng (góc nhập xạ) của tia sáng mặt trời lúc 12 giờ trưa tại: Xích đạo, các chí tuyến và các vòng cực trong các ngày 21 – 3, 22- 6, 23- 9,22 – 12 rồi điền vào bảng theo mẫu dưới:

Đáp án

Câu 42. Cho bảng số liệu sau:

Bảng phân phối tổng lượng bức xạ Mặt Trời ở các vĩ độ

( Đơn vị : cal / cm2 / ngày )

a) Cho biết bảng số  liệu trên thuộc bán cầu nào? Vì sao?
b) Nhận xét và giải thích sự phân phối tổng lượng bức xạ Mặt Trời ở các vĩ độ.

Đáp án

a) Bảng số liệu trên thuộc bán cầu nào? V? sao?
– Bảng số liệu thuộc bán cầu Bắc.
– Giải thích:
+ Ngày 22/6 có tổng bức xạ ở vĩ độ 20° cao nhất (Mặt Trời lên thiên đỉnh ở 23°27 B).
+ Tổng bức xạ ở vĩ tuyến 90° cao vào ngày 22/6. Các ngày khác trong năm bằng 0 cal/cm2/ngày.

b) Nhận xét và giải thích
– Tổng bức xạ Mặt Trời có sự thay đổi theo vĩ độ và thời gian:
+ Tổng xạ giảm dần từ xích đạo về cực (trừ ngày 22/6). Vì góc nhập xạ Mặt Trời nhỏ dần từ Xích đạo về hai cực.
+ Ngày 22/6 tổng xạ Mặt Trời cao nhất ở vĩ độ 20°B. Các vĩ độ 50°B, 70°B, 90°B có tổng xạ cao hơn Xích đạo (0°) do độ dài ngày lớn hơn Xích đạo.
+ Ngày 22/12 tổng xạ Mặt Trời thấp nhất ở các vĩ độ Bắc do góc nhập xạ nhỏ, ngày ngắn.
+ Ở Xích đạo (0°), hai ngày 21/3 và ngày 23/9 tổng xạ cao nhất do Mặt Trời lên thiên đỉnh giữa trưa. Ngày 22/6 và ngày 22/12 tổng xạ thấp nhất do Mặt Trời ở thấp nhất giữa trưa.

Câu 43. Cho ba địa điểm sau:
Hà Nội: 21°02 B
Huế: 16°26 B
TP. Hồ Chí Minh: 10°47 B
a) Vào ngày tháng nào trong năm Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế?
(Cho biết cách tính. Được phép sai số ± 1 ngày)
b) Tính góc nhập xạ của tia sáng mặt trời ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh khi Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế.
c) Xác định phạm vi trên Trái Đất, Mặt Trời không lặn, không mọc trong ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế.

Đáp án

a) Tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế (16°26 B):
– Mặt Trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên chí tuyến Bắc hết 93 ngày với góc độ: 23°27′ = 1,407′.
Vậy, trong một ngày Mặt Trời di chuyển được: 1,407: 93 ngày = 15′ 08″ = 908″.
– Theo đó, Mặt Trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo đến Huế (vĩ độ 16°26B = 59160 B) là: 59,160”: 908” = 65 ngày. Suy ra, Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế lần thứ nhất vào ngày 25/5 (ngày 21/3 + 65 ngày), lần thứ hai vào ngày 20/7 (ngày 23/9 – 65 ngày).
b) Tính góc nhập xạ ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh khi Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế:
– Ở Hà Nội:
+ Hà Nội nằm ở phía bắc của Huế, góc nhập xạ được tính bằng công thức:

hA =  90° –  φ + α
Trong đó, h0: góc tới, ọ: vĩ độ của địa điểm cần tính, a: vĩ độ Mặt trời lên thiên đỉnh.
+ Thế số vào ta được: hA = 90° – 21°02′ + 16°2ó’
hA = 85°24
– Ở TP. Hồ Chí Minh:
+ Thành phố Hồ Chí Minh nằm ở phía nam của Huế, góc nhập xạ được tính bằng công thức: hA = 90° + φ –  α
Trong đó, h(): góc tới, φ: vĩ độ của địa điểm cần tính, α: vĩ độ Mặt trời lên thiên đỉnh.
+ Thế số vào ta được: hA = 90° + 10°47 – 16°26
hA = 84°21
c) Phạm vi trên Trái Đất Mặt Trời không lặn, không mọc trong ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Huế:
ST: đường phân chia sáng tối
BN: trục Trái Đất
Phạm vi Mặt Trời không mọc và không lặn: vĩ độ ở bán cầu Bắc tia sáng mặt trời đến được sau cực Bắc và trước cực Nam:
90°- 16°26′ = 73°34′
– Phạm vi Mặt Trời không lặn là từ 90°B đến 73°34′ B.
– Phạm vi Mặt Trời không mọc là từ 90°N đến 73°34′ N.

Câu 44. Tính góc nhập xạ lúc 12h trưa tại các địa điểm: Hà Nội (21°02’B) và Thành phố Hồ Chí Minh (10°47’B) biết rằng khi đó Mặt trời đang lên thiên đỉnh tại Đà Nẵng (16°02’B).

Đáp án

– Công thức tổng quát tính góc tới tại các địa điểm có vĩ độ khác nhau:
ho = 90° – φ ± a
Trong đó, h0: góc tới, (p: vĩ độ của địa điểm cần tính, a: góc nghiêng của tia sáng mặt trời với mặt phẳng Xích đạo (dao động từ 0° đến 23°27 B và từ 0° đến 23°27 N).
– Mặt trời lên thiên đỉnh tại Đà Nẵng tức là a = 16°02
– Cả Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đều thuộc bán cầu vào mùa hạ.
+ Hà Nội (21°02’B) có vĩ độ lớn hơn Đà Nẵng, góc nhập xạ được tính bằng công thức: hA = 90° – φ + a
Thế số vào ta được: hA = 90° – 21°02′ + 16°02’ = 85°.
+ TP Hồ Chí Minh (10°47’B) có vĩ độ nhỏ hơn Đà Nẵng, góc nhập xạ được tính bằng công thức: hA = 90° + φ – a

Thế số vào ta được : hA = 90 + 10 ° 47 ′ – 16 ° 02 ′ = 84 ° 45 ′

Câu 45. Tính góc nhập xạ vào các ngày 21/3, 23/9, 22/6 và 22/12 tại các địa phương sau:

– Hà Nội: 21°02 B                              – Lũng Cú (Hà Giang): 23°23 B
– Huế: 16°26 B                                  – Mĩ Tho: 10°22 ‘B
– TP. Hồ Chí Minh: 10°47’B          – cần Thơ: 10°02’B
– Nha Trang: 12° 15 B                       — Mũi Cà Mau: 8°34 B
– Đà Nẵng: 16°02’B                           – Lạng Sơn: 21°50’B
– Đà Lạt: 11°57’B

Đáp án

– Công thức tổng quát tính góc tới tại các địa điểm có vĩ độ khác nhau:
ho = 90° – φ ± a
Trong đó, ho: góc tới, φ: vĩ độ của địa điểm cần tính,  α: góc nghiêng của tia sáng mặt trời với mặt phẳng Xích đạo.
– Vào các ngày 21/3 (xuân phân) và 23/9 (thu phân),  α = 0, nên ho = 90° – φ
– Vào ngày hạ chí (22/6): ho = 90° – 23°27’ + φ
– Vào ngày đông chí (22/12): ho = 90° – 23°27 – φ
– Kết quả:

Câu 46. Trong năm, ở vĩ tuyến 10°B, Mặt Trời lên thiên đỉnh vào ngày, tháng nào? (cho sai số± 1 ngày).

Đáp án

Ở vĩ tuyến 10 ° B thuộc khu vực nội chí tuyến, nên trong năm có hai lần Mặt Trời lên thiên đỉnh. Ngày, tháng Mặt Trời lên thiên đỉnh được tính như sau :

– Ngày 21-3, Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Xích đạo, ngày 22-6 lên thiên đỉnh ở chí tuyến Bắc. Từ ngày 21-3 đến 22-6, Mặt Trời di chuyển từ Xích đạo lên chí tuyến Bắc mất 93 ngày với 23°27 = 1,407. Vậy, trong một ngày, Mặt Trời chuyển động được 1,407: 93 ngày = 15 08 = 908.
– Mặt Trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên đến vĩ tuyến 10°B hết khoảng thời gian là:
10° = 600′ = 36,000′.
36,000: 908 = 40 ngày (làm tròn số).
– Từ đó, suy ra:
+ Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 1 tại vĩ tuyến 10°B vào ngày:
Ngày 21-3 + 40 ngày = ngày 30-4.
+ Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 2 tại vĩ tuyến 10°B vào ngày:
Ngày 23-9 – 40 ngày = ngày 14-8.

Câu 47. Tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các vị trí sau:

– Hà Nội (21°02′ B) – Huế(l6°26′ B)
– Nha Trang (12°15 ‘B) – TP. Hồ Chí Minh (10°47’B)
– Cần Thơ (10°02’B) – Cà Mau (9°11’ B)

Đáp án

Câu 48. Trình bày cách tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các địa phương sau theo công thức mới. Áp dụng cách tính trên điền kết quả vào bảng theo mẫu sau (cho phép sai số ±1 ngày)

Đáp án

a) Trình bày cách tính
Gọi X là số ngày giữa 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh, φA là vĩ độ nơi cần tính, N là thời gian đi từ Xích đạo về A hoặc từ A về chí tuyến.
* Địa phương A ở bán cầu Bắc:
Đi từ Xích đạo về chí tuyến Bắc và ngược lại (21/3-22/6, 22/6-23/9) đều mất 93 ngày. Áp dụng công thức:
X = [Arcos.cos (90° – φ A): cos 66°33 ] X 93: 45 + 1
– Nếu A gần Xích đạo: N = 93 – (x: 2)
+ Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 1: 21/3 + N

+ Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 2: 23/9 – N
– Nếu A gần chí tuyến: N = X: 2

+ Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 1 : 22/6 – N

+ Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 2: 22/6 + N
* Địa phương ở bán cầu Nam, gần chí tuyến Nam (Dim-ba-bu-ê):
Áp dụng công thức tương tự như trên, nhưng do từ Xích đạo về chí tuyến Nam và ngược lại (23/9-22/12, 22/12-21/3) mất 90 và 89 ngày (trung bình gần 90 ngày), thay 93 ngày tương ứng ở công thức trên bằng 90 ngày.
Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh lần 1: 22/12 – N; lần 2: 22/12 + N
b) Kết quả: Ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh ở các địa phương
Địa phương                                 Vĩ độ                     Lần 1                   Lần 2
Hà Nội                                     21°02′ B                      26/5                    19/7
TP. Hồ Chí Minh                10°47 ‘B                      18/4                      26/8
Cà Mau                                   08°34’ B                     12/3                       1/9
Dim-ba-bu-ê                          20°00’N                     21/11                     22/1 (năm sau)

Câu 49. Tính số ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ 66°33 B, 70°By 75°B, 80°B, 85°B, 90°B. Dựa vào kết quả đã tính, hãy nhận xét và giải thích hiện tượng ngày đêm ở các vĩ độ.

Đáp án

a) Tính số ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ
Vĩ độ                                  66°33 B                   70°B             75°B            80°B               85°B              90°B
Số ngày dài 24 giờ              01                                  65                103              134                  161                 186

b) Nhận xét và giải thích
* Nhận xét
– Đều có ngày dài suốt 24 giờ.

– Càng về phía Bắc cực số ngày dài suốt 24 giờ càng nhiều.
– Sự chênh lệch độ dài ngày, đêm tăng dần theo vĩ độ.
* Giải thích
– Do Trái Đất hình cầu.
– Do Trái Đất luôn chuyển động tự quay quanh trục và chuyển động quanh Mặt Trời theo cùng một hướng với hướng nghiêng không đổi so với mặt phẳng quỹ đạo.
– Trong khoảng thời gian từ ngày 21/3 đến ngày 23/9 tất cả các vĩ độ này đều ngả về phía Mặt Trời.
– Càng về phía Bắc cực phần diện tích chiếu sáng càng nhiều hơn.

Câu 50. Tính số ngày dài 24 giờ ở vĩ độ 75°B, 83°30’B, 80°N và 88°N. Tính ngày bắt đầu có hiện tượng ngày dài 24 giờ và ngày kết thúc ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ trên.

Đáp án

* Tính số ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ Ta có công thức:
– Ở bán cầu Bắc (vĩ độ từ 66°33 B đến 90°B):
X (ngày) = (Arccos. cosA: 0.398) X (93: 45) + 1 Áp dụng công thức trên, ta được kết quả sau:
+ ở vĩ độ 75()B có số ngày dài suốt 24 giờ là 103 ngày.
+ Ở vĩ độ 83°30 B có số ngày dài suốt 24 giờ là 153 ngày.
– Ở bán cầu Nam (vĩ độ từ 66°33 ‘N đến 90°N):
X (ngày) = [(Arccos, cosA: 0.398) X 2] – 1 Áp dụng công thức trên, ta được kết quả sau:
+ ở vĩ độ 80°N có sô” ngày dài suốt 24 giờ là 127 ngày.
+ Ở vĩ độ 88°N có số ngày dài sucít 24 giờ là 169 ngày,
b) Tính ngày bắt đầu và kết thúc hiện tượng ngày dài 24 giờ Ta có công thức:
– Ở bán cầu Bắc: ngày bắt đầu hiện tượng ngày dài 24 giờ = 22/6 – (x: 2); ngày kết thúc hiện tượng ngày dài 24 giờ = 22/6 + (x: 2).
+ ở vĩ độ 75()B có ngày bắt đầu là ngày 2/5; ngày kết thúc là ngày 12/8.
+ ở vĩ độ 83ư30 B có ngày bắt đầu là ngày 7/4; ngày kết thúc là ngày 6/9.
– ở bán cầu Nam: ngày bắt đầu hiện tượng ngày dài 24 giờ = 22/12 – (x: 2);
ngày kết thúc hiện tượng ngày dài 24 giờ = 22/12 + (x: 2).
+ ở vĩ độ 80°N có ngày bắt đầu là ngày 20/10; ngày kết thúc là ngày 23/2.

Xem thêm: 

Một số phân mục hay của Địa lý lớp 10 :

Source: https://thevesta.vn
Category: Thế Giới